İkinci Baskı İçin Önsöz
7
Üçüncü Baskı İçin Önsöz
9
Dördüncü Baskı İçin Önsöz
11
DIŞ TİCARETLE İLGİLİ KAVRAMLAR
31
ç. Türkiye’de Yerleşik Kişi
34
d. Dışarıda Yerleşik Kişi
34
ı. Non–Konvertibl Döviz
37
ö. Döviz Satım Belgesi
40
p. Türk Parası Transfer Belgesi
40
z. Döviz Beyan Tutanağı
44
MİLLETLERARASI TİCARET ODASI – ICC
45
a. Uluslararası Dış Ticaret Mevzuat
49
1. Milletlerarası Ticaret Odasının (ICC) Yayınladığı Broşürler
49
2. Devletlerarası İkili ve Çok Taraflı Anlaşmalar
50
b. Yurtiçi Dış Ticaret Mevzuatı
50
1. Türk Parası Kıymetini Koruma Mevzuatı (Kambiyo Mevzuatı)
51
2. Dış Ticaret Mevzuatı
52
EFEKTİF VE DÖVİZ SATIŞLARI İLE YURT DIŞINA TRANSFERLERİ
53
DIŞ TİCARETTE KULLANILAN BAŞLICA BELGELER
57
a. Konşimento (Bill of Lading)
57
b. Taşıma Belgeleri (Transport Documents)
58
d. Sigorta Belgeleri (Insurance Documents)
60
2. Proforma Fatura (Proforma Invoice)
62
f. Menşe Şahadetnamesi (Certificate of Origin)
65
g. Çeki Listesi (Certificate of Weight)
66
h. Koli (Ambalaj) Listesi (Packing List)
67
ı. Sağlık Raporu (Health Certificate)
68
i. Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık Sertifikası (Phytosanitary Certificate)
68
j. Doğal Arı Balı Analiz Belgesi
68
k. Ekspertiz veya Analiz Raporu (Certificate of Qualityof Analysis)
69
l. Gözetim Belgesi (Inspection Certificate)
69
m. Helal Belgesi (Halal Certicate)
69
n. Radyasyon Belgesi (Radiation Certificate)
69
o. Veteriner Sertifikası (Veterinary Certificate)
70
ö. Dolaşım Belgeleri (Movement Cetificate)
70
1. ATR Dolaşım Belgesi (Movement Certificate–ATR)
70
2. EURO.1 Dolaşım Belgesi (Movement Certificate–EUR.1)
72
3. Form.A Menşe Belgesi
72
r. Radyasyon Analiz Belgesi / Sarı Belgesi (Radiation Certificate)
74
s. Spesifikasyon Belgesi (Certificate of Specification)
74
DIŞ TİCARETTE TESLİM (SATIŞ) ŞEKİLLERİ
77
a. EXW–EX WORKS – Ticari İşletmede Teslim
78
b. FCA–FREE CARRIER – Taşıyıcıya Teslim
78
c. FAS–FREE ALONGSIDE SHIP – Gemi Doğrultusunda Teslim
79
d. FOB–FREE ON BOARD – Gemi Bordasında Teslim
80
e. CF/CFR–COST AND FREIGHT – Mal Bedeli ve Navlun
80
f. CIF–COST, INSURANCE AND FREIGHT – Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun
80
g. CPT – CARRIAGE PAID TO NAMED PLACE OF DESTINATION – Varış Yerine Kadar Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim
81
h. CIP – CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO – Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim
81
i. DAP – DELIVERED AT PLACE – Yerinde Teslim
82
j. DAT – DELIVERED AT TERMINAL – Terminalde Teslim
82
k. DDP – DELIVERED DUTY PAID – Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim
82
DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ
85
a. Akreditifli Ödeme (Letter of Credit, Documentary Credit)
86
b. Vesaik Mukabili Ödeme (Collections, Cash Against Documents)
87
c. Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)
87
ç. Kabul Kredili Ödeme (Payment Against Acceptance)
88
d. Peşin Ödeme (Prepayment, Advance Payment)
89
