SERMAYE ŞİRKETLERİNDE BİRLEŞME
II. BİRLEŞME ÇEŞİTLERİ
30
A. Ekonomik Açıdan Birleşmeler
30
1. Yatay Birleşmeler (Horizontal Mergers)
30
2. Dikey Birleşmeler (Vertical Mergers)
31
3. Karma Birleşmeler (Conglomerate Mergers)
32
B. Hukuksal Açıdan Birleşme Türleri
32
1. Biçimsel Birleşmeler
32
d. İş Ortaklıkları (Joint Venture)
34
e. Ele Geçirme (Take Over)
35
2. Biçimsel Olmayan Birleşmeler
36
a. Centilmenlik Anlaşmaları
36
III. BİRLEŞME NEDENLERİ
37
C. Ölçek Ekonomilerinden Yararlanma
38
D. Çeşitlendirme İsteği (Diversification)
39
E. Pazar Payının Artırılması
39
F. Vergisel Avantajlar
39
G. Kaldıraçlı Satın Alımlarda (Leveraged Buyout) Finansal Yardım Yasağının Aşılması
40
IV. TİCARET HUKUKUNDA ŞİRKET BİRLEŞMELERİ
40
B. Geçerli Birleşmeler
43
C. Birleşmeye Hâkim Olan İlkeler
45
1. Külli Halefiyet İlkesi
45
2. Pay Sahipliğinin Devamı İlkesi
47
3. Mal Varlığında Devamlılık İlkesi
50
4. Tasfiyesiz Sona Erme İlkesi
50
5. Alacaklıların Korunması İlkesi
51
D. Sermaye Şirketlerinde Birleşme Süreci
53
b. Niyet Mektubunun Gönderilmesi
54
c. Sürece Katılmaya Davet Mektubu
60
2. Birleşme İşlemlerine Başlanması
62
a. Birleşmeye Esas Alınacak Finansal Tabloların Belirlenmesi
64
b. Birleşme Sözleşmesinin Hazırlanması ve İmzalanması
66
c. Birleşme Raporunun Düzenlenmesi
73
3. Malvarlığında Meydana Gelen Değişikliklerin Bildirilmesi
78
4. Birleşme Sözleşmesinin Genel Kurul Onayına Sunularak Birleşme Kararı Alınması
80
5. Birleşme Kararının Tescil ve İlanı
81
6. Devrolunan Şirket Malvarlıklarının Devralan Şirket Adına İlgili Sicillere Tescili
89
E. Birleşmede Özellikli Durumlar
90
2. Sermayenin Kaybı veya Borca Batıklık Halinde Birleşmeye Katılma
92
3. Birleşmede Sağlanan Kolaylıklar
96
a. Sermaye Şirketlerinde Kolaylaştırılmış Birleşme
97
aa. Oy Hakkı Veren Payların Yüzde Yüzüne Sahip Olunması Durumun Birleşme
97
bb. Oy Hakkı Veren Payların En Az Yüzde Doksanına Sahip Olunması Durumun Birleşme
98
b. KOBİ’lerin Taraf Olduğu Birleşmelerde Sağlanan Kolaylıklar
100
4. Birleşmede Ortakların Kişisel Sorumlulukları ve İş İlişkilerinin Geçmesi
101
a. Birleşmede Ortakların Kişisel Sorumlulukları
101
b. Birleşmede İş İlişkilerinin Geçmesi
103
F. Halka Açık Ortaklıklarda Birleşme
105
1. Halka Açık Ortaklıklarda Birleşme Süreci
106
b. Birleşme İşlemlerine Başlanması
106
aa. Birleşmeye Esas Alınacak Finansal Tabloların Belirlenmesi
106
bb. Uzman Kuruluş Görüşünün Alınması
108
cc. Birleşme Sözleşmesinin Hazırlanması
108
dd. Birleşme Raporunun Hazırlanması
115
ee. Duyuru Metninin Onaylanması İçin Sermaye Piyasası Kuruluna Başvuru
118
ff. Diğer Kurumlardan Alınması Gereken İzinler İçin Yapılacak Başvurular
132
aaa. Rekabet Kurulundan İzin Alınması
133
bbb. Enerji Piyasası Denetleme Kurulundan İzin Alınması
135
ccc. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulundan İzin Alınması
