2. KONUNUN ÖNEMİ VE LİTERATÜR TARAMASI
32
NÜKLEER ENERJİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
I. Nükleer Enerji Kavramı ve Tarihçesi
44
III. Nükleer Enerjinin Kullanım Alanları
57
IV. Nükleer Enerjinin Diğer Ülkelerdeki Kullanımı
60
V. Nükleer Enerjinin Türkiye’de Kullanımı
65
2. NÜKLEER ENERJİ SANTRALLERİ
74
I. Nükleer Enerji Santralleri Tanımı ve Türleri
74
II. Nükleer Santrallerde Güvenlik
76
III. Nükleer Santral Kazaları
85
A. Kyshtym–Mayak Nükleer Santrali Kazası (Rusya–Askeri Nükleer Atık Depolama ve İşleme Tesisi)
88
B. Windscale Nükleer Reaktörü Kazası (İngiltere – GCR)
88
C. Three Mile Adası Kazası (ABD – PWR)
89
D. Çernobil Kazası (SSCB/Ukrayna– RBMK)
90
E. Tokaimura Kazası (Japonya–Nükleer Yakıt Çevirimi Tesisi)
92
F. Fukushima Kazası (Japonya–BWR)
92
5. NÜKLEER ENERJİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
111
ULUSLARARASI NÜKLEER HUKUK VE ULUSLARARASI SORUMLULUK HUKUKU
II. Nükleer Enerji Hukukuna Hâkim Olan Temel İlkeler
119
A. Güvenlik İlkesi (Safety Principle)
120
B. Emniyet İlkesi (Security Principle)
121
C. Sorumluluk İlkesi (Responsibility Principle)
121
D. İzin İlkesi (Permission Principle)
122
E. Sürekli Denetim İlkesi (Continuous Control Principle)
123
F. Tazmin İlkesi (Compensation Principle)
123
G. Sürdürülebilir Kalkınma İlkesi (Sustainable Development Principle)
123
H. Uygunluk İlkesi (Compliance Principle)
124
I. Bağımsızlık İlkesi (Independence Principle)
125
İ. Şeffaflık İlkesi (Transparency Principle)
125
J. Uluslararası İş birliği İlkesi (International Co–operation Principle)
126
2. SORUMLULUK KAVRAMI VE TÜRLERİ
127
I. Özel/Ulusal Hukukta Sorumluluk
130
A. Haksız Fiil/Kusur Sorumluluğu
131
B. Kusursuz Sorumluluk (Sebep Sorumluluğu)
131
II. Uluslararası Sorumluluk
134
A. Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu
140
B. Devletlerin Uluslararası Hukukun Yasaklamadığı Eylemlerinden
Kaynaklanan Zararlara İlişkin Hukuki Yükümlülük Rejimleri
142
1. Tehlikeli Faaliyetlerden Kaynaklanan Sınıraşan Zararların
Önlenmesine İlişkin Taslak Maddeler
146
2. Tehlikeli Faaliyetlerden Doğan Sınıraşan Zararlardan
Kaynaklanan Sorumluluğun Paylaştırılmasına İlişkin Taslak
C. Uluslararası Sorumluluğa Etki Eden Çevre Hukuku İlkeleri/Temel
1. Ciddi Nitelikteki Sınıraşan Çevresel Kirliliklere Neden Olma
2. İş birliği Yükümlülüğü
161
4. Hakça Kullanım İlkesi
165
5. Ortak Fakat Farklılaştırılmış Sorumluluklar İlkesi
166
3. ULUSLARARASI NÜKLEER SORUMLULUK HUKUKU REJİMLERİ
170
I. Uluslararası Nükleer Sorumluluk Hukuku Rejimlerine Duyulan İhtiyaç
173
II. Geleneksel Haksız Fiil Sorumluluğu ile Nükleer Enerji Üretim
Endüstrisinin Sorumluluğunun Mukayesesi
175
A. Kusurun Aranması ve Sorumluluğun Yöneltilmesi Açısından
176
B. Sorumluluğun Sınırlandırılması Açısından
177
C. Sorumluluk Sigortası ya da Eşdeğer Malî Güvence Sağlanması
III. Uluslararası Nükleer Sorumluluk Hukuku Rejimlerine Hâkim Olan İlkeler
178
A. Kusursuz Sorumluluk
181
B. Münhasır Sorumluluk
181
C. Sorumluluğun Miktar Bakımından Sınırlandırılması
183
D. Zorunlu Malî Güvence
184
E. Sorumluluğun Zaman Bakımından Sınırlandırılması
185
F. Yargılama Yetkisi, Uygulanacak Hukuk ve Kararların İcrası
186
G. Ayrımcılık Yapmama
186
IV. Uluslararası Nükleer Sorumluluk Hukuku Rejimlerine İlişkin Sözleşmeler
187
A. OECD Sorumluluk Rejimi
192
B. IAEA Sorumluluk Rejimi
