BÖLÜM 2. İZAHA DAVET MÜESSESESİ İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER
2.1. İZAHA DAVET KAVRAMI
3
2.1.1. İzaha Davetin Kanuni Temelleri
4
2.1.2. İzaha Davet Müessesesinin Kapsamı
6
2.1.3. İzaha Davet Müessesesinin Amacı
8
2.2. SEÇİLMİŞ BAZI ÜLKELERDEKİ İZAHA DAVET BENZERİ UYGULAMALAR
9
2.2.4. Amerika Birleşik Devletleri
12
2.3. İZAHA DAVET MÜESSESESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
16
2.3.1. İdari İşlem Teorisi Bakımından Niteliği
16
2.3.2. Tarha Hazırlayıcı Ön İşlemler İle İzaha Davet Müessesesinin Karşılaştırılması
17
2.3.2.1. Bilgi Toplama İle İzaha Davetin Karşılaştırılması
17
2.3.2.2. Arama ile İzaha Davetin Karşılaştırılması
18
2.3.2.3. Yoklama İle İzaha Davetin Karşılaştırılması
19
2.3.2.4. Vergi İncelemesi İle İzaha Davetin Karşılaştırılması
20
2.3.3. Vergi Uyuşmazlıklarının İdari Çözüm Yolları İle İzaha Davetin Karşılaştırılması
22
2.3.3.1. Pişmanlık ve Islah İle İzaha Davetin Karşılaştırılması
22
2.3.3.2. Cezalarda İndirim İle İzaha Davetin Karşılaştırılması
25
2.3.3.3. Uzlaşma İle İzaha Davetin Karşılaştırılması
27
2.3.3.3. Hata Düzeltme İle İzaha Davetin Karşılaştırılması
30
2.3.3.4. Değerlendirme
30
2.3.4. Anayasal İlkeler Yönünden İzaha Davet Müessesesi
31
2.3.4.1. İzaha Davet Müessesesinin Kanunilik İlkesi Açısından Değerlendirilmesi
31
2.3.4.2. İzaha Davet Müessesesinin Eşitlik İlkesi Açısından Değerlendirilmesi
35
BÖLÜM 3. İZAHA DAVET MÜESSESESİNİN UYGULAMA SÜRECİ VE SONUÇLARI
3.1. GENEL OLARAK İZAHA DAVET MÜESSESESİ
37
3.2. İZAHA DAVETİN ŞARTLARI
38
3.2.1. Usul Yönünden Şartlar
38
3.2.1.1. Ön Tespit Şartı
38
a. Vergi İncelemesine Başlanılmamış veya Takdir Komisyonuna Sevk İşleminin Yapılmamış Olması
38
b. İhbarda Bulunulmamış Olması
39
3.2.1.2. Ön Tespit Yapmaya Yetkili Merciler
40
a. Gelir İdaresi Başkanlığı Bünyesinde Kurulan İzah Değerlendirme Komisyonu
41
b. Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Bünyesinde Kurulan İzah Değerlendirme Komisyonu
42
c. İzah Değerlendirme Komisyonunun Görev ve Yetkileri
42
3.2.2. Konu Yönünden Şartlar
42
3.2.2.1. BA–BS Formlarının Çapraz Kontrolü Neticesinde Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
43
3.2.2.2. Katma Değer Vergisi (KDV) Beyannamesi ile Banka ve Kredi Kartı Satış Bilgilerinin Uyumsuzluğu
43
3.2.2.3. Yıllık Beyannameler ile Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesinin Uyumsuzluğu
44
3.2.2.4. Çeşitli Kurum ve Kuruluşlardan Elde Edilen Bilgiler Çerçevesinde Asgari Ücret Tarifelerine Uyulmadığının Tespiti
44
3.2.2.5. Yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Beyannameleri Üzerinde Yapılan Kanuni Haddi Aşan İndirimler
