İMAR HUKUKUNA AYKIRI FİİLLER
§1. İMAR HUKUKUNA AYKIRI YAPI YAPILMASI
26
B. Yapı Kavramının Unsurları
30
1. Yapıların İnşaat Özelliği
34
2. Yapıların Arz ile İlişkisi: Arza Bağlılık
40
a. Maddi Unsur: Eserin Arzda Sabitlenmesi
41
b. İşlevsel Unsur: Eserin Sürekli Bir Kullanıma Özgülenmesi
50
A. Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzninin Niteliği
60
B. Yapı Ruhsatına Tabi Olan ve Olmayan Yapılar
64
1. Yapı Ruhsatına Tabi Yapılar
64
2. Yapı Ruhsatına Tabi Olmayan Yapılar
69
III. Ruhsatsız Yapı Yapılması
73
A. Ruhsatsız Olup İmar Planına Uygun Yapı Yapılması
74
B. Ruhsatsız Olup Aynı Zamanda İmar Planına Aykırı Yapı Yapılması
80
1. İmar Planında Yol Olarak Öngörülen Yere Yapı veya Eklenti Yapılması
85
2. İmar Planı Bölgeleme Esaslarına Aykırı Yapı Yapılması
86
3. Köy Yerleşme Alanı Sınırı İçinde Valilik Onayı Alınmadan ve Muhtarlığa Bildirim Yapılmadan Yapı Yapılması
89
IV. Ruhsat ve Eklerine Aykırı Yapı Yapılması
89
A. Yapının İç Hacim Boyutlarında Projeye Aykırı Olarak Değişiklik Yapılması
92
B. Yapıda, Projesine Aykırı Olarak Dışarıya Doğru Bir Değişiklik Yapılması
95
V. Fen, Sağlık, Şehircilik, Estetik ve Kamu Yararına Aykırı Yapı Yapılması
97
A. Fen Kurallarına Aykırı Yapı Yapılması
99
B. Sağlık Kurallarına Aykırı Yapı Yapılması
100
C. Şehircilik İlkelerine, Planlama Esaslarına ve Kamu Yararına Aykırı Yapı Yapılması
102
D. Estetik Kurallarına Aykırı Yapı Yapılması
104
VI. Mülkiyet Hakkı İhlali Oluşturan Yapı Yapılması
109
A. Gecekondu Niteliğinde Yapı Yapılması
110
B. Taşkın Yapı Niteliğinde Yapı Yapılması
112
C. Haksız Yapı Niteliğinde Yapı Yapılması
118
§2. İMAR DÜZENİNDEKİ YASAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERE UYULMAMASI
120
I. Yalnızca Yapı Sahibine Yönelik Yasak ve Yükümlülüklere Uyulmaması
120
A. Yıkılacak Derecede Tehlikeli Yapının Yıkılmaması, Yapıyı Terk Edilmiş Halde Bırakarak Asayiş Yönünden Tehlike Oluşturmasına Engel Olunmaması
121
II. Yapı veya Parsel Sahibine, Harita, Plan, Etüt ve Proje Müelliflerine, Fenni Mesullere, Yapı Müteahhidine ve Şantiye Şefine Yönelik Yasak ve Yükümlülüklere Uyulmaması
126
A. Müellif, Fenni Mesul, Şantiye Şefi ve Yapı Müteahhitinin Mesleki Belgelere Sahip Olmaması, Üstlenilen İşlerde Evrak, Kayıt ve Raporlama Yükümlülüklerine Uyulmaması
126
B. Ruhsatsız Yapılar İçin Ruhsat Alınmaması, Ruhsat ve Eklerine Aykırılığın Giderilmemesi
129
C. Geçici İnşaat ve Tesislerin Yıktırılmaması
133
D. İnşaat, Tamirat ve Bahçe Tanzimi Yapılırken Uyulması Gereken Kurallara Uyulmaması
135
E. Bina Ön Cephe Hattı ile Yol Arası ve Tabii Zeminin Kazılması
136
F. Kapıcı Daireleri ve Sığınaklarla İlgili Zorunluluklara Uyulmaması
137
G. Otoparklarla İlgili Zorunluluklara Uyulmaması
138
H. Kamunun Selameti İçin Alınması Gereken Tedbirlerin Alınmaması
139
I. İdarenin Kararına Rağmen Bina veya Arsanın Yola Bakan Yüzünün Kapatılmaması
139
