C. MEDENİ HUKUK KAVRAMI
53
I. BORÇLAR HUKUKUNUN ÖNEMİ
57
II. TÜRK BORÇLAR KANUNUN SİSTEMATİĞİ
58
a) Borç İlişkisinin Kaynakları
58
cc) Sebepsiz Zenginleşme
60
b) Borç İlişkisinin Kaynaklarının Sıralanmasına
c) Türk Borçlar Kanunu Genel Hükümler Şeması
62
b) Özel Hükümler ile Genel Hükümler Arasındaki İlişki:
E. TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN SİSTEMATİĞİ
65
a) Genel Prensiplerin Anlamı ve Fonksiyonu
65
b) Hukukun Uygulanması (TMK m. 1)
68
aa) Dar Anlamda Uygulama
68
bb) Geniş Anlamda Uygulama
69
a) Türk Medeni ve Borçlar Kanunu’nun Yorumuna
aa) Yorum Kavramı ve Yorumun Gerekliliği
71
(4) Teleolojik Yorum (Gâi/Amaçsal Yorum)
87
(b) Teleolojik Extension (Genişletici
(c) Teleolojik Redüksiyon (Daraltıcı Yorum)
93
(5) Pragmatist Metot Plüralizmi (Faydacı
3) Medeni ve Borçlar Hukukunda Boşluk Kavramı ve
aa) Hüküm İçi Boşluk (Lücke intra legem)
99
bb) Hüküm Dışı Boşluk (Lücke Praeter Legem)
101
(2) Gerçek Olmayan (İstisnai) Boşluk
102
c) Boşluklar Karşısında Takip Edilecek Yol
104
MEDENİ HUKUK VE BORÇLAR HUKUKUNDAKİ
NORMLARIN SINIFLANDIRILMASI
B. HÜKME (NORMA) UYULMASININ MECBURİ OLUP
OLMAMASINI ESAS ALAN TASNİF
106
I. Emredici (Âmir) Hükümler (Normlar)
106
1) Mutlak Emredici Hükümler
106
2) Nisbi (Eksik, Yarım) Emredici Hükümler
108
II. Tamamlayıcı (Tanzim Edici) Hükümler
109
III. Yorumlayıcı (Tefsir Edici) Hükümler
110
C. HÜKMÜN MUHTEVASININ TAKDİRE (DEĞERLENDİRMEYE)
AÇIK OLUP OLMAMASINI ESAS ALAN TASNİF: KATI
HÜKÜMLER–ELASTİKİ (ESNEK) HÜKÜMLER
112
II. Elastiki (Esnek) Hükümler
113
D. HÜKMÜN KONUSUNUN PARASAL BİR KIYMET ARZ EDİP
ETMEMESİNE GÖRE YAPILAN TASNİF: MÂMELEKİ
HÜKÜMLER –MÂMELEKİ OLMAYAN HÜKÜMLER
113
II. MÂMELEKİ OLMAYAN HÜKÜMLER
114
E. HÜKÜMLERİN YAPISAL DURUMUNA GÖRE YAPILAN
TASNİF: TAM NORMLAR– EKSİK NORMLAR
114
1) Tanımlayıcı Normlar
116
a) Dinamik Atıf Kuralı– Statik Atıf Kuralı Ayrımı
118
b) Külli Atıf–Cüzi Atıf Ayrımı
118
3) Karine ve Faraziye Öngören Normlar
120
(1) Olgulara İlişkin Karine
121
(2) Hukuki Sonuca İlişkin Karine
121
b) Faraziye (Alm. Fiktion) Kavramı
123
F. HÜKÜMLERİN İÇERİK VE FONKSİYONLARINA GÖRE
YAPILAN TASNİF: TALEP NORMU–KARŞI NORM– DİĞER
2) Talep Normunun Tanımı
126
3) Talep Normu Örnekleri
129
a) Kişiler Hukuku Kitabındaki Talep Normları
129
b) Eşya Hukuku Kitabındaki Talep Normları
131
c) Aile Hukuku Kitabında Talep Normları
133
d) Miras Hukuku Kitabındaki Talep Normları
135
e) Türk Borçlar Kanunu’ndaki Talep Normları
136
aa) Genel Bölümdeki Talep Normları
136
(1) Aşırı Yararlanma/Gabin (TBK m. 28)
136
(2) Haksız Fiil (TBK m. 49)
137
(3) Sebepsiz Zenginleşme (TBK m. 77)
137
(4) Borca Aykırılık Halinde Tazminat (TBK m.
