TİCARÎ İŞLETME KAVRAMI VE
TİCARÎ İŞLETME ÜZERİNDEKİ İŞLEMLER
§ 1. TİCARET HUKUKUNDA SİSTEMLER
1
§ 2. TÜRK TİCARET KANUNU’NUN BAŞAT KAVRAMI: “TİCARÎ İŞLETME”
1
II. BİR ORGANİZASYONUN “TİCARÎ İŞLETME” SAYILABİLMESİ İÇİN GEREKEN UNSURLAR
3
1. Gelir Sağlama (Hedefi)
3
4. Ayırıcı Unsur: Esnaf Faaliyeti Sınırlarını Aşma
3
III. TİCARÎ İŞLETMEYİ OLUŞTURAN UNSURLAR VE BUNLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ SORUNU
4
IV. TİCARÎ İŞLETMENİN ÖRGÜTLENMESİ (MERKEZ/ŞUBE)
5
A. Merkez Kavramı ve Düzenlenişi
5
a) İç İlişki Bakımından Merkeze Bağımlılık
5
b) Dış İlişki Bakımından Bağımsızlık
5
c) Yer ve Yönetim Ayrılığı
6
3. Şubenin Önem Arz Ettiği Noktalar
6
a) Türk Ticaret Kanunu Bakımından
6
V. TİCARÎ İŞLETMENİN DEVRİ VE REHNİ
7
A. Ticarî İşletmenin Devri
7
2. Devrin Hüküm ve Sonuçları
12
a) Devralanın Sorumluluğu
12
b) Devredenin Sorumluluğu: Devralanla “2 Yıllık Sorumluluk Arkadaşlığı”
13
B. Ticarî İşletme Rehni
14
3. Rehinin Kapsamı, İşletme Rehni ile İlgili Özellik Arz Eden Noktalar
15
a) Rehnedilebilecek Taşınır ve Varlıklar
15
b) Kapsama Girmeyen Unsurlar
15
ç) Eklentiler–Bütünleyici Parçalar
17
4. Rehin Sözleşmesi, Kurulması, İçerik
17
6. Rehinli Taşınır Sicili
18
7. Öncelik Hakkı ve Derece Sistemi
18
8. Rehin Sözleşmesi Taraflarının Hak ve Yükümlülükleri
19
10. Temerrüt Sonrası Haklar
19
11. Rehnin Son Bulması ve Görevli–Yetkili Mahkeme
20
TİCARÎ İŞ, BİR İŞİN TİCARÎ İŞ OLMASININ
SONUÇLARI VE TİCARÎ HÜKÜMLER
II. BİR İŞİN TİCARÎ İŞ OLARAK BELİRLENMESİNDE KULLANILACAK ÖLÇÜTLER
21
A. Ticarî İş Saptamasında “Altın” Kural
21
B. TTK m. 3’e Göre Ticarî İş
21
1. «1. Alternatif»: TTK’de Düzenlenen Konular
21
2. «2. Alternatif»: Bir Ticarî İşletmeyi İlgilendiren İşlem ve Fiiller
22
C. Tamamlayıcı Hüküm: TTK m. 19’a Göre Ticarî İş
22
1. Tacirlerin Borçlarının Ticarî Olması Kuralı
22
2. Bir Taraf İçin Ticarî İş Sayılan “Sözleşmeler”
22
D. Ticarî İş Konusundaki Değişik Örnekler
23
E. Haksız Fiillerde Durum
24
III. BİR İŞİN TİCARÎ İŞ OLARAK SAPTANMASININ YARATACAĞI SONUÇLAR
24
B. Müteselsil Borçluluk ve Kefalet (Teselsül Karinesi)
24
1. Müteselsil Borçluluk
24
C. Ticarî İşlerde Faiz
26
1. Faiz Kavramı, Türleri ve Özellikleri
26
2. Faiz ile İlgili Mevzuata Genel Bir Bakış
27
3. Ticarî İşlerde Faize İlişkin Farklılıklar
27
a) Ticarî İşlerde Açıkça Kararlaştırılmasa Bile Anapara Faizine Hak Kazanılabilmesi
27
c) Ticarî İşlerde Bileşik Faize İlişkin Farklılıklar
28
bb) Bileşik Faizin Mümkün Olduğu Hâller
28