e. Banka Güvenceli Ödeme (Bank Payment Obligation)
90
DIŞ TİCARETTE MÜCBİR SEBEP HALLERİ
93
Mücbir Sebep Hallerinin Belgelendirilmesi
93
AKREDİTİFLİ ÖDEME (Letter of Credit, Documentary Credit)
95
a. Akreditifte Tarafların Tanımları ve Yükümlülükleri
95
1. Akreditif Amiri (İthalatçı): (Applicant)
95
2. Amir Banka (İthalatçının Bankası): (Issuing Bank)
96
3. Akreditif Lehtarı (İhracatçı): (Beneficiary)
96
4. Aracı Banka (İhracatçının Bankası): (Intermediary Bank)
97
i. İhbar Bankası (Advising Bank)
97
ii. Teyit Bankası (Confirming Bank)
97
iii. Rambursman Bankası (Reimbursing Bank)
97
b. Akreditifli Ödemenin İşleyişi
98
c. Akreditifte Bulunması Gereken Bilgiler
99
d. Akreditif Çeşitleri
100
1. Kabilirücu (Dönülebilir)/ Gayri Kabilirücu (Dönülemez) Akreditifler
100
i. Kabilirücu Akreditifler (Revocable Documentary Credits)
100
ii. Gayri Kabilirücu Akreditifler (Irrevocable Documentary Credits)
100
2. Teyitli / Teyitsiz Akreditifler
101
i. Teyitli Akreditif (Confirmed Documentary Credit)
101
ii. Teyitsiz Akreditif (Unconfirmed Documentary Credit)
101
3. Rotatif Akreditifler (Revolving Documentary Credit)
102
4. Kullandırım Şekillerine Göre Akreditifler
104
i. İbrazında Ödemeli Akreditifler (Sight Payment Documantary Credits)
104
ii. Vadeli Akreditifler (Deferred Payment Documentary Credit)
104
iii. Kabul Kredili Akreditifler (Acceptance Documentary Credits)
105
iv. İştira Akreditifleri (Negatiable Documentary Credit)
105
5. Karşılıklı Akreditif (Back – to – Back Documentary Credit)
106
6. Devredilebilir Akreditif (Transferable Documentary Credit)
107
7. Kırmızı Şartlı Akreditif (Red Clause Documentary Credit)
107
8. İhtiyat Akreditifi (Stand – By Letter of Credit)
108
9. Yeşil Şartlı Akreditif (Green Clause Letter of Credit)
109
a. İhracat Mevzuatına İlişkin Genel Esaslar
112
b. Özelliği Olan İhracat İşlemleri
114
1. Ön İzne Bağlı İhracat
114
2. Kayda Bağlı İhracat
114
4. Yurt Dışı Fuar ve Sergilere Katılım ve İhracat
116
5. İthal Edilmiş Malın İhracı
117
6. Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat
117
9. Dolaylı Offset Yoluyla Yapılacak İhracat
119
10. Bağlı Muamele veya Takas Yoluyla Yapılacak İhracat
120
11. Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
120
c. Alıcısı Tarafından Kabul Edilmeyen Mallar
120
d. Alıcısına Teslim Edilemeyen Mallar ve Malların Terk Edilmesi
121
e. Yasak ve İhracı Ön İzne Bağlı Mallar
121
f. İhracat Bedellerinin Yurda Getirilmesi
122
2. İhracat Bedellerinin Tahsili
122
3. İhracat Bedelinin Efektif Olarak Tahsili
123
4. İmalatçı veya Tedarikçi Adına DAB Düzenlenmesi
124
5. İhracat Alacağının İskonto Edilmesi
125
8. İhracat Bedellerinin Tasarrufu
126
a. İthalat Mevzuatına İlişkin Genel Esaslar
129
b. İthalatla İlgili Kısıtlamalar
130
ç. İthalat Bedellerinin Ödenmesi
131
d. İthalat Hesaplarının Kapatılması
132
e. Üçüncü Ülkelerdeki Bankalar Nezdinde Akreditif Açılması
133
a. Döviz Kazandırıcı İşlemler
135
b. Döviz veya Türk Lirası Ödenmesini Gerektiren İşlemler
136
1. Tamir ve Montaj Hizmetleri
136