bb) Özel Bölümdeki Talep Normları
139
II. Karşı Normlar (Etki, Savunma Normları)
141
III. Yardımcı Normlar (Diğer Normlar)
142
G. ÖZGÜN BİR AYRIM: BİRİNCİL NORMLAR–İKİNCİL NORMLAR
TÜRK MEDENİ VE BORÇLAR HUKUKUNDAKİ HAKLARIN TASNİFİ
A. HAKLARIN MUHTEVASINA GÖRE YAPILAN AYRIM (TASNİF)
145
1) Bağımlı Talep Hakları
149
2) Bağımsız Talep Hakları
150
IV. Yenilik Doğuran Haklar
151
2) Karşı Yenilik Doğuran Haklar
155
B. BİRİNCİL–İKİNCİL HAKLAR AYRIMI (TASNİFİ)
156
C. HAKKI İHLAL ETMEMEKLE YÜKÜMLÜ ÇEVREYİ ESAS ALAN
AYRIM: MUTLAK HAKLAR–NİSPİ HAKLAR AYRIMI (TASNİFİ)
158
3) Şahısvarlığı Hakları
163
1) Borçlar Hukukundaki Nispi Haklar
164
2) Aile Hukukundaki Nispi Haklar
164
3) Miras Hukukundaki Nispi Haklar
165
IV. Ayni Etkiye Sahip Nispi Haklar (Etkisi Kuvvetlendirilmiş
D. HAKLARA İLİŞKİN SONUÇ
167
TÜRK MEDENİ VE BORÇLAR HUKUKUNDA
OLAY ÇÖZÜMÜNDE UYGULANAN METOTLAR
A. MEDENİ VE BORÇLAR HUKUKU OLAY ÇÖZÜMLERİNDE
UYGULANAN METOTLARA İLİŞKİN GENEL BİLGİ
169
I. Talep Hakkını İleri Süren Kişi(ler) (Kim Sorusu)
172
1) Müteselsil Alacaklılık
173
2) Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme
174
3) Gerçek (Tam) Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme
174
4) Alacağın Temliki (Devri)
175
II. Talep Hakkına Muhatap Olan Kişi(ler) (Kimden Sorusu)
175
1) Müteselsil Borçluluk
176
3) Borcun Üstlenilmesi
177
III. Talep Hakkının Konusu (Ne/Neyi Sorusu)
178
IV. Neye Dayanarak Sorusu (Talep Hakkının Dayandırıldığı
Norm veya Talep Temeli): Talep Normunun Tespit, Tahlil ve
1) Talep Normunun Tespiti: Talep Normu Nedir ve Nasıl
2) Talep Normunun Tahlili
182
3) Talep Normunun Tatbiki: Hukukta Kıyas (Syllogisme) ve
Soru Tanım Tatbik Sonuç (STTS) Formülü
182
b) Akıl Yürütme ve Hukukta Kıyas (Syllogisme)
182
aa) Akıl Yürütme Türleri
183
c) Soru Tanım Tatbik Sonuç (STTS) Formülü
186
D. TALEP HAKKININ TAHLİLİNDE TAKİP EDİLECEK SAFHALAR
187
1) Talep Hakkının Doğumu
187
b) Sözleşmesel Talep Hakkının Doğumu Safhasında
Kontrol Edilecek Başlıklar
188
(1) İrade Beyanlarının Varlığı
188
(2) İrade Beyanlarının Birbirine
Uygunluğu/Uyuşmazlık (Anlaşmazlık,
(3) İrade Beyanlarının Karşılıklı Olması
189
bb) Geçerlilik Unsurları
189
(1) Şekle Aykırılık (TBK m. 12)
189
(2) Kanunun Emredici Hükümlerine, Ahlaka,
Kamu Düzenine, Kişilik Haklarına Aykırılık
(3) Başlangıçtaki Objektif İmkânsızlık (TBK m. 27)
190
(5) Geciktirici Koşul (TBK m. 170)
190
(6) Başlangıç Vadesi (BGB 163 Anfangstermin)
190
(7) Fiil Ehliyeti (TMK m. 9)
190
(9) Genel İşlem Koşulları
191
c) Talep Hakkının Doğumuna Dair Örnek Olay Çözümü
191
2) Talep Hakkının Sona Ermesi
197
b) Talep Hakkını Sona Erdiren Sebepler
198
aa) Talep Hakkını Sona Erdiren Sebepler Bir İtiraz
Olarak Ortaya Çıkabilir:
198
bb) Talep Hakkını Sona Erdiren Sebepler Bir Yenilik
Doğuran Hakkın Kullanılması Sebebiyle Ortaya
c) Talep Hakkının Sona Ermesine Dair Örnek Olay
3) Talep Hakkının Dava Edilebilirliği
205
b) Dava Edilebilirliği Etkileyen Sebepler
205
c) Talep Hakkının Dava Edilebilirliğine Dair Örnek Olay