aaa) Bazı Koşulları Taşıyan Ödünç (Karz) ve Carî Hesap Sözleşmeleri
28
bbb) Kambiyo Senetleri
29
IV. 3095 SAYILI “KANUNÎ FAİZ VE TEMERRÜT FAİZİNE İLİŞKİN KANUN”UN ÖNGÖRDÜĞÜ REJİM VE FAİZ ORANLARI
29
B. Anapara Faizi Açısından
29
C. Temerrüt Faizi Açısından
29
3. Anapara Faizi Oranının Belirlenip Temerrüt Faizi Oranının Belirlenmemesi Durumunda
30
D. Kambiyo Senetleri ve Yabancı Para Borçlarında
30
II. TİCARÎ HÜKÜMLERİN UYGULANMA SIRASI
31
A. Emredici Kanun Hükümleri
31
B. Emredici Hükümlere Aykırı Olmayan Sözleşme Hükümleri
32
C. Tamamlayıcı Ticari Hükümler
32
III. TİCARÎ HÜKÜM OLMAYA BAĞLANAN BAZI SONUÇLAR
33
A. En Yüksek Sınırı Aşan İşlemler
33
II. TACİR SIFATININ KAZANILMASI
35
1. Ticarî İşletme İşletmek
36
2. İşletmenin “Kısmen de Olsa” Kendi Adına Yapılması
36
3. İstisnaî Bazı Hâllerde Tacir Sıfatının Kazanılıp Kazanılamayacağı Sorunu
36
a) Ticaret Yapması Tamamen Yasaklananlar ile İzne Tâbi Tutulup da Bu İzni Almayanların Durumu
36
b) Küçük ve Kısıtlılar
37
2. Türk Ticaret Kanunu’nda Sayılan Tüzel Kişi Tacirler
37
b) Amacına Ulaşmak İçin Ticarî İşletme İşleten Dernekler ve Vakıflar
38
c) Devlet, İl ve Belediye Gibi Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Kurulan Teşekkül ve Müesseseler
38
3. TTK m. 17 Dolayısıyla Donatma İştirakinin Durumu
39
III. TACİR SIFATININ SONUÇLARI: NİMET VE KÜLFETLER
39
A. Tacir Olmaya Bağlanan “Külfetler”
39
1. Sadece Bir Tarafın Tacir Olmasının Yettiği Olasılıklar
39
b) Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma
40
c) Ticaret Sicili ve Odalara Kayıt
40
ç) Ticarî Defter Tutma
40
d) Basiretli İş İnsanı Gibi Hareket Etme
40
e) Ticaret Karinesine Tâbi Olma
41
f) Ücret ve Cezanın İndirilmesini İsteyememe
41
h) Ticarî Örf ve Adeti Bilme
42
2. Her İki Tarafın da Tacir Olması Gereken Olasılıklar
42
a) Bazı Konulardaki İhtar veya İhbarlar
42
b) Fatura ve Teyit Mektubuna İtiraz
42
B. Tacir Olmaya Bağlanan “Nimetler”
44
1. Sadece Bir Tarafın Tacir Olmasının Yettiği Durum: Ücret ve Faiz İsteme
44
2. Her İki Tarafın da Tacir Olması Gereken Olasılıklar
45
b) Ticarî Satış ve Trampa Hakkındaki Özel Hükümlerden Faydalanma veya Bunlara Tabi Olma
45
c) Yetki Sözleşmesi Yapılması
47
IV. TACİR SIFATININ KAYBI VE BUNUN SONUÇLARI
48
§ 6. GENEL OLARAK TİCARÎ YARGI
49
I. BİR DAVANIN TİCARÎ DAVA OLARAK BELİRLENMESİNDEKİ ÖLÇÜTLER (TİCARÎ DAVA TÜRLERİ)
49
A. Mutlak Ticarî Davalar
49
1. Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Hususlardan Doğan Davalar
49