195
1. Viyana Sözleşmesi ve 1997 Protokolü
195
2. Nükleer Zararların Ek Tazmini Sözleşmesi
198
1. Nükleer Maddelerin Deniz Yolu ile Taşınmasında Hukuki
Sorumluluğa İlişkin Brüksel Sözleşmesi
204
2. Nükleer Gemi İşletenlerin Sorumluluğuna İlişkin Brüksel
NÜKLEER ENERJİ ALANINDA ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA KARŞI HUKUKİ SORUMLULUK VE KAPSAMI
1. SÖZLEŞME HAKKINDA GENEL BİLGİLER
212
I. Özel Bir Rejime Duyulan İhtiyaç
221
II. Sözleşmenin Dayandığı Temel İlkeler
224
III. Sözleşmenin Amacı
225
IV. Sözleşmenin Kapsamı
228
2. SÖZLEŞMENİN UYGULAMA ALANI
229
I. Sözleşmenin Yer Bakımından Uygulama Alanı
229
1. Protokol Hakkında Genel Bilgiler
234
2. Ortak Protokol‘e Duyulan İhtiyaç
235
3. Ortak Protokol‘ün Amacı
236
4. Ortak Protokol‘ün Kapsamı
237
a. Kişi Bakımından Uygulama Alanı
237
b. Konu Bakımından Uygulama Alanı
238
c. Zaman Bakımından Uygulama Alanı
238
II. Sözleşmenin Kişi Bakımından Uygulama Alanı
244
III. Sözleşmenin Konu Bakımından Uygulama Alanı
246
3. Radyoaktif Ürünler ve Radyoaktif Atıklar
248
a. Sözleşme Kapsamına Giren Tesisler
252
b. Sözleşme Kapsamına Girmeyen Tesisler
266
c. Aynı Sahada Birden Fazla Nükleer Tesis Bulunması
270
c. Nükleer Hadise ile Nükleer Olmayan (Konvansiyonel)
Olayın Bileşiminden Kaynaklanan Zararların Nükleer
Hadise Kapsamı Açısından Değerlendirilmesi (madde 3/b)
275
d. Nükleer Tesisin Normal İşletme Döneminde Yapacağı
Salım Sebebiyle Meydana Gelen Zararların Nükleer Hadise
Kapsamı Açısından Değerlendirilmesi
277
aa. Ölüm ya da Kişiye Verilen Zararlar
286
bb. Malın Kaybı ya da Mala Verilen Zararlar
286
cc. Diğer Maddi Zararlar
287
dd. Eski Hale Getirme Tedbirleri
287
ee. Çevrenin Kullanılmasından ya da Çevreden
Yararlanılmasından Kaynaklanan Gelir Kaybı
289
ff. Önleyici Tedbirlerin Giderleri ve Bu Tedbirlerden
Kaynaklanan Diğer Kayıp ve Zararlar
291
1. Sorumluluğun Hukuki Niteliği
294
2. Sorumluluğun Kapsamı
295
a. Tesiste Meydana Gelen Nükleer Hadiselerden Sorumluluk
295
b. Nakliye Sırasında Meydana Gelen Nükleer Hadiselerden
aaa. Gönderen İşleten Açısından
301
bbb. Alıcı İşleten Açısından
302
aaaa. Yazılı Bir Sözleşme Var İse
303
bbbb. Yazılı Bir Sözleşme Yok İse
304
dddd. Taraf Devletten Taraf Olmayan Devlete
304
eeee. Taraf Olmayan Devletten Taraf Devlete
305
ffff. İstisnaî Durumlar
305
ddd. Sorumluluk İçin Devletlere Tanınan Takdir Hakkı
306
eee. Geçici Depolama Durumunda Sorumluluk
307
fff. Taşıyanın İşleten Sıfatı ile Sorumlu Olmasının
c. Birden Fazla Nükleer Tesis ile Bağlantı Durumunda
Sorumluluk/Birden Fazla İşletenin Sorumluluğu
312
d. Diğer Nükleer Hadiselerden Sorumluluk
316
3. Sorumluluktan Kurtulma
317
aa. Silahlı Çatışma, Düşmanca Hareketler, İç Savaş,
Ayaklanma ve Doğal Afetler Durumunda
318
bb. Nükleer Zarara Bir Kişinin Kasıt ya da İhmali ile
Sebebiyet Vermiş Olması Durumunda
323
IV. Sözleşmenin Zaman Bakımından Uygulama Alanı
325
1. Azamî Süre/Mutlak Süre
326
2. Çalınma, Kaybolma, Atılma ve Terk Edilme Halinde Azamî Süre
328
3. Asgarî Süre/Nispî Süre
329
4. Talep Değişikliğinde Süre
330
5. Dava Süresini Durduran Ya da Kesen Haller
331
2. Çalınma, Kaybolma, Atılma ve Terk Edilme Halinde Azamî Süre
335
4. Talep Değişikliğinde Süre
337
5. Dava Süresini Durduran Ya da Kesen Haller
338
NÜKLEER ENERJİ ALANINDA ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA KARŞI HUKUKİ SORUMLULUĞUN HÜKÜM VE SONUÇLARI