135
ddd. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurulundan İzin Alınması
135
eee. Ticaret Bakanlığından İzin Alınması
136
c. İmza ve Onay Aşaması
137
d. Kurul Ücretinin Ödenmesi
139
e. Pay Sahiplerinin Bilgilendirilmesi ve Korunması
140
f. Birleşme Sözleşmesinin Genel Kurul Onayına Sunularak Birleşme Kararı Alınması
142
g. Ayrılma Hakkı ve Kullanımı
145
h. Kanun Kapsamına Alınma ve İhraç Belgesi Verilmesi
149
ı. Birleşme Kararının Tescil ve İlanı
150
2. Halka Açık Ortaklıkların Taraf Olduğu Kolaylaştırılmış Birleşmeler
151
3. Birleşme Amaçlı Ortaklık
155
4. Birleşme Yapılamayan Haller
156
5. Birleşmeye İlişkin Özellikli Durumlar
157
G. Birleşmeye Esas Alınacak Şirket Değeri
158
1. Aktif Bazlı Değerleme Yöntemleri
161
a. Defter Değeri (Özvarlık Yöntemi)
161
b. Net Aktif Değer (NAD)
163
e. İşleyen Teşebbüs Değeri
165
2. Piyasa Bazlı Değerleme Yöntemleri
165
a. Fiyat Kazanç Oranı (F/K–P/E Price–Earnings)
166
b. Firma Değeri/FAVÖK (EV/EBITDA)
166
c. Piyasa Değeri/Defter Değeri (PD/DD–P/BV)
167
d. Piyasa Değeri/Net Aktif Değer Yöntemi
168
3. Gelir Bazlı Değerleme Yöntemleri
169
a. Temettü Değerleme Yöntemi
169
aa. Sabit Temettü Yöntemi
170
bb. Sabit Oranlı Temettü Yöntemi
170
b. İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi
171
aa. Firmaya Serbest Nakit Akımları
171
bb. Özkaynağa Serbest Nakit Akımları
173
I. Şirket Birleşmelerinde Değişim Oranı
189
V. VERGİ HUKUKUNDA ŞİRKET BİRLEŞMELERİ
194
A. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Şirket Birleşmeleri
194
a. Vergili Birleşmede Vergilendirme, Beyan ve Ödeme
208
b. Vergili Birleşmede Özellikli Durumlar
214
aa. Birleşme İçin Yapılan Giderler
214
bb. Devralınan Malvarlığının Değerlemesi
215
cc. Devrolunan Şirketin Zararları
216
dd. Devralınan İktisadi Kıymetlerde Amortisman Uygulaması
217
ee. Devralınan İktisadi Kıymetlerle İlgili Ayrılmış Yenileme Fonları
218
ff. Devralınan İktisadi Kıymetlerle İlgili Satış Kazanç İstisnası
218
gg. Serbest Bölgede Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
219
hh. Vergili Birleşmenin Transfer Fiyatlandırması Düzenlemeleri Karşısındaki Durumu
220
ıı. Borsa İstanbul Pay Piyasasında İlk Defa İşlem Görmek Üzere En Az %20 Oranında Halka Arz Edilen Şirketin Vergili Birleşmeye Devrolunan Şirket Olarak Katılması
220
jj. Vergili Birleşmede Devralan Şirket Temsilcilerinin Sorumluluğu
221
2. Vergisiz Birleşme (Devir)
221
a. Devir İşleminde Vergilendirme, Beyan ve Ödeme
235
b. Vergisiz Birleşmede Özellikli Durumlar
244
aa. Birleşme İçin Yapılan Giderler
244
bb. Devrolunan Şirketin Zararları
246
cc. Devralınan İktisadi Kıymetlerde Amortisman Uygulaması
249
dd. Devralınan İktisadi Kıymetlerle İlgili Ayrılmış Yenileme Fonları
250
ee. Vergisiz Birleşme ile İlgili İstisna Düzenlemeleri
251
