ANONİM ŞİRKETİN HAKLI SEBEPLERLE FESHİ DAVASINA İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER
I. ANONİM ŞİRKETİN HAKLI SEBEPLERLE FESHİ
5
II. ŞAHIS ŞİRKETLERİ VE LİMİTED ŞİRKETTE HAKLI SEBEPLE FESİH KURUMU 11
A. Şahıs Şirketlerinde Haklı Sebeple Fesih
11
1.Şahıs Şirketlerinde Haklı Sebep Kavramı
11
2. Şahsi Sebeplerin Anonim Şirketlerde Haklı Sebep Teşkil Edip Etmeyeceği 14
B. Limited Şirkette Haklı Sebeple Fesih
16
III. DAVANIN TARİHSEL GELİŞİMİ
19
IV. DAVANIN HUKUKİ TEMELİ ve İŞLEVİ
24
A. Davanın Hukuki Temeline İlişkin Çeşitli Yaklaşımların Değerlendirilmesi 24
1. Dürüstlük Kuralı Doktrini
24
3. Clausula Rebus Sic Stantibus Doktrini
27
B. Davanın Azınlığı Çoğunluk Gücüne
V. DAVANIN BAZI ŞİRKETLER HUKUKU DAVALARIYLA İLİŞKİSİ
37
A. Bilgi Alma ve İnceleme Davasıyla İlişkisi
37
1.Bilgi Alma ve İnceleme Davası
37
2. Basamaklı Dava (Stufenklage)
B. Genel Kurul Kararının İptali Davasıyla İlişkisi
45
1. Genel Kurul Kararının İptali Davası
45
2. Genel Kurul Kararının İptali Davasına Bakan Mahkeme Tarafından Kâr Dağıtımına
Karar Verilip Verilemeyeceği Sorunu
48
(1) Çoğunluk Gücünün Kötüye Kullanılmasının
Yaygın Örneği: Temettü Açlığı
48
(2) İlmi ve Kazai İçtihatların Soruna Yaklaşımı
50
C. Yönetim Kurulu Üyesinin Sorumluluğu Davasıyla İlişkisi 54
VI. DAVANIN KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTAKİ GÖRÜNÜMLERİ
58
A. Alman Hukuku (GmbHG § 61)
58
B. İsviçre Hukuku (Sch.§ Art. 736 Abs. 1 Ziff. 4)
60
C. İngiliz Hukuku (UK Companies Act m. 994)
64
ANONİM ŞİRKETİN HAKLI SEBEPLERLE FESHİ DAVASINDA USULE İLİŞKİN HÜKÜMLER
I. GÖREVLİ ve YETKİLİ MAHKEME
69
A. Benimsenen Terminolojik Ayrım
69
C. İşlev (Fonksiyon) İtibarıyla Yetkili Mahkeme
72
1. Asliye Ticaret Mahkemesinin Teşekkülünün
2. Davanın Heyet Yerine Münferit Hâkim Tarafından Görülmesi Sorunu 74
A. Taraf Kavramı ve Teorileri
83
B. Sıfat ve Dava Takip Yetkisi Ayrımı
86
1. Davacı Statüsünün Hukuki Niteliği Sorunu
89
2. Davacı (Azınlık) Statüsünün Sulandırılmasının
3. Birden Fazla Pay Sahibinin Davacı (Azınlık)
Statüsünü Birlikte Oluşturması
98
D. Davalı Anonim Şirket
99
E. Şirketin Davada Avukatla Temsil Zorunluluğu
100
III. DAVANIN HUKUKİ NİTELİĞİ
102
A. Talep Edilen Hukuki Himayenin
(Talep Sonucunun) Niteliği Bakımından
102
1. İnşai Hak ve İnşai Dava Kavramları
102
2. İnşai Davaların Öngörülme Gerekçeleri
105
3. Gerçek–Gerçek Olmayan İnşai Dava Ayrımı
107
a. Türk Hukukunda İnşai Dava Kavramına
b. Gerçek İnşai Davalar (echte Gestaltungsklages)
108
c. Gerçek Olmayan İnşai Davalar
110
B. Talep Sonucunun Niceliği Bakımından
113
1. Dava Konusu Kavramına Verilecek
2. Dava Konusu Olarak Usuli Talep Kavramı
114
3. Davaların Yığılması (HMK m.110)
116
4. Dava Konusu ile Davaların Yığılması
5. Davaların Yığılması Bakımından
C. Terditli (Kademeli) Dava Bakımından
121
1. Terditli Dava (HMK m. 111)
121
2. Gerçek–Gerçek Olmayan Terditli Dava Ayrımı
123
D. Yarışan Haklara Dayalı (Mütelahik)
1. Yarışan Haklara Dayalı (Mütelahik)
Dava Kavramı ve İnceleme Bakımından Önemi
128
2. Organların Eksikliği Sebebiyle
Anonim Şirketin Feshi Davası (TTK m. 530)
130
3. Şirket Organlarının Karar Alma İşlevini Yitirmesi (Kilitlenme) ile Haklı Sebeplerle
Fesih Davası Arasındaki İlişki
132
