I. Araştırmanın Önemi, Yöntemi ve Amacı
23
II. Araştırmanın Tasarımı ve Kuramsal Çerçevenin Tasarımdaki Yeri
24
KARTLI ÖDEME SİSTEMLERİNE İLİŞKİN
TEMEL HUKUKİ DÜZENLEMELERİN TANITILMASI,
SİSTEM TARAFLARI ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİLER VE KÖTÜYE KULLANIMLARIN ÖNLENMESİ İÇİN
§1. KARTLI ÖDEME SİSTEMLERİNE İLİŞKİN TEMEL HUKUKİ DÜZENLEMELERİN TANITILMASI
27
A. 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu İle Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelik
27
B. Kart Kavramı ve Kartlı Sistemde Yer Alan Süjeler
29
A. AB Ödeme Hizmetleri Yönergesi ve Yönerge’nin Alman Hukukuna Uyarlanması
35
B. Yönerge’de Geçen Ödeme Aracı Kavramı ve Konumuz Bakımından Önemi
38
§2. KATILIMCILARIN SAYISINA GÖRE KARTLI ÖDEME SİSTEMLERİNİN İŞLEYİŞİ
42
II. İki Taraflı Sistem
43
III. Üç Taraflı Sistem
45
IV. Takasa Dayalı Sistem
49
§3. KARTLI ÖDEME SİSTEMLERİNDE TARAFLAR ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİLER
53
I. Kartlı Ödeme Sistemlerinin Havale Temeline Dayanması
53
II. Kartlı Ödeme Sistemlerinde Taraflar Arasındaki Takaslaşmaların Cari Hesap Üzerinden Gerçekleşmesi
56
B. Kart Kuruluşu İle Kart Hamili Arasındaki Hukuki İlişki (Karşılık İlişkisi)
62
1. Taraflar Arasında İş görme (Vekâlet) Temeline Dayalı Bir İlişki Bulunması
62
2. Taraflar Arasındaki İlişkinin Vekâlet Temeline Dayanmasının Hukuki Sonuçları
66
a. Hamilin Vekâlet Sözleşmesi Kapsamında Kart Kuruluşuna Ödeme Talimatı Vermesi
66
b. Hamilin Kural Olarak Vermiş Olduğu Ödeme Talimatını Geri Alamaması
68
3. Bedel İlişkisinden Kaynaklanan Eksikliklerin Karşılık İlişkisinde İleri Sürülüp Sürülemeyeceği Meselesi
74
C. Kart Kuruluşu İle Üye İşyeri Arasındaki Hukuki İlişki (İfa İlişkisi)
76
1. Üye İşyeri Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
76
a. Üye İşyeri Sözleşmesinin Soyut Borç Vaadi Temeline Dayanması
76
b. Üye İşyeri Sözleşmesinin Hukuki Niteliğinin Taraflarca Belirlenebilmesi
80
2. Üye İşyeri Sözleşmesinin Karakteristik Özellikleri ve Sözleşme Taraflarının Asli Yükümlülükleri
82
b. İstisna: Kart Kuruluşunun Havaleden Kaynaklanan Savunma Araçlarını Üye İşyerine Karşı İleri Sürebilmesi ve Hakkın Kötüye Kullanıldığı İtirazına Dayanabilmesi
86
aa. Kart Kuruluşunun Havaleden Kaynaklanan Savunma Araçlarını İleri Sürebilmesi
86
bb. Kart Kuruluşunun Hakkın Kötüye Kullanıldığı İtirazına Dayanabilmesi
88
§4. KARTLI ÖDEME SİSTEMLERİNDE KÖTÜYE KULLANIMLARIN ÖNLENMESİ İÇİN ÖNGÖRÜLEN YÜKÜMLÜLÜKLER
92
I. Özen Yükümlülükleri İle Kötüye Kullanım Sorumluluğu Arasındaki Doğal Bağlantı
92
II. Külfet – Yükümlülük Sorunsalı
94
III. Kanunda ve Münferit Sözleşmelerde Düzenlenen Yükümlülükler
95
A. Kart Kuruluşunun Yükümlülükleri