45
3.2.2.6. Dağıttığı Karlar Üzerinden Tevkifat Yapılmadığının Tespiti
46
3.2.2.7. Yasal Süreyi Aşan Geçmiş Yıl Zararlarının Tespiti
50
3.2.2.8. Yanlış Hesaplarda Beyan Edilen İştirak Kazançları
51
3.2.2.9. KVK 5/1–e Maddesi Kapsamında Karşılaşılan Uygulama Hataları
53
3.2.2.10. Örtülü Sermaye Uygulamasında Yönelik Yapılan Hataların Tespiti
55
3.2.2.11. Ortaklardan Alacaklar ve Faiz Gelirleri Hesapları Arasında Görülen Uyumsuzluk
56
3.2.2.12. Ortaklık Haklarını Elden Çıkardığı Halde Beyanda Bulunmayan Limited Şirket Ortaklarının Tespiti
57
3.2.2.13. Gayrimenkul Alım/Satım Bedellerinin Eksik Beyan Edilmiş Olabileceğine Dair Yapılan Tespitler
57
3.2.2.14. Gayrimenkullere İlişkin Değer Artışı Kazançlarının Bildirilmediğinin Tespiti
58
3.2.2.15. Gayrimenkul Sermaye İratlarını Beyan Etmeyen Mükelleflerin Tespiti
60
3.2.2.16. Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullanılması Durumunda Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi
62
3.3. İZAHA DAVET YAZISI VE TEBLİĞİ
66
3.4. İZAHA DAVETİN SONUÇLARI
69
3.4.1. Yapılan İzahın Komisyon Tarafından Kabulü
71
3.4.2. Yapılan İzahın Komisyon Tarafından Yeterli Görülmemesi ve Reddi
72
3.4.3. Mükellefin İzahta Bulunmaması
75
3.4.4. Sahte veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanımı Kapsamında Sonuçları
78
3.4.5. İzaha Davete İlişkin İdarenin Değerlendirmelerine Karşı Mükellefin Başvurabileceği İdari ve Adli Yollar
79
3.5. İZAHA DAVET MÜESSESESİNİN OLUMLU ETKİLERİ
84
3.5.1. Vergi İdaresince Gereksiz Yere Vergi İnceleme Yapılmasının Önlenmesi ve Vergi İdaresi Çalışanlarının İş Yükünün Azaltılarak Emek ve Zaman Kaybının Önüne Geçilmesi
84
3.5.2. Hazine Açısından Vergi ve Cezaların Bir Kısmının Tahsiline İmkan Sağlaması
85
3.5.3. Vergisel Açıdan İndirimli Ceza Uygulanması/Vergiye Uyum Maliyetinin Azaltılması
85
3.5.4. Mükelleflerin Takdir Komisyonuna veya Vergi İncelemesine Sevk Edilmesinin Önlenmesi
86
3.5.5. Vergiye Gönüllü Uyumun Artırılması
86
BÖLÜM 4. İZAHA DAVET MÜESSESESİNİN ETKİNLİĞİNİN VERGİ MÜFETTİŞLERİ BAKIŞ AÇISIYLA ARAŞTIRILMASI
4.1. ARAŞTIRMANIN AMACI
89
4.2. ARAŞTIRMANIN ÖNEMİ
89
4.3. ARAŞTIRMANIN EVRENİ VE ÖRNEKLEM
89
4.4. ARAŞTIRMANIN SINIRLILIKLARI VE VARSAYIMLARI
91
4.5. ARAŞTIRMADA KULLANILAN VERİ TOPLAMA YÖNTEMİ VE GÜVENİLİRLİK ANALİZİ
92
4.6. ARAŞTIRMANIN SONUCU ELDE EDİLEN BULGULAR
93
4.6.1. Açımlayıcı Faktör Analizi Sonuçları
95
4.6.2. Doğrulayıcı Faktör Analizi Sonuçları
107
BÖLÜM 5. SONUÇ VE ÖNERİLER
119
KAYNAKLAR (REFERENCES)
129
Elektronik Yayınlar / İnternet
138