Birinci Bölüm İŞ HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
§ 1. İŞ HUKUKU KAVRAMI VE UYGULANMA ALANI
2 3
II. İŞ HUKUKUNUN UYGULANMA ALANI
24
A. Konu Bakımından Uygulanma Alanı
24
b. Toplu Sözleşme Hukuku
25
c. İş Mücadelesi Hukuku
25
3. İş Yargılaması Hukuku
25
B. Yer Bakımından Uygulanma Alanı
25
C. Faaliyetler (İşler) Bakımından Uygulanma Alanı
25
§ 2. 4857 SAYILI İŞ KANUNUNUN UYGULANMA ALANI
26
I. İŞ K’NIN YER BAKIMINDAN UYGULANMA ALANI
26
1. Asıl üretimin (İşin) Yapıldığı Yer
27
2. Nitelik ve Yönetim Bakımından Bağlı Yerler
27
C. Grup Oluşturan İşyerleri
31
II. 4857 SAYILI İŞ KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMA ALANI
31
1. İşin, İşyerinin ve İşletmenin Yönetiminde Görev Alınmalıdır
37
2. İşveren Adına Hareket Etmelidir
37
3. İşveren Vekilinin İşlemlerinin Sonucu
38
E. Gerçekleşme Koşulları
42
1. Kendisi de İşçi Çalıştıran Bir İşveren Bulunmalıdır
42
2. Bir Başkası Bu İşverenden Belli Nedenlerle İş Almalıdır
44
a. Asıl İşverenden Alınan İşin Bir Bölümünün Sürekli Nitelik Taşıması Gerekip Gerekmediği
46
b. Asıl İşverenden Alınan İşin Yapılacağı Yer
50
c. Alt İşveren Sıfatının Edinimi İçin Asıl İşverenden Alınan İş Dışında İşveren Sıfatının Bulunması Gerekip Gerekmediği
50
3. Alt İşveren Olacak Kimse Daha Önce O İşyerinde Çalıştırılmamış Bulunmalıdır
50
4. İşi Alan Kişi (Firma) İşçilerini Buraya Özgülenmiş Biçimde Çalıştırmalıdır
51
F. Asıl İşverenle Alt İşveren ve Alt İşveren İşçisi Arasındaki Hukuki İlişki
53
G. Alt İşveren İlişkisinin Benzer İlişkilerden Farkı
54
H. Alt İşveren İşçilerine Karşı Sorumluluk
54
I. Alt İşveren İlişkisinin Geçersizliği
56
1. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık Nedeniyle Geçersizlik
56
2. Alt İşverenliğin Muvazaalı (Danışıklı) Olması
56
3. Diğer Geçersizlik Nedenleri
57
4. Geçersizliğin Etkisi ve Kapsamı
58
III. İŞ KANUNUNUN FAALİYETLER/İŞLER İTİBARİYLE UYGULANMA ALANI
61
A. İş Kanununa Tabi Olan İşler
62
B. İş Kanununa Tabi Olmayan İşler
62
1. Deniz ve Hava Taşıma İşleri
62
2. 50 veya Daha Az İşçi Çalıştırılan Tarım ve Orman İşlerinin Yapıldığı İşyerleri
64
3. Aile Ekonomisi Sınırları İçinde Kalan Tarımla İlgili Her Çeşit Yapı İşleri
65
4. Bir Ailenin Üyeleri veya Hısımları Arasında Dışarıdan Başka Biri Katılmayarak Evlerde ve El Sanatlarının Yapıldığı işler
66
7. Profesyonel Sporcular
67
8. Rehabilite Edilenler (ve Yaptıkları İşler)
68
9. 5362 sy. Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun 3/a Maddesi Tarifine Uygun Üç Kişinin Çalıştığı İşyerleri
68
C. Deniz İş Kanunu’na Tabi İşler
71
D. Basın İş Kanununa Tabi İşler (ve İşçiler)
72
E. Borçlar Kanununa Tabi İşler
73
§ 3. HİZMET SÖZLEŞMESİ
74