95
1. Kartın Bizzat Hamile Teslim Edilmesini Sağlamak ve Kart Kullanımına İlişkin Rizikolar Hakkında Hamili Bilgilendirmek
95
2. Blokaj Bildirimleri için Kesintisiz Hizmet Sunulması ve Kartın Bloke Edilmesi
97
3. Kayıt Altına Alınan Blokaj Bildirimlerinin Saklanması ve Talep Üzerine Hamile İbraz Edilmesi
100
4. Kartlı Ödeme Sisteminin Güvenliğinin Sağlanması
102
5. Hamilinin Talebi Olmaksızın Kart Gönderilmemesi
106
6. Kötüye Kullanım Şüphesi Doğduğunda Durumun Kart Hamili Aracılığıyla Soruşturulması
109
B. Kart Hamilinin Yükümlülükleri
110
2. Kartın Arka Yüzünün İmzalanması
110
3. Kartın Özenli Bir Şekilde Saklanması
112
a. Kavram ve Saklama Yükümlülüğünün Kapsamı
112
b. Kartı Saklama Yükümlülüğü Bakımından Özellik Gösteren Durumlar
115
aa. Kartın Evde Saklanması
115
bb. Kartın İşyerinde Saklanması
116
cc. Kartın Motorlu Taşıtlarda Saklanması
117
4. PIN’in Güvenli Bir Şekilde Korunması
118
a. Yükümlülüğün İçeriği
118
b. Başka Bir Yere Not Edilen PIN Bilgisinin Güvenli Bir Şekilde Korunması
120
c. PIN’in Başkalarıyla Paylaşılmaması
123
d. PIN’in Gizlice Gözetlenmesine Engel Olunması
124
5. Blokaj Bildiriminde Bulunulması
126
6. Kart Kuruluşunca Düzenlenen Hesap Özetinin Kontrol Edilmesi
130
C. Üye İşyerinin Yükümlülükleri
132
KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLANAN
§5. KARTIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERCE KÖTÜYE KULLANILMASINA İLİŞKİN UYGULAMADA KARŞILAŞILAN TİPİK DURUMLAR
139
II. Başkasına Ait Kimlik Bilgileri Kullanılarak Kart Çıkartılması
140
III. Kartın veya Kart Verilerinin Üçüncü Kişilerce Ele Geçirilmesi
141
A. Kartın Üçüncü Kişilerce Ele Geçirilmesi
141
B. Kart Verilerinin Üçüncü Kişilerce Ele Geçirilmesi
143
1. Kopyalama Yöntemi (Skimming)
143
2. Oltalama Yöntemi (Phishing)
148
3. Site Trafiğini Yönlendirme Yöntemi (Pharming)
150
IV. PIN’in Üçüncü Kişilerce Öğrenilmesi
151
A. Kart Hamilinin PIN’i Girerken Gizlice Gözetlenmesi
151
B. PIN Algoritmasının Çözümlenmesi
152
C. PIN’in Deneme Yanılma Yöntemiyle Bulunması
154
D. Dolandırıcıların Hamili Aldatarak PIN Bilgisini Öğrenmesi
155
V. Aradaki Adam Saldırılarıyla POS’un Manipüle Edilmesi
155
§6. HAZIRLAR ARASINDAKİ İŞLEMLERDE KARTIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERCE KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUK
156
I. “Kötüye Kullanım” Kavramı ve Kötüye Kullanım Rizikosunun Paylaştırılmasında Gözetilen Esaslar
156
II. Kart Kuruluşu İle Kart Hamili Arasındaki İlişkide Kötüye Kullanım Rizikosunun Paylaştırılması
161
A. Otorizasyonsuz Ödemeler ve Otorizasyonsuz Ödeme Rizikosunu Kural Olarak Kart Kuruluşunun Taşıması
161
1. Otorizasyonsuz Ödeme Kavramı ve Otorizasyonsuz Ödemelerde Geçerli Bir Temsil İlişkisinden Bahsedilememesi
