ULUSLARARASI TİCARETE GENEL BİR BAKIŞ
I. ULUSLARARASI TİCARET KAVRAMI
25
II. DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE ULUSLARARASI TİCARETİN TARİHSEL GELİŞİMİ
26
A. Dünyada Uluslararası Ticaretin Tarihsel Gelişimi
26
1. Altın Para Dönemi (1870–1930)
29
2. Buhran Dönemi (1930 – 1944)
29
3. Bretton Woods Dönemi (1944 – 1973)
29
4. Karma Uygulamalar ve IMF Dönemi (1973 – 1980)
30
5. Liberalizasyon ve Küreselleşme Dönemi (1980 – Güncel Dönem)
31
B. Türkiye’de Uluslararası Ticaretin Tarihsel Gelişimi
32
1. Cumhuriyet Öncesi Dönem (1830–1923)
32
2. Liberalizasyon Öncesi Cumhuriyet Dönemi (1923–1980)
34
3. Liberalizasyon ve Küreselleşme Dönemi (1980–Güncel Dönem)
35
III. ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR VE SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI
38
A. Küresel Ekonomik Örgütler
39
1. Birleşmiş Milletler
39
a. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü
40
b. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı
40
c. Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu
40
2. GATT ve Dünya Ticaret Örgütü
41
a. Tarife ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)
41
b. Dünya Ticaret Örgütü
42
aa. Anlaşmazlıkların Çözümü Mekanizması
43
bb. Ticaret Politikalarını Gözden Geçirme Mekanizması
43
cc. Hizmet Ticareti Genel Anlaşması
44
dd. Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları
44
ee. Ayrımcı Vergilendirme
45
ff. Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Önlemler Anlaşması
45
gg. Anti–Damping Anlaşması
45
3. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü
46
4. Milletlerarası Ticaret Odası
48
B. Bölgesel Ekonomik Örgütler
52
2. Avrupa Serbest Ticaret Birliği
54
3. Bağımsız Devletler Topluluğu
55
4. Şanghay İşbirliği Örgütü
55
5. İslam İşbirliği Teşkilatı ve İSEDAK
56
6. Trans–Pasifik Ortaklığı
57
7. Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı
58
8. ABD–Meksika–Kanada Anlaşması
59
9. Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği
60
10. Körfez İşbirliği Konseyi
60
11. Akdeniz İçin Birlik
61
12. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü
61
13. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı
62
C. Gümrük Birliği, Serbest Ticaret Anlaşmaları ve Diğer İkili Anlaşmalar
62
1. Türkiye–AB Gümrük Birliği
63
2. Serbest Ticaret Anlaşmaları
64
3. Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmaları
66
4. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları
67
A. Uluslararası Serbest Bölge Uygulamaları
69
B. Türkiye’de Serbest Bölge Uygulamaları ve Mevzuatı
70
ULUSLARARASI TİCARETTE TESLİM VE ÖDEME ŞEKİLLERİ
I. ULUSLARARASI TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ
77
2. Free Alongside Ship – FAS
79
3. Free on Board – FOB
79
1. Cost and Freight – CFR
80
2. Cost Insurance and Freight – CIF
80
3. Carriage Paid To – CPT
80
4. Carriage and Insurance Paid To – CIP
81
1. Delivered at Place Unloaded – DPU
81
2. Delivered at Place – DAP
82
3. Delivered Duty Paid – DDP
82