5. Kredi Kartı Anlaşmaları
138
6. Komisyonculuk ve Simsariye Giderleri
138
7. Banka Komisyon ve Masrafları
138
9. Gümrük Vergi ve Resimleri ile Benzeri Ücretler
139
11. Sosyal Güvenlik ve Sosyal Sigorta
139
12. Hayat Sigortaları
139
13. Ticari Faaliyetlerden Sağlanan Kârlar
139
15. Vergiler ve Harçlar
140
TÜRKİYE’YE YABANCI SERMAYE GİRİŞİ
141
a. Türkiye’ye Gelecek Yabancı Sermaye
141
b. Yabancı Sermayenin Ödenmesi
142
c. Yabancı Sermaye İle İlgili Transferler
146
TÜRKİYE’DEN SERMAYE İHRACI
147
MENKUL VE GAYRİMENKUL KIYMETLER
149
b. Gayrimenkul Kıymetler
150
ULUSLARARASI BANKACILIK
151
a. Uluslararası Bankacılığın Gelişimi
151
b. Uluslararası Bankacılıkta Hizmet Birimleri
152
1. Dış İşler Müdürlüğü
153
2. Yurtdışı Temsilcilikler
154
7. Bankacılık Konsorsiyumları
157
8. Offshore Bankacılık (Kıyı Bankacılığı)
158
b. Uluslararası Bankacılık Ürünleri
158
3. Yabancılardan Mevduat Kabulü
160
4. Yabancılara Kredi Verilmesi
160
5. Aracılık Üstlenimi
160
6. Bankaların Birbirlerine Açacakları Krediler
161
7. Prefinansman Kredileri
161
8. Teminat Mektupları
162
10. Nakitdışı İthalat Kredileri
163
ii. Aval–Kabul Kredileri
164
iii. Harici Garantiler
165
11. Ülke (ECA) Kredileri
165
14. Konsorsiyum Kredileri
167
a. Yurt Dışından Kredi Alınması
169
1. Kredinin Kullanılması
169
2. Kreditörün Değişmesi
171
3. İhracat Kredi Kurumları veya İhracat Kredisi Garanti Kuruluşlarından Sağlanan Krediler
172
4. Hazine Müsteşarlığına Bildirim Yapılacak Krediler
173
5. T.C. Merkez Bankasına Bildirim Yapılacak Krediler
174
6. Yurt Dışından Borçlanma Olarak Kabul Edilen ve Edilmeyen Krediler
175
i. Damga Vergisi ve Harçlar
177
ii. Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu
177
8. Kredilerin Geri Ödenmesi
178
9. Yurt Dışından Alınacak Nakit Kredilerde Damga Vergisi ve Harç Mükellefiyeti
179
10. Yurt Dışından Alınacak Döviz Kredilerinde KKDF Mükellefiyeti
180
11. Yurt Dışından Sağlanan Döviz Kredilerinin Başka Bir Bankaya Aktarımı
180
b. Bankaların Yurt Dışından Borçlu Sıfatıyla Sağladıkları Krediler
181
c. Katılım Bankalarının Sağladıkları Fonlar
182
d. Bankalar Dışındaki Türkiye’de Yerleşik Firmalarca Yurt Dışından Sağlanan Ayni ve Nakdi Krediler
182
1. Türkiye’de Yerleşik Kişilerce İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Faaliyetler İçin Sağlanan Krediler
182
i. Kredinin Sağlanması
182
ii. Kredinin Döviz Ödemesi Gerektiren İşlemlerde Kullanılması
183
iii. Kredinin Türk Lirası Olarak Kullanılması
186
2. Türkiye’de Yerleşik Firmalarca Transit Ticaretin Finansmanı İçin Sağlanan Krediler
186
3. Alınmış İzinler Çerçevesinde Yurt Dışında İş Yapan Türk Firmalarının Yurt Dışındaki İşleriyle İlgili Olarak Sağlanan Krediler
188
4. İthalatçılar Tarafından Kullanılan Ayni Krediler
190
5. İşletme İhtiyacı İçin Sağlanan Krediler
190
6. Döviz Ödemesi Gerektiren İşlemlerin Finansmanı Amacıyla Sağlanan Nakdi Krediler
192
7. Yurt Dışından Alınacak Gemiler İçin Sağlanan Krediler
194
8. Türkiye’de İş Yapan Yabancı Firmaların Yurt Dışından Sağladığı Krediler