II. Haksız Fiil ve Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Taleplerin
Tahlilinde Takip Edilecek Safhalar
210
1) Haksız Fiilden Doğan Talep Hakkının Doğumunda Takip
a) Haksız Fiilden Kaynaklanan Talep Hakkının Doğumu
211
b) Haksız Fiilden Kaynaklanan Talep Hakkının Sona
c) Haksız Fiilden Kaynaklanan Talep Hakkının Dava
2) Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Talep Hakkının
Doğumunda Takip Edilecek Safhalar
212
a) Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Talep Hakkının
b) Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Talep Hakkının
c) Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Talep Hakkının
E. TALEP TEMELLERİ ARASINDA TAKİP EDİLMESİ GEREKEN
I. Sözleşmeden Doğan Talepler
215
1) Birincil Talep Hakları
216
2) İkincil Talep Hakları
219
b) Sözleşmeden Doğan Borç İlişkilerinde İade Talepleri
220
d) İkame (Kaim) Değer Talebi
220
II. Sözleşme Benzeri Hukuki İlişkilerden Doğan Talepler
221
1) Culpa in Contrahendo
221
a) Başlangıçtaki Objektif İmkânsızlık
221
b) Hata Sebebiyle Sözleşmenin İptali
221
2) Güven Sorumluluğundan Doğan Talepler
222
3) Gerçek (Caiz) Vekaletsiz İş görme (TBK m. 529)
222
4) Gerçek (Caiz) Olmayan Vekaletsiz İş görme (TBK m. 530)
222
III. Eşya Hukuku Hükümlerinden Doğan Ayni Talepler
222
1) İstihkak Talebi (TMK m. 683/II)
223
2) Haksız El Atmanın Önlenmesi Talebi (TMK m. 683/II)
223
3) Yolsuz Tescilin Düzeltilmesi Talebi (TMK m. 1025)
223
4) Zilyetliğe Saldırı Halinde Saldırının Önlenmesi, Sona
Erdirilmesi ve Zararın Giderilmesi Talebi (TMK m. 983)
223
IV. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Talepler
223
1) Sebepsiz Zenginleşme ve Sözleşme
223
2) Sebepsiz Zenginleşme ve İstihkak Davası
224
3) Sebepsiz Zenginleşme ve Vekaletsiz İşgörme
224
4) Sebepsiz Zenginleşme ve Haksız Fiil
225
V. Haksız Fiilden Doğan Talepler
226
2) Haksız Fiilin Borca Aykırılık ile Olan İlişkisi
226
a) Her İki Sorumluluk Tipinin Tek Bir Olayda Ortaya
b) Haksız Fiil Sorumluluğu ile Sözleşmesel (Akdi)
Sorumluluğun Karşılaştırılması
227
aa) Sorumluluğun Kaynakları Bakımından
227
bb) Sorumluluk Ehliyeti Bakımından
227
cc) İspat Külfeti Bakımından
228
dd) Zamanaşımı Bakımından
228
ee) Sorumluluktan Kurtulma Bakımından
228
ff) Müteselsil Sorumluluk Bakımından
229
gg) Sorumluluğun Şekli Bakımından
229
hh) Yardımcı Kişiler Bakımından
230
ii) Yetkili Mahkeme Bakımından
232
3) Haksız Fiilin Diğer Sözleşme Dışı Kusursuz Sorumluluk
a) Haksız Fiil Sorumluluğunun Tehlike Sorumluluğu İle
b) Haksız Fiil Sorumluluğunun Sebep Sorumluluğu ile
F. MEDENİ ve BORÇLAR HUKUKUNDAKİ TALEP NORMLARI
235
II. Talep Haklarını Tasnif Eden Yaklaşımlar
236
1) Talep Haklarını/Normlarını Tasnif Eden Yaklaşımlara
2) Talep Haklarını Amaç Merkezli Tasnif Eden Yaklaşım
238
a) Maddi Edimlerin İfasını Amaçlayan/Konu Edinen
aa) Bir Eşyanın Temlikini Amaçlayan/Konu Edinen
(1) Taşınır ve Taşınmaz Satış Sözleşmeleri
(2) Milletlerarası Mal Satış Sözleşmeleri (CISG
(3) Mal Değişim (Trampa) Sözleşmesi (TBK m.