161
2. Otorizasyonsuz Ödeme Rizikosunu Kural Olarak Kart Kuruluşunun Taşıması
167
B. Otorizasyonsuz Ödemelere Hukuki Görünüşe Dayanan Temsil Yetkilerinin Uygulanabilirliği
172
2. Katlanma Temsil Yetkisinin Uygulanabilirliği
174
3. İhmal Temsil Yetkisinin Uygulanabilirliği
176
4. Beyaza İmza Kuralının Uygulanabilirliği
179
C. Kart Hamilinin BKKKK m. 12 Kapsamında Sorumlu Tutulması
182
1. BKKKK m. 12 Kuralının Tanıtılması
182
2. BKKKK m. 12 Kuralının Nispi Emredici Niteliği
185
3. Hamilin Sınırlı Sorumlu Tutulması (BKKKK m. 12/I c. 1)
188
b. Sınırlı Sorumluluk için Aranan Koşullar
190
aa. Ödeme Aracının Üçüncü Kişilerin Eline Geçmesi
190
aaa. Kartın Kaybolması, Çalınması veya Başka Herhangi Bir Şekilde Elden Çıkması
191
bbb. Gizli Kodun Üçüncü Kişilerce Öğrenilmesi
194
bb. Sınırlı Sorumluluğunun Kusura Bağlı Olmaması
198
aaa. Kartın Kaybolması, Çalınması veya Herhangi Bir Şekilde Elden Çıkması Durumunda
198
bbb. Gizli Kodun Üçüncü Kişilerce Öğrenilmesi Durumunda
200
cc. Ödeme Aracının Üçüncü Kişilerin Eline Geçmesi ile Kart Kuruluşunun Uğradığı Zarar Arasında İlliyet Bağının Bulunması
206
dd. Blokaj Bildiriminin Zamanında veya Hafif İhmale Dayanan Bir Gecikmeyle Yapılmış Olması
207
ee. Hukuka Aykırı Kullanımların Blokaj Bildiriminden Önceki 24 Saat İçinde Gerçekleşmiş Olması
208
aaa. 24 Saatlik Süre Sınırının Türk Hukukuna Özgü Oluşu
208
bbb. Birinci İhtimal: Kötüye Kullanımın Üzerinden 24 Saat Geçmeden Bildirimin Yapılmış Olması
212
ccc. İkinci İhtimal: Kötüye Kullanımın Üzerinden 24 Saat Geçtikten Sonra Bildirimin Yapılmış Olması
212
4. Hamilin Sınırsız Sorumlu Tutulması (BKKKK m. 12/I c. 2)
215
b. Sınırsız Sorumluluk İçin Aranan Temel Şart: Hukuka Aykırı Kullanımın Hamilin Kastına veya Ağır İhmaline Dayanması
216
aa. “Kast” ve “Ağır İhmal” Kavramları
216
bb. Hukuka Aykırı Kullanımın Hamilin Kastına Dayanması
218
cc. Hukuka Aykırı Kullanımın Hamilin Ağır İhmaline Dayanması
219
bbb. Kartı Özenli Bir Şekilde Saklama veya PIN’i Güvenli Bir Şekilde Koruma Konusunda Hamilin Ağır İhmalinin Bulunması
220
ccc. PIN’in Gizlice Gözetlenmesine Engel Olma Konusunda Hamilin Ağır İhmalinin Bulunması
225
ddd. Blokaj Bildiriminde Bulunma Konusunda Hamilin Ağır İhmalinin Bulunması
226
c. Kart Kuruluşunun Ortak Kusurunun Sınırsız Sorumluluğa Olan Etkisi
230
D. Kart Hamilinin BKKKK m. 12 Kapsamında Sorumlu Tutulamayacağı Haller
234
1. Ödeme Aracı Hamile Ulaşmadan Önce Rizikonun Gerçekleşmiş Olması
234
2. Blokaj Bildiriminden Sonra Rizikonun Gerçekleşmiş Olması
236
3. Kötüye Kullanıma Neden Olan Olayın Olağanüstü ve Öngörülemez Nitelikte Olması
239
