II. İNSAN HAKLARI KAVRAMI, ÖNEMİ, FELSEFİ TEMELLERİ VE ULUSLAR ARASI BOYUTLARI
28
A. İnsan Hakları Kavramı
28
B. İnsan Haklarının Kısa Tarihi Gelişimi
32
1. Uluslararası Hukuktaki Tarihi Gelişim
34
2. Ulusal Hukuktaki Tarihi Gelişim
43
C. İnsan Haklarının Korunmasının Önemi
45
D. İnsan Hak ve Özgürlüklerin Felsefi Temelleri
49
1. Doğal Hukuk Anlayışı
50
2. Pozitif Hukuk Anlayışı
52
E. İnsan Haklarının Yakın Kavramlarla İlişkisi ve İnsancıl Hukuk
52
F. Temel Hakların Yatay ve Dikey Etkisi
54
G. Uluslararası Düzeyde İnsan Haklarının Korumayı Amaçlayan Başlıca Kurum ve Kuruluşlar ve Metinler
55
1. İnsan Haklarının Uluslararası Düzeyde Korumayı Amaçlayan Başlıca Kurum ve Kuruluşlar
55
a. Uluslararası Örgüt: Birleşmiş Milletler (BM)
55
b. Bölgesel Kuruluşlar
57
bb. Amerikan Devletleri Örgütü
58
cc. Afrika Birliği Örgütü
58
c. Uluslararası Gönüllü Kuruluşlar
59
2. İnsan Hakları ile İlgili Bazı Uluslararası Metinler
59
III. İNSAN HAKLARININ TÜRLERİ
63
A. Koruyucu Haklar, İsteme Hakları ve Katılma Hakları Ayırımı
63
B. Birinci, İkinci ve Üçüncü Kuşak Haklar Ayırımı
65
C. Kişisel, Sosyal, Ekonomik, Siyasal ve Kültürel Haklar Ayırımı
66
D. Bireysel Haklar–Kolektif Haklar Ayırımı
67
E. Şekli Haklar–Gerçek Haklar Ayırımı
67
F. İnsan Hakları–Yurttaş Hakları Ayırımı
68
IV. İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ İLE BAŞLICA HAK VE ÖZGÜRLÜK KONULARI
69
A. İnsan Hakları Sözleşmelerinin Uygulanmasında Temel İlkeler, Yer ve Zaman Bakımından Uygulama Kuralları
69
2. Yer Bakımından Uygulanma Alanı
75
3. Zaman Bakımından Uygulanma Alanı
88
4. Uluslararası Örgütler Çerçevesinde İşlenen Fiillerden Ötürü Sorumluluk
88
B. Başlıca Hak ve Özgürlük Konuları
95
1. Yaşama Hakkı (AY m.15/2, 17/1, AİHS m.2, İHEB m.3, KvSHS m.6, ABTHŞ m. 2)
97
b. Yaşamın Başlangıcı ve Sonu
107
c. Ölüm Cezası Sorunu
109
d. Yaşam Hakkını Koruma Yükümlülüğünün Kapsamı
112
e. Orantısız Güç Kullanılmasından Kaynaklanan Ölüm Olayları
153
2. İşkence Yasağı (AY m.17/3, AİHS m. 3, İHEB m.5, KvSHS m.7, ABTHŞ m.4)
168
b. İşkence Yasağının Niteliği
178
c. Yükümlülüğün Kapsamı
180
d. İhlal Kategorileri
194
3. Kölelik, Angarya ve Zorla Çalıştırma Yasağı (AİHS m. 4, AY m. 18, ABA m. II–5)
246
b. Yükümlülüğün Kapsamı
249
4. Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı (AİHS m. 5, AY m.19, AİHS’e Ek 4. Protokol m. 3, ABA m. II–6)
258
a. Koruma Alanı: Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği
258
b. Kişi Özgürlüğüne Müdahale
261
cc. Müdahalenin Yasaya Dayanması
269
c. Özgürlükten Yoksun Kılmanın Hukuka Uygun Sayıldığı Durumlar
271
aa. Yetkili Mahkeme Tarafından Mahkum Edilmesi Üzerine Bir Kimsenin Usulüne Uygun Olarak Hapsedilmesi (m.5/1 a).
