DEMOKRASİ VE SİYASAL KATILIM
1.1. Demokrasi Kavramına Giriş
25
1.2. Demokrasi ve Kurumsallaşma Süreci
31
1.2.1. Tarihsel Gelişim
32
1.2.1.1. Atina’da Doğrudan Demokrasi
32
1.2.1.2. Ortaçağda Demokrasi Düşüncesi
34
1.2.2. Temsili Demokrasi ve Gelişim Süreci
36
1.2.3. Katılımcı Demokrasi ve Gelişim Süreci
40
1.2.3.1. Katılımcı Demokrasinin Önemi
44
1.2.3.2. Katılımcı Demokraside Yönetişim Kavramı
44
1.2.3.3. Katılımcı Demokrasinin Şartları
47
1.2.3.3.1. Demokratik Rejim
47
1.2.3.3.4. Vatandaşlık
57
1.2.3.3.5. Halk Egemenliği
61
1.2.3.3.6. Siyasal Partiler
71
1.2.3.3.7. Siyasal Parti Türleri
74
1.2.3.3.7.1. Yapılarına Göre Siyasi Partiler
75
1.2.3.3.7.1.1. Kadro Partileri
75
1.2.3.3.7.1.2. Kitle Partileri
75
1.2.3.3.7.2. İşlevlerine Göre Siyasal Partiler
75
1.2.3.3.7.2.1. Bireysel Temsil
1.2.3.3.7.2.2. Sosyal Bütünleşme
1.2.3.3.7.3. Disiplinli Olup Olmamalarına
1.2.3.3.7.3.1. Serbest Partiler
77
1.2.3.3.7.3.2. Disiplinli Partiler
77
1.2.3.3.7.4. Homojen Olup Olmamalarına
1.2.3.3.7.4.1. Homojen Partiler
77
1.2.3.3.7.4.2. Homojen Olmayan
1.2.3.3.9. Hür Seçimler
80
1.2.3.3.10. Çatışma ve Uzlaşma
83
1.2.3.3.11. Yönetimde Şeffaflık
85
1.2.3.3.12. İşlevsel Demokrasi ve Sivil Toplum
1.2.4. Siyasal Katılım
93
1.2.4.1. Siyasal Katılım Kavramı
93
1.2.4.2. Siyasal Katılımın Özellikleri
97
1.2.4.3. Siyasal Katılımın İşlevleri
99
1.2.4.3.1. Bireyle İlgili İşlevleri
101
1.2.4.3.1.2. Yönetimi Denetleme
103
1.2.4.3.1.3. Bireysel Hakların Korunması
103
1.2.4.3.2. Devletle İlgili İşlevleri
104
1.2.4.3.2.1. Bütünleşmeyi Kolaylaştırma
104
1.2.4.3.2.2. Meşruluk Temelini Kurma
105
1.2.4.3.2.3. Doğru Karar Almayı Sağlama
107
1.2.4.3.2.4. Vatandaşları Etkin Kılma
107
KATILIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE KATILIM YOLLARI
2.1. Siyasal Katılma Düzeyi ve Biçimleri
109
2.2. Siyasal Katılımı Etkileyen Faktörler
111
2.2.1. Cinsiyet Faktörü
111
2.2.3. Kentleşme Faktörü
116
2.2.4. Eğitim Faktörü
118
2.2.5. Meslek Faktörü
120
2.2.6. Kitle İletişim Araçlarını İzleme Faktörü
120
2.2.7. Örgüt Üyeliği Faktörü
122
2.2.9. Siyasal Kültür Faktörü
124
2.2.10. Siyasal Sistemdeki Etkilenmeler
125
2.3. Katılımı Azaltan Başlıca Nedenler
127
2.4. Yerel Demokrasi ve Yerel Katılım
128
2.5. Halk Katılımının Yolları
134
2.5.1. Halkın Geleneksel Katılma Yolları
135
2.5.1.1. Seçimler– Yerel Yönetimlerin Seçimi
135
2.5.1.2. Halk Oylaması Yöntemiyle Seçilmişleri Görevden Alma