I. HİZMET SÖZLEŞMESİ KAVRAMI
74
II. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN ÖĞELERİ
75
A. İş (Çalışma) Unsuru
75
C. Ücret (Karşılık) Unsuru
79
III. HİZMET (İŞ) SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI
80
A. Sözleşme Görüşmeleri
80
B. Tarafların Ehliyeti
86
C. Sözleşmenin İçeriği
89
F. Serbestçe/Zorla Kurulması
91
V. İŞ İLİŞKİSİNİN TÜRLERİ
93
A. Tipik/Atipik İş İlişkileri
94
2. Kısmi Süreli Çalışma ve Türleri
94
3. Ödünç İş İlişkisi (Geçici İş İlişkisi)
95
4. Grupla (Takım ile) Kurulan İş İlişkisi
97
5. Evde Çalışma İlişkisi
98
B. Deneme Süreli/Deneme Süresiz İş ilişkileri
98
VI. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN GEÇERSİZLİĞİ VE GEÇERSİZLİĞİN SONUÇLARI
100
1. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık
100
4. Muvazaa (Danışıklık) Bulunması
102
B. Hizmet Sözleşmesinin İptali ve İptal Nedenleri
103
C. Geçersizliğin Etkisi
104
§ 4. HİZMET SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HAKLAR/BORÇLAR
106
A. İşgörme (Çalışma) Borcu
106
B. İtaat (Uyma) Borcu
108
II. İŞVERENİN BORÇLARI
111
8. Ücret Garanti Fonu (İş K. 33)
116
B. İşçiyi Gözetme Borcu
117
C. Eşit Davranma Borcu (Haksız Ayırım Yasağı)
119
§ 5. HİZMET SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
121
II. SÖZLEŞME SÜRESİNİN BİTİMİ
121
III. TARAFLARIN ANLAŞMASI İLE SONA ERME
124
V. FESİH YOLUYLA SONA ERME
124
A. Genel Olarak Fesih Kavramı
124
B. Önelli (Süreli) Fesih
128
2. Önellere Gereğince Uymamanın Sonucu
129
C. Peşin Parayla Fesih
130
E. Haklı Nedenle (Olağanüstü) Fesih
134
1. İşçi Açısından Haklı Fesih Nedenleri
135
2. İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri
135
b. Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller ve Benzerleri
137
c. Zorlayıcı Nedenler (İş K. 25/III)
142
d. Tutuklanma – Gözaltı Nedeniyle Devamsızlık (İş K. 25/IV)
142
6. Geçerli/Geçersiz Fesih
147
İkinci Bölüm 4857 SY. İŞ KANUNUNDA İŞ GÜVENCESİ
§ 1. GENEL OLARAK İŞ GÜVENCESİ
149
II. İŞ GÜVENCESİ KAVRAMI
152
§ 2. İŞE GİRİŞTE İŞ GÜVENCESİ
154
I. İŞTEN TOPLUCA ÇIKARILANLARIN YENİDEN İŞE ALINMASI (İş K. 29/6)
155
II. ASKERLİK VEYA DİĞER BİR KANUNİ ÖDEV YÜZÜNDEN İŞ İLİŞKİSİ SONA ERENLERİN YENİDEN İŞE ALINMASI (İş K. 31/son)
156
IV. İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU (İş K. 81, 82)
157
V. SENDİKA YÖNETİCİLERİNİN YENİDEN İŞE ALINMASI (Sen. K. 29)
158
§ 3. İŞİN DEVAMI SIRASINDA İŞ GÜVENCESİ (ÇALIŞMA KOŞULLARININ DEĞİŞTİRİMİNE KARŞI GÜVENCE)
158
II. İŞ KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASININ ŞARTLARI
160
A. Belli Çalışma Koşullarına Sahip ve İş K’ya Tabi Bir İşçi Bulunmalıdır
160
B. Bu İşçinin Çalışma Koşulları Daha Sonra İşverence Değiştirilmek İstenmelidir