4. Alman Hukukunda Getirilen Yeni Bir Sorumsuzluk Hali: Ödemenin Güçlü Müşteri Kimlik Doğrulaması Olmadan Otorize Edilmiş Olması
240
III. Kart Kuruluşu İle Üye İşyeri Arasındaki İlişkide Kötüye Kullanım Rizikosunun Paylaştırılması
246
B. Otorizasyonsuz Ödemelerde Kart Kuruluşunun Rizikoyu Taşıması ve Kart Kuruluşunun Genel İşlem Koşulları Aracılığıyla Rizikoyu Üye İşyerine Yıkma Çabaları
247
1. Otorizasyonsuz Ödemelerde Prensip Olarak Kart Kuruluşunun Rizikoyu Taşıması
247
2. Kart Kuruluşunun Rizikoyu Üye İşyerine Yıkma Çabaları
250
a. Soyut Borç İkrarını Devre Dışı Bırakmaya Yönelik Klozlar
250
b. Üye İşyeri Sözleşmeleri ile Ters İbraz Klozlarının Kararlaştırılması
250
C. Otorizasyonsuz Ödemeler Nedeniyle Üye İşyerinin Sorumlu Tutulması
254
2. Kimlik Tespitinin Usulüne Uygun Bir Şekilde Yapılmamış Olması
255
a. İmzalı Kullanımda Hukuki Durum
255
b. Gizli Kod Kullanımında Hukuki Durum
256
3. Ödemenin Sahte Kartla Yapılmış Olması
257
4. İşyeri Limitini (Floor Limit) Aşan Ödemelerde Provizyon / Otorizasyon Alınmamış Olması
260
§7. MO/TO İŞLEMLERİNDE KARTIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERCE KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUK
263
I. MO/TO İşlemlerinin Tanıtılması
263
B. Teknik İşleyiş Hakkında Genel Bilgiler, Taraflar Arasındaki Hukuki İlişkilerin Tesisi ve Hazırlar Arasındaki İşlemlerle Olan Farklılıklar
265
1. Teknik İşleyiş ve Hukuki İlişkilerin Tesisi
265
2. Hazırlar Arasındaki İşlemlerle Olan Farklılıklar
267
II. MO/TO İşlemlerinde Kötüye Kullanım Rizikosunun Sistem Tarafları Arasında Paylaştırılması
269
B. Kart Kuruluşu İle Kart Hamili Arasındaki İlişkide Kötüye Kullanım Rizikosunun Paylaştırılması
272
1. Otorizasyonsuz Ödemelerden Dolayı Kural Olarak Kart Kuruluşunun Sorumlu Tutulması
272
2. Otorizasyonsuz Ödemelerden Dolayı Hamilin Sorumlu Tutulması
274
a. Yalnızca Kart Bilgileri Kullanılarak Gerçekleşen İşlemlerde Sorumluluk
274
aaa. İlk Revizyon Dönemi
274
bbb. İkinci Revizyon Dönemi
276
aaa. BKKKK m. 12 Kuralının MO/TO İşlemlerine Uygulanıp Uygulanamayacağı Meselesi
278
bbb. BKKKK m. 12’nin Uygulanmasının Kabul Edilmesinin Sonuçları
279
aaaa. Hamilin Zarardan Sınırlı Olarak Sorumlu Tutulması
279
bbbb. Hamilin Zarardan Sınırsız Olarak Sorumlu Tutulması
281
b. Kart Bilgileriyle Birlikte Güvenli Ödeme Yöntemleri Kullanılarak Gerçekleşen İşlemlerde Sorumluluk
283
aa. 3D Secure (Üç Boyutlu Güvenlik) Platformunun Tanıtılması ve 3D Secure ile Gerçekleşen İşlemlerde Hamilin Sorumluluğu
283
aaa. 3D Secure Platformunun Tanıtılması
283
bbb. 3D Secure ile Gerçekleşen İşlemlerde Hamilin Sorumluluğu
288
bb. BKM Express Uygulaması Özelinde Dijital Cüzdanların Tanıtılması ve BKM Express ile Gerçekleşen İşlemlerde Hamilin Sorumluluğu
