III. ANAYASACILIK DÜŞÜNCESİ VE DOĞUŞU
1
A. Yazılı Anayasa – Yazısız Anayasa Ayrımı
2
B. Yumuşak Anayasa – Sert Anayasa Ayrımı
2
C. Kazuistik Anayasa – Çerçeve Anayasa
3
V. ANAYASAL DEVLET – ANAYASALI DEVLET
3
I. OSMANLI İMPARATORLUĞU DÖNEMİ
5
A. Meşrutiyet Öncesi Dönem
5
2. Tanzimat ve Islahat Fermanları
6
B. 1876 Anayasası (Birinci Meşrutiyet)
7
1. Anayasanın Hazırlanışı
7
3. Anayasanın Uygulanması ve Yürürlüğünün Sona Ermesi
9
C. Anayasada 1909 Yılı Değişiklikleri (İkinci Meşrutiyet)
10
1. İkinci Meşrutiyetin Başlaması
10
2. 1909 Yılı Anayasa Değişiklikleri
10
3. Anayasa Değişikliklerinin Uygulanması
11
II. MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ
11
A. Milli Mücadele Döneminin Başlaması ve TBMM
11
B. 1921 Anayasası (Teşkilatı Esasiye Kanunu) ve Özellikleri
11
C. Saltanatın Kaldırılması
12
D. Anayasada 1923 Yılında Yapılan Değişiklikler
12
E. Halifeliğin Kaldırılması
13
C. 1924 Anayasasının Uygulanması
14
A. 27 Mayıs 1960 Askeri Müdahalesi ve Milli Birlik Komitesi
14
1. Milli Birlik Komitesi
15
2. Temsilciler Meclisi
15
C. 1961 Anayasasının Temel Özellikleri
15
D. 1961 Anayasasının Uygulanması
17
2. Anayasa Değişiklikleri
17
I. ANAYASANIN HAZIRLANMASI
19
A. Askeri Müdahale (12 Eylül Darbesi)
19
II. 1982 ANAYASASININ GENEL ÖZELLİKLERİ
20
A. Kazuistik Yöntemle Hazırlanmıştır.
20
B. Sert (Katı) Bir Anayasadır.
20
C. Devlet Otoritesini Güçlendirmiştir.
20
D. Az Katılımcı Demokrasi Modelini Benimsemiştir.
20
E. Siyasal Tıkanıklıkları Giderici Çözümler Benimsemiştir.
21
III. KARŞILAŞTIRMALI OLARAK 1924, 1961 ve 1982 ANAYASALARI
21
IV. 1982 ANAYASASININ TEMEL İLKELERİ
28
A. Anayasanın Değiştirilemeyecek Hükümleri
28
C. Başlangıç Kısmında Belirtilen Temel İlkeler
29
D. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet
30
2) Seçimlerin Serbestliği
32
5) Gizli Oy ve Açık Sayım ve Döküm
32
6) Seçimlerin Yargı Organlarının Yönetim ve Denetiminde Yapılması
32
(2) Yüksek Seçim Kurulu
32
(3) İl ve İlçe Seçim Kurulları
34
(4) Yurt Dışı İlçe Seçim Kurulu
35
2. Temel Hakların Güvence Altına Alınması
36
3. Yasama İşlemlerinin Yargısal Denetimi
36
4. İdari İşlemlerin Yargısal Denetimi ve İdarenin Mali Sorumluluğu
36
6. Kanuni Hâkim Güvencesi
37
7. Hukukun Genel İlkelerine ve Ceza Hukukunun Evrensel İlkelerine Bağlılık
37
V. ANAYASADA TEMEL HAKLAR VE HÜRRİYETLER (İNSAN HAKLARINA SAYGILI DEVLET)
39
A. 1982 Anayasasının Genel Yaklaşımı
39
1. Hak ve Ödev Niteliği
39
2. Pozitif Hak Anlayışı
40
3. Temel Hak ve Ödevlerin Türleri
40
B. Temel Hakların Sınırlanması
40
1. Anayasanın Doğrudan Sınırlaması
41
C. Temel Hakların Kötüye Kullanılamaması
42
D. Temel Hakların Kullanılmasının Durdurulması
43
E. Temel Hakların Türleri
44
VI. TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLERDE İÇERİK
45
A. Kişinin Hakları ve Ödevleri
45
1. Kişinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı
45
2. Zorla Çalıştırma Yasağı