163
C. İşçi Bu Değişikliği Süresinde Onaylamalıdır
169
§ 4. FESHE KARŞI GÜVENCE
211
II. İŞ GÜVENCESİNDEN YARARLANMA KOŞULLARI
211
A. İş Kanununa Tabi Olan ve Belli Sayıda İşçi Çalıştıran Bir İşyeri Bulunmalıdır
212
B. İşçi Bu İşyerinde Belirsiz Süreli İş Sözleşmesiyle Çalışmalıdır
218
C. İşçi Üst Düzeyde İşveren Vekili Niteliği Taşımamalıdır
225
D. İşçi Belli Bir Kıdeme Sahip Olmalıdır
230
1. Fiilen Çalışılan Süreler
236
2. İş K. 55’te Çalışılmış Sayılan Süreler
236
3. İŞ K. 66’da Çalışma Süresinden Sayılan Haller
241
4. Dikkat Edilecek Hususlar
248
E. İşçinin Sözleşmesi Geçerli Neden Olmadan veya Olsa da Usulüne Uyulmadan İşverence Feshedilmiş Olmalıdır
248
1. Sözleşmenin İşverence Feshi Gereği
249
2. Bu Feshin Geçerli Bir Nedene Dayanmaması Gereği
253
a. Geçerli Neden Sayılmayan Haller
254
aa. Sendika Üyeliği veya Çalışma Saatleri Dışında veya İşverenin Rızası ile Çalışma Saatleri İçinde Sendikal Faaliyetlere Katılmak (İş K. 18/3-a)
254
ab. İşyeri Sendika Temsilciliği Yapmak (İş K. 18/3-b)
254
ac. Mevzuattan veya Sözleşmeden Doğan Haklarını Takip İçin İşveren Aleyhine İdari veya Adli Makamlara Başvurmak veya Bu Hususta Başlatılmış Sürece Katılmak (İş K. 18/3-c)
255
ad. Irk, Renk, Cinsiyet, Medeni Hal, Aile Yükümlülükleri, Hamilelik, Doğum, Din, Siyasi Görüş ve Benzeri Nedenler (İş K. 18/3-d)
255
ae. 74’üncü Maddede Öngörülen ve Kadın İşçilerin Çalıştırılmasının Yasak Olduğu Sürelerde İşe Gelmemek (İş K. 18/3-e)
256
af. Hastalık veya Kaza Nedeniyle 25’inci Maddenin (ı) Numaralı Bendinin (b) Alt Bendinde Öngörülen Bekleme Süresinde İşe Geçici Devamsızlık (İş K. 18/3-f)
257
ba. İşçiden Kaynaklanan Nedenler
258
baa. İşçinin Verimsizliği
259
bab. Arkadaşlarını İşveren Karşı Kışkırtma
261
bac. Çalışma Arkadaşlarından Borç Para İstemesi
262
bad. İşe Yoğunlaşmanın Azalması
262
bae. İşe Yatkın Olmama/Öğrenme Yetersizliği
263
bb. İşletme/İşyeri/İşin Gereklerinden Kaynaklanan Sebepler
269
F. İlgili İşçi Güvenceyi İşletmelidir
274
1. İtirazın Yapılacağı Yer
275
a. İş Mahkemesinde İtiraz
275
b. İş Güvencesi Uyuşmazlığının Özel Hakeme Götürülmesi (Özel Hakemde İtiraz)
277
2. Feshe İtiraz Edecek Kişi
282
4. Feshe İtirazın Yöneltileceği Kişi
288
7. İtiraz Hakkından Vazgeçmenin (Feragatin) Mümkün Olup Olmadığı
294
III. İŞ GÜVENCESİ YARGILAMASI
296
B. Yargılamanın Konusu
296
C. İş Güvencesi Yargılamasında Süre
298
E. Yargılamada İspat Yükü
304
IV. YARGILAMA SIRASINDA YAŞANAN BAZI OLGULARIN İŞ GÜVENCESİNE (VE YARGILAMASINA) ETKİSİ
306
A. İşçinin Davadan Vazgeçmesi (Feragati)
306
B. İşçinin Emekli Olması
306
C. İşverenin İşçiyi İşe Davet Edip Başlatması
308
D. Yargılama Sürerken Yapılan İşe Davetin İşