TOPLUM DÜZENİ VE TOPLUM DÜZENİNİ SAĞLAYAN KURALLAR
II. TOPLUM HAYATINI DÜZENLEYEN KURALLAR
26
2. Hukuk Kuralları ile Toplum Hayatını Düzenleyen Diğer Kurallar Arasındaki Farklılıklar ve İlişkiler
30
a. Din Kuralları ile Hukuk Kuralları Arasında
30
b. Ahlâk Kuralları ile Hukuk Kuralları Arasında
31
c. Görgü (Nezaket) Kuralları ile Hukuk Kuralları Arasında
33
III. HUKUK KURALLARININ UNSURLARI VE ÖZELLİKLERİ
34
A. Hukuk Kurallarının Unsurları
34
3. Yaptırım (Müeyyide)
35
B. Hukuk Kurallarının Özellikleri
47
8. Devlet–Hukuk Kuralı Bağlantısı
51
IV. HUKUK KURALLARINA İLİŞKİN BAZI AYRIMLAR
51
A. Hukuk Normunun Niteliklerine Göre Ayrımı
51
1. Emredici Hukuk Kuralları
51
2. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları
53
3. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları
55
4. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları
56
6. Hukuk Kurallarının Niteliğine ilişkin Diğer Bazı Ayrımlar
57
B. Hukuk Kurallarının Yaşam İlişkilerine Etkisine Göre Ayrımı
58
1. Tam Hukuk Kuralları
58
2. Eksik Hukuk Kuralları
59
C. Hukuki İhtilafın Çözümüne İlişkin Fonksiyonlarına Göre Ayrımı
59
2. Yardımcı Hukuk Kuralı
60
V. HUKUKUN ÇEŞİTLİ ANLAMLARI
61
A. Pozitif (Müspet) Hukuk
61
C. Tabi (Doğal, Ideal) Hukuk
62
Ç. Objektif Hukuk – Sübjektif Hukuk
63
D. Maddî Hukuk – Usul Hukuku
64
H. Karşılaştırmalı Hukuk
66
L. Adalet (Hukuk) Psikolojisi
68
VI. HUKUKUN FONKSİYONLARI
68
A. Şekli Fonksiyon: Dirlik ve Düzeni Sağlama
70
2. İhtiyaçlarını Giderme
75
3. Sosyal Açıdan Zayıfları Koruma
75
A. Hukuku İradeye Dayandıran Görüşler
77
B. Hukuku İrade Dışı Kabul Eden Görüşler
78
C. Hukuku Pozitivist Açıdan Ele Alan Görüşler
78
Ç. Hukukun Kaynağına İlişkin Farklı Bir Ayrım
78
IX. HUKUKUN BİLİMSELLİĞİ
85
B. Bazı Temel Disiplinlerle İlişkisi
90
C. Klasik Hukuki Yaklaşımlar
92
2. Sosyolojik Hukuk Okulu
93
3. Tarihçi Hukuk Okulu
94
4. Pozitivist Hukuk Okulu
95
5. Faydacı (Yararcı) Hukuk Okulu
97
6. Marksist Hukuk Okulu
98
7. Realist Hukuk Okulu
99
Ç. Kapsayıcı Yeni Hukuki Yaklaşımlar
101
1. Kapsayıcı Hukuki Pozitivizm
102
2. Eleştirel Hukuk Yaklaşımı
103
3. Ronald Dworkin’in Hukuk Yaklaşımı
103
4. Risk Hukuku Teorisi
104
5. Hukuk ve Ekonomi Teorisi
105
6. Kültür ve İletişim Teorisi
106
7. Serbest Hukuk ve Topik Hukuk Yaklaşımları
106
8. Antropolojik Hukuk Teorisi
107
9. Autopoietik (Kendi Kendini Yeniden Üreten) Hukuk Teorisi
107
10. Feminist Hukuk Teorisi
108
POZİTİF HUKUKUN KAYNAKLARI
a. Maddi–Şekli Anlamda Anayasa
117
b. Yazılı Anayasa – Geleneksel Anayasa
118
c. Monarşik–Demokratik Anayasalar