46
3. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği
46
4. Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması
48
1) Özel Hayatın Gizliliği
48
2) Konut Dokunulmazlığı
49
3) Haberleşme Hürriyeti
50
5. Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti
50
6. Din ve Vicdan Hürriyeti
51
7. Düşünce ve Kanaat Hürriyeti
51
8. Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti
51
9. Bilim ve Sanat Hürriyeti
52
10. Basın ve Yayımla İlgili Hükümler
52
2) Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı
53
3) Basın Araçlarının Korunması
53
5) Düzeltme ve Cevap Hakkı
53
11. Toplantı Hak ve Hürriyetleri
54
1) Dernek Kurma Hürriyeti
54
2) Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı
55
13. Hakların Korunması ile İlgili Hükümler
55
1) Hak Arama Hürriyeti
55
2) Kanuni Hâkim Güvencesi
55
3) Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar
55
15. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması
56
B. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler
57
1. Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları
57
2. Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi
57
1) Kıyılardan Yararlanma
57
4) Devletleştirme ve Özelleştirme
58
4. Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti
58
5. Çalışma ile İlgili Hükümler
58
1) Çalışma Hakkı ve Ödevi
58
2) Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı
58
3) Sendika Kurma Hakkı
59
6. Toplu İş Sözleşmesi, Grev Hakkı ve Lokavt
59
1) Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu Sözleşme Hakkı
59
2) Grev Hakkı ve Lokavt
60
7. Ücrette Adalet Sağlanması
60
8. Sağlık, Çevre ve Konut
60
1) Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması
60
1) Gençliğin Korunması
60
2) Sporun Geliştirilmesi ve Tahkim
60
10. Sosyal Güvenlik Hakları
61
1) Sosyal Güvenlik Hakkı
61
2) Sosyal Güvenlik Bakımından Özel Olarak Korunması Gerekenler
61
3) Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk Vatandaşları
61
11. Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması
61
12. Sanatın ve Sanatçının Korunması
61
13. Devletin İktisadi ve Sosyal Ödevlerinin Sınırları
61
C. Siyasi Haklar ve Ödevler (Aktif Statü Hakları – Katılma Hakları)
61
2. Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları
62
3. Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Çıkma ve Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar
63
1) Siyasi Partilerin Kuruluşu
63
2) Siyasi Partilere Üyelik
63
3) Siyasi Partilerin Seçime Katılması
64
4) Siyasi Partilere Getirilen Yasaklar
64
5) Siyasi Partilerin Tüzel Kişiliklerinin Sona Ermesi
65
(1) Siyasi Partilerin Kapanma Kararı
65
(2) Siyasi Partilerin Kapatılması
65
6) Siyasi Partilere İlişkin 2001 ve 2010 Yılı Anayasa Değişiklikleri
66
7) Siyasi Partilere Devlet Yardımı
67
8) Siyasi Partilerin Mali Denetimi
67
4. Kamu Hizmetine Girme Hakkı ve Mal Bildirimi
67
7. Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı
68
I. YASAMA FONKSİYONU VE YASAMA ALANI
71
A. Yasama Fonksiyonu ve Niteliği Yönünden Yasama İşlemleri
71
B. Yasama Fonksiyonunun Genelliği ve İlkelliği
72
1. Yasama Yetkisinin Genelliği (Sınırsızlığı)
72
2. Yasama Yetkisinin İlkelliği (Asliliği)
74
C. Yasama Yetkisinin Devredilemezliği
75
II. YASAMA İŞLEMLERİNDE USUL
75
5. Geri Gönderme ve Yeniden Kabul
77
B. Parlamento Kararları ve Parlamento Kararlarının Şekli Kanunlardan Ayrılması
80
2. Parlamento Kararlarının Şekli Kanunlardan Ayrılması
80
III. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN KURULUŞU
83
B. TBMM Seçimlerinin Yenilenmesi
84
1. Cumhurbaşkanı Tarafından
84
C. Seçimlerin Başlangıç Tarihleri ve Oy Verme Günleri
85
D. Seçimlerin Geriye Bırakılması
85
1. Çoğunluk Sistemleri
88
2. Nispi (Orantılı) Temsil Sistemi
89
2) Nispi Sistemde Artık Oylar Sorunu
89
C. Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemi
90
2. Diğer Seçim Hükümleri
90
D. Seçim Sisteminde Yeni Düzenlemeler
92
E. Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemine İlişkin Pratik Örnekler
92
VI. TBMM ÜYELERİ (MİLLETVEKİLLERİ)
94
A. Milletvekili Seçilme Yeterliliği
94
1. Türk Vatandaşı Olmak
94
2. On Sekiz Yaşını Doldurmuş Olmak
94
3. En Az İlkokul Mezunu Olmak
94
4. Askerlik Hizmetiyle İlişiği Bulunmamak
94
6. Kamu Hizmetinden Yasaklı Olmamak
95
7. Taksirli Suçlar Hariç Toplam Bir Yıl veya Daha Fazla Hapis Cezası Almamış Olmak
95
8. Ağır Hapisle Mahkûm Olmamak
95
9. Belli Suçlardan Hüküm Giymemiş Olmak
95
(1) Yasaklı Hakların Geri Verilmesi
96
10. Görevlerinden Çekilmesi Gerekenler
96
B. Milletvekillik Sıfatının Kazanılması ve Andiçme
97
C. Milletin Temsili İlkesi
97
D. Milletvekilliğiyle Bağdaşmayan İşler
98
E. Parlamenter Muafiyetler (Yasama Bağışıklığı)
98
1. Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak Dokunulmazlık)
99
3) Diğer Hüküm ve Sonuçlar
99
2. Yasama Dokunulmazlığı (Nispi Dokunulmazlık)
100
3) Yasama Dokunulmazlığının Geçerli Olmadığı Durumlar
101
(1) Ağır Cezayı Gerektiren Suçüstü Hali
101
4) Yasama Dokunulmazlığının Diğer Sonuçları
101
5) Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması
102
F. Milletvekilliğinin Düşmesi
103
2. Milletvekilliğinin Düşmesi Sebepleri ve İzlenen Usul
103
3. Kaldırılan Anayasal Hükümler
105
G. Milletvekillerinin Disiplin Sorumluluğu
106
1. Disiplin Suç ve Cezaları
106
3) Meclisten Geçici Çıkarma
106
2. Savunma, Özür Dileme ve Kesinti
107
H. Milletvekillerinin Mali Statüsü
107
VII. TBMM’NİN İÇ YAPISI VE ÇALIŞMA DÜZENİ
107
A. Türkiye Büyük Millet Meclisinin İç Yapısı
107
1) Kuruluşu ve Görev Süresi
107
2) TBMM Başkanının Seçimi
108
3) TBMM Başkanının Görev ve Yetkileri
109
2. Meclis Siyasi Parti Grupları
109
1) Siyasi Parti Grubu
109
1) Mevcut Komisyonlar
110
B. Türkiye Büyük Millet Meclisinin Çalışma Düzeni
111
1. Meclisin Olağan Toplanması, Tatili ve Ara Verme