194
9. Türk Firmalarının Yurt Dışından Türk Lirası Kredi Alması
195
KIYMETLİ MADENLER BORSASI ÜYESİ BANKALARCA YURT DIŞINDAN ALTIN KREDİSİ SAĞLANMASI
197
TÜRKİYE’DEKİ BANKALAR TARAFINDAN KREDİ AÇILMASI
199
a. Türkiye’de Yerleşik Bankalarca Döviz Kredisi Açılması
199
1. İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerin Finansmanı İçin Türkiye’de Yerleşik Kişilere Açılacak Döviz Kredileri
200
i. Kredinin Döviz Olarak Kullanılması (Döviz Ödemesi Gerektiren İşlemlerde Kullanılması)
200
ii. Kredinin Türk Lirası Olarak Kullanılması
201
2. Transit Ticaretin Finansmanı Amacıyla Açılan Döviz Kredileri
202
3. Finansal Kiralama Şirketlerine Açılan Döviz Kredileri
204
4. Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Türk Firmalarına ve Teşvik Belgesiz Yatırım Malı Alımlarının Finansmanı İçin Kamu Kuruluşlarına Açılacak Döviz Kredileri
205
i. Kredinin Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamındaki İhtiyaçların Finansmanında Kullanılması
205
ii. Kredinin, Kamu Kuruluşlarınca Teşvik Belgesiz Yatırım Malı Alımlarının Finansmanı Amacıyla Kullanılması
206
iii. Kredilerin Kapatılması
206
iv. Süre Uzatımı, Vergi, Resim ve Harç İstisnası Uygulaması
206
v. Ayni Kredilerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Uygulaması
206
5. Yurt Dışında İş Yapan Türk Firmalarına Yurt Dışındaki İşleriyle İlgili Olarak Açılan Krediler
207
6. Uluslararası Yurt İçi İhaleler ile Savunma Sanayi Projelerini Üstlenen Türk Firmalarına Açılacak Döviz Kredileri
212
7. Turizm Kuruluşları, Seyahat Acenteleri İle Gemi ve Uçak Bakım, Onarım Hizmetleri İçin Açılacak Döviz Kredileri
213
8. Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmelerinin Geliştirilmesi ve Desteklenmesi Amacıyla Açılacak Döviz Kredileri
215
9. Yurt Dışında Yerleşik Kişilere Açılacak Döviz Kredileri
216
10. Döviz Üzerinden Düzenlenen Çeklerin ve Diğer Menkul Kıymetlerin İskonto–İştira Edilmesi
218
11. Bankaların Birbirlerine Açacakları Krediler
222
12. Yurt Dışındaki Bankalara Açılacak Kurye ve Rambursman Kredileri
222
13. Bankaların Kredi Kartları Karşılığında Açtıkları Döviz Kredileri
222
b. Türkiye’de Yerleşik Bankalarca Yurt Dışına Türk Lirası Kredi Açılması
223
c. Bankalarca Altın Kredisi Açılması
224
ç. Türkiye’de Yerleşik Firmaların Yurt Dışına Kredi Açması
225
PREFİNANSMAN KREDİLERİ
227
a. Prefinansman Kredilerinin Temini
227
b. Prefinansman Kredisinin Kullanımı
228
ç. Prefinansman Kredisinin Devredilmesi
230
d. Prefinansman Kredisinin Başka Bir Bankaya Aktarımı
231
e. Prefinansman Kredilerinin Kapatılması
232
f. Prefinansman Kredilerinin Mahsup Suretiyle Ödenmesi
232
1. İhracat Bedelleri İle Mahsup Edilmek Suretiyle Ödeme
232
2. Döviz Kazandırıcı Hizmet Bedelleriyle Mahsup Edilmek Suretiyle Ödeme
234
3. Prefinansman Kredisinin İhracat, Belge Kapsamındaki İhracat Sayılan Satış ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Faaliyetlere İlişkin Bedellerle Tasfiyesi
235
DÖVİZ VE PREFİNANSMAN KREDİLERİYLE İLGİLİ ORTAK HÜKÜMLER
237