aaa. Devralınan İktisadi Kıymetlerle İlgili Satış Kazanç İstisnası
251
bbb. Serbest Bölgede Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
253
ccc. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
253
ddd. Sat–Kirala–Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlara Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
254
eee. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından Doğan Kazançlara Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
254
ff. Devrolunan Şirket Çalışanlarının Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi
255
gg. Borsa İstanbul Pay Piyasasında İlk Defa İşlem Görmek Üzere En Az %20 Oranında Halka Arz Edilen Şirketin Vergili Birleşmeye Devrolunan Şirket Olarak Katılması
256
gg. Vergiye Uyumlu Mükelleflerde Vergi İndirimi Uygulamasının Devir Karşısındaki Durumu
257
hh. Devir Halinde Devam Etmekte Olan Yıllara Sari İnşaat İşinin Bitim Tarihi
259
ıı. Birleşmede Enflasyon Düzeltmesi ve Yeniden Değerleme Uygulamaları
260
aaa. 213 Sayılı Kanunun Mükerrer 298’inci Maddesine Eklenen (Ç) Fıkrası Kapsamında Yapılan Yeniden Değerleme
260
bbb. 213 Sayılı Kanunun Geçici 32’nci Maddesi Kapsamında Yapılan Yeniden Değerleme
261
ccc. 213 Sayılı Kanunun Mükerrer 298’inci Maddesinin (A) Fıkrası Kapsamında Yapılan Enflasyon Düzeltmesi
262
ii. Birleşmede e–Defter ve e–Fatura Uygulaması
264
3. Birleşmede Ödenen Ayrılma Akçesi ve Ayrılma Hakkının Vergisel Durumu
264
B. Gelir Vergisi Açısından Şirket Birleşmeleri
270
C. Katma Değer Vergisi Açısından Şirket Birleşmeleri
270
1. Vergisiz Birleşme İşlemleri
270
2. Vergili Birleşme İşlemleri
273
D. Damga Vergisi Açısından Şirket Birleşmeleri
279
E. Harçlar Açısından Şirket Birleşmeleri
284
F. Gider Vergileri Açısından Şirket Birleşmeleri
287
G. Özel Tüketim Vergileri Açısından Şirket Birleşmeleri
289
H. 6183 Sayılı Kanun Açısından Şirket Birleşmeleri
291
SERMAYE ŞİRKETLERİNDE BÖLÜNME
II. BÖLÜNME ÇEŞİTLERİ
295
A. Malvarlığı Devrine Göre Bölünmeler
295
B. Payların Dağıtımına Göre Bölünmeler
299
1. Pay Oranlarının Korunduğu Bölünmeler (Simetrik Bölünme)
300
2. Pay Oranlarının Korunmadığı Bölünmeler (Asimetrik Bölünme)
301
C. Malvarlığını Devralacak Şirketler Açısından Bölünmeler
302
1. Devralma Şeklinde Bölünme
302
2. Yeni Kuruluş Şeklinde Bölünme
303
III. BÖLÜNME NEDENLERİ
303
A. Şirket Yapısının Sadeleştirilmek İstenmesi
304
B. Karar Alma Süreçlerinde Hız ve Esnekliğin Talep Edilmesi
305
C. Faaliyet Kollarına İlişkin Finansal Verilerin Kendi Bütünlüğü İçinde Takip Edilmek İstenmesi
305
D. Şirket Ortakları veya Mirasçılar Arasında Ortaya Çıkan Anlaşmazlıkların Çözülemediği Durumlar
305
E. Holding Sistemine Geçme Niyeti
306
F. Vergisel Avantajlar
306
IV. TİCARET HUKUKUNDA ŞİRKET BÖLÜNMELERİ
307
B. Geçerli Bölünmeler
308
C. Bölünmeye Hakim Olan İlkeler
309
1. Kısmi Külli Halefiyet İlkesi