1. TAZMİNATIN NİTELİĞİ, ŞEKLİ VE MİKTARI
341
I. Sorumluluğun Yöneltilmesi
343
B. Rücû Hakkı ve Halefiyet
347
1. İşletenin Rücû Hakkı
348
2. Halefiyet/Diğer Kişilerin İşletene Karşı Haiz Olduğu Rücû
a. Herhangi Bir Uluslararası Andlaşmaya ya da Taraf
Olmayan Devletin İç Hukukuna İstinaden Tazminat
Ödeyen Kişinin Durumu
351
b. Nükleer Bir Hadisenin Taraf Olmayan Bir Devlet Ülkesinde
Meydana Gelmesi ya da Zarara Bu Ülkede Maruz
Kalınması Durumunda Zararı Karşılayan Kişinin Durumu
352
c. İş Kazaları ve Meslekî Hastalıklar Açısından Ödeme
Yapılmış Olması Durumunda
354
II. Sorumluluğun Miktar Açısından Sınırlandırılması
355
1. 1982 Protokolü ve Brüksel Ek Sözleşmesi
357
a. Asgarî ve Azamî Tutarın Belirlenmesi
357
b. Nakliye Araçlarına Verilen Zararların Tazmini Açısından
Tazminat Tutarının Belirlenmesi
360
c. Birden Fazla Ülkeden Geçiş Sırasında Farklı Tazminat
Tutarlarının Belirlenmesi
361
d. Brüksel Ek Sözleşmesi‘nde Belirlenen Tazminat Tutarı
363
2. 2004 Protokolü ve Brüksel Ek Sözleşmesi
366
a. Asgarî ve Azamî Tutarın Belirlenmesi
367
b. Nakliye Araçlarına Verilen Zararların Tazmini Açısından
Tazminat Tutarının Belirlenmesi
371
c. Birden Fazla Ülkeden Geçiş Sırasında Farklı Tazminat
Tutarlarının Belirlenmesi
371
d. Brüksel Ek Sözleşmesi‘nde Belirlenen Tazminat Tutarı
373
B. Tazminat Tutarında Artış Sağlanması
378
C. Tazminatın Akit Taraflar Arasında Serbestçe Transfer Edilmesi
381
D. Malî Güvence ve Sigorta
382
a. Sigorta ve Malî Güvence Yapacak Kişi ve Koşulların
b. Sigorta ve Malî Güvencenin Askıya Alınması ve İptali
385
c. Sigorta ve Malî Güvencenin Kapsamı
386
a. Sigorta ve Malî Güvence Yapacak Kişi ve Koşulların
b. Sigorta ve Malî Güvencenin Askıya Alınması ve İptali
389
c. Sigorta ve Malî Güvencenin Kapsamı
390
2. YARGI YETKİSİ, UYGULANACAK HUKUK, KARARLARIN İCRASI VE NİHAÎ
I. Yargı Yetkisi, Uygulanacak Hukuk ve Kararların İcrası
390
A. Yetkili Mahkemenin Tespiti
391
b. Akit Tarafların Ülkesi Dışında Meydana Gelen ya da
Hadisenin Meydana Geldiği Yerin Tam Olarak
Belirlenemediği Durumlarda Yetki
393
c. Yargı Yetkisinin Birden Fazla Akit Taraf Mahkemelerine Ait
Olması Durumunda Yetki
394
b. Nükleer Hadisenin Deniz Yetki Alanlarında Meydana
Gelmesi Durumunda Yetki
397
c. Deniz Alanları Sınırlarının İhtilaflı Olduğu Durumlarda Yetki
399
d. Akit Taraf Ülkesi Dışında, Madde 13/b Uyarınca Bildirimde
Bulunulmamış Bir Alanda Meydana Gelen ve Hadisenin
Meydana Geldiği Yerin Tam Olarak Belirlenemediği
Nükleer Hadise Durumlarında Yetki
399
e. Yargı Yetkisinin Birden Fazla Akit Taraf Mahkemelerine Ait
Olması Durumunda Yetki
400
f. Devletlerin Nükleer Zarar Mağdurları Adına Talepte
C. Kararların Uygulanması / Tenfizi
403
B. Yorum ve Uyuşmazlıklar
406
1. Taraf Devletin Uluslararası İlişkilerinden Sorumlu Olduğu
(International Relations it is responsible) Yerlerde Sözleşmenin
Uygulanması Bildirimi
416
2. Nihaî Hükümlere Göre Depolanan Çeşitli Belgelerin Alındığının
İmzalayanlara Bildirilmesi
417
İ. Diğer Hükümler (EK)
418
DEVLETLERİN ULUSAL NÜKLEER ENERJİ HUKUKU DÜZENLEMELERİ
A. İşletenin Sorumluluğu
468
B. İşletenin Sorumluluğunun Sınırları
469
C. İşletenin Sigorta Yaptırma veya Teminat Gösterme Zorunluluğu
471
D. Nükleer Sigorta Havuzu
472
E. Nükleer Zararın Tazmini
473
F. Doğrudan Talep veya Dava Hakkı
474
G. Nükleer Zarar Tespit Komisyonu
474