II. ULUSLARARASI TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ
82
1. Cayılabilir ve Cayılamaz Akreditif
84
2. Teyitli ve Teyitsiz Akreditif
85
4. Kırmızı Şartlı ve Yeşil Şartlı Akreditif
85
5. Karşılıklı Akreditif
86
6. Devredilebilir Akreditif
86
9. Vadesiz ve Vadeli Akreditif
88
C. Vesaik Mukabili Ödeme
89
E. Kabul Kredili Ödeme
90
1. Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme
91
2. Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme
91
3. Kabul Kredili Akreditifli Ödeme
91
ULUSLARARASI BANKACILIK VE KIYI BANKACILIĞI
I. ULUSLARARASI BANKACILIK
99
A. Uluslararası Bankacılığın Tanımı
99
B. Uluslararası Bankacılık İşlemleri
100
1. Yabancılardan Mevduat Kabulü ve Yabancılara Kredi Verme
101
3. Döviz Ticareti ve Dövizle İlgili İşlemler
102
4. Mali Değer İçeren Evrakların Tahsilâtı ve Ödenmesi
102
5. Danışmanlık ve Yönetim Hizmetleri
103
C. Bankacılığın Uluslararasılaşma Stratejileri
104
1. Müşteri Takip Eden Strateji
104
2. Pazar Araştıran Strateji
105
3. Lideri Takip Eden Strateji
105
4. Müşteriye Yol Gösteren Strateji
105
D. Uluslararası Bankacılıkta Örgütlenme Modelleri
105
2. Temsilcilik ve İrtibat Büroları
106
5. Yerli Bir Bankaya Ortak Olma
107
7. Bağlı veya Yan Kuruluş Şeklinde Banka
108
8. Konsorsiyum Bankaları
108
9. Kıyı Bankacılığı Modeli
108
II. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERLE KURULAN ÇOKULUSLU BANKA VE FİNANS KURULUŞLARI
109
A. Dünya Bankası Gurubu
110
1. Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası
111
2. Uluslararası Finans Kurumu
112
3. Uluslararası Kalkınma Birliği
114
4. Çok Taraflı Yatırım Garantisi Ajansı
114
5. Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi
115
B. Uluslararası Para Fonu
116
1. Yönetim ve Organizasyon Yapısı
116
4. Kredi Mekanizmaları
119
a. İmtiyazsız Borç Verme Mekanizması
120
b. İmtiyazlı Borç Verme Mekanizması
122
5. Özel Çekme Hakları
122
C. Uluslararası Ödemeler Bankası
124
D. Avrupa Yatırım Bankası
125
E. Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası
127
F. İslam Kalkınma Bankası
128
III. İHRACAT KREDİ KURULUŞLARI VE İŞLEVLERİ
129
B. Garantörlük İşlevi
131
IV. ULUSLARARASI DERECELENDİRME KURULUŞLARI
132
A. Derecelendirme Ölçütleri
132
4. Borçlanma Araçları ve Menkul Kıymet Riski
133
C. Ülke Kredi Notu, Not Skalası ve Türkiye’nin Kredi Notları
135
A. Genel Olarak Kıyı Bankacılığı ve Uluslararası Uygulaması
137
2. Fonksiyonel Merkezler
140
B. Türkiye’de Kıyı Bankacılığı Uygulamaları
141
1. Serbest Bölgelerde Bankacılık Faaliyetleri
142
2. Küresel Kıyı Bankacılığı Merkezlerinde Bankacılık Faaliyetleri
143
VI. TÜRK BANKACILIK SİSTEMİNDEKİ YABANCI BANKALAR VE PAZAR PAYLARI
143
A. Yabancı Yatırım Bankaları
145
B. Yabancı Mevduat Bankaları
145
C. Yabancı Katılım Bankaları
145
D. Mevduat Toplama Yetkisine Sahip Yabancı Banka Şubeleri
146
E. Yabancı Banka Temsilcilikleri
146
F. Yabancı Bankaların Pazar Payları
147
ULUSLARARASI BANKACILIK DÜZENLEMELERİ VE
I. ÜLKEMİZİN TARAF OLDUĞU ULUSLARARASI BANKACILIK DÜZENLEMELERİ