111
2. Yasama Dönemi, Yasama Yılı, Birleşim ve Oturum
112
3. Olağanüstü Toplantı
112
4. Toplantı ve Karar Yeter Sayıları
112
1) Toplantı Yeter Sayısı
112
2) Karar Yeter Sayısı
113
3) Asgari Karar Yeter Sayısı
113
5. Mecliste Oylama Usulleri
115
4) Oylamalarda İzlenecek Usul
116
VIII. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİNİN GÖREV ve YETKİLERİ
116
B. Milletlerarası Antlaşmalara İlişkin Hükümler
117
C. Savaş Hali İlanı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Verme Yetkisi
118
D. Bütçe ve Kesin Hesap Kanun Tekliflerinin Kabulü
118
1. Bütçenin Hazırlanması
118
2. Bütçenin Görüşülmesi
118
3. Bütçelerde Değişiklik Yapılabilme Esasları
119
E. Meclisin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları
119
3. Meclis Araştırması
121
4. Meclis Soruşturması
121
1) Soruşturma Açılmasını İsteme
121
2) Soruşturma Açılmasına Karar Verme
122
3) Soruşturmanın Yürütülmesi
122
4) Genel Kurulda Görüşme ve Yüce Divana Sevk
122
5) Görevin Sona Ermesi
122
I. YÜRÜTME FONKSİYONUNUN NİTELİĞİ
123
II. İDARENİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ
124
A. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
124
3. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle Düzenlenecek Özel Konular
126
B. Olağanüstü Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
127
III. YÜRÜTME ORGANLARI
129
1. Seçilme Yeterliliğine İlişkin Hükümler ve Adaylık
129
3. Seçimin Diğer Hükümleri
131
5. Sorumsuzluk ve Sorumsuzluk Durumu
132
1) Siyasal Sorumsuzluk
132
2) Cezai Sorumluluk (Cumhurbaşkanı Hakkında Meclis Tarafından Yapılan Ceza Soruşturması)
132
(1) Soruşturma Açılmasını İsteme
132
(2) Soruşturma Açılmasına Karar Verme
133
(3) Soruşturmanın Yürütülmesi
133
(4) Genel Kurulda Görüşme ve Yüce Divana Sevk
133
(5) Görevin Sona Ermesi
133
6. Görev ve Yetkileri
133
7. Cumhurbaşkanına Vekâlet
136
8. Cumhurbaşkanı Yardımcıları
136
10. Cumhurbaşkanlığına Bağlı Diğer Anayasal Örgütler
137
1) Devlet Denetleme Kurulu
137
2) Milli Güvenlik Kurulu
138
IV. YÜRÜTMEYE İLİŞKİN DİĞER TEMEL KONULAR VE 2017 YILI ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ
138
A. Yürütmeye İlişkin 2017 Yılı Temel Anayasa Değişiklikleri
138
B. Olağanüstü Hal Yönetimi
139
C. Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı
140
I. YARGI YETKİSİ VE TARİHÇE
143
II. MAHKEMELERİN KURULUŞU
144
III. MAHKEMELERİN BAĞIMSIZLIĞI VE HÂKİMLİK GÜVENCESİ
144
IV. HÂKİMLER VE SAVCILAR KURULU
144
D. Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun Görevleri
148
E. 2017 Yılı Anayasa Değişiklikleriyle Getirilen Yenilikler
149
F. Kararlara Karşı Yeniden İnceleme, İtiraz ve Yargı Yolu
150
V. ANAYASADA YARGIYA İLİŞKİN DİĞER HÜKÜMLER
150
VI. YÜKSEK MAHKEMELER
151
D. Uyuşmazlık Mahkemesi
152
A. Askeri Yargılama Kural Olarak Kaldırılmıştır.
153
B. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Askeri Yargıtay Kapatılmıştır.