III. Genele Yönelik Yasak ve Yükümlülüklere Uyulmaması
141
A. Özel Parselasyon ile Hisse Karşılığı Belirli Bir Yer Satılması veya Satın Alınması
141
§3. YAPILAŞMA SÜRECİNDE MESLEK OLARAK İFA EDİLEN DENETİM VE İNCELEME FAALİYETLERİNİN TÂBİ OLDUĞU YASAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERE UYULMAMASI
144
I. Yapı Denetim Kuruluşu Tarafından Mevzuattaki Yükümlülüklere Uyulmaması
144
A. Görev Başında Bulunulmaması, Yazılı Bilgi Verilmemesi
150
B. Evrak Tanziminde Eksiklik Bulunması
151
C. Kontrol, Denetim, Raporlama ve Bildirim Görevlerinin Yerine Getirilmemesi
152
D. Başka Bir Ticari Faaliyette Bulunma Yasağına Aykırı Hareket Edilmesi
155
II. Laboratuvar Kuruluşu Tarafından Mevzuattaki Yükümlülüklere Uyulmaması
157
A. Laboratuvar Kuruluşlarınca Kalite Sistemine İlişkin İdari ve Teknik Şartlara Uyulmaması
158
B. Ölçüm Güvenilirliğini Etkileyecek İhmal ve Fiillerde Bulunulması
159
C. Yapı Malzemesi Üreten veya Pazarlayan Firmalar Adına Laboratuvar Hizmetinde Bulunulması
160
D. Deney Raporlarının Gerçeği Yansıtmayan Sonuçlar İçermesi
161
III. Riskli Yapı Tespitlerinde Raporlama Kurallarına Uyulmaması
161
§1. İMAR HUKUKUNDA İDARİ YAPTIRIMLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ VE İDARİ YAPTIRIMLARA EGEMEN OLAN İLKELER
163
II. Geriye Yürümezlik İlkesi
173
III. Kabahat ve Yaptırımların Şahsiliği İlkesi
178
V. Aynı Fiil Nedeniyle Birden Fazla Ceza Verilememesi İlkesi
189
§2. İDARİ YAPTIRIM, İDARİ CEZA VE İDARİ TEDBİR AYRIMI
201
I. Yapı İzninin Verilmemesi
209
II. Yapı Kullanma İzninin Verilmemesi
213
A. Yapı Kullanma İzni Başvurusu
213
B. Yapı Kullanım İzninin Alınmaması veya Yapılan Başvurunun Reddedilmesinin Sonuçları
215
III. Yapı Kayıt Belgesinin İptali
227
A. Yıkım Kararı Almaya Yetkili İdareler
244
1. Belediye ve Mücavir Alan Sınırları İçinde Yıkım Yetkisi
244
2. Büyükşehir Belediyelerinde Yıkım Yetkisi
245
3. Belediye ve Mücavir Alan Sınırları Dışında Yıkım Yetkisi
246
4. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının Denetim Yetkisi
247
5. Organize Sanayi Bölgelerinde Yıkım Yetkisi
250
6. İstanbul’da İçme–Kullanma Suyu Havzalarında Yıkım Yetkisi
251
7. Özel Çevre Koruma Bölgelerinde Yıkım Yetkisi
252
8. Kıyılarda Yıkım Yetkisi
253
9. Boğaziçi Bölgesinde Yıkım Yetkisi
253
10. Ormanlarda Yıkım Yetkisi
257
11. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Alanında Yıkım Yetkisi
257
12. Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanında Yıkım Yetkisi
264
B. Yıkım Kararı Almaya Yetkili Makam ve Merciiler
265
1. Yapı Tatil Tutanağının Düzenlenmesi Konusunda Yetki
266
2. Yıkım Kararı Konusunda Yetki
270
C. Yıkım Kararının Alınması Usulü
272
1. Yapının Ruhsatsız Veya Ruhsata Aykırı Olduğunun Tespiti
273
a. Yapı Denetim Kuruluşları Tarafından Yapılan Denetim
274
b. İhbar ve Şikayet Üzerine Tespit
275
c. İdareler Tarafından Yapılan Denetim
276
2. Yapının Mühürlenerek İnşaatın Durdurulması
279
3. Yapı Tatil Tutanağının Düzenlenmesi
283
4. Yapı Tatil Tutanağının Tebliği ve Yapı Sahibine Süre Verilmesi Süreci
286
a. Yapı Tatil Tutanağının Kesin ve Yürütülebilir İdari İşlem Niteliği
291
b. Yapı Yerine Asılma ile Tebliğ Edilmiş Sayılma Usulünün Hak Arama Özgürlüğü ile İlişkisi
292
5. Yapı Ruhsatının İptal Edilmesi
297
6. Yapı Kullanma İzninin İptali
301
a. Yıkım Kararı Alınmasında ve Yıkım Kararının Uygulanmasında Zamanaşımı
316
8. Yıkım Masraflarının Tahsili
319
II. İdari Para Cezaları
321
A. İmar Kanunu’nda Düzenlenen İdari Para Cezaları
323
1. İmar Kanunu’ndaki İdari Para Cezalarını Vermeye Yetkili Makam
324
2. İmar Kanunu’ndaki İdari Para Cezalarında Muhatap ve İşlemin Tesis Edilme Süresi
330
a. İdari Para Cezalarının Muhatabı Olan Kişiler
331
b. İdari Para Cezalarında Zamanaşımı
344
3. İmar Kanunu’ndaki İdari Para Cezalarının Belirlenmesi
348
a. İmar Kanunu’ndaki Maktu İdari Para Cezaları
353
aa. Muhatabının Yalnızca Yapı veya Parsel Sahibinin Olduğu Maktu İdari Para Cezaları
355
bb. Muhatabı Yapı veya Parsel Sahibi, Harita, Plan, Etüt ve Proje Müellifi, Fenni Mesul, Yapı Müteahhidi veya Şantiye Şefi Olan Maktu İdari Para Cezaları
356
cc. Muhatabı Herkes Olan Maktu İdari Para Cezaları
362
b. İmar Kanunu’ndaki Nispi İdari Para Cezaları
363
aa. Ruhsatsız veya Ruhsat ve Eklerine Aykırı Yapılar Nedeniyle Uygulanan İdari Para Cezaları
364
aaa. Mevzuata Aykırılığı Yapı İnşaat Alanı Üzerinden Hesaplanması Mümkün Olmayan Nitelikteki İmar Düzenine Aykırılıklar Nedeniyle Uygulanan İdari Para Cezalarını Belirleme Yöntemi
369
bbb. Ruhsatsız veya Ruhsat ve Eklerine Aykırı Yapı Nedeniyle Uygulanacak İdari Para Cezalarında Artış Yapılmasını Gerektiren Haller
370
aaaa. Yapının Mülkiyet Hakkı İhlali Oluşturması
374
a1. Hisseli Parselde Diğer Maliklerin Muvafakatinin Alınmaması
374
a2. Yapının Kamuya veya Başkasına Ait Parselde Yapılması
378
bbbb. Yapı İnşaatı ile İmar Planının Göz Ardı Edilmesi
380
a1. Yapının Uygulama İmar Planında veya Parselasyon Planında ‘Kamu Tesisi Alanı veya Umumi Hizmet Alanı’ Olarak Belirlenmiş Bir Alanda Yapılması
380
a2. Yapının, Uygulama İmar Planı Bulunan Bir Alanda Yapılması
384
cccc. Yapının Özel İmar Rejimine Tâbi Bir Alanda İnşa Edilmesi
386
a1. Yapının, Yapılaşmaya Yasaklanmış Bir Alanda Yapılmış Olması
386
a2. Yapının, Özel Kanunlar ile Belirlenmiş Özel İmar Rejimine Tabi Bir Alanda Yapılmış Olması
390
a3. Yapının Kıyı Alanında İnşa Edilmiş Olması
392
dddd. Yapı Ruhsatı Usulü Kurallarına Aykırı İnşai Faaliyette Bulunulması
397
a1. Yapının Ruhsatsız İnşa Edilmiş Olması
398
a2. Yapının Ruhsatının Hükümsüz Hale Gelmesine Rağmen İnşaatın Sürdürülmesi
400
a3. Yapı Kullanma İzin Belgesi Alınmış Olmakla Birlikte, Ruhsat Alınmaksızın Yeni İnşai Faaliyette Bulunulması
401
eeee. Yapının Standartlara Aykırı Özellikler Taşıması
404
a1. Yapının, Mevcut Haliyle veya Öngörülen Bir Afet Tehlikesi Karşısında Can ve Mal Emniyetini Tehdit Ediyor Olması
404
a2. Yapının, Çevre ve Görüntü Kirliliğine Sebebiyet Veriyor Olması
408
ffff. Yapının İnşaatının Tamamlanmış Olması
411
a1. Yapının İnşai Faaliyetleri Tamamlanmış Olmasına Rağmen Henüz Kullanımına Başlanılmamış Olması
411
a2. Yapının İnşai Faaliyetleri Tamamlanmış ve Kullanılıyor Durumda Olması
413
gggg. Hukuka Aykırılığın Düzeltilmemesi ve Tekerrür
414
a1. Hukuka Aykırı Yapının, Bu Nedenle Kesilen İdari Para Cezasına Rağmen Bir Ay İçerisinde Mevzuata Uygun Hale Getirilmemesi
414
a2. Yapının İnşa Edilmesi Süreci İçinde Ruhsatsız veya Ruhsat ve Eklerine Aykırı Fiillerin Tekrar Edilmesi
420
ccc. İmar Kanunu’ndaki İdari Para Cezalarında İndirim Yapılmasını Gerektiren Haller
423
aaaa. Yapının Köy Yerleşik Alanında Yapılmış Olması
423
bbbb. Yapının Tarım ve Hayvancılık Maksatlı Yapılmış Olması
423
cccc. İmar Hukukuna Aykırı Yapı İçin Yapı Kayıt Belgesi Alınmış Olması
424
B. Yapı Denetimi Hakkında Kanun’da Düzenlenen İdari Para Cezaları
425
1. Yapı Denetim Kuruluşuna Hem İmar Kanunu Hem de Yapı Denetimi Hakkında Kanun Uyarınca İdari Para Cezası Verilmesi
427
2. Yapı Denetimi Hakkında Kanun’a Göre İdari Para Cezası Vermeye Yetkili İdari Mercii Veya Makamlar
434
3. Yapı Denetimi Hakkında Kanun’a Göre İdari Para Cezası Verilmesi Usulü
435
4. Yapı Denetimi Hakkında Kanun’a Göre Verilecek İdari Para Cezasının Belirlenmesi
436
a. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesi Bedeli
436
b. Yapı Denetimi Hizmet Sözleşmesi Bedelinde Usulsüzlük Yapılması Nedeniyle İdari Para Cezası Verilmesi
438
c. Yapı Denetimi Görevinin Başında Bulunulmaması, Evrak Tanzimi ve Bildirimlerde Kusurlu Davranılması Nedeniyle İdari Para Cezası Verilmesi
438
d. İnceleme ve Uygunluk Görüşü Sunma Yükümlülüğünde Kusurlu Davranılması Nedeniyle İdari Para Cezası Verilmesi
439
e. Deney ve Raporlamada Bulunmada ve Standartlara Aykırılığın Tespiti Halinde Bildirimde Bulunmada Kusurlu Davranılması Nedeniyle İdari Para Cezası Verilmesi
440
f. Birden Fazla İdari Para Cezası Verilmesini Gerektiren Hallerde Cezanın Üst Sınırı
441
g. Maktu İdari Para Cezası Verilmesi
441
C. Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’da Düzenlenen İdari Para Cezaları
443
A. Muhatabı Riskli Yapı Tespit Lisansı Sahipleri Olan Uyarı Yaptırımı
443
B. Muhatabı Laboratuvar Kuruluşları Olan Uyarı Yaptırımı
445
IV. Yeni İş Almaktan Men
447
A. Muhatabı Yapı Denetim Kuruluşları Olan Yeni İş Almaktan Men Cezası
448
B. Muhatabı Laboratuvar Kuruluşları Olan Yeni İş Almaktan Men Cezası
453
V. İzin Belgesi veya Lisans İptali
453
A. Muhatabı Riskli Yapı Tespit Lisansı Sahipleri Olan Tespit Lisansı İptali
454
B. Muhatabı Yapı Denetim Kuruluşları Olan İzin Belgesi İptali
456
C. Muhatabı Laboratuvar Kuruluşları Olan İzin Belgesi İptali
461
İMAR YAPTIRIMLARINA KARŞI
BAŞVURULABİLECEK HUKUKİ YOLLAR
§1. İNŞAAT DURDURMA VE YIKIM İŞLEMLERİNE KARŞI İTİRAZ VE DAVA YOLLARI
463
A. Davanın Açılacağı Görevli ve Yetkili Mahkeme
465
B. İdari Merci Tecavüzü
466
4. İnşaatı Yapan Müteahhit
473
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı
474
2. Ruhsatsız veya Ruhsata Aykırı Yapının Yıkılması Gerektiği Yönünde İl Özel İdaresi veya Belediye Başkanlığınca Yapılan Bildirim ve İhtarlar
476
3. İdarenin Çeşitli Birimlerinin Yapı Hakkındaki Yazışmaları
478
4. Encümen Tarafından Alınan Yıkım Kararları
479
5. Yıkımın Yapı Sahibi Tarafından Gerçekleştirilmesi Gerektiği Aksi Takdirde Yıkımın İdare Tarafından Gerçekleştirilerek Yıkım Masraflarının Yapı Sahibinden Tahsil Edileceği İhtarı
479
G. İnşaat Durdurma ve Yıkım İşlemlerine Karşı Açılacak İptal Davasında İdari İşlemin Unsurları Üzerinde Yargısal Denetim
486
H. Yargılama Usulüne İlişkin Diğer Hususlar
486
1. Yürütmenin Durdurulması
486
2. Bilirkişi Görevlendirilmesi
490
3. Davanın İncelenmesi ve Karara Bağlanması
493
§2. İMAR PARA CEZALARINA KARŞI İTİRAZ VE DAVA YOLLARI
501
A. İmar Para Cezalarına Karşı Açılacak Davalarda Görevli Mahkemenin Belirlenmesi Sorunu
502
1. Görevli Mahkeme Konusunda Tarihi Gelişim
502
2. Mevcut Durumda İmar Para Cezalarına Karşı Açılacak Davalarda Görevli Mahkemeler
504
a. İdari Para Cezasının Yanı Sıra İdari Yargının Görev Alanına Giren Başka Bir Karar Alınması
505
B. Sulh Ceza Hakimliklerinde Dava Açılması
510
C. İdari Yargıda Dava Açılması
513
1. İdari Yargıda Dava Konusu Edilecek İdari Para Cezaları
513
2. İmar Para Cezalarına Karşı Açılacak İptal Davasının Ön Koşulları
517
a. Davanın Açılacağı Görevli ve Yetkili Mahkeme
518
b. İdari Merci Tecavüzü
521
d. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı
522
g. Dava Dilekçesinin 3 ve 5. Maddelere Uygun Olup Olmadığı
525
3. İptal Davasında İdari İşlemin Unsurları Üzerinde Yargısal Denetim
527
4. Yargılama Usulüne İlişkin Diğer Hususlar
527
a. Bağlantılı Dava Olarak Yıkım ve İdari Para Cezalarına Birlikte Dava Açılması
527
b. Yürütmenin Durdurulması
531
aa. Kesinleşmemiş İmar Para Cezasının Cebri İcraya Konulması
532
c. Bilirkişi Görevlendirilmesi
536
d. Davanın İncelenmesi ve Karara Bağlanması
537
§3. UYARI CEZASINA KARŞI İTİRAZ VE DAVA YOLLARI
544
I. İptal Davasının Ön Koşulları
544
A. Davanın Açılacağı Görevli ve Yetkili Mahkeme
544
B. İdari Merci Tecavüzü
545
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı
545
§4. YENİ İŞ ALMAKTAN MEN CEZASINA KARŞI İTİRAZ VE DAVA YOLLARI
547
I. İptal Davasının Ön Koşulları
547
A. Davanın Açılacağı Görevli ve Yetkili Mahkeme
548
B. İdari Merci Tecavüzü
548
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı
549
§5. İZİN BELGESİ VEYA LİSANS İPTALİNE KARŞI İTİRAZ VE DAVA YOLLARI
549
I. İptal Davasının Ön Koşulları
549
A. Davanın Açılacağı Görevli ve Yetkili Mahkeme
550
B. İdari Merci Tecavüzü
551
D. İdari Davaya Konu Olacak Kesin ve Yürütülmesi Gereken Bir İşlem Olup Olmadığı
551