(4) Bağışlama Sözleşmesi (TBK m. 285)
240
(5) Tüketim Ödüncü Sözleşmesi (TBK m. 386)
240
bb) Bir Eşyanın İadesini/Geri Teslimini
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
241
(1) Sözleşmesel (akdi) İade Talepleri
241
(g) TBK m. 473/I (125/III ile Bağlantılı
(p) TBK m. 570/I, III.
244
(2) Eşya Hukukunda Düzenlenen (Ayni
Nitelikli) İadeyi Konu Edinen Talep
(3) Miras ve Aile Hukukunda İadeyi
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
245
cc) Bir Eşyanın Kullanımının Bırakılmasını
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
245
dd) Bir Eşyanın Üretilmesini veya Değiştirilmesini
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
245
(1) Birincil Sözleşmesel Talepleri Konu Edinen
(2) Değiştirmiş Sözleşmesel Talepleri Konu
Edinen Talep Normları
246
(a) Bir Ayıbın Giderilmesini Amaçlayan/
Konu Edinen Talep Normları
246
(b) Edimin Ayıpsız Benzeri ile
Değiştirilmesini Amaçlayan/Konu
Edinen Talep Normları
246
b) Belli Bir Miktar Para Borcunun Tediyesini/
Ödenmesini Amaçlayan/ Konu Edinen Talep
aa) Belli Bir Miktar Sözleşmesel Para Borcunun
Ödenmesini Konu Edinen Talep Normları
247
bb) Bir Miktar Paranın İade Edilmesini
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
248
(1) Bir Miktar Paranın İadesine Dönük
Sözleşmesel Talepleri Konu Edinen Talep
(2) Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Bir Miktar
Paranın İdesini Amaçlayan Talep Normları
248
(3) Bir Miktar Paranın İdesini Amaçlayan/Konu
Edinen Diğer Talep Normları
248
(a) Bir Miktar Paranın İadesini
Amaçlayan Diğer Talep Normları
248
(b) Kazancın İadesini Amaçlayan Talep
cc) Genel Olarak Diğer Parasal Talepleri Konu
Edinen Talep Normları
248
(1) Aile Hukukunda Bir Miktar Paranın
Ödenmesini Amaçlayan/Konu Edinen Diğer
(2) Miras Hukukunda Bir Miktar Paranın
Ödenmesini Amaçlayan/Konu Edinen Diğer
(3) Para ile İlgili Diğer Talep Normları
249
c) Bir Zarar veya Ziyanın Telafisini (Tazminini) Konu
aa) Maddi Tazminatı Konu Edinen Talep Normları
249
(1) Sözleşmesel Maddi Tazminatı Konu Edinen
(2) Sözleşme Benzeri Hukuki İlişkilerden
Doğan Maddi Tazminatı Konu Edinen Talep
(3) Haksız Fiilden Doğan Maddi Tazminatı
Konu Edinen Talep Normları
250
(4) Vekaletsiz İşgörme ile Bağlantılı Olarak
Talep Edilebilecek Maddi Tazminat
Taleplerini Konu Edinen Talep Normları
250
(5) Kişiler Hukukundaki Maddi Tazminat
Taleplerini Konu Edinen Talep Normları
250
(6) Aile Hukukundaki Maddi Tazminat
Taleplerini Konu Edinen Talep Normları
250
(7) Miras Hukukundaki Maddi Tazminat
Taleplerini Konu Edinen Talep Normları
251
(8) Eşya Hukukundaki Maddi Tazminat
Taleplerini Konu Edinen Talep Normları
251
bb) Manevi Tazminatı Konu Edinen Talep Normları
251
cc) Özel Olarak Bir Zarar veya Ziyanın Telafisini
(Tazminini) Konu Edinen Diğer Talep Normları
251
(1) Masrafların Tazminini Konu Edinen Talep
(2) Yararların Tazminini Konu Edinen Talep
(3) Sonraki İfanın Bizzat Alıcı Tarafından Yerine
Getirilmesi Sebebiyle Doğan Masrafın
Tazminini Konu Edinen Talep Normları
252
(4) Meydana Gelen Masrafların Tazminini Konu
Edinen Talep Normları
252
(5) Zararın Tazminini Konu Edinen Diğer Talep