154
IX. ANAYASA MAHKEMESİ
154
C. Organlar, Çalışma ve Yargılama Usulü
157
D. Anayasa Mahkemesinin Görevleri
158
E. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Gerekli Çoğunluklar
161
C. Anayasal Denetimde Ölçü Normlar (Anayasallık Bloku)
162
D. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Konusu
162
2. Cumhurbaşkanı Kararnameleri
163
3. Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü
163
4. Anayasa Değişiklikleri
163
E. Anayasa Yargılamasına Tabi Olmayan Normlar
163
F. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı
164
1. Esas Bakımından Denetim
164
2. Şekil Bakımından Denetim
164
G. Anayasa Yargısında İlk İnceleme
166
2. İptal Davasında Dilekçede Bulunması Gereken Hususlar
166
3. İtiraz Başvurusu Kararında Bulunması Gereken Hususlar
167
H. Anayasaya Uygunluk Denetiminde Başvuru Yolları
167
1. İptal Davası (Soyut Norm Denetimi)
167
2. İtiraz Yolu (Somut Norm Denetimi)
169
3. İptal Davası ile İtiraz Yolunun Karşılaştırılması
171
XI. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU
172
B. Başvurunun Temel Koşulları
172
2. İdari ve Yargısal Başvuru Yollarının Tüketilmesi
172
3. Başvuru Konusu Olmayan İşlemler
173
4. Başvuru Hakkına Sahip Olanlar
173
6. Başvuruların İncelenmesi ve Kabulü
174
1) Kabul Edilebilirlik Kararı
174
2) Kabul Edilemezlik Kararı
174
7. Esas Hakkındaki İnceleme
174
8. İnceleme Sonunda Verilen Kararlar
174
1) Hakkın İhlal Edilmediği Kararı
174
2) Hakkın İhlal Edildiği Kararı
175
4) Disiplin Para Cezası
175
XII. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARININ ÖZELLİKLERİ
175
A. Anayasa Mahkemesinin Bütün Kararları İçin Geçerli Olan Özellikler
175
1. Anayasa Mahkemesi Kararları Bağlayıcılığı ve Kesinliği
175
2. Anayasa Mahkemesi Kararları Herkese Karşı Etkilidir.
176
3. Anayasa Mahkemesinin Bütün Kararları Gerekçeli Olmak Zorundadır.
177
4. Anayasa Mahkemesi ile Diğer Mahkemeler Arasında Bir Uyuşmazlık Ortaya Çıkarsa Anayasa Mahkemesi Kararları Esas Alınır.
177
B. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Özellikleri
177
XIII. ANAYASA MAHKEMESİ İÇTİHATLARIYLA OLUŞTURULAN KURUMLAR
178
A. İptali İstenen Normun Yürürlüğünün Durdurulması
178
B. Dava Konusu İşlemin Adı ve Hukuksal Nitelemesiyle Bağlı Olmadan İnceleme Yapma
179
ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ
I. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ
181
B. Görüşme Usulü, Kabul ve Yayım
181
C. Geri Gönderme, Yeniden Kabul ve Yayım
183
D. Anayasa Değişiklikleri ile Kanunların Karşılaştırılması
184
II. ANAYASA VE İKTİDAR TİPLERİ
185
A. Asli Kurucu İktidar
185
B. Tali (Türev) Kurucu İktidar
185
III. EGEMENLİĞİN KULLANILIŞ BİÇİMİNE GÖRE DEMOKRASİ TÜRLERİ
185
A. Doğrudan Demokrasi
185
B. Yarı Doğrudan Demokrasi
185
1. Halkoylaması (Referandum)
186
II. ERKLER (KUVVETLER) BİRLİĞİ SİSTEMLERİ
187
A. Kuvvetlerin Yürütmede Birleşmesi
187
1) Totaliter Diktatörlük
187
2) Otoriter Diktatörlük
187
B. Kuvvetlerin Yasama Organında Birleşmesi
188
III. KUVVETLER AYRILIĞI SİSTEMLERİ
188
A. Parlamenter Sistem
188
4. Rasyonelleştirilmiş Parlamentarizm
189
2. Uygulandığı Ülkeler
190
C. Yarı Başkanlık Sistemi
191
EK 1 2017 YILI ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ
193
EK 2 6271 SAYILI CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ KANUNU’NUN DİĞER HÜKÜMLERİ
201
EK 3 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜ
205