Sözleşmeden Doğan Geri Alım Hakkı

Geri alım hakkı, uygulamada genellikle teminat amacıyla tesis edilen ve hak sahibine tek taraflı irade beyanıyla hakkını kullanmak suretiyle, mülkiyetini devretmiş olduğu şeyi yeniden elde etme imkanı sunan bir kurucu yenilik doğuran haktır. Geri alım hakkının bir hukuki işlem olarak sözleşmeyle tesisi mümkün olduğu gibi ölüme bağlı tasarruf yoluyla da kurulması mümkündür.

Hem Türk Borçlar Kanunu hem Türk Medeni Kanunu hükümlerinde düzenlenen geri alım hakkı, uygulamada özellikle taşınmazlar üzerinde tesis edilmektedir. Bu sebeple geri alım hakkına ilişkin düzenlemeler, anılan kanunlarda, sırasıyla, "taşınmaz satışı ve satış ilişkisi doğuran haklar" ile "taşınmaz mülkiyetinin kısıtlamaları" başlıkları altında yer almaktadır. Ancak bu hakkın, taşınırlar ve haklar üzerinde kurulmasında da hukuki bir engel bulunmamaktadır.

Bu çalışmada geri alım hakkı, üç bölümde incelenmiştir. İlk bölümde geri alım hakkının tarihçesine, tanımına, kuruluş türlerine ve hukuki niteliğine ilişkin teorilere yer verilmiştir. İkinci bölümde ise geri alım hakkının kurulmasında en çok tercih edilen hukuki işlem olarak geri alım sözleşmesinin tanımı ve hukuki niteliği başta olmak üzere tarafları, şekli, bedeli, benzer sözleşmelerden farkları ve bu sözleşme ile kanuna karşı hile ve lex commissoria yasağı arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Son bölümde hakkın şerhi, sona ermesi ve tarafların geri alım sözleşmesinden doğan hak ve yükümlülükleri yer almaktadır.