b. Doktrinde İleri Sürülen Görüşler
135
a. Hukuki Sebep–Dava Sebebi Ayrımı
136
b. Yarışan Haklara Dayalı (Mütelahik) Davada Hâkimin Hukuku Re’sen Uygulaması
İlkesinin Uygulanması
138
IV. ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN DAVADAKİ KONUMU
142
A. İnşai Hükmün Üçüncü Kişilere Etkisi
142
1. İnşai Hükmün Etkisi (İnşai Tesir)
142
2. İnşai Hükmün Unsurları
143
1. Fer’i Müdahale Kurumu ve Türleri
145
2. Bağımlı (Adi) Fer’i Müdahale
146
C. Dava Arkadaşlığı Biçiminde Fer’i Müdahale (Streitgenössische Nebenintervention) 148
1. Kurumun Tanıtılması
148
a. Sorunun Takdimi ve Uygulamanın bu Soruna Yaklaşımı 151
1. Davanın Re’sen İhbarı
156
V. DAVANIN TAHKİME ELVERİŞLİLİĞİ SORUNU
160
A. Şirketler Hukukundan Kaynaklanan (Korporatif) Uyuşmazlıklarda Tahkim 160
B. Davanın Tahkime Elverişliliği Sorunu
162
1. İsviçre Hukukundaki Güncel Gelişmeler
162
2. Objektif Tahkime Elverişlilik
164
C. Tahkime Elverişliliğe İlişkin Ara Değerlendirme
167
1. Tarafların Dava Konusu Üzerinde
Serbestçe Tasarrufta Bulunabilme Kriteri
168
2. Devlet Mahkemesi Tekeli Kriteri (Justizgewährungsmonopol) 169
3. Kamu Düzeni Kriteri
170
D. Yetkili Mahkeme Kuralının Hukuki Niteliği ve
Tahkime Elverişlilik İlişkisi
173
1. Doktrin ve Uygulamanın Soruna Yaklaşımının
E. Esas Sözleşmeye Konulan Tahkim Kaydının
1. Kamu Düzenine Aykırılık Bakımından
176
2. Emredici Hükümler İlkesi (TTK m. 340)
3. Tahkim Sözleşmesinin İradi (Rızai) Niteliği Bakımından 184
4. Hakem veya Hakem Heyetinin
İnşai Hüküm Vermesi Bakımından
187
VI. DAVANIN ARABULUCULUĞA ELVERİŞLİ OLUP OLMADIĞI
191
A. İhtiyari Arabuluculuk Bakımından
191
1. Arabuluculuğa Elverişlilik
191
2. Tarafların Üzerinde Serbestçe
Tasarrufta Bulunabilmesi Kriteri
192
3. Kamu Düzenine İlişkin Olmama
B. Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk Bakımından
196
YARGILAMANIN AŞAMALARI, HÜKÜM ve KANUN YOLLARI
I. DİLEKÇELER ve ÖN İNCELEME AŞAMASI
197
A. Dilekçeler Aşaması
197
1. Koşul Vakıa–Somut Vakıa Ayrımının Dava Dilekçesinin Hazırlanması Bakımından Önemi
197
2. Cevap Dilekçesi Verilmesi ve Şirketin Muhtemel Savunmaları 199
a. Cevap Dilekçesi Verilmesi
199
b. Şirketin Muhtemel Savunma Biçimleri
200
(1) Davayı Kabulün Mümkün Olup Olmadığı
200
(2) Dava Temelinin Yetersizliği Savunması
202
c. Davaya Cevap Verilmemesi
203
B. Karşı Dava Yoluyla Davacı Azınlığın Şirketten Çıkarılmasının Mümkün Olup Olmadığı 204
C. Ön İnceleme Aşaması
206
1. Uygulanacak Yargılama Usulü
206
2. Ayrı Bir Ön İnceleme Aşamasının Bulunup Bulunmadığı 208
3. Ön İncelemenin Kapsamı
210
a. Dava Şartları ve İlk İtirazların İncelenmesi
210
b. Mahkemenin Tarafları Sulh veya Arabuluculuğa Teşvik Ödevi 212
4. Ön İnceleme Aşamasıyla Bağlantılı Olan
a. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi veya Genişletilmesi Yasağı 213
b. Dava Hakkının Uzunca Bir Süre Kullanılmaması Sorunu 215
II. TAHKİKAT AŞAMASINDA ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR
218
1. Başka bir Mahkemede Görülen Davanın Bekletici Sorun Yapılması 219
2. Aynı Mahkemede Görülen Davalarda
Bekletici Sorun Kararı Verilip Verilemeyeceği
220
C. Davaların Birleştirilmesi
224
1. Davaların Aynı veya Benzer Sebeplerden Doğmuş Olması 224
2. Davalardan Biri Hakkında Verilecek
