ULUSLARARASI HAVA HUKUKUNUN MAHİYETİ
I. ULUSLARARASI HAVA HUKUKUNUN KAPSAMI
31
A. Hava Hukukunun Tanımlanması
31
B. Hava Hukukunun Özerkliği ve Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi
36
II. HAVACILIĞIN TARİHÎ GELİŞİMİ
38
III. ULUSLARARASI HAVA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
44
A. Uluslararası Hukukun Kaynakları
44
B. Kaynakları İtibarıyla Uluslararası Hava Hukukunun Gelişimi
46
1. Temel Andlaşmalar Listesi
49
2. 1919 Hava Seyrüseferinin Düzenlenmesine Dair Sözleşme
57
3. 1944 Şikago Konferansı Düzenlemeleri
60
b. Geçici Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması
65
c. Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi
65
d. Uluslararası Hava Servisleri Transit Anlaşması
69
e. Uluslararası Hava Ulaşımı Anlaşması
69
f. Teknik Eklere İlişkin Taslak
70
4. Şikago Sözleşmesi Ekleri ve İlgili Diğer Belgeler
71
5. Şikago Sözleşmesinin Değiştirilmesi
76
a. Değiştirilme Gerekliliği
76
b. Değiştirilme Usulü ve Değişikliklerin Etkileri
79
IV. HAVACILIĞA DAİR ULUSLARARASI KURUMLAR
81
A. Uluslararası Hava Seyrüseferi Komisyonu (ICAN)
81
B. Geçici Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (PICAO)
82
C. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO)
82
2. ICAO’nun Faaliyet Konusu
84
aa. Konseyin Oluşumu ve İşleyişi
90
bb. Konseyin Görev ve Yetkileri
94
bbb. Standartlar ve Tavsiye Olunan Usuller (SARPs)
98
aaaa. SARPs’ın Oluşturulması
98
bbbb. SARPs’ın Hukukî Niteliği
101
cccc. SARPs’ın Uygulanması
108
ccc. Uyuşmazlıkların Çözümü
111
bbbb. Uyuşmazlıkların Ele Alınmasına İlişkin Kurallar
116
cccc. Konseyin Yetkisinin Hukukî Niteliği
117
dddd. Konseye Sunulan Olaylar
118
D. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA)
124
E. Avrupa Hava Seyrüseferi Emniyeti Örgütü (EUROCONTROL)
127
F. Avrupa Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA)
131
G. Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC)
133
H. Diğer Uluslararası Kurumlar
135
HAVA SAHASININ ÜLKESEL REJİMİ
I. HAVA SAHASININ TANIMLANMASI
139
B. “Hava” ve “Atmosfer”
140
1. Sözlük ve Bilimsel Anlamı
140
II. HAVA SAHASININ HUKUKÎ STATÜSÜNÜN BELİRLENMESİ
150
A. İlişkilendirilen Konular
150
1. “Cujus est solum ejus est usque ad coelum et ad inferos.”
150
2. Deniz Alanlarına İlişkin Tezler
155
3. “Geçiş Serbestliği” Tezi
158
B. Hukukçuların İlk Dönem Görüşleri
161
2. Serbestlik v. Egemenlik
163
3. Akademik Toplantılar
166
C. Devletlerin İlk Dönem Tutum ve Girişimleri
169
2. 1910 Uluslararası Hava Seyrüseferine Dair Paris Konferansı
173
3. 1913 Fransa–Almanya Nota Değişimi
175
D. Çok Taraflı Andlaşmalar
182
1. 1919 Hava Seyrüseferinin Düzenlenmesine Dair Sözleşme
182
2. 1926 Ibero–Amerikan (Madrid) Sözleşmesi
189
3. 1928 Pan–Amerikan (Havana) Sözleşmesi
189
4. 1944 Şikago Konferansı
190
a. Devletlerin Tutum ve Önerileri
190
b. Hava Sahasının Hukukî Statüsüne Dair Varılan Sonuç
195
III. HAVA SAHASINDA EGEMENLİĞİN ANLAMI
197
A. Uluslararası Hukukta Egemenlik
197
1. Ülkesel Egemenlik ve Yetki
197
2. Yetkilerin Yarışması
201
B. Devletin Hava Sahasında Egemenliği
205
2. Hava Sahasında Yetkilerin Sınıflandırılması ve Belirlenmesi
209
3. Şikago Sözleşmesinin Egemenliği Teyit Eden Maddeleri
215
C. Devletin Hava Sahasında Yükümlülükleri
225
IV. HAVA SAHASININ SINIRLARI
233
a. BM Deniz Hukuku Sözleşmesi Rejimi
235
b. Montrö Boğazlar Sözleşmesi Rejimi
238
B. Dikey Sınır (Hava Sahası ile Uzay Arasındaki Sınır) Meselesi
251
V. HAVA SAHASININ İHLALİ VE KORUNMASI
256
1. Hava Sahasının İhlalinin Anlamı
256
2. Hava Sahasının Korunması
258
B. Örnek Olaylar Işığında Hava Sahasının İhlali
260
1. Soğuk Savaşın İlk Olayları
260
2. ABD – Yugoslavya Olayı, 1946
265
3. El Al Constellation Olayı (İsrail – Bulgaristan, 1955)
268
4. U–2 Olayı (ABD – SSCB, 1960)
274
5. RB–47 Olayı (ABD – SSCB, 1960)
279
6. Libya Arap Havayolları Olayı (Libya – İsrail, 1973)
283
7. Kore Havayolları Olayı (Güney Kore – SSCB, 1978)
285
8. Kore Havayolları Olayı (Güney Kore – SSCB, 1983)
286
a. Olayın Gerçekleşmesi
286
b. Sovyetler Birliği’nin Cevapları
288
c. Uluslararası Tepkiler ve Girişimler
290
d. ICAO Soruşturma Raporu
296
9. İran Havayolları Olayı (İran – ABD, 1988)
300
10. Türkiye’nin Suriye Sınırındaki Olaylar (2012 – 2015)
301
C. Hava Sahası İhlallerine Karşı Alınabilecek Meşru Önlemler
305
1. Sivil Hava Araçlarına Karşı
305
2. Askerî Hava Araçlarına Karşı
313
HAVA SAHASININ İŞLEVSEL REJİMİ
A. Hava Araçlarının Tanımlanması
321
2. “Hava–Uzay Aracı” (Aerospacecraft)
323
B. Hava Araçlarının Hukukî Açıdan Sınıflandırılması
324
1. Sivil Hava Aracı – Devlet Hava Aracı Ayrımı
324
b. İlk Dönemlerdeki Ayrımlar
324
d. Diğer Andlaşmalardaki Ayrımlar
330
2. Devlet Hava Araçlarının Hukukî Rejimi
332
b. Tescil ve Uyrukluk
333
d. Dokunulmazlık ve Bağışıklıklar
335
3. Kızılay ve Kızılhaç Hava Araçları
337
4. İnsansız Hava Araçları (UAVs)
338
C. Hava Araçlarının Tescili ve Uyrukluğu
339
2. Müşterek ve Uluslararası Tescil
342
3. Uyrukluğun Doğurduğu Hukukî İşlevler
345
b. İşlevlerin Transferi
350
II. ULUSLARARASI HAVA SEYRÜSEFERİ
351
A. Hava Seyrüseferi ile Hava Ulaşımı Ayrımı
351
B. Hava Seyrüseferi Düzenlemelerinin Amaç ve Kapsamı
353
C. Hava Seyrüseferi Servislerinin Sağlanması
354
1. Yetkili ve Yükümlü Birimler
354
b. Uluslararası Hava Sahasında Yükümlülük Üstlenen Devlet
358
d. Hava Aracı İşleticisi ve Kumandanı
359
D. Devlet Hava Araçlarının Durumu
365
2. Örnek Olay: Ege Denizi Uluslararası Hava Sahası Sorunları
367
d. Sivil – Askerî Hava Trafiğinin Koordinasyonu ve NOTAM Sorunu
371
E. Tek Avrupa Seması Girişimi (SES)
374
III. ULUSLARARASI HAVA ULAŞIMI
377
A. Uluslararası Hava Ulaşımının Düzenlenmesi
377
B. Düzenlemelerdeki Temel Hususlar
381
2. Hava Ulaşımı Serbestlikleri
382
d. İşletimle İlgili Haklar
392
a. Temel Ayrımların Gelişimi
392
b. Tarifeli Uluslararası Hava Ulaşımı
397
c. Tarifesiz Uluslararası Hava Ulaşımı
402
a. İşletmenin Tayini ve Yetkilendirilmesi
410
b. Yetkilendirme Şartları
412
aa. Uluslararası Şartlar
412
c. Uluslararası Şartların Yumuşatılması
417
5. Diğer Temel Hususlar
420
C. Hava Ulaşımında İkili Anlaşmalar Düzeni
422
1. Anlaşmaların Oluşturulması
422
2. Düzenin Ortaya Çıkışı
424
a. Liberalleşme Süreci Öncesi
427
b. Liberalleşme Süreci
431
4. Düzenin Geleceği ve Sürdürülebilirliği
436
D. Dünya Ticaret Örgütü Sistemi Çerçevesinde Hava Ulaşımı
439
E. Havayolu Taşıyıcılarının İşbirliği Uygulamaları
442
2. İşbirliği Uygulamalarının Ortaya Çıkışı
443
3. İşbirliği Konuları ve Türleri
446
b. Kod Paylaşımı Uygulaması
448
F. Avrupa Birliği Hava Ulaşımı
453
2. Rekabet Hukukunun Uygulanması
457
3. İç Pazarın Kurulması
463
b. Tamamlayıcı Konular
467
4. Dışa Yönelik Politikanın Oluşturulması
470
IV. HAVA SAHASININ ÖZEL REJİMLER ÇERÇEVESİNDE KULLANIMI
475
1. Temel Düzenlemeler
475
4. Hava Araçlarına Yönelik Müdahaleler
479
a. Saldırıdan Korunma Hakkı ve Hakkın Kaybı
479
5. Koruma Önlemleri ve Hava Sahasının Düzenlenmesi
484
6. Tarafsız Devletlerin Durumu
487
Ek 1: Milletlerarası Sivil Havacılık Anlaşması (Şikago Sözleşmesi)
505
Ek 2: Milletlerarası Hava Servisleri Transit Sözleşmesi
532
Ek 3: Milletlerarası Hava Ulaştırma Sözleşmesi
535
Ek 4: Bir Açık Semalar Anlaşması Örneği (Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Hava Taşımacılığı Anlaşması)
539