151
A. Milletlerarası Ticaret Odası Düzenlemeleri
151
1. Tahsiller İçin Birörnek Kurallar
152
2. Sözleşme Garantileri İçin Birörnek Kurallar
154
3. Uluslararası Teminat Akreditifi Uygulamaları
155
4. Akreditiflere İlişkin Birörnek Kurallar
157
b. E–UCP 600 (Sürüm: 1.1)
159
5. Uluslararası Standart Bankacılık Uygulamaları
160
6. Uluslararası Teslim Şekilleri
161
7. Akreditiflere İlişkin Bankalararası Rambursmanlar İçin Birörnek Kurallar
161
8. Garantilere İlişkin Birörnek Kurallar
162
B. Kara Para ve Terörün Finansmanı ile İlgili Düzenlemeler
165
1. Viyana Konvansiyonu
166
2. Palermo Konvansiyonu
167
3. Strasbourg Konvansiyonu
168
4. Varşova Sözleşmesi
170
5. Mali Eylem Görev Gücü
171
6. Avrupa Konseyi Direktifleri
173
C. Basel Sermaye Yeterliliği Standartları
176
1. Basel Bankacılık Gözetim ve Denetim Komitesi
176
2. Basel–I Standartları
177
3. Basel–II Standartları
179
4. Basel–III Standartları
184
5. Türk Bankacılık Sistemi ve Basel Standartları
187
II. TÜRKİYE’DE DIŞ TİCARET MEVZUATI
187
1. Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu
189
2. TPKK Hakkında 32 Sayılı Karar
190
3. Hazine Müsteşarlığı 2008–32/34 Sayılı Tebliğ
197
4. TCMB I–M Sayılı Genelge
200
1. İhracat Rejimi Kararı
204
2. İhracatı Teşvik Kararı
206
3. İhracat Yönetmeliği
207
4. Hazine ve Maliye Bakanlığı İhracat Genelgesi
211
1. İthalat Rejimi Kararı
216
2. İthalat Yönetmeliği
217
3. Hazine ve Maliye Bakanlığı İthalat Genelgesi
218
DÖVİZ, DÖVİZ KURU VE DÖVİZ PİYASALARI
I. DÖVİZ VE EFEKTİF KAVRAMLARI
223
II. KONVERTİBİLİTE VE KONVERTİBL DÖVİZ CİNSLERİ
223
III. DÖVİZ KURU VE KUR TÜRLERİ
225
A. Döviz Kuru ve Efektif Kuru
226
B. Alış Kuru ve Satış Kuru
226
C. Dolaysız ve Dolaylı Kur
227
D. Spot Kur ve Vadeli Kur
227
E. Nominal ve Reel Kur
227
F. Parite ve Çapraz Kur
228
H. Efektif Döviz Kuru
230
1. Nominal Efektif Döviz Kuru
231
2. Reel Efektif Döviz Kuru
231
I. TCMB Gösterge Döviz Kuru
232
IV. KUR MARJI VE HESAPLANIŞI
233
V. DÖVİZ KURU SİSTEMLERİ
234
A. Bağımsız Bir Ulusal Para Biriminin Olmadığı Kur Sistemleri
235
1. Resmi Dolarizasyon
235
B. Para Kurulu Sistemi
236
C. Diğer Geleneksel Sabit Kur Sistemleri
237
D. Yatay Bantlar İçinde Dalgalanan Sabit Kur
237
E. Yönlendirilmiş Sabit Parite
238
F. Yönlendirilmiş Sabit Aralıklı Kurlar
238
G. Güdümlü Dalgalanma
238
H. Serbest Dalgalanma
239
VI. DÖVİZ POZİSYONU, DÖVİZ KURU RİSKİ VE RİSKTEN KORUNMA
239
1. İşlem Riskinden Korunma
242
a. İşletme İçi Yöntemler
243
b. İşletme Dışı Yöntemler
243
2. Ekonomik Riskten Korunma
245
3. Muhasebe Riskinden Korunma
246
VII. DÖVİZ PİYASALARI
247
A. Organize Döviz Piyasaları
247
1. TCMB Döviz ve Efektif Piyasaları
247
2. Borsa İstanbul Döviz Vadeli İşlem ve Döviz Opsiyon Ana Pazarları
248
B. Tezgâh Üstü Piyasalar
249
1. Bankalararası Döviz Piyasası
249
ULUSLARARASI TRANSFER VE TANIMLAMA SİSTEMLERİ
I. ULUSLARARASI TRANSFER SİSTEMLERİ
253
B. Uluslararası Nakit Transfer Sistemleri
257
II. ULUSLARARASI TANIMLAMA SİSTEMLERİ
259
A. İşyeri Tanımlama Kodu (BIC)
260