137
2.5.2. Halkın Doğrudan Katılım Yolları ve Denetimi
138
2.5.2.1. Kent Meclisleri
138
2.5.2.2. Geri Çağırma
138
2.5.2.4. Halk Girişimi ve Halk Danışma Toplantıları
141
2.5.2.5. Gönüllü ve Uyarılmış Katılım
142
2.5.2.6. Yerel Baskı Grupları
142
2.5.2.7. Dilekçe Hakkı, Kişisel Başvuru ve Telefon
143
2.5.2.8. Bilgi Edinme Hakkı
144
2.5.2.8.1. Bilgi Edinme Hakkı ve Türkiye
145
2.5.2.9. Planlama Çemberleri
149
2.5.3. Halkın Dolaylı Katılım Yolları ve Denetimi
149
2.5.3.1. Kamuoyu Yoklamaları
150
2.5.3.2. Elektronik Demokrasi ve İnternet
152
2.5.3.3. Kamu Denetçiliği Kurumu–Ombudsman
155
2.5.3.4. Halkla İlişkiler Uygulamalarından Masa Uygulamaları
157
SEÇİM OLGUSU VE KATILIM UYGULAMALARI
3.1. Yönetime Katılmanın Temel Unsuru– Seçim Olgusu
159
3.1.1. Seçimler ve Katılım
160
3.1.1.1. Demokratik Seçimlerin Genel İlkeleri
162
3.1.1.1.1. Serbest Seçim İlkesi
162
3.1.1.1.2. Genel Oy İlkesi
163
3.1.1.1.3. Bireysellik İlkesi
165
3.1.1.1.4. Gizlilik İlkesi
165
3.1.1.1.5. Açık Sayım ve Döküm İlkesi
166
3.1.1.1.6. Eşit Oy İlkesi
167
3.1.1.1.7. Seçimlerin Yargı Organlarının Yönetimi ve
Denetimi Altında Yapılması İlkesi
167
3.1.2. Seçim Sistemleri
168
3.1.2.1. Çoğunluk Sistemleri
170
3.1.2.1.1. Tek İsimli (Dar Bölge) ve Tek Turlu Çoğunluk
3.1.2.1.2. Tek İsimli–İki Turlu Çoğunluk Sistemi
172
3.1.2.1.3. Listeli–Tek Turlu Çoğunluk Sistemi
174
3.1.2.1.4. Listeli–İki Turlu Çoğunluk Sistemi
175
3.1.2.2. Nispi Temsil Sistemleri
175
3.1.2.2.1. Nispi Temsil Sistemlerinde Uygulanan
3.1.2.2.1.1. En Yüksek Bakiye Yöntemi
178
3.1.2.2.1.2. Klasik d’Hondt Sistemi
178
3.1.2.2.1.3. Klasik Sainte – Lague Sistemi
179
3.1.2.2.1.4. Barajlı Sistemler
179
3.1.2.2.1.4.1. Hare Yöntemi
180
3.1.2.2.1.4.2. Değişmez Tek Sayı
3.1.2.3. Karma Sistemler
181
3.1.3. Türkiye’de Seçimler
182
3.1.3.1. Yerel Yönetimler Meclis Üyeliği Seçimleri
185
3.1.3.1.1. Belediye Meclisi ve İl Genel Meclisi Seçimleri
185
3.1.3.1.2. Köy ve Mahalle İhtiyar Meclisi Seçimleri
188
3.1.3.2. Yerel Yönetimler Yürütme Organları Seçimleri
190
3.1.3.2.1. Belediyede Belediye Başkanlığı ve Belediye
3.1.3.2.2. İl Özel İdaresinde Valilik ve İl Encümeni
3.1.3.2.3. Köy Teşkilatında Köy Muhtarlığı ve İhtiyar
3.1.3.2.4. Mahalle Muhtarlığı Seçimleri
197
3.2. Yerel Katılım Uygulamaları
198
3.2.1. Kent Yönetimine Katılım
201
3.2.2. Yerel Gündem 21’in Gelişim Süreci
204
3.2.2.1. Birleşmiş Milletler İnsan Çevresi Konferansı