2. TTK m. 4’te Altı Bent Halinde (Sınırlı) Olarak Sayılan Hususlar
50
3. «2. Alternatif»: Özel Kanun Hükümlerinden Doğan Bazı Hukuk Davaları
51
B. Yarı–Nispi Ticarî Davalar
51
C. Nispi Ticarî Davalar
51
II. TİCARÎ DAVALARIN GÖRÜLMESİ
52
§ 7. GENEL OLARAK TİCARET SİCİLİ
55
I. TİCARET SİCİLİ TEŞKİLATI
55
2. Tescil Talebi, Şekli ve Süresi
57
B. Sicildeki Değişiklikler ve Silme (Tadil– Terkin)
57
III. TİCARET SİCİLİ MEMURUNUN İNCELEME GÖREVİ
57
C. Tescil Talebinin Reddi Kararına İtiraz
58
V. TESCİL VE İLANIN ETKİSİ
59
A. Kurucu/Bildirici Etki
59
VI. TİCARET SİCİLİNE GÜVEN İLKESİ
61
VII. SİCİL KAYITLARININ TUTULMASINDAN DOĞAN SORUMLULUK
61
TİCARET UNVANI VE İŞLETME ADI
A. “Çekirdek”, Anlamı ve Oluşturulması
63
1. Gerçek Kişi Tacirler ve Adi Şirket
63
2. Tüzel Kişi Tacirler
64
3. Tacir Sayılan Diğer Tüzel Kişiler ve Donatma İştiraki
65
B. “Ek”, Anlamı ve Kullanılması
65
III. TİCARET UNVANI İLE İLGİLİ ÖZEL DURUMLAR (DEĞİŞİKLİKLER)
66
A. Ticaret Unvanının Devamlılığı
66
C. Ticaret Unvanının Devri
66
D. Ticaret Unvanının Korunması
66
I. GENEL OLARAK MARKA VE TÜRLERİ
69
A. Marka Olarak Tescil Edilebilecek İşaretler
70
B. Tescil İçin Mutlak Ret Nedenleri
70
C. Tescil İçin Nispî Ret Nedenleri
72
III. MARKANIN TESCİLİ VE SONUÇLARI
74
B. Tescilin Marka Sahibine Tanıdığı Hak ve Yükümlülükler
74
IV. MARKANIN HUKUKİ İŞLEMLERE KONU OLMASI
75
V. MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ/İPTALİ VE MARKA HAKKININ SONA ERMESİ
76
VI. MARKA HAKKINA TECAVÜZ VE HAKKIN KORUNMASI
77
A. Tecavüz Sayılan Fiiller
77
B. Açılabilecek Davalar
77
C. Yetkili– Görevli Mahkeme
78
I. KAVRAM VE HAKSIZ REKABET YOLUYLA KORUNAN DEĞERLER
79
III. HAKSIZ REKABET HALLERİ
80
A. Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar ve Satış Yöntemleri ile Diğer Hukuka Aykırı Davranışlar ve Özellikle;
81
B. Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye Yöneltmek; Özellikle;
83
C. Başkalarının İş Ürünlerinden Yetkisiz Yararlanma; Özellikle;
84
D. Üretim ve İş Sırlarını Hukuka Aykırı Olarak İfşa Etmek
84
E. İş Şartlarına Uymamak
84
F. Dürüstlük Kuralına Aykırı İşlem Şartları Kullanmak. Özellikle Yanıltıcı Bir Şekilde Diğer Taraf Aleyhine
84
IV. HAKSIZ REKABET SONUCU AÇILABİLECEK DAVALAR ve DAVA AÇMAYA YETKİLİ OLANLAR
85
B. Dava Açmaya Yetkili Olanlar ve Davalılar
86
C. İhtiyati Tedbirler, Hüküm İlanı ve Zamanaşımı
86
1. Tedbir ve Gümrükte El Koyma
86
2. Hükmün İlânı ve Üçüncü Kişiler Hakkında İcrası
87
§ 12. TİCARÎ DEFTERLER
89
I. GENEL OLARAK VE KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU’NUN YETKİLERİ
89
II. TUTULACAK DEFTERLER
89
III. TİCARÎ DEFTER TUTMA İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜK VE SORUMLULUKLAR
90
A. Defterlerin Tutulması
90
B. Saklama Yükümlülüğü ve Zayi Belgesi Alma
90
D. Ticarî Defterlerin Uyuşmazlıklarda İbrazı ve Suretlerinin Alınması
91
IV. TİCARÎ DEFTERLERİN İSPAT GÜCÜ
92
A. Genel Olarak ve Lehe Delil Olması
92
B. Karşı Tarafın Defterlerine Dayanma
93
II. TANIM VE ÖZELLİK ARZ EDEN NOKTALAR
95
III. CARİ HESABA GEÇİRİLEBİLECEK VE GEÇİRİLEMEYECEK ALACAKLAR
96
A. Cari Hesaba Geçirilecek Alacaklar
96
B. Cari Hesaba Geçirilemeyecek Alacaklar
96
IV. CARİ HESABIN İŞLEYİŞİ VE HÜKÜMLERİ
97
C. Bakiyenin Tespit ve Kabulü
98
V. CARİ HESABIN SONA ERMESİ
99
TACİR (VE ESNAF) YARDIMCILARI
§ 14. GENEL OLARAK TACİR (VE ESNAF) YARDIMCILARI, TASNİF ÖLÇÜTLERİ VE GÜNLÜK HAYATTAN ÖRNEKLERLE KONUNUN CANLANDIRILMASI
101
I. BAĞIMLI YARDIMCILAR
102
1. Kavram, Tanım ve Türleri
105
2. Atama, Tarafların Yükümlülükleri
107
II. BAĞIMSIZ YARDIMCILAR
108
1. Genel Olarak, Kavram ve Türleri
108
2. Unsurlar, Simsarın Hak ve Yükümlülükleri
109
1. Kavram, Tanım ve Unsurlar
111
2. Türleri: Aracı Acente– Sözleşme Yapan Acente
112
3. Temsil Yetkisi, Kapsamı ve Yetkinin Değişik Görünümleri
112
a) Temsil Yetkisi ve Kapsamı
112
b) Hakkı Koruyucu Beyanları Yapma veya Bunlara Muhatap Olma ile Davacı/Davalı Olma
113
aa. Hakkı Koruyucu Beyanları Yapma/Bunlara Muhatap Olma
113
bb. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisi ve Koşulları
113
cc. Bedeli Tahsil ve Malları Teslim Alma Yetkisi
114
4. Tarafların Yükümlülükleri ve Hakları
114
aaa) Aktif Çaba Gösterme Yükümlülüğü
114
bbb) Haber Verme Borcu
114
ccc) Önleyici Tedbirleri Alma
114
ddd) Müvekkiline Ait Parayı İade
114
aaaa) Genel Olarak ve Doğumu
115
bbbb) Hak Kazanma Zamanı
116
cccc) Ücretin Miktarı ve Ödeme Zamanı
117
bbb) Olağanüstü Giderleri İsteme
117
a) Değişik Olasılıklara Göre Sona Erme Nedenleri
117
aa. Belirli Süreli Acentelik Sözleşmesinde Sürenin Dolması
117
bb. Belirsiz Süreli Acentelik Sözleşmesinin Feshi İhbar Yoluyla Sona Erdirilmesi
117
cc. Haklı Nedenlerin Varlığı Hâlinde Derhâl Fesih Yetkisi
117
dd. Vekâlet Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Olarak Yapılan Atıf
118
6. Acentelikte Rekabet Yasağı Anlaşması
120
8. Acentelik Hakkındaki Hükümlerin Uygulanacağı Diğer Kişiler
121
2. Taşıma İşleri Komisyonculuğu
122
b) Haklar ve Yükümlülükler
123