Hükmün Diğerini Etkileyecek Nitelikte Olması
225
D. Dosyanın İşlemden Kaldırılması
228
E. Dava Konusunun Devri
230
F. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi veya
Genişletilmesi Yasağı
232
III. İSPAT ve DELİLLER
235
A. İspatın Konusu ve İspat Yükü
235
1. İspatın Konusu: Haklı Sebepler
235
B. Davada Özellik Arz Eden Deliller
241
3. Özel Denetim Raporu
245
4. Hükmün Unsur Etkisi
247
a. Hükmün Unsur Etkisi ve Güçlü Delil Kavramı
247
b. Yönetim Kurulu Üyesinin Sorumluluğu
Davasında Verilen Hükmün Unsur Etkisi
250
C. Delillerin Değerlendirilmesi ve Uzman Görüşü
251
VI. DAVADA GEÇİCİ HUKUKİ KORUMALAR
254
A. Geçici Hukuki Koruma Kavramı
254
B. Davada Geçici Hukuki Korumaya Duyulan İhtiyaç
256
C. Davada Başvurulabilecek Geçici
1. Dava Sonucunu Öne Alacak Biçimde Geçici Hukuki Korumaya Karar Verilip Verilemeyeceği
259
2. Düzenleme Amaçlı İhtiyati Tedbirlerin Şirketler Hukukunda Uygulama Alanı 261
4. Şirkete Kayyım Tayini
265
A. Duruma Uygun ve Kabul Edilebilir
Diğer Bir Çözüme Hükmedilebilmesi
267
1. Davanın Taleple Bağlılık İlkesine
2. Davanın Bağlı Olmayan İnşai Dava
(nicht gebundene Gestaltungklage) Niteliği
268
3. Fesih Dışındaki Çözüme Hükmedilirken
Kullanılacak Takdir Yetkisinin Kapsamı
271
4. Mahkeme ve Tarafların İş Birliği İlkesi (Kooperationsmaxime) 273
B. Davacı Azınlığın Şirketten Ayrılmasına
1. Kanunda Ayrılmaya İlişkin Çözümün Açıkça Belirtilmesi 276
2. Ayrılma Akçesine İlişkin Temel Bilgiler
279
3. Ayrılma Akçesinin Ödeneceği Kaynağın
Mahkemece Belirlenmesi
281
4. Ayrılma Akçesi Ödenmesine İlişkin Hükmün Kesinleşmeden İcra Edilip Edilemeyeceği 283
5. Mevsimsiz İcra Takibi Sorunu
285
6. Ayrılma Akçesinin Davada Taraf Olmayan Pay Sahiplerince Ödenmesine Hükmedilip Hükmedilemeyeceği
288
7. Ayrılma Akçesinin Şirket Özsermayesinden
a. Şirketin Kendi Paylarını İktisabı
292
b. Şirketin Kendi Paylarını İktisabının
Hukuki Niteliği ve Ödemezlik Def’i
293
c. Aynı Anda (Zug um Zug/Birlikte)
İfaya Mahkûmiyet Hükmü Verilmesi
295
C. Davacı Dışındaki Pay Sahiplerinin Şirketten Çıkarılmasının Mümkün Olup Olmadığı 298
D. Genel Kurulun Yetki Alanına Dâhil Olan Hususlara İlişkin Olası Çözümlere Hükmedilip
2. İrade Beyanında Bulunma Borcunun
Hukuki Niteliği ve Bu Borcun Cebri İcrası
302
3. Alman (DZPO § 894) ve İsviçre (Sch. ZPO § 344) Hukuklarında İrade Beyanında Bulunma
Borcunun Cebri İcrası
305
4. Türk Hukukunda İrade Beyanında Bulunma
Borcunun Cebri İcrası
306
E. Anonim Şirket Esas Sözleşmesinin Değiştirilmesini Gerektiren Çözümlere Hükmedilip
F. Şirketin Feshine Hükmedilmesi
315
1. Şirketin Feshi Hükmünün Unsurları
315
2. Şirketin Feshi Hükmünün Etkisi
316
3. Davacının Payları Satın Alınmadığı Takdirde
Şirketin Feshine Karar Verilmesi Sorunu
318
a. Sorunun Takdimi ve Doktrinin
G. Davanın Reddine Hükmedilmesi
322
1. Davanın Usulden Reddi
322
2. Davanın Esastan Reddi
323
VI. YARGILAMA HARÇ VE GİDERLERİNDEN SORUMLULUK
324
A. Olağan Kanun Yolları
327
a. Temyiz Denetiminin Kapsamı
329
b. Koşul Vakıa (Belirsiz Kavram) Denetimi
330
B. Olağanüstü Kanun Yolları
335
1. Yargılamanın İadesi
335
2. Üçüncü Kişilerin Hükmün İptalini Talep Etmesi
338
3. Kanun Yararına Temyiz
340
VIII. ANAYASA MAHKEMESİNE
YENİ KANUNİ DÜZENLEME ÖNERİSİ
345