118
ç. Katı/Yumuşak Anayasalar
120
b. Kanunların Özellikleri
122
c. Kanunların Yapılışı
123
ç. Cumhurbaşkanı’nca Onaylanma ve Resmî Gazete’de Yayımlanma Aşaması
124
3. Uluslararası Anlaşmalar
125
4. Kanun Gücünde Olan Diğer Kaynaklar
127
b. Kanun–u Muvakkatler
127
ç. Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK)
128
5. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri
129
a. Olağan Kararnameler
129
b. Olağanüstü Kararnameler
130
6. Yönetmelikler (=Talimatnameler)
130
B. Örf ve Adet Hukuku
131
1. Örf ve Adet Hukukunun Unsurları
131
2. Örf ve Âdetin Türleri
133
3. Örf ve Âdetin Tespiti
134
4. Örf ve Adetin Fonksiyonları
134
5. Örf ve Âdetin Önemi
135
II. YARDIMCI KAYNAKLAR
136
A. Yargı (Mahkeme) Kararları
137
B. Bilimsel Görüşler (Doktrin=Öğreti)
138
III. HÂKİMİN HUKUK YARATMASI
140
A. Hâkimin Hukuk Yaratması Kavramı
140
B. Hukuk Yaratma Yetkisinin Kullanım Alanı: Hukukta Boşluk
142
1. Kural – İçi Boşluk
142
a. Gerçek Kanun Boşluğu
143
b. Açık Kanun Boşluğu
144
c. Gerçek Olmayan Boşluk
144
C. Hukukta Boşlukların Giderilmesi
145
IV. HÂKİMİN TAKDİR YETKİSİ
146
HUKUK KURALLARININ UYGULANMASI
II. HUKUK KURALLARININ UYGULANMASINDA YORUM
150
A. Biçimsel Açıdan Yorum Türleri
151
1. Bir Bütün Olarak Yorumlanma İlkesi
155
2. Genel Kuralların Geniş, İstisnaların Dar Yorumlanmaması İlkesi
155
3. Açık Kuralların Hiç Yorumlanmaması İlkesi
155
4. Yetkilerin, Sınırlamaların ve Müdahalelerin Dar, Hürriyetlerin/Hakların Geniş Yorumlanması İlkesi
155
5. İlkelerin Değerlendirilmesi
156
1. Objektif Yorum Görüşü
158
2. Sübjektif Yorum Görüşü
158
1. Lafzî (Deyimsel, Söze Göre) Yorum Metodu
159
b. Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yolları
160
c. Lafzi Yorum Metodunun Eleştirisi
161
2. Kavramcı Yorum Metodu
162
3. Tarihi Yorum Metodu
163
a. Subjektif Tarihi Yorum Metodu
163
b. Objektif Tarihi Yorum Metodu
164
4. Objektif Amaca Göre Yorum Metodu
164
5. Menfaatler İçtihadı Metodu
165
6. Değer İçtihadı Metodu
165
7. İdeal Bir Muhatabın Araştırılması Metodu
166
8. Sistematik Yorum Metodu
166
D. Hukuk Kurallarının Uygulanmasında Mantık Kuralları
166
3. Evleviyet/Öncelik (Argumentum a Fortiori)
171
4. Aksi ile Kanıt (Argumentum a Contrario)
172
5. Hukuk Uygulamasında Sakınılması Gereken Bazı Mantık Hataları
175
a. Nitelendirme Hatası
175
b. Kısırdöngü Hatası (“Petitio Pricipii”)
176
ç. İspatlama Mecburiyeti Mantık Hatası (“Appeal To Ignorance"/”Argumentum Ad Ignorantiam)”:
177
d. Alakasız Sonuç Mantık Hatası (Irrelevant Conclusion)
177