309
2. Pay Sahipliğinin Devamı İlkesi
311
3. Mal Varlığında Devamlılık İlkesi
312
4. Tasfiyesiz Sona Erme İlkesi
313
5. Alacaklıların Korunması İlkesi
314
D. Sermaye Şirketlerinde Bölünme Süreci
315
2. Bölünme İşlemlerine Başlanması
317
a. Bölünmeye Esas Alınacak Finansal Tabloların Belirlenmesi
318
b. Bölünme Sözleşmesinin/Bölünme Planının Hazırlanması ve İmzalanması
320
c. Bölünme Raporunun Düzenlenmesi
329
3. Malvarlığında Meydana Gelen Değişikliklerin Bildirilmesi
335
4. Bölünme Sözleşmesinin/Bölünme Planının Genel Kurul Onayına Sunularak Bölünme Kararı Alınması
336
5. Bölünme Kararının Tescil ve İlanı
341
6. Bölünen Şirket Malvarlıklarının Devralan Şirketler Adına İlgili Sicillere Tescili
349
7. Bölünmede Ortakların Kişisel Sorumlulukları ve İş İlişkilerinin Geçmesi
351
a. Bölünmede Ortakların Kişisel Sorumlulukları
351
b. Bölünmede İş İlişkilerinin Geçmesi
352
E. Halka Açık Ortaklıklarda Bölünme
353
1. Halka Açık Ortaklıklarda Bölünme Süreci
354
b. Bölünme İşlemlerine Başlanması
354
aa. Bölünme Esas Alınacak Finansal Tabloların Belirlenmesi
355
bb. Uzman Kuruluş Görüşünün Alınması
356
cc. Bölünme Sözleşmesinin/Bölünme Planının Hazırlanması
356
dd. Bölünme Raporunun Hazırlanması
364
ee. Duyuru Metninin Onaylanması İçin Sermaye Piyasası Kuruluna Başvuru
367
ff. Diğer Kurumlardan Alınması Gereken İzinler İçin Yapılacak Başvurular
381
aaa. Rekabet Kurulundan İzin Alınması
381
bbb. Enerji Piyasası Denetleme Kurulundan İzin Alınması
383
ccc. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulundan İzin Alınması
384
ddd. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurulundan İzin Alınması
384
eee. Ticaret Bakanlığından İzin Alınması
385
c. İmza ve Onay Aşaması
385
d. Kurul Ücretinin Ödenmesi
386
e. Pay Sahiplerinin Bilgilendirilmesi ve Korunması
387
f. Bölünme Sözleşmesinin/Bölünme Planının Genel Kurul Onayına Sunularak Bölünme Kararı Alınması
389
g. Ayrılma Hakkı ve Kullanımı
391
h. Kanun Kapsamına Alınma ve İhraç Belgesi Verilmesi
396
ı. Bölünme Kararının Tescil ve İlanı
397
2. Halka Açık Ortaklıkların Taraf Olduğu Kolaylaştırılmış Bölünmeler
397
F. Bölünmeye Esas Alınacak Malvarlığı/Şirket Değeri
401
1. Sermaye Azaltımıyla İlgili Genel Açıklamalar
403
2. Kısmi Bölünmede Sermaye Azaltımı
406
I. Şirket Bölünmelerinde Değişim Oranı
424
V. VERGİ HUKUKUNDA ŞİRKET BÖLÜNMELERİ
427
A. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Şirket Bölünmeleri
427
a. Tam Bölünmenin Tarafları
429
b. Devre Konu Olan Malvarlığı
430
c. Denkleştirme Ödemesi
446
d. Tam Bölünmede Vergilendirme, Beyan ve Ödeme
447
a. Kısmi Bölünmenin Tarafları
457
b. Devre Konu Olan Malvarlığı
458
bb. İştirak Hisseleri
466
cc. Üretim ve Hizmet İşletmeleri
472
c. İştirak Hisselerinin Ortaklara Verilmesi
486
d. Kısmi Bölünmede Vergilendirme, Beyan ve Ödeme
506