a. Teminat Mektubunun Tanımı
241
b. Teminat Mektubunun Tarafları
241
c. Teminat Mektubu Çeşitleri
243
ç. Dışarıda Yerleşik Muhataba Türk bankasının Doğrudan Teminat Mektubu Vermesi
244
d. Bir Türk Bankasının Kontrgarantisine Dayanılarak Yurtdışındaki Muhataba Teminat Mektubu Düzenlenmesi
245
e. Muhabir Banka Kontrgarantisine Dayanılarak Yurdışındaki Lehtar Adına Bir Türk Bankasının Türkiye’deki Muhataba Teminat Mektubu Vermesi
246
f. İthalata İlişkin Peşin Ödeme Teminat Mektupları
248
g. Garanti Akreditiflerine (Stand–By L/C) Dayanılarak Verilen Dövizi Natık Teminat Mektupları
248
h. Stand–By Akreditiflerin Teminat Mektuplarından Farkları
250
GAYRİNAKDİ KREDİLER, GARANTİ VE KEFALETLER
253
a. Türkiye’de Yerleşik Firmaların Yurt Dışından Gayrinakdi Kredi, Garanti ve Kefalet Sağlamaları
253
b. Türkiye’deki Bankaların Teminat Mektubu Düzenlemeleri, Garanti ve Kefalet Vermeleri
253
c. Bankalar Dışındaki Türkiye’de Yerleşik Kişilerce Verilen Teminat Mektubu, Garanti Ve Kefaletler
255
ç. Gemi İpoteği Tesisi
256
DÖVİZ KAZANDIRICI GAYRİNAKDİ KREDİLER
257
a. Dövizi Natık Teminat Mektupları
257
GAYRİNAKDİ İTHALAT KREDİLERİ
259
b. Aval – Kabul Kredileri
260
a. Offshore Bankaların Ev Sahibi Ülkelere Katkıları
264
b. Offshore Bankacılık Merkezleri
264
2. Fonksiyonel Merkezler
265
c. Bankaların Offshore Bankacılık Merkezlerine Yönelme Sebepleri
265
d. Uluslararası Bankaların En Çok Tercih Ettiği Offshore Merkezler
266
i. Seyahat Çeki (Travelers Cheque)
267
iii. International Money Order (IMO)
270
DÖNÜŞTÜRME (ARBİTRAJ) İŞLEMLERİ
275
b. Dönüştürme Türleri
275
1. Yurtdışından Gönderilen Havale veya İbraz Edilen Çek Karşılığında Yurtdışına Havale Yaptırılması veya Dövizi Natık Çek İstenmesi
275
2. Yurtdışından Gönderilen Havale veya İbraz Edilen Çek Karşılığında Efektif İstenmesi
276
3. İbraz Edilen Efektif Karşılığında Havale Yapılması veya Dövizi Natık Çek İstenmesi
276
b. Sabit Faizli Para Swapı
277
d. Değişken Faizden Değişken Faize Swap
278
a. Forfaiting İşleminin Tarafları ve İş Akışı
283
b. Forfaiting İşleminin Avantajları
284
c. Faiz ve Komisyon Uygulaması
285
d. Forfaiter’in Yapacağı İncelemeler
285
a. Faktoring Çeşitleri
287
1. Ulusal Faktoring – Uluslararası Faktoring (Domestic Factoring – International Factoring),
287
2. Açık Faktoring – Gizli Faktoring (Disclosed Factoring – Undisclosed Factoring)
288
3. Geleneksel Faktoring – Zahiri Faktoring (Old – Line Factoring – Recourse Factoring)
288
4. Vade Faktoringi – Peşin Faktoring (Maturity Factoring– Advance Factoring)
288
c. Faktoring Uygulamasının Sağladığı Avantajlar
290
1. Satıcı Firma Açısından
290
2. Faktör Firma Açısından
291
3. Müşteriler Açısından
292
d. Faktoring Şirketlerinin Yapamayacakları İşlemler
292
Ek 1: T.C. MERKEZ BANKASI TARAFINDAN KONVERTIBL OLARAK KABUL EDİLEN YABANCI PARALAR
293
Ek 2: İHRACI KAYDA BAĞLI MALLAR LİSTESİ
294
Ek 3: KANUN, KARARNAME VE ULUSLARARASI ANLAŞMALARLA İHRACI YASAKLANMIŞ MALLAR
296
ULUSLARARASI TİCARİ TERİMLER
297
Faydalanılan Kaynaklar
311