1.2. VERGİ KANUNLARINDA MÜKELLEF KAVRAMI
17
1.2.1. Gelir Vergisi Kanununda Mükellef Kavramı
17
1.2.1.1. GVK’da Tam ve Dar Mükellefiyet
19
1.2.1.2. Tarhiyatın Muhatabı
22
1.2.2. Kurumlar Vergisi Kanununda Mükellef Kavramı
23
1.2.2.1. Kurumlar Vergisi Mükellefleri
23
1.2.2.2. KVK’da Tam ve Dar Mükellefiyet
24
1.2.2.3. Gerçek ve Tüzel Kişi Ayrımının ve Şirket Nev’inin Mükellefiyete Etkisi
24
1.2.2.4. Tarhiyatın Muhatabı
26
1.2.3. Katma Değer Vergisi Kanununda Mükellefiyet
26
1.2.3.1. Katma Değer Vergisinin Mükellefi
26
1.2.3.2. KDV Sorumlusu
27
1.2.2.3. Tarhiyatın Muhatabı
27
1.3. VERGİYİ DOĞURAN OLAY KAVRAMI
28
1.3.1. GVK’da Vergiyi Doğuran Olay
30
1.3.1.1. Tam Mükellefler Bakımından
30
1.3.1.2. Dar Mükellefler Bakımından
34
1.3.2. KVK’da Vergiyi Doğuran Olay
35
1.3.2.1. Tam Mükellefler Bakımından
35
1.3.2.2. Dar Mükellefler Bakımından
36
1.3.3. KDV’de Vergiyi Doğuran Olay
37
1.4. VERGİYİ DOĞURAN OLAY VE MUHASEBEDE GERÇEKLEŞME KAVRAMI
38
İRATLARININ VERGİLENDİRİLMESİ
2.1. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARININ VERGİLENDİRİLMESİ
41
2.1.1. Gayrimenkul Sermaye İradının Mükellefleri
42
2.1.2. Gayrimenkul Sermaye İradına Konu Mal ve Haklar
43
2.1.3. Gayrimenkul Sermaye İradında Gayri Safi Hasılat
47
2.1.3.1. Geçmiş Yıllara Ait Kira Bedelinin Sonradan Tahsili
47
2.1.3.2. Gelecek Yıllara Ait Peşin Kira Bedelinin Peşin Tahsilât
48
2.1.3.3. Yabancı Parayla Yapılan Kiralamalarda Hâsılat
49
2.1.3.4. Ayni Tahsilât
49
2.1.3.5. Para Faizsiz Ev Kirasız Uygulaması
50
2.1.3.6. Zirai Üründen Pay Alınması
51
2.1.3.7. Kiracı Tarafından Yapılan Değer Artırıcı Harcamalar
51
2.1.3.8. Vakfın Gelirinden Hizmet Karşılığı Olmayarak Alınan Hisseler
52
2.1.3.9. Binaların Dış Cephe veya Apartmanların Ortak Alanlarının Kiralanmasında Hâsılat
52
2.1.4. Emsal Kira Bedeli Uygulaması
52
2.1.4.1. Emsal Kira Bedelinin Hesaplanması
54
2.1.4.2. Emsal Kira Uygulanmayan Haller
55
2.1.4.3. Emsal Kira Esasında Stopaj
56
2.1.5. İstisna Uygulaması
57
2.1.5.1. Yasal Düzenleme
57
2.1.5.2. İstisna Uygulaması
57
2.1.5.3. İstisnada Diğer Hususlar
60
2.1.6. Gider Tespit Yöntemleri
61
2.1.6.1. Gayri Safi Hasılattan İndirilecek Giderler
63
2.1.6.2. Kısmi Kiralamada Giderler
67
2.1.6.3. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler
67
2.1.6.4. İstisnaya İsabet Eden Giderler
67
2.1.7.1. Zarar Mahsubu
67
2.1.7.2. Vergi Kesintisi
69
2.1.7.3. Defter Belge Düzeni
69
2.1.7.4. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Yönünden Kira Gelirleri (GİB Dar Mükellefler İçin Kira Rehberi 2018)
70
2.1.10. Gelirin Toplanması ve Yıllık Beyan
78
2.2. GAYRİMENKUL DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARININ VERGİLENDİRİLMESİ