3. Pay Oranlarının Korunduğu (Simetrik) Bölünme
508
4. Pay Oranlarının Korunmadığı (Asimetrik) Bölünme
517
5. Bölünmede Özellikli Durumlar
522
a. Bölünme İçin Yapılan Giderler
522
b. Bölünen Şirketin Devre Konu Zararları
523
c. Devralınan İktisadi Kıymetlerde Amortisman Uygulaması
528
d. Devralınan İktisadi Kıymetlerle İlgili Ayrılmış Yenileme Fonları
529
e. Bölünen Şirket Çalışanlarının Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi
530
f. Bölünme ile İlgili İstisna Düzenlemeleri
531
aa. Devralınan İktisadi Kıymetlerle İlgili Satış Kazanç İstisnası
531
bb. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
532
cc. Sat–Kirala–Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlara Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
533
dd. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından Doğan Kazançlara Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
535
g. Borsa İstanbul Pay Piyasasında İlk Defa İşlem Görmek Üzere En Az %20 Oranında Halka Arz Edilen Şirketin Tam Bölünme İşlemine Bölünen Şirket Olarak Katılması
536
h. Bölünmede Enflasyon Düzeltmesi ve Yeniden Değerleme Uygulamaları
536
aa. 213 Sayılı Kanunun Mükerrer 298’inci Maddesine Eklenen (Ç) Fıkrası Kapsamında Yapılan Yeniden Değerleme
536
bb. 213 Sayılı Kanun’un Geçici 32’nci Maddesi Kapsamında Yapılan Yeniden Değerleme
539
cc. 213 Sayılı Kanunun Mükerrer 298’inci Maddesinin (A) Fıkrası Kapsamında Yapılan Enflasyon Düzeltmesi
540
ı. Bölünmede Ödenen Ayrılma Akçesi ve Ayrılma Hakkının Vergisel Durumu
541
i. Bölünmede e–Defter ve e–Fatura Uygulaması
542
aa. e–Defter Uygulaması
542
bb. e–Fatura Uygulaması
543
B. Katma Değer Vergisi Açısından Şirket Bölünmeleri
543
C. Damga Vergisi Açısından Şirket Bölünmeleri
545
D. Harçlar Açısından Şirket Bölünmeleri
549
E. Gider Vergileri Açısından Şirket Bölünmeleri
551
F. Özel Tüketim Vergileri Açısından Şirket Bölünmeleri
552
G. 6183 Sayılı Kanun Açısından Şirket Bölünmeleri
553
SERMAYE ŞİRKETLERİNDE TÜR DEĞİŞTİRME
I. TÜR DEĞİŞTİRME KAVRAMI
557
II. TÜR DEĞİŞTİRME ÇEŞİTLERİ
558
A. Devredici Tür Değiştirme
558
B. Şekil Değiştirici Tür Değiştirme
559
III. TÜR DEĞİŞTİRME NEDENLERİ
560
A. Gerçekleştirilecek Faaliyetin Şirket Türünün Değiştirilmesini Zorunlu Kılması
560
B. Kişisel Sorumluluğun Azaltılmak İstenmesi
560
C. Şirkete Finansman Olanakları Yaratmak
561
D. Pay Devrinin Daha Hızlı ve Kolay Hale Getirilmek İstenmesi
562
E. Holding Sistemine Geçme Niyeti
562
F. Vergisel Avantajlar
563
G. Kamu Borçlarına Yönelik Olan Sorumluluğun Azaltılmak İstenmesi
563
IV. TİCARET HUKUKUNDA TÜR DEĞİŞTİRME
564
B. Geçerli Tür Değiştirmeler
565
C. Tür Değiştirmeye Hakim Olan İlkeler
567
1. Tür Değiştirme Serbestisi İlkesi
567
2. Tüzel Kişiliğin Tekliği ilkesi
568
3. Pay ve Ortaklık Haklarının Korunması İlkesi
569
4. Eşit Değerlilik İlkesi
571
