KISIM I: KAVRAMSAL VE TEMEL YAKLAŞIM
BÖLÜM 1: İNSAN HAKLARININ GÜVENLİK AÇISINDAN ÖNEMİ
31
BÖLÜM 2: İNSAN HAKLARINA KAVRAMSAL YAKLAŞIM
59
BÖLÜM 3: İNSAN HAKLARININ DÜŞÜNSEL VE TARİHSEL GELİŞİMİ
75
BÖLÜM 4: İNSAN HAKLARININ UYGULAMAYA GEÇME SÜREÇLERİ
85
BÖLÜM 5: ÇAĞDAŞ İNSAN HAKLARI ANLAYIŞI VE TÜRKİYE
91
KISIM II: KÜRESEL VE BÖLGESEL YAKLAŞIM
BÖLÜM 6: BİRLEŞMİŞ MİLLETLER VE İNSAN HAKLARI
131
BÖLÜM 7: AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE MAHKEMESİ
173
BÖLÜM 8: AVRUPA İŞKENCEYİ ÖNLEME SÖZLEŞMESİ VE KOMİTESİ
193
BÖLÜM 9: AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI VE İNSAN HAKLARI
205
KISIM III: SPESİFİK HAKLAR YAKLAŞIMI
BÖLÜM 10: YAŞAM HAKKI
225
BÖLÜM 11: İŞKENCEYE MARUZ KALMAMA HAKKI
239
BÖLÜM 12: KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİ HAKKI
253
BÖLÜM 13: ADİL YARGILANMA HAKKI
263
BÖLÜM 14: ÇOCUK HAKLARI
287
KISIM I:KAVRAMSAL VE TEMEL YAKLAŞIM
BÖLÜM 1: İNSAN HAKLARININ GÜVENLİK AÇISINDAN ÖNEMİ
31
1.1. İNSAN HAKLARI VE GÜVENLİK ALGILARINDA DEĞİŞİM
31
1.2. SİYASAL / BİREYSEL İKTİDAR VE KÜRESELLEŞME
34
1.3. GÜVENLİK KURUMLARI VE HESAP VEREBİLİRLİK
39
1.4. GÜVENLİK GÖREVİ VE KURUMSAL REVİZYONLAR
43
1.4.1. Güvenlik Görevi ve İnsan Hakları
44
1.4.2. Kurumsal Revizyonlar ve Siyasal Çizgiler
49
1.4.2.1. Eğitimsel Gelişmeler
50
1.4.2.2. Yapısal Gelişmeler
51
1.4.2.3. Normatif Gelişmeler
53
BÖLÜM 2: İNSAN HAKLARINA KAVRAMSAL YAKLAŞIM
59
2.1. İNSAN HAKLARINI TANIMLAMA SORUNU
59
2.2. İNSAN HAKLARI: TERİMLER-TEORİLER-ELEŞTİRİLER
60
2.2.2. Menfaat Teorisi
62
2.3. İNSAN HAKLARINA YENİ BİR BAKIŞ: C·A·N·İ·M MODELİ
64
2.3.1. Modelimiz Perspektifinden Tanımlar
64
2.3.2. Modelimizin Temel Unsuru: Değer
64
2.3.2.1. İnsanın Üst Değerleri
64
2.3.2.2. İnsanın Alt Değerleri
65
2.3.3. Modelimiz Perspektifinden Açıklamalar
66
2.4. MODELİMİZİN TEORİK VE PRATİK ÖNEMİ
67
2.4.1. Hakların Geleceğine Yönelik Projeksiyon
67
2.4.2. Temel Haklar Terimine Eleştirel Yaklaşma
67
2.4.3. ‘Asli Haklar’ Tartışmalarını Temelsizleştirme
68
2.4.4. İnsan Haklarının Korunmasında Yeni Açılımlar
69
2.4.5. İnsan Hakları Denetim Mekanizmalarının Revizyonu
70
2.4.6. Demokrasinin Yeniden Formüle Edilmesi
70
BÖLÜM 3: İNSAN HAKLARININ DÜŞÜNSEL VE TARİHSEL GELİŞİMİ
75
3.1. SİYASAL İKTİDARIN SINIRLANDIRILMASI VE DİN FAKTÖRÜ
75
3.2. İLKÇAĞ’DA SİYASAL İKTİDARIN SINIRLANDIRILMASI
78
3.3. ORTAÇAĞ’DA SİYASAL İKTİDARIN SINIRLANDIRILMASI
80
3.4. YENİÇAĞ’DA SİYASAL İKTİDARIN SINIRLANDIRILMASI
82