86
2.2.2. Taşınmaz Alım Satım Kazancının Niteliği
88
2.2.3. Mal ve Hakların İktisap Şekli ve Elden Çıkarma Süresi
89
2.2.4. Taşınmazlarda İktisap Tarihinin Belirlenmesi (GVK 76 No.lu Sirküler)
90
2.2.5. Arsa Payının Kat Karşılığı veya Hasılattan Pay Alınması Karşılığında Verilmesi
92
2.2.5.1. İnşaattan Bağımsız Bölüm Alınması ve Elden Çıkarılması
93
2.2.5.2. Hasılattan Pay Alınması
94
2.2.6. İvazsız İktisap Edilen Taşınmaz Satışı
95
2.2.7. Muvazaalı İvazsız İntikaller
97
2.2.8. Safi Değer Artışının Tespiti ve Yıllık Beyan
97
2.2.9. Arsa Payı İnşaat İşlerinde Katma Değer Vergisi
99
2.2.10. Gayrimenkul Alım Satımında Tapu Harcı
100
2.2.11. Gayrimenkul Alım–Satımında Emlak Vergisi Kanunundan Kaynaklanan Yükümlükler (GİB Rehberi, 2011)
101
KAZANÇ VE İRATLARININ VERGİLENDİRİLMESİ
3.1. HİSSE SENETLERİ, ORTAKLIK HAKLARI VE HİSSELERİNİN GERÇEK KİŞİLER TARAFINDAN ELDEN ÇIKARILMASINDAN SAĞLANAN KAZANÇLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
103
3.1.2. GVK Mükerrer Madde 80 Kapsamında Vergilendirme
105
3.1.2.1. Hisse Senetlerinin Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar
105
3.1.2.2. Ortaklık Hakları ve Hisselerinin Elden Çıkarılması
107
3.1.2.3. GVK Geçici Madde 67 Kapsamında Vergilendirme
109
3.1.2.4. GVK Geçici 67 Öncesinde İktisap Edilen Hisse Senetlerinin Vergilendirilmesi
111
3.1.3. Vergilendirilmeyecek Değer Artış Kazançları
112
3.1.4. Değer Artış Kazancının Hesabında Kur Farkları
113
3.1.5. Toplama Yapılan ve Yapılmayan Haller
113
3.2. KAR PAYLARININ VERGİLENDİRİLMESİ
114
3.2.1. GVK Madde 75 Kapsamında Kar Payları
114
3.2.2. Kar Payı Tevkifatı ve Yıllık Beyan
115
3.2.2.1. 2003 ve Sonraki Yıllara Ait Kar Payları
115
3.2.2.2. 2002 ve Önceki Yıllara Ait Kar Payları
118
3.2.2.3. Dar Mükellef Kurumların Ana Merkeze Aktardıkları Kar Payları
120
3.2.2.4. Özel Finans Kurumlarınca Ödenen Kar Payları
120
3.2.3. Kar Payı Tevkifatında Diğer Yasal Düzenlemeler
120
3.2.3.1. Yurt Dışı İştiraklerden Sağlanan Temettü ve Satış Kazançlarını Dağıtan Belli Şartları Taşıyan Şirketler
120
3.2.3.2. Yurt Dışı Firmaların Türkiye’de Sergi ve Panayırlardan Sağladıkları Kazançlar
121
3.2.3.3. Vergi Avantajı Sağlayan Ülke ve Bölgelere Yapılan Ödemeler
121
3.2.3.4. Yatırım Fonları ve Ortaklıklarının Kazançları
122
3.3. GERÇEK KİŞİLERCE (HİSSE SENETLERİ HARİÇ) MENKUL KIYMETLERDEN ELDE EDİLEN KAZANÇ VE İRATLARIN VERGİLENDİRİLMESİ
122
3.3.2. Kamu Kâğıtlarından Elde Edilen Faiz Gelirleri
124
3.3.3. Euro Bond Faiz Gelirleri
125
3.3.5. Özel Sektör Tahvilleri ve Kira Sertifikalarından Elde Edilen Gelirler
126
3.3.5.1. Yurt İçinde İhraç Edilen Tahvil ve Sertifikalar
126
3.3.5.2. Yurt Dışında Elde Edilen Tahvil ve Sertifikalar