B. Uluslararası Banka Hesap Numarası (IBAN)
260
C. Pazar Tanımlama Kodu (MIC)
261
D. Finansal Araçların Sınıflandırılması (CFI)
262
E. Finansal Araçların Kısa Adı (FISN)
262
F. Uluslararası Menkul Kıymet Tanımlama Numarası (ISIN)
263
G. Tüzel Kişi Kimlik Kodu (LEI)
263
ULUSLARARASI TİCARETE YÖNELİK BANKACILIK FAALİYETLERİ
A. Spot Döviz Alımı ve Satımı
265
B. Uluslararası Döviz Transferleri
266
C. Dövizli Çek Tahsil ve İştira İşlemleri
267
D. Döviz Tevdiat Hesapları
269
E. Forward Döviz Sözleşmeleri
270
F. Döviz Vadeli İşlem Sözleşmeleri
272
G. Döviz Opsiyon Sözleşmeleri
273
J. Kaldıraçlı İşlemler
278
II. İHRACAT İŞLEMLERİ
281
A. Kredisiz İhracat İşlemleri
281
1. Peşin İhracat Bedelleri ve Alıcı Firma Prefinansmanı
281
2. İhracat Akreditifleri
282
a. Teyitsiz İhracat Akreditifleri
282
b. Teyitli İhracat Akreditifleri
283
3. Vesaik Mukabili İhracat İşlemleri
284
4. Mal Mukabili İhracat İşlemleri
285
5. Kabul Kredili İhracat İşlemleri
286
6. Mahsuben Ödeme İşlemleri
288
B. İhracatın Finansmanı
288
2. Prefinansman Kredileri
290
3. İhracat Vesaik Karşılığı Kredi
291
4. Vadeli İhracat Alacaklarının İskontosu
291
5. İhracat Reeskont Kredisi
292
6. Türk Eximbank Sevk Öncesi İhracat Kredisi
293
7. Türk Eximbank Ülke Kredileri
295
8. Türk Eximbank Kaynaklı Diğer İhracat Kredileri ve Ticari Bankaların Rolü
296
10. Uluslararası Faktoring
300
III. İTHALAT İŞLEMLERİ
304
A. Kredisiz İthalat İşlemleri
304
1. Vesaik Mukabili İthalat İşlemleri
304
2. Mal Mukabili İthalat İşlemleri
304
3. Kabul Kredili İthalat İşlemleri
305
4. Peşin Ödeme Kapsamındaki İthalat İşlemleri
306
B. İthalatın Nakit Finansmanı
306
1. Tüketim Malları İthalatının Finansmanı
306
a. Post Finansman Kredileri
306
2. Yatırım Malları İthalatının Finansmanı
308
a. Yatırım Teşvik Belgesi Kapsamında Kullandırılan Nakit Döviz Kredileri
309
C. Nakit Dışı İthalat Kredileri
311
1. Akreditif Garantileri
311
2. Kabul ve Aval Kredileri
315
IV. DÖVİZ TEMİNAT MEKTUPLARI
317
B. Sözleşme Garantileri
318
1. Geçici Teminat Mektubu
319
2. Kesin Teminat Mektubu
320
3. Avans Teminat Mektubu
320
4. İhtiyat Kesintisi Garantisi
320
5. Bakım–Onarım Garantisi
320
VI. ULUSLARARASI TİCARETE YÖNELİK SİGORTA İŞLEMLERİ
323
A. İhracat Kredi Sigortası
324
B. Teminat Mektuplarının Haksız Nakde Çevrilme Sigortası
325
C. Ticari Alacak Sigortası
326
D. Emtia Nakliyat Sigortası
327
E. Kıymet Nakliyat Sigortası
328
F. Depo Sorumluluk Sigortası
328
ULUSLARARASI PARA VE SERMAYE PİYASALARINDAN
I. ULUSLARARASI PARA PİYASALARINDAN SAĞLANAN FONLAR
333
A. Sendikasyon Kredileri
334
B. Seküritizasyon Kredileri
337
II. ULUSLARARASI SERMAYE PİYASALARINDAN SAĞLANAN FONLAR
338
A. Fon Sağlama Teknikleri
338
1. Hisse Senedi İhracı
339
2. Bono ve Tahvil İhracı
340
aa. Varlık Teminatlı Menkul Kıymetler
342
bb. İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler
343
cc. Teminatlı Borç Yükümlülükleri
343
dd. Kredi Bağlantılı Yapılandırılmış Finansal Araçlar
344
C. Depo Sertifikaları
347
III. REFERANS ORANLAR
348