BÖLÜM 4: İNSAN HAKLARININ UYGULAMAYA GEÇME SÜREÇLERİ
85
4.1. İNSAN HAKLARININ ANAYASALAŞMASI
85
4.2. İNSAN HAKLARININ ULUSLARARASILAŞMASI
88
4.3. İNSAN HAKLARININ KÜRESELLEŞMESİ
89
BÖLÜM 5: ÇAĞDAŞ İNSAN HAKLARI ANLAYIŞI VE TÜRKİYE
91
5.1. ÇAĞDAŞ İNSAN HAKLARI ANLAYIŞI: STATÜ VE HAKLAR
92
5.1.1. Jellinek’in Statü İlişkisine Dayalı Haklar Sınıflandırması
92
5.1.1.1. Negatif Statü Hakları
92
5.1.1.2. Pozitif Statü Hakları
93
5.1.1.3. Aktif Statü Hakları
94
5.1.2. Statü İlişkisi Açısından Çağdaş İnsan Hakları Anlayışı ve Türkiye
94
5.2. ÇAĞDAŞ İNSAN HAKLARI ANLAYIŞI: ERKLER VE HAKLAR
97
5.2.1. Yasama ve İnsan Hakları
98
5.2.1.1. Sınırlamaların Sınırları
98
5.2.1.2. TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu
100
5.2.2. Yürütme ve İnsan Hakları
102
5.2.2.1. Hükümet Modeli Tartışması: Başkanlık Sistemine Geçmeli miyiz?
103
5.2.2.2. İnsan Hakları Karşısında İdarenin Durumu
104
5.2.2.3. İdareye Karşı İnsan Haklarının Korunmasında İlkeler
105
5.2.3. Yargı ve İnsan Hakları
107
5.2.3.1. Yargı Bağımsızlığı
107
5.2.3.2. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru
109
5.3. ÇAĞDAŞ İNSAN HAKLARI ANLAYIŞINDA DEVLETİN SORUMLULUĞU
114
5.3.1. Devletin İnsan Haklarını Uygulamaya Geçirme Sorumluluğu
115
5.3.2. Devletin İnsan Hakları ihlallerinden Doğan Sorumluluğu
115
5.4. ÇAĞDAŞ İNSAN HAKLARI ANLAYIŞI: ETNİK VE KÜRT SORUNU
117
5.4.1. Temel Yaklaşım: Egemenlik ve Demokrasi Çerçevesinde Çözüm
117
5.4.2. Kavramları Netleştirme: Etnisite, Etnik Topluluk ve Azınlık
118
5.4.3. Temel ve Etnik Sorunlar: Yeni Anayasa Arayışları
119
5.4.4. Statü Ekseninde Kürt Sorununa Yaklaşım
121
5.4.5. Kürt Sorununa Yaklaşımda Paradigma Değişikliği
122
5.4.6. Ulus-devlet, Laiklik ve Demokrasiye Özgürlükler Zemininde Yaklaşma
123
5.4.7. Kürt Sorununun Çözümünde Atılan Adımlar
124
5.4.8. Self-determinasyon Hakkı ve Etnik Sorunlar
125
KISIM II:KÜRESEL VE BÖLGESEL YAKLAŞIM
BÖLÜM 6: BİRLEŞMİŞ MİLLETLER VE İNSAN HAKLARI
131
6.1. BM İNSAN HAKLARI SİSTEMİ
131
6.1.2. İnsan Haklarının Korunmasında Sistem Çeşitleri
133
6.1.2.1. Sözleşme İçi Sistem
133
6.1.2.2. Sözleşme Dışı Sistem
134
6.1.3. Sözleşme Dışı BM Sistemi
136
6.1.3.1. Özel Usuller
137
6.1.3.2. Genel Usuller
137
6.1.4. BM Organları ve İnsan Hakları Fonksiyonları
139
6.1.4.2. Ekonomik ve Sosyal Konsey
140
6.1.4.3. İnsan Hakları Konseyi
141
6.1.4.4. Güvenlik Konseyi
142
6.1.4.5. İnsan Hakları Yüksek Komiserliği
143
6.1.4.6. Uluslararası Adalet Divanı
143
6.1.4.7. Uluslararası Ceza Mahkemesi
144
6.2. BM KİŞİSEL VE SİYASAL HAKLAR SÖZLEŞMESİ
144
6.2.1. Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi: Kapsam
145
6.2.2. Kişisel ve Siyasal Haklar Sözleşmesi: İnsan Hakları Komitesi
147
6.2.2.1. Devletlerin Sunduğu Raporların İncelenmesi
147
6.2.2.2. Devlet Başvurusunun İncelenmesi
148
6.2.2.3. Bireysel Başvurunun İncelenmesi
149
6.3. BM EKONOMİK SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR SÖZLEŞMESİ
150
6.3.1. Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi: Kapsam
150
6.3.2. Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi: Denetim Mekanizması
152
6.3.2.1. Rapor Sistemi
153
6.3.2.2. Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi
153
6.4. BM İŞKENCEYE KARŞI SÖZLEŞME
154
6.4.1. BM İşkenceye Karşı Sözleşme: Kapsam
155
6.4.2. BM İşkenceye Karşı Sözleşme: İşkenceye Karşı Komite
157
6.4.3. İşkenceye Karşı Komite’nin Görevleri ve Denetim Biçimleri
158
6.4.3.1. Periyodik Raporlar
158
6.4.3.2. Komite’nin Kendiliğinden (Resen) Soruşturması
158
6.4.3.3. Devlet Başvurusu
159
6.4.3.4. Bireysel Başvuru
159
6.5. BM ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ
160
6.5.1. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi: Kapsam
161
6.5.2. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi: Haklar ve Yükümlülükler
163
6.5.3. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi: Çocuk Hakları Komitesi
164
6.5.4. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi: Türkiye’de Genel Durum
165
6.5.5. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Çocuk Polisliği
167
6.5.6. BM Çocuk Hakları Sözleşmesi: Öneriler
169
BÖLÜM 7: AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE MAHKEMESİ
173
7.1. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN KAPSAMI
173
7.1.1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Önemi
173
7.1.2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi: 11 No’lu Protokol
174
7.1.2.1. Doğrudan Bireysel Başvuru
175
7.1.2.2. Kararların Bağlayıcılığı
175
7.1.2.3. Doğrudan Mahkemeye Başvuru
176
7.1.2.4. Yargı Yetkisinin Sözleşmeden Doğması
176
7.1.3. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi: 14 Numaralı Protokol
176
7.2. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN ORGANLARI
177
7.3. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN YARGI YETKİSİ
181
7.3.1. Devlet Başvurusu
181
7.3.2. Bireysel Başvuru
181
7.3.3. Kime Karşı Başvuru
182
7.3.4. Başvuru Koşulları
183
7.3.5. Başvuru Kaydının Düşürülmesi
185
7.4. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNDE YARGILAMA
185
7.4.1. Davanın Açılması
186
7.4.2. Kabul Edilebilirlik İncelemesi
186
7.4.3. İhtiyati Tedbirler
187
7.4.4. Esasdan İnceleme
187
7.5. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN KARARLARI
189
7.5.1. Kararlarda Mahkeme Yetkisi ve Gerekçe
189
7.5.2. Tazminat Kararı
190
7.5.3. Kararlarda Yorum-Revizyon-Düzeltme
190
7.5.4. Kararların Uygulanması ve Bakanlar Komitesi
191
BÖLÜM 8: AVRUPA İŞKENCEYİ ÖNLEME SÖZLEŞMESİ VE KOMİTESİ
193
8.1. AVRUPA İŞKENCEYİ ÖNLEME SÖZLEŞMESİ: AMAÇ VE KAPSAM
193
8.2. AVRUPA İŞKENCEYİ ÖNLEME KOMİTESİ: AMAÇ VE OLUŞUM
194
8.3. AVRUPA İŞKENCEYİ ÖNLEME KOMİTESİ: YETKİ VE GÖREV
195
8.4. AVRUPA İŞKENCEYİ ÖNLEME KOMİTESİ: ZİYARETLER VE RAPORLAR
196
8.4.1. Genel Olarak Ziyaretler ve Raporlar
196
8.4.2. Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesinin Türkiye Ziyaretleri
197
8.5. AVRUPA İŞKENCEYİ ÖNLEME KOMİTESİ: ÖNERİLER VE DEĞERLENDİRME
201
8.5.1. Gözaltı Yerlerine Yönelik Öneriler
201
8.5.2. Komiteyi Genel Değerlendirilmesi ve Sonuç
203
BÖLÜM 9: AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI VE İNSAN HAKLARI
205
9.1. AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI
206
9.1.1. Helsinki’den Günümüze Gelişim
206
9.1.2. Karakteristik Özellikler
208
9.1.3. Kopenhag Prensipleri
210
9.2. AGİT AZINLIK HAKLARI ANLAYIŞI
211
9.3. AGİT İNSANİ BOYUT MEKANİZMASI
214
9.3.1.1. Bilgi Alışverişi
214
9.3.1.2. İki Taraflı Toplantı
214
9.3.1.3. Bütün AGİT Devletlerine Bildirim
214
9.3.1.4. Konuların Tartışılması
215
9.3.2. Delil Toplama ve Arabuluculuk
215
9.4. AZINLIK HAKLARI VE TÜRKİYE’NİN İÇ GÜVENLİĞİ
216
KISIM III:SPESİFİK HAKLAR YAKLAŞIMI
BÖLÜM 10: YAŞAM HAKKI
225
10.1. YAŞAM HAKKI VE TEMEL BELGELER
226
10.2. YAŞAM HAKKININ SINIRLAMALARI
227
10.2.2. İstisna Durumları
227
10.2.3. Meşru Savaş Fiilleri
228
10.3. AKKOÇ v. TÜRKİYE DAVASI
229
10.3.1. Başvuru ve İddialar
230
10.3.2.1. Davaya İlişkin Olaylar
230
10.3.2.2. İlgili Belge ve Raporlar
231
10.3.3. Gerekçeli Karar
231
10.4. AKKOÇ KARARININ TARTIŞILMASI
233
BÖLÜM 11: İŞKENCEYE MARUZ KALMAMA HAKKI
239
11.1. DEMOKRATİK HESAP VEREBİLİRLİK:TERMİNOLOJİK YAKLAŞIM
240
11.2. GÜVENLİK GÜÇLERİNİN DEMOKRATİK HESAP VEREBİLİRLİĞİ
241
11.3. İŞKENCEYE MARUZ KALMAMA HAKKI: SATIK v. TÜRKİYE DAVASI
243
11.3.1. Başvuru ve İddialar
243
11.3.2. Davaya İlişkin Olaylar
244
11.3.3. Başvuranların Şikayeti ve Adli Rapor
244
11.3.4. Ceza Yargılamaları
245
11.3.5. AİHM Kararı ve Gerekçesi
245
11.4. SATIK v. TÜRKİYE: GEREKÇELİ KARARIN TARTIŞILMASI
247
BÖLÜM 12: KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİ HAKKI
253
12.1. ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI: KAPSAM
254
12.2. ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI: SINIRLAMALAR
254
12.3. GÜVENLİK HAKKI: ÖZGÜRLÜKTEN YOKSUN BIRAKILANLARIN HAKLARI
255
12.4. FİLİZ VE KALKAN v. TÜRKİYE DAVASI: KARAR VE YORUM
256
12.4.1.1. Dava Prosedürü
256
12.4.1.2. Davaya İlişkin Maddi Olaylar
256
12.4.1.3. İlgili İç Hukuk
257
12.4.1.4. Sözleşme Madde 5/3’ün İhlali İddiası
258
12.4.1.5. Sözleşmenin 41. Maddesinin Uygulanması
259
BÖLÜM 13: ADİL YARGILANMA HAKKI
263
13.1. ADİL YARGILANMA HAKKI: SÖZLEŞME VE KAPSAM
264
13.2. ADİL YARGILANMA HAKKI: UNSURLAR VE SANIK HAKLARI
265
13.2.1. Adil Yargılanma Hakkının Unsurları
265
13.2.1.1. Bağımsız ve Tarafsız Mahkemeye Başvuru Hakkı
265
13.2.1.2. Yargılamanın Makul Sürede Sonuçlandırılması
265
13.2.1.3. Yargılamanın Hakkaniyete Uygun Yapılması
266
13.2.1.4. Yargılamada Açıklık
266
13.2.1.5. Suçsuzluk Karinesi
266
13.2.2. Adil Yargılanma Hakkı: Sanık Hakları
266
13.2.2.1. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
267
13.2.2.2. Ceza Muhakemesi Kanunu
267
13.3. HUKUKSAL YARDIM HAKKI VE TİYGUÇ PROJESİ
268
13.3.1. Hukuksal Yardım Hakkı
268
13.3.2. TİYGUÇ Projesi: Hukuksal Yardıma İlişkin Anket Bulguları
270
13.4. HUKUKSAL YARDIM HAKKI: TÜRK VE İNGİLİZ HUKUKU
273
13.4.1. Türk Hukukunda Hukuksal Yardım Hakkı
273
13.4.2. İngiliz Hukukunda Hukuksal Yardım Hakkı
275
13.4.2.1. Hukuksal Yardım Hakkının Kullanımı Ne Zaman ve Nerede Başlar?
276
13.4.2.2. Hukuksal Yardım Hakkının Hatırlatılması
277
13.4.2.3. Avukatın Gözaltı Birimine Gelmesi ve Hukuksal Yardımda Bulunması
278
13.4.2.4. Avukatın Gözaltı Birimine Gelmesi Ertelenebilir mi?
279
13.4.2.5. İngiltere’de Gözaltında Hukuksal Yardım Uygulama Standartları
280
BÖLÜM 14: ÇOCUK HAKLARI
287
14.1. ÖZEL VE AİLE YAŞAMINA SAYGI HAKKI
288
14.2. ÖZGÜRLÜK VE GÜVENLİK HAKKI
288
14.3. İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELEYE MARUZ KALMAMA HAKKI
288
14.4. GELİŞİM VE SAĞLIKLI YAŞAM HAKKI
290
14.5. ÖZEL YAŞAM HAKKI: JAKUPOVİC v. AVUSTURYA DAVASI
291
14.5.1.3. Sözleşme’nin 8. Maddesinin İhlal İddiası
293
14.5.1.4. Sözleşmenin 41. Maddesinin Uygulanmas
296
14.5.1.6. Yargıçlar Caflisch, Kuris ve Ress’in Karşı Düşünceleri
298
14.5.2. Jakupovic v. Avusturya Kararının Yorumu
298