126
3.3.5.3. Dar Mükelleflerce Özel Sektör Tahvil ve Kira Sertifikalarından Sağlanan Gelirler
127
3.3.6. Elden Çıkarma (Değer Artış) Kazançları
127
3.3.7. Mevduat Faizleri, Repo Gelirleri ve Kar Zarar Ortaklığından Sağlanan Gelirler
128
3.3.8. Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmelerinden Sağlanan Gelirler ve Aracı Kurum Varantları
128
3.3.9. Menkul Kıymet Yatırım Fonları ve Ortaklıklarından Sağlanan Kazançlar
129
3.3.11. Menkul Sermaye İratlarının Yıllık Beyanı
131
GAYRİMENKULLER VERGİ USUL KANUNU
4.1.1. Yasal Düzenleme
137
4.1.2. Gayrimenkul Kavramı
138
4.1.2.1. Türk Medeni Kanunu'nda Gayrimenkul Kavramı
139
4.1.2.2. Gelir Vergisi Kanunu'nda Gayrimenkul Kavramı
139
4.1.3. Bütünleyici Parça (Mütemmim Cüzü)
140
4.1.4. Eklenti (Teferruat)
140
4.1.5. Tesisat ve Makineler
141
4.1.6. Gemiler ve Diğer Taşıtlar
142
4.1.7. Gayri Maddi Haklar
143
4.1.8. Gayrimenkullerin İşletmeye Ayni Sermaye Olarak Dahil Edilmesi
144
4.2. GAYRİMENKULLERDE MALİYET BEDELİNE GİREN GİDERLER
146
4.2.1. Yasal Düzenleme
146
4.2.2. Satın Alma Halinde Maliyet Bedeli
146
4.2.2.1. Gümrük Vergileri, Nakliye ve Montaj Giderleri
147
4.2.2.2. Yeni Bina İnşasında Arsa Maliyetleri
148
4.2.3. İhtiyari (İsteğe) Bağlı Giderler
151
4.2.4. Finansman Giderleri
151
4.2.4.1. Döviz Kredisi Kullanılması Halinde Faiz ve Kur Farkları
153
4.2.4.2. Finansman Giderlerine Dair Bazı Yargı Kararları
154
4.3. İNŞA VE İMAL GİDERLERİ
155
4.4. GAYRİMENKULLERDE MALİYET BEDELİNİN ARTMASI
157
4.4.1. Yasal Düzenleme
157
4.4.2. Giderlerin Maliyet Bedeline Dahil Edilme Koşulları
157
4.4.2.1. Yapılan Harcamanın Normal Bakım, Tamir ve Temizleme Gideri Olmaması
158
4.4.2.2. Yapılan Harcamanın Varlıkları Genişletmek veya İktisadi Kıymetini Artırmak Maksadıyla Yapılan Giderlerden Olması
159
4.4.2.3. İktisadi Kıymetin İtfasının Tamamlanmasından Sonra Yapılan ve Faydalı Ömrü Artıran Giderlerden Olmaması
161
4.4.2.4. Gemiler ve Motorlu Kara Nakil Vasıtalarında Maliyet Bedeline Eklenmesi Gereken Giderler
163
4.4.2.5. İktisadi Kıymetin Olağanüstü Değer Kayıpları Nedeniyle Yapılan Giderler
164
4.5. DEMİRBAŞ EŞYALARIN DEĞERLEMESİ
165
4.5.1. Yasal Düzenleme
165
4.5.2. Alet, Edevat, Mefruşat ve Demirbaş Kavramları
166
4.5.3. Demirbaşların Maliyet Bedeli Kapsamında Sayılan Giderler
167
4.5.4. Demirbaşların Maliyet Bedeli Dışında Değerlemeye Tabi Tutulacağı Haller
168
MENKUL KIYMETLER VERGİ USUL KANUNU
5.1. MENKUL KIYMETLERİN TANIMI VE TÜRLERİ
169
5.1.1 Türk Ticaret Kanunu'nda Yer Alan Düzenlemeler
169
5.1.2. Sermaye Piyasası Mevzuatında Yer Alan Düzenlemeler
171
5.2. VUK UYARINCA MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ
176