293
aaa. BKM Express Uygulamasının Tanıtılması
293
bbb. BKM Express ile Gerçekleşen İşlemlerde Hamilin Sorumluluğu
295
cc. Sanal Kart Uygulamaları ve Sanal Kartla Gerçekleşen İşlemlerde Hamilin Sorumluluğu
297
C. Kart Kuruluşu İle Üye İşyeri Arasındaki İlişkide Kötüye Kullanım Rizikosunun Paylaştırılması
298
1. Rizikoyu Prensipte Kimin Üstleneceği Konusunun Tartışmalı Olması
298
2. Alman Hukukundaki Tartışmalar
299
b. Federal Mahkeme Kararının Öğretiyi İkiye Bölmesi
302
aa. Kötüye Kullanım Rizikosunu Yalnızca Üye İşyerinin Taşıması Gerektiğini Savunan Görüşler
302
bb. Kötüye Kullanım Rizikosunun Kart Kuruluşu ile Üye İşyeri Arasında Paylaşılması Gerektiğini Savunan Görüşler
305
c. Revizyondan Sonra Tartışmaların Devam Etmesi
307
3. Türk Hukuku Bakımından Sorunun Ele Alınması
309
a. Salt Kart Bilgileri Kullanılarak Gerçekleşen İşlemlerde Sorumluluk
309
aa. Rizikoyu Kural Olarak Kart Kuruluşuna Yıkma Gerekliliği
309
bb. BKKKK m. 32’deki İspat Kuralının Yorumlanması ve Kuralın Riziko Dağılımına Olan Etkisi
311
b. Üye İşyeri Sözleşmelerinde 3D Secure veya Benzeri Bir Güvenlik Platformunun Zorunlu Tutulması Durumunda Sorumluluk
314
§8. EK KARTLA GERÇEKLEŞEN HARCAMALARDAN VE KÖTÜYE KULLANIMLARDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUK
315
I. Ek Kart Kavramı ve Konumuz Bakımından Önemi
315
II. Ek Kartla Gerçekleşen Harcamalar ve Otorizasyonsuz Ödemeler Sebebiyle Asıl Kart Hamilinin Sorumlu Tutulması
319
III. Ek Kartla Gerçekleşen Harcamalar ve Otorizasyonsuz Ödemeler Sebebiyle Ek Kart Hamilinin Sorumlu Tutulması
325
IV. Asıl Kartla veya Diğer Ek Kartlarla Gerçekleşen Harcamalar ve Otorizasyonsuz Ödemeler Sebebiyle Ek Kart Hamilinin Sorumlu Tutulamaması
327
§9. KARTIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERCE KÖTÜYE KULLANILMASI DURUMUNDA HAMİLİN BAŞVURABİLECEĞİ HUKUKİ OLANAKLAR VE OTORİZASYONSUZ ÖDEMELERİN HAMİLİN HESABINA İADE EDİLMESİ
330
I. Kötüye Kullanım Durumunda Hamilin Başvurabileceği Hukuki Olanaklar
330
A. BKKKK M. 11 Çerçevesinde Hamilin Hesap Özetine İtiraz Etmesi ve Genel Hükümlere Göre Dava Açması
330
B. Uluslararası Kurallar Çerçevesinde Hamilin Harcama İtirazında Bulunması ve Ters İbraz (Chargeback) Sürecini Başlatması
331
II. Otorizasyonsuz Ödemelerin Hamilin Hesabına İade Edilmesi
336
A. İadenin Yapılmasında Hangi Hükümlerin Dikkate Alınacağı Sorunu
336
B. İade Prosedürü ve Hamilin Hak Kaybının Önlenmesi
337
KARTIN ÖDEME SİSTEMİ TARAFLARINCA
KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLANAN
§10. KARTIN KART HAMİLİ TARAFINDAN KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUK
343
I. Hamilin Kartı Edinirken Kimliğiyle veya Mali Durumuyla İlgili Usulsüz Beyanlarda Bulunması