3.2.2.2. Birleşmiş Milletler Habitat I Konferansı (Vancouver –
3.2.2.3. Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı –
Yeryüzü Zirvesi–(Rio de Janeiro 1992)
205
3.2.2.4. Birleşmiş Milletler Nüfus ve Kalkınma Konferansı
3.2.2.5. Birleşmiş Milletler Sosyal Kalkınma Konferansı
3.2.2.6. Birleşmiş Milletler Dördüncü Dünya Kadın Konferansı
3.2.2.7. Birleşmiş Milletler Habitat II İnsan Yerleşimleri
Konferansı– Kent Zirvesi (İstanbul–1996)
208
3.2.2.8. Birleşmiş Milletler Binyıl Bildirgesi (New York–2000)
208
3.2.2.9. Birleşmiş Milletler Dünya Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi
3.2.3. Türkiye’de Yerel Gündem 21 Uygulamaları
210
3.2.4. Kent Konseyleri
212
3.2.4.1. Kent Konseylerinin Amacı
216
3.2.4.2. Kent Konseylerinin Yapısı
220
3.2.4.3. Kent Konseyinin Organları ve İşleyişi
222
3.2.4.4. Kent Konseylerine İlişkin Değerlendirmeler
224
3.3. Yerel Yönetimlerin Mevzuat Kapsamında Katılım Açısından
3.3.1. Katılımcı Demokrasi Açısından Belediye Yasasındaki Eksiklikler
241
ULUSLAR ARASI BELGELER AÇISINDAN YEREL ÖZERKLİK VE YEREL KATILIM
4. AVRUPA KONSEYİ VE YEREL KATILIM
247
4.1. Avrupa Konseyinin Yapısı, Statüsü ve Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik
4.2. Avrupa Konseyi’nin Demokrasi ve Yerel Yönetim Yaklaşımı
250
4.3. İnsan Hakları Bağlamında Yerel Özerklik Şartı ve Yerel Katılım
255
4.3.1. Yerel Demokrasi ve Yerel Haklar
264
4.3.2. Avrupa Kentsel Şartı ve Kent Yönetimine Katılım
270
4.4. Özerklik Şartının İç Hukukumuzdaki Yeri
274
4.4.1. Özerklik Şartı ile Sağlanan Statü
278
4.4.2. Özerk Yerel Yönetim
281
4.5. Yönetsel Özerklik
283
4.5.1. Yerel Özerklik ve İdari Vesayet
288
4.5.1.1. Yerel Özerklik
288
4.5.1.1.1. Yerel Toplum Özerkliği
292
4.5.1.2. İdari Vesayet Yetkisi
295
4.5.1.3. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı ve İdari Vesayet
300
4.6. Özerk Yerel Yönetim İlkesinin Hukukumuzda Düzenlenişi
304
4.6.1. Anayasal Statü
304
4.6.2. Belediye Yasasındaki Statü
309
4.7. Yerel Özerklik Şartı ve Yerel Yönetimlerde Temsili Katılım
311
4.8. Yerel Özerklik Şartı ve Yerel Yönetimlerde Doğrudan Katılım
317
4.9. Özerk Yerel Yönetimlerde Yetki ve Görev
324
4.9.1. Özerklik Şartı ile Yetki ve Göreve Sağlanan Statü
324
4.9.2. Genel Yetki ve Mutlak Takdir Yetkisi
327
4.9.3. Yetkide Vatandaşa Yakınlık İlkesi
331
4.9.4. Yetkilerin Planlanmasında Yerel Yönetimlerin Katılım Hakkı
333