5.2.1. Alış Bedeli İle Değerlemeye Tabi Menkul Kıymetler
177
5.2.2. VUK'a Göre Hisse Senetlerinin Değerlemesi
178
5.2.2.1. Hisse Senetlerinin İktisap Tarihi
178
5.2.2.2. Döviz Cinsinden Borçla Edinilen Hisse Senetleri
179
5.2.2.3. Yabancı Hisse Senetleri
180
5.2.2.4. Bedelsiz Alınan İştirak Hisseleri ve Hisse Senetleri
181
5.2.3. Yatırım Fonu Katılma Belgelerinin Değerlemesi
182
5.2.4. VUK'da Eurobondlar, Gelir Ortaklığı Senetleri, Tahvillerin Değerlemesi
183
5.2.4.2. Gelir Ortaklığı Senetleri
184
5.2.4.3. Hisse Senedine Dönüştürülebilir Tahvil
184
5.2.5. VUK'da Borsa Rayici veya Kıst Getiri Esasında Değerleme
184
KURUMLAR VERGİSİ KANUNU MENKUL VE
GAYRİMENKUL KAZANÇ İSTİSNALARI
6.1. GENEL AÇIKLAMALAR
187
6.1.1. Sermaye Şirketleri
188
6.1.1.1. Anonim Şirketler
188
6.1.1.2. Limited Şirketler
189
6.1.1.3. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler
189
6.1.1.4. Yatırım Fonları ve Yatırım Ortaklıkları
190
6.1.3. İktisadi Kamu Kuruluşları
192
6.1.4. Dernek veya Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler
192
6.1.5. İş ortaklıkları
193
6.2.1. Yurtiçi İştirak Kazançları İstisnası
194
6.2.1.1. Yurtiçi İştirak Kazançları Genel Açıklamalar
194
6.2.1.2. Yurtiçi İştirak Kazançları İstisnası Muhasebe Kayıtları
196
6.2.2. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası
197
6.2.3. Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisselerini Elden Çıkarmalarına İlişkin İstisna
203
6.2.4. Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri İle Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan Hakları Satış Kazancı İstisnası
204
6.2.4.1. İstisnaya Konu Olacak İktisadi Kıymetler
207
6.2.4.1.1. Taşınmazlar
207
6.2.4.1.2. İştirak Hisseleri, Kurucu Senetleri ve İntifa Senetleri
209
6.2.4.1.3. Rüçhan Hakları
210
6.2.4.2. İstisna Uygulamasına İlişkin Şartlar
210
6.2.4.2.1. İki Tam Yıl Süre İle Aktifte Bulundurulma
210
6.2.4.2.2. Satış Kazancının Fon Hesabında Tutulması
211
6.2.4.2.3. Fon Hesabında Tutulan Kazançların İşletmeden Çekilmemesi
215
6.2.4.2.4. Menkul Kıymet veya Taşınmaz Ticareti İle Uğraşılmaması
216
6.2.4.3. Diğer Hususlar
217
6.2.4.3.1. Taşınmazlar ile İştirak Hisselerinin Para Karşılığı Olmaksızın Devir ve Temliki, Trampası ve Kamulaştırılması
217
6.2.4.3.2. Satış Vaadi Sözleşmesi İle Satışı Öngörülen Taşınmazların Durumu
218
6.2.4.3.3. Bedelsiz Olarak Elde Edilen Hisse Senetlerinin Satışından Sağlanan Kazançların Durumu
218
6.2.4.3.4. Grup Şirketleri Arasındaki İşlemlerin Durumu
219
6.2.4.3.5. Kazancın Hesaplanması, Kur Farkı ve Vade Farklarının Durumu
219
6.2.5. Bankalara veya TMSF’ye Borçlu Durumda Olan Kurumlar İle Bankalara Tanınan İstisna
220
Yararlanılan Kaynaklar
223