343
II. Hamilin Kartı Bilerek Limitini Aşacak Şekilde Kullanması
345
III. Hamilin Gerçeğe Aykırı Olarak Blokaj Bildiriminde Bulunması ve Harcama İtirazını İleri Sürmesi
347
IV. Hamilin Kartını Kötüye Kullanım Amacıyla Başkalarıyla Paylaşması
348
V. Hamilin Üye İşyeri İle Anlaşarak Kartı Kötüye Kullanması
349
§11. KARTIN ÜYE İŞYERİ TARAFINDAN KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUK
351
II. Üye İşyerinin Hamilin Bilgilerini Kullanarak Sahte Kart Üretmesi ve Harcama Belgesini Tahrif Etmesi
353
III. Üye İşyerinin İşlem Bedelini Aşacak veya Mükerrer Olacak Şekilde Kartı POS Terminalinden Okutması
354
§12. KARTIN KART KURULUŞU TARAFINDAN KÖTÜYE KULLANILMASINDAN KAYNAKLANAN SORUMLULUK
355
KARTIN KÖTÜYE KULLANILMASINA İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARDA USÛL HUKUKU BAKIMINDAN
ÖZELLİK GÖSTEREN DURUMLAR
§13. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEMENİN BELİRLENMESİ
359
I. Kart Kuruluşu İle Kart Hamili Arasındaki Uyuşmazlıklarda Görevli ve Yetkili Mahkeme
359
A. Tüketici Kart Sözleşmelerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklarda Görev ve Yetki
359
B. Firma Kart Sözleşmelerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Görev ve Yetki
364
II. Kart Kuruluşu İle Üye İşyeri Arasındaki Uyuşmazlıklarda Görevli ve Yetkili Mahkeme
365
§14. İSPAT YÜKÜNÜ KİMİN TAŞIYACAĞI MESELESİ
366
I. Kart Kuruluşu İle Kart Hamili Arasındaki Uyuşmazlıklarda İspat Yükünün Belirlenmesi
366
A. Temel Prensip: İspat Yükünü Kart Kuruluşunun Taşıması
366
B. Ödeme İşleminin Teknik Olarak Hatasız Bir Şekilde Gerçekleştiğinin İspatı
369
C. Otorizasyonsuz Ödemenin Hamilin Kusurundan Kaynaklandığının İspatı
372
1. Kart Kuruluşunun Hamilin Kastını veya Ağır İhmalini İspatlaması
372
2. Kart Kuruluşunun İlk Görünüş İspatına İlişkin Kolaylıktan Faydalanması
375
a. İlk Görünüş İspatının Tanıtılması
375
b. İlk Görünüş İspatı için Aranan Koşullar
378
aa. Tipik Olay Akışının Bulunması
378
bb. Orijinal Kartın Gizli Kodla Birlikte Kullanılmış Olması
380
cc. Kart Kuruluşunun Sistem Güvenliğine İlişkin Önlemleri Almış Olması
383
c. İlk Görünüş İspatının Hamil Tarafından Çürütülmesine Yönelik Çabalar
384
aa. Hamilin Kartın Kaybolduğu veya Çalındığı İddiasını Öne Sürmesi
384
bb. Hamilin Kartı Saklamada ve Gizli Kodu Güvenli bir Şekilde Korumada İhmalinin Bulunmadığını Öne Sürmesi
385
cc. Hamilin PIN’i Girerken Gizlice Gözetlendiğini Öne Sürmesi
385
dd. Hamilin Yetersiz Güvenlik Önlemlerini ve Manipülatif Saldırıları Öne Sürmesi
388
ee. Hamilin İçerden Gerçekleşen Saldırıları (Innentäterattacke) Öne Sürmesi
389
II. Kart Kuruluşu İle Üye İşyeri Arasındaki Uyuşmazlıklarda İspat Yükünün Belirlenmesi
391