271
bb. Bir Mahkeme Tarafından Yasaya Uygun Olarak Verilen Bir Karara Riayetsizlikten Dolayı veya Yasanın Koyduğu Bir Yükümlülüğün Yerine Getirilmesini Sağlamak İçin Bir Kimsenin Usulüne Uygun Olarak Yakalanması veya Tutulması (m.5/1 b)
273
cc. Suç İşlediği Hakkında Geçerli Şüphe Bulunan veya Suç İşlemesine ya da Suçu İşledikten Sonra Kaçmasına Engel Olmak Zorunluluğu İnancını Doğuran Makul Nedenlerin Bulunması Dolayısıyla, Bir Kimsenin Yetkili Merci Önüne Çıkarılmak Üzere Yakalanması ve Tutulması (m.5/1 c).
277
dd. Bir Küçüğün Gözetim Altında Eğitimi İçin Usulüne Uygun Olarak Verilmiş Bir Karar Gereği Tutulması veya Yetkili Merci Önüne Çıkarılmak Üzere Usulüne Uygun Olarak Tutulması (m.5/1–d)
298
ee. Bulaşıcı Hastalık Yayabilecek Bir Kimsenin, Bir Akıl Hastasının, Bir Alkoliğin, Uyuşturucu Madde Bağımlısı Bir Kişinin veya Bir Serserinin Usulüne Uygun Olarak Tutulması (m.5/1–e)
300
ff. Bir Kişinin Usulüne Aykırı Surette Ülkeye Girmekten Alıkonması veya Kendisi Hakkında Sınır Dışı Etme Ya Da Geri Verme İşleminin Yürütülmekte Olması Nedeniyle Usulüne Uygun Olarak Yakalanması veya Tutulması (m.5/1–f).
303
d. Özgürlüğünden Yoksun Bırakılan Kişiye Tanınan Haklar
305
aa. Yakalama ve Tutuklama Nedenlerinin ve İsnadın Sanığa En Kısa Zamanda Bildirilmesi (m. 5/2)
306
bb. Sanığın Hemen Bir Hakim veya Adli Görev Yapmaya Kanunun Yetkili Kıldığı Bir Memur Huzuruna Çıkarılması ve Tutukluluğun Makul Süre Devam Etmesi
309
cc. Sanığın Yakalama ve Tutuklamanın Kanuna Uygunluğunun Denetimini Sağlamak İçin Yargı Yoluna Başvurma Hakkı (m. 5/4)
325
dd. Yakınlarına Haber Verme Hakkı
338
ee. Sözleşmeye Aykırı Olarak Yakalanan ve Tutuklananlara Tazminat Ödenmesi
339
5. Adil Yargılanma Hakkı (AİHS m.6, AY m. 36–38, ABA m. II– 47, 48)
345
b. AİHS m. 6’nın Sistematiği ve Yapısı
360
c. Adil Yargılanma Hakkı Kapsamına Giren Bazı Alt Haklar
362
ca. Bir Yargı Yerine Başvurma Hakkı
362
cb. Davanın Hakkaniyete Uygun Dinlenmesini İstemek Hakkı
373
cc. Duruşmanın Halka Açıklığı
402
cd. Makul Sürede Yargılanma Hakkı
403
ce. Yasayla Kurulan, Tarafsız ve Bağımsız Bir Mahkeme Önünde Yargılanma Hakkı
407
d. Ceza Muhakemesinde Şüpheliye/Sanığa Tanınan Haklar
415
da. Masumiyet Karinesi
415
db. Şüpheli/Sanığın Kendisine Yönelik Suçlamanın Niteliği ve Nedeninden En Kısa Zamanda, Anladığı Bir Dilde ve Ayrıntılı Olarak Haberdar Edilme Hakkı (AİHS m. 6/3–a)
432
dc. Savunmasını Hazırlamak İçin Gerekli Zamana ve Kolaylıklara Sahip Olmak Hakkı (AİHS m. 6/3–b)