(a) Kişiler Hukukunda
252
(d) Borçlar Hukukunda
252
d) Nafaka Ödenmesi ve Destek Verilmesini, Yardımlaşma
ve Dayanışmayı Amaçlayan/Konu Edinen Talep
aa) Nafakayı Konu Edinen Talep Normları
253
(1) Eşlerin Birbirlerine Karşı Sahip Oldukları
Nafaka Taleplerini Konu Edinen Talep
(2) Boşanmış Çiftlerin Nafaka Taleplerini Konu
Edinen Talep Normları
253
(3) Çocukların Nafaka Taleplerini Konu Edinen
bb) Yardımlaşma ve Dayanışmayı Konu Edinen
e) Rücu Sebebiyle Doğan Talepleri Konu Edinen
f) Müdahalenin Menini ve Tecavüzün Ref’ini
Amaçlayan/ Konu Edinen Talep Normları
253
aa) Müdahalenin Menini Konu Edinen Talep
bb) Tecavüzün Ref’ini Konu Edinen Talep Normları
254
g) Bir Eşya ve Hakkın Paraya Çevrilmesini
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
254
aa) Taşınmazın Paraya Çevrilmesini Konu Edinen
bb) Taşınırların Paraya Çevrilmesini Konu Edinen
Konu Edinen Talep Normları
254
h) Bir Hakkın Tapu Siciline Tescilini ve Mevcut Tescilin
Değiştirilmesini, Kaldırılmasını Amaçlayan/Konu
aa) Bir Hakkın Tapu Siciline Tescil Edilmesini
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
254
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
255
i) Ayni Bir Hakkın Mahkeme Vasıtasıyla Tescilini
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
255
aa) Eşya Hukukunda Düzenlenen ve Tescili
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
255
bb) Aile Hukukunda Düzenlenen ve Tescili
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
255
cc) Miras Hukukunda Düzenlenen ve Tescili
Amaçlayan/Konu Edinen Talep Normları
255
j) Bir İşin/Fiilin Yapılmasını Amaçlayan/Konu Edinen
aa) İş Görmeyi Konu Edinen Talep Normları
255
bb) Bir Açıklamanın Yayımlanmasını Konu Edinen
cc) Bir Hakkın Devrini Konu Talep Normları
256
dd) Bir Belgenin Teslimini Konu Edinen Talep
ee) Bir İşin Yapılmasını Konu Edinen Diğer Talep
k) Çeşitli Talep Normları
256
aa) Bilgi Edinmeye Dönük Talep Normları
256
bb) Güvence Verilmesini/Gösterilmesini Konu
Edinen Talep Normları
256
cc) Bir Topluluğun/Ortaklığın Sona Erdirilmesini
Konu Edinen Talep Normları
256
dd) Bir Ortaklıktaki Ortaklık Vasfının
Sonlandırılmasını Konu Edinen Talep Normları
257
ee) Katlanma Edimini Konu Edinen Talep Normları
257
ff) Bir Şeyin Sökülüp Alınmasını Konu Edinen
l) Dava Şeklinde İleri sürülmesi İcap Eden Talepler ve
Yenilik Doğuran Haklar
257
aa) Medeni Usul Hukukunda Dava Çeşitleri
260
(3) İnşâi Davalar (Yenilik Doğuran Davalar)
262
bb) Türk Medeni Kanunu’nda Dava Şeklinde
Düzenlenen Talepler ve Yenilik Doğuran Haklar
263
(2) İnşâi (Yenilik Doğuran) Davalar
264
Tablo–1: Medeni Hukuk ve Borçlar Hukukundaki Normların
Tablo–2: Türk Medeni ve Borçlar Hukukunda Hakların Tasnifi
270
Tablo–3: Hakların Muhtevasına Göre Yapılan Ayrım
271
Tablo–4: Hakkı İhlal Etmemekle Yükümlü Çevreye Göre Hakların
Tablo–5: Talep Metodu
273
Tablo–6: Talep Hakkının Dayandırıldığı Norm ve Takip Edilmesi
Tablo–7: Sözleşmeden Doğan Müspet Zarar Tazminiyle Talep
Normunun Tahlilinin Örneklendirilmesi
275
Tablo–8: Talep Temelleri Arasında Takip Edilmesi Gereken
Tablo–9: Talep Metodu Karar Ağacı
277