e. Yanlış veya Eksik Nedenden Kaynaklı Mantık Hatası ("Fallacy of False Cause”/ “Error Fundamantalis”)
178
f. Genel–Özel Ayrımından Kaynaklı Mantık Hatası
178
g. Yetersiz Örnek Mantık Hatası (“Fallacy of Insufficient Sample”)
179
ğ. Uygun Olmayan Örneklerden veya Alanlara Kaymaktan Kaynaklı Mantık Hatası (“Fallacy of Unrepresentative Sample”):
179
h. İhmal Edilebilir Neden Mantık Hatası:
180
ı. Duygulara Başvurmaya Dayalı Bazı Mantık Hataları
180
III. HUKUK KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI
182
A. Hukuk Kurallarının Yürürlüğe Girmesi
182
B. Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması
183
1. Kanunların Yürürlükten Kalkması
183
a. Sürenin Dolması ile
183
b. Başka Bir Kanunla Yürürlükten Kalkma
184
c. Anayasa Mahkemesi’nce İptal
184
2. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yürürlükten Kalkması
184
3. Yönetmeliklerin Yürürlükten Kalkması
185
C. Hukuk Kurallarının Çatışması
185
1. Üst Kanun İlkesi (Lex Superior)
185
2. Sonraki Kanun (Lex Posterior) İlkesi
185
3. Özel Kanun (Lex Specialis) İlkesi
186
4. Somut Olayda Amaca Yüklenen Anlama Göre
187
Ç. Kanunların Geçmişe Yürümesi
187
1. Kural: Kanunlar Geçmişe Yürümez
187
2. Kanunların Geçmişe Yürümemesi Kuralının İstisnaları
187
a. Özel Hukuk Alanında
188
b. Kamu Hukuku Alanında
189
III. HUKUK KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI
190
A. Mülkîlik (Yersellik, Ülkesellik) İlkesi
190
B. Kişisellik (Şahsilik) İlkesi
190
IV. HUKUKİ ARGÜMANTASYON TEORİSİ
191
A. Argüman, Argümantasyon ve Hukuki Argümantasyon Kavramları
191
B. Hukuki Argümantasyonun (Gerekçelendirmenin) Önemi
194
C. Hukuki Argümantasyon Teorisinin Ana Hatları
195
Ç. Hukuki Argümantasyon Araştırmasında Yaklaşımlar
197
3. Diyalojik Yaklaşım
199
V. HUKUK KURALLARININ UYGULANMASINDA DÜRÜST DAVRANMA İLKESİ VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
199
A. Dürüst Davranma İlkesi
199
2. Dürüstlük Kuralının Uygulama Alanı
201
a. Kanundan veya Sözleşmeden Doğan Hakların Kullanılması ve Borçların Yerine Getirilmesinde
201
b. Kanunların Yorumlanmasında ve Tamamlanmasında
201
ç. Davranışa Hukuki Sonuç Bağlayarak Tamamlama
206
B. Hakkın Kötüye Kullanılması
207
1. Hak Kavramı Türleri
207
b. Özel Hukukta Haklar
208
aa. Niteliklerine Göre
209
cc Devredilip Devredilememelerine Göre
221
dd. Bağımsız veya Başka Bir Hakka Bağlı Olmalarına Göre
224
2. Hakkın Kötüye Kullanılması
224
a. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Şartları
224
b. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Uygulama Alanı
226
c. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları
228
C. Hakların İleri Sürülmesi
229
c. Davaya Karşı Savunma Yolları
237
3. Cebrî İcra Yolu (İcra ve İflas Hukuku)
241
4. Tahkim Yargılaması Yolu
241
V. HUKUK KURALLARININ TAMAMLANMASI VE DÜZELTİLMESİ
247
I. KARA AVRUPASI HUKUK SİSTEMİ
249
II. ANGLO–SAKSON SİSTEMİ
251
1. Ortak Hukuk (Common Law)
251
2. «Equity Law» (Hakkaniyet Hukuku
251
3. Kanun Hukuku (Statute Law)
252
B. Kara Avrupası Sisteminden Farklı Yönleri
252
III. İSLAM HUKUK SİSTEMİ
253
IV. SOSYALİST HUKUK SİSTEMİ
255
HUKUKİ OLAY, FİİL VE İŞLEMLER
A. Hukuki Fiil Kavramı
258
B. Hukuki Fiil Türleri
258
1. Hukuka Aykırı Fiiller
258
2. Hukuka Uygun Fiiller
259
A. Hukuki İşlem Kavramı ve Unsurları
260
2. Geçerlik Unsurları
263
3. Etkinlik Unsurları (Tamamlayıcı Unsurlar)
264
B. Hukuki İşlemin Sakatlığı ve Çeşitleri
264
1. İrade ile Açıklanması Arasındaki Kasıtlı Uygunsuzluk
265
2. İrade ile Açıklanması Arasında Kasıtlı Olmayan Uygunsuzluk
267
c. Tehdit – İkrah (Korkutma)
269
ç. Hata (Yanılma), Hile (Aldatma) ve Tehdidin (Korkutmanın) Hükmü
269
C. Hukuki İşlemlerin Türleri
270
1. Tarafların Sayısı Bakımından
270
a. Tek Taraflı Hukukî İşlemler (Unilateral Transactions)
270
b. İki ve Çok Taraflı Hukukî İşlemler
271
2. Hüküm ve Sonuçlarını Doğurdukları Ana Göre
278
3. İvazlı ve İvazsız İşlemler
278
4. Malvarlığına Yaptıkları Etkilere Göre
279
5. Sebebe Bağlı Olan ve Olmayan İşlemler
280
a. Sebebe Bağlı İşlemler
280
b. Sebebe Bağlı Olmayan İşlemler
281
6. Kamu Hukuku İşlemleri
283
METOT, METODOLOJİ KAVRAMLARI VE
HUKUK METODOLOJİSİNİN FONKSİYONLARI
I. METOT VE METODOLOJİ KAVRAMI
289
B. Metodoloji Kavramı
290
II. HUKUK METODOLOJİSİNİN FONKSİYONLARI
290
A. Normdan Beklenen Amacı Sağlama Fonksiyonu
290
B. Bağlılık ve Kontrol Fonksiyonu
290
C. Gerekçelendirme ve Tartışma Fonksiyonu
291
Ç. Eşit Davranma ve Hukuk Güvenliğini Sağlama Fonksiyonu
291
D. Yargılama Yükünü Azaltma Fonksiyonu
292
I. ÖZEL ANLAMDA KANUNLAŞTIRMA (TEDVİN/KODİFİKASYON)
293
B. Kanunlaştırmanın Amacı ve Sebepleri
294
C. Kanunlaştırma Hareketleri
295
a. Osmanlı Devleti Döneminde
296
b. Cumhuriyet Döneminde
298
Ç. KANUNLAŞTIRMA METODLARI
302
2. Soyut Kural Metodu
302
II. GENEL ANLAMDA KANUNLAŞTIRMA (KANUN YAPMA/TAKNİN)
303
B. Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları
304
C. Kanunlaştırma Sürecinin Aşamaları
305
HUKUKİ İHTİLAFIN ÇÖZÜMÜ METODU
II. MADDİ OLAYIN ANLAŞILMASI
314
III. HUKUKİ SORUNUN BELİRLENMESİ
315
IV. İLGİLİ CEVAP KURALI/KURALLARININ MADDİ UNSURLARININ BELİRLENMESİ
319
V. İLGİLİ CEVAP HUKUK KURALI/KURALLARI İLE BAĞLANTILI YARDIMCI HUKUK KURALLARININ BULUNMASI VE UYGULANMASI
320
VI. TÜMDENGELİM YÖNTEMİNİN TATBİKİ
321
A. Hakkın Doğumuna Engelleyen Bir Karşı Hukuk Kuralarının Somut Olayda Bulunup Bulunmadığının İncelenmesi (Talep Hakkının Doğumu)
322
B. Hakkı Sona Erdiren Bir Karşı Hukuk Kuralarının Somut Olayda Bulunup Bulunmadığının İncelenmesi (Talep Hakkının Sona Ermesi)
323
C. Hakkı İleri Sürülebilirliğini Engelleyen Bir Karşı Hukuk Kuralarının Somut Olayda Bulunup Bulunmadığının İncelenmesi (Talep Hakkının İleri Sürülebilirliği)
323
Ç. Cevap Hukuk Kuralının Hukuki Sonucunun Maddi Olaya Uygulanması
323
VII. ULAŞILAN SONUCUN ORTAYA KONULMASI
324
VIII. SÖZLEŞMELERE İLİŞKİN HUKUKİ İHTİLAFLARIN ÇÖZÜMÜ METODU
325
A. Maddi Olayın Anlaşılması
325
B. Hukuki İhtilafın Sözleşmeden Kaynaklanıp Kaynaklanmadığının Belirlenmesi
327
C. Sözleşmenin Tipinin veya Atipik İse Temel Unsurlarının Belirlenmesi
328
Ç. Hukuki Sorunun Belirlenmesi
331
D. Sözleşmenin Anlam ve İçeriğinin Belirlenmesi
332
E. Sözleşmeye Uygulanabilecek İlgili Cevap Hukuk Kurallarının (ve Mevcutsa Bağlantılı Yardımcı Hukuk Kuralları Dikkate Alınarak) Maddi Unsurlarının Belirlenmesi
335
F. Sözleşmenin Tamamlanması
336
G. Sözleşmenin (ve İlgili Hukuk Kurallarının) Somut Olaya Uygulanması
339
Ğ. Hukuki Sonucunun Maddi Olaya Uygulanması
339
H. Ulaşılan Sonucun Ortaya Konması
339
KULLANICILARINA GÖRE HUKUK METODOLOJİSİ/
HUKUK METODOLOJİSİNİN FARKLI KULLANICILARI
B. Sınav Sorusu Çözme Metodu
342
1. Teorik Metin Soruları Metodu
342
2. Çoktan Seçmeli Test Metodu
342
3. Pratik Olay Çözümüne İlişkin Sınavlar
345
C. Hukuk Derslerine Çalışma Metodu
347
1. Anket (SQ3R) Metodu
352
2. PQ4R Öğrenme Stratejisi
354
3. Geri Getirme Uygulaması (Retrieval Practice)
355
5. Aralıklı Uygulama (Aralıklı Tekrar) Metodu (Spaced Practice)
357
5. Feynman Tekniği (The Feynman Technique)
358
6. Leitner Sistemi (Leitner System)
359
7. Renk Kodlu Notlar (Colour Coded Notes)
360
9. Zihin Haritalaması Metodu
362
B. Avukatın Görevinin Aşamaları
363
1. Hukuki Danışmanlık
363
5. Dava Dilekçelerinin Hazırlanması
365
a. Dava Dilekçelerinin Yazım Metodu
366
b. Dava Dilekçesinin Aşamaları
367
I. ARAŞTIRMA VE ARAŞTIRMA METODU KAVRAMI VE TÜRLERİ
375
A. Tanım ve Araştırma Metodu Kavramı
375
B. Araştırmanın Amaçları ve Türleri
377
1. Araştırmanın Amaçları
377
2. Araştırmanın Türleri
378
3. Araştırma Metotları
381
a. Yansıtıcı Düşünce (Reflective Thinking)
381
b. Bilimsel Metot (Scientific Method)
382
4. Araştırmanın Adımları
384
II. HUKUKİ ARAŞTIRMALAR
387
A. Hukuki Araştırma Kavramı ve Önemi
387
B. Hukuki Araştırma Türleri
389
1. Doktrinel Araştırmalar
390
2. Sosyo–Hukuki Araştırmalar (Socio–Legal Studies)
393
3. Ampirik–Hukuki Araştırmalar (Empirical Legal Research)
394
b. Araştırma Soruları
395
4. Hukuki Araştırmalarda Objektiflik, Değer Tarafsızlığı, Özgünlük ve Etik
397
b. Değer Tarafsızlığı
398
c. Hukuki Araştırmalarda Özgünlük (Originality)
398
ç. Hukuki Araştırmada Etik
399
I. HUKUK EĞİTİMİ KAVRAMI
401
B. Hukuk Eğitiminin Amacı
402
C. Hukuk Eğitiminin Alanı
404
II. HUKUK EĞİTİMİNDE EĞİTİM/ÖĞRETİM METOTLARI
405
A. Ders (Lecture) Metodu
406
B. Vaka (Case) Metodu
407
C. Mesele Metodu (Problem–Based Learning)
408
Ç. Tartışma (Discussion) Metodu
409
D. Similasyon ve Rol Oynama Modelleri
410
G. Klinik Metotları (Clinical Methods)
412
Ğ. Kaynak Bazlı Öğrenme Metodu (Resource–Based Learning)
413
H. Araştırma Bazlı Öğrenme Metodu (Research–Based Learning)
414
HUKUKUN ANLAŞILIR KILINMASINA YÖNELİK BAZI METOTLAR
II. KURAL HARİTALAMA (RULE MAPPING) METODU
419
III. KAVRAM HARİTALAMA METODU
423
B. Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması
428
1. Standart Not Alma Yöntemiyle
428
2. Kavram Haritalama Metodu ile
428
IV. STANDART NOT ALMA METODU (STANDART LINEAR NOTES)
429
B. Standart Not Alma Metodu Türleri
430
2. Anahat (Taslak) Metodu
432
V. HUKUKTA AKIL/ZİHİN HARİTALAMA METODU
(MIND/MENTAL MAPPING IN LAW)
434
A. Akıl/Zihin Haritalama Kavramı
434
B. Benzer Metotlarla Karşılaştırılması
436
1. Standart Not Alma Yöntemiyle
436
2. Kavram Haritalama Metoduyla Karşılaştırılması
437
C. Metodun Hukukta Kullanılması
437
2. Araştırma Yaparken ve Bilgi Toplarken
440
3. Akademik Olan veya Olmayan Hukuki Metinlerin Oluşturulmasında
442
4. Sunumların Oluşturulmasında
443
5. Beyin fırtınası Yapma Amacıyla
443
VI. HUKUKTA TASARIM (LEGAL DESIGNING) METODU
444
A. Tasarım ve Hukukta Tasarım Kavramları
444
2. Hukukta Tasarım Metodunun Faydaları
447
3. Hukukta Tasarımın Amaçları
448
B. Hukukta Tasarımın Temel İlkeleri
450
1. Kullanıcının Esas Alınması
450
2. Çalışmaların Basit ve Yol Gösterici Nitelikte Olması
450
3. Kullanıcılarla İşbirliği Yapılarak Açık ve Zengin Bir Etkileşim Sağlanması
451
4. Çalışmaların İçeriğinin Kullanıcı Dostu Olması
452
Ç. Hukukta Tasarımın Aşamaları
452
3. İnşa Etme/Prototipleme
455
D. Hukukta Tasarım Metodunun Türleri
457
1. Hukuki Bilgi Tasarımı
457
2. Hukuki Ürün Tasarımı
458
3. Hukuki Hizmet Tasarımı
458
E. Hukukta Tasarımın Kullanım Alanları
459