436
dd. Sanığın Kendisini Bizzat veya Seçeceği Bir Müdafi Yardımıyla Savunması (AİHS m. 6/3–c)
440
de. İddia Tanıklarına Soru Sorma Hakkı (AİHS m. 6/3–d)
448
df. Tercümandan Yararlanma Hakkı (AİHS m. 6/3–e)
455
6. Suçta ve Cezada Kanunilik (AİHS m. 7, AY. m. 38, ABA m. II–49)
456
7. Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması (AY m. 17, 20 vd., AİHS m. 8, ABA m. II–7, 8, 9, 11)
470
a. Özel Hayata Saygı Hakkı
477
b. Aile Hayatına Saygı Hakkı
515
8. Konut Dokunulmazlığı Hakkı (AY m. 21, AİHS m. 8, ABA m. II–7)
527
9. Vicdan ve Din/İnanç Özgürlüğü (AY m. 24, 25, AİHS m. 9, ABA m. II–10, 22)
534
10. İfade Özgürlüğü (AY m. 25, 26, AİHS m. 10, İHEB m. 19)
568
b. Uluslararası ve Ulusal Belgelerde Düzenlenişi
571
c. AİHM ve AYM İçtihatlarında İfade Özgürlüğü
572
d. Genel Değerlendirme
652
11. Haberleşme Özgürlüğü (AY m. 22, AİHS m. 8, ABA m. II–11)
665
12. Basın ve Kitle İletişim Özgürlüğü (AY m. 28 vd., AİHS m. 10, ABA m. II–11)
681
13. Örgütlenme Özgürlüğü (Dernek Kurma Özgürlüğü, Sendika Hakkı) (AY m. 33, 52, AİHS m.11, ABA m. II–12, 28)
724
a. Dernek Kurma Özgürlüğü
726
14. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı (AİHS m. 11, AY m. 34)
739
15. Evlenme ve Aile Kurma Hakkı (AİHS m. 12, İHEB m.16, MvSHS m. 23)
755
16. Etkili Başvuru Hakkı/Hak Arama Özgürlüğü (AİHS m.13, AY m. 36 ve 40, ABA m. II–47)
760
17. Dilekçe Hakkı (AY m. 74, ABA m. II–44)
763
18. Ayrımcılık Yasağı (AİHS m.14, AİHS’e Ek 12. Protokol m.1, ABA m. II–21, AY m. 10)
765
19. Mülkiyet Hakkı (AİHS Ek 1. Protokol m. 1, AY m. 35, ABA m. II–17)
779
c. AİHM ve Anayasa Mahkemesi İçtihatlarında Mülkiyet Hakkı
782
d. Türkiye Açısından Sorunlu Alanlar
790
e. Mülkiyet Hakkının İhlali Durumunda Kesinleşen Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri ile İlgili “İnsan Hakları Tazminat Komisyonuna Başvurulması” Zorunluluğu
806
20. Eğitim ve Öğrenim Hakkı (AİHS Ek 1. Protokol m. 2, AY m. 42, ABA m. II–14)
807
21. Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakkı (AY m. 67, AİHS Ek 1. Protokol m. 3, ABA m. II–39, 40)
827
22. Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü (AY m. 23, AİHS Ek 4. Protokol m. 2, 3, ABA m. II– 4/1)
839
23. Bilim ve Sanat Özgürlüğü (AY m. 27, ABA m. II–13)
841
24. Çalışma ve Sözleşme Özgürlüğü (AY m. 48 vd, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Sözleşmeleri, ABA m. II–15, 16, 27 vd.)
843
25. Sağlık Hakkı ve Hasta Hakları (AY m. 56, ABA m. II–35)
845
26. Çevre Hakkı (AY m. 56, ABA m. II–37)
867
27. Sosyal Güvenlik Hakkı (AY m. 60, ABA m. II–34)
874
30. Özgürlüğünden Mahrum Bırakılan Grupların Hakları
890
31. Yabancıların Sınır Dışı Edilmesine Karşı Usuli Güvenceler (AİHS’e Ek 7 no.lu Protokol m. 1)
896
32. Ceza İşlerinde Kanun Yollarına Başvuru Hakkı (AİHS’e Ek 7 no.lu Protokol m. 2)
897
33. Hatalı Kararlardan Dolayı Tazminat Hakkı (AİHS’e Ek 7 no.lu Protokol m. 3)
900
34. Çifte Yargılanma ve Cezalandırma Yasağı (AİHS’e Ek 7 no.lu Protokol m. 4, KvSHS m. 14/1, ATHŞ m. 50).
901
V. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN NİTELİĞİ VE SINIRLANMASI REJİMİ
903
A. Temel Hak ve Özgürlüklerin Niteliği
903
B. Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması veya Durdurulması
903
C. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Olağanüstü Hal Uygulamaları
905
1. Genel Sınırlama Rejimi
905
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 15. Maddesi Hükmü ve Değerlendirmesi
908
a. Savaş Hali–Kamusal Tehlike Şartı
909
c. Uluslararası Hukuktan Doğan Yükümlülüklere Ters Düşmeme
913
e. Usule İlişkin Koşul
914
3. Olağanüstü Halde İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi
915
4. AİHM Kararlarından Örnekler
915
D. Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanmasının Sınırları
920
1. Hakkın Özüne Dokunmama
920
3. Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Uygun Olma
922
4. Sınırlamanın Kanunla Olması
923
VI. İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ ULUSAL VE ULUSLARARASI KORUMA VE DENETİM MEKANİZMALARI
925
A. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru/Anayasa Şikayeti
925
1. Anayasa Şikayeti Kavramı
925
2. Anayasa Şikayetinin Nitelikleri
928
3. Anayasa Şikayetinin Konusu
931
4. Anayasa Şikayetinde Başvurucuya İlişkin Şartlar
933
5. Bireysel Başvuruların Kabul Edilebilirlik Şartları
935
6. Anayasa Şikâyetinde Hukuki Yarar Şartı
945
7. Başvurunun Yapılış Şekli (Başvuru Formunun Doldurulması ve Postalanması)
958
8. Esas İnceleme Sonucu Verilen Kararlar
960
B. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Mahkemeye Başvuru Koşulları
972
3. Başvurunun Reddi Nedenleri
992
a. Başvurunun İmzasız (Anonim) Olması
992
b. Başvurunun Mahkeme Tarafından Daha Önce İncelenmiş Başvuru Konusu ile Aynı Olması
993
c. Başvurunun Uluslararası Çözüm Organına Sunulmuş Olması
994
d. Başvurunun Sözleşme ve Ek Protokollerle Bağdaşmaması
996
e. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olması
996
f. Başvurunun Kötüye Kullanılmış Olması
997
g. İç Başvuru Yollarının Tüketilmemiş Olması
1001
i. Başvurucunun Önemli Zarar Görmemiş Olması
1015
4. AİHM’in İşleyişinin Genel Esasları
1019
5. AİHM’de Bireysel Başvuru Koşullarının Sıkılaştırılması
1027
C. Birleşmiş Milletler Kişisel ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme ile Kurulan İnsan Hakları Komitesi
1029
D. Ulusal Diğer Bazı Organlar
1034
1. İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları
1034
2. Kamu Denetçisi (Ombudsman)
1038
3. Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun Gereğince Oluşturulan Zarar Tespit Komisyonları
1041
4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümü ile İlgili Komisyon
1045
5. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu
1046
AİHM İçtihatları Dizini
1049
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Dizini
1067