D. Sermaye Şirketlerinde Tür Değiştirme Süreci
572
1. Tür Değiştirme İşlemlerine Başlanması
572
a. Tür Değiştirmeye Esas Alınacak Finansal Tabloların Belirlenmesi
573
b. Yeni Tür Şirket Ana Sözleşmesinin Hazırlanması
575
c. Tür Değiştirme Planının Hazırlanması
578
d. Tür Değiştirme Raporunun Düzenlenmesi
583
f. Kurumlardan Alınması Gereken İzinler İçin Yapılacak Başvurular
589
2. Tür Değiştirme Planının Genel Kurul Onayına Sunularak Tür Değiştirme Kararı Alınması
591
3. Tür Değiştirme Kararının Tescil ve İlanı
595
4. Şirket Malvarlıklarının İlgili Sicillere Tescili
597
5. Tür Değiştirmede Ortakların Kişisel Sorumlulukları ve İş İlişkilerinin Geçmesi
598
a. Tür Değiştirmede Ortakların Kişisel Sorumlulukları
598
b. Tür Değiştirmede İş İlişkilerinin Geçmesi
599
E. Halka Açık Ortaklıklarda Tür Değiştirme Süreci
601
1. Tür Değiştirme Süreci
601
2. Ayrılma Hakkı ve Kullanım Süreci
603
F. Tür Değiştirmeye Esas Alınacak Şirket Değeri
606
V. VERGİ HUKUKUNDA TÜR DEĞİŞTİRME
608
A. Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Şirket Tür Değiştirmesi
608
1. Tür Değiştirmede Vergilendirme, Beyan ve Ödeme
622
2. Tür Değiştirmede Özellikli Durumlar
626
a. Limited Şirketten Anonim Şirkete Dönüşme Durumunda Hisse Senetlerinin İktisap Tarihi
626
b. Tür Değiştirme İçin Yapılan Giderler
628
c. Tür Değiştiren Şirketin Zararları
629
d. Devralınan İktisadi Kıymetlerde Amortisman Uygulaması
633
e. Devralınan İktisadi Kıymetlerle İlgili Ayrılmış Yenileme Fonları
633
f. Tür Değiştirme ile İlgili İstisna Düzenlemeleri
634
aa. Devralınan İktisadi Kıymetlerle İlgili Satış Kazanç İstisnası
634
bb. Serbest Bölgede Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
635
cc. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
635
dd. Sat–Kirala–Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlara Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
636
ee. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından Doğan Kazançlara Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası
636
g. Devrolunan Şirket Çalışanlarının Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi
637
h. Tür Değişikliği Halinde Devam Etmekte Olan Yıllara Sari İnşaat İşinin Bitim Tarihi
638
ı. Tür Değiştirmede Enflasyon Düzeltmesi ve Yeniden Değerleme Uygulamaları
639
j. Tür Değiştirmede E Defter ve E–Fatura Uygulamaları ile Tür Değiştirme Sürecinde Düzenlenen Belgeler
640
B. Gelir Vergisi Açısından Şirket Tür Değiştirmeleri
642
C. Katma Değer Vergisi Açısından Şirket Tür Değiştirmeleri
643
D. Damga Vergisi Açısından Şirket Tür Değiştirmeleri
646
E. Harçlar Açısından Şirket Tür Değiştirmeleri
648
F. Gider Vergileri Açısından Şirket Tür Değiştirmeleri
648
G. Özel Tüketim Vergileri Açısından Şirket Tür Değiştirmeleri
649
H. 6183 Sayılı Kanun Açısından Şirket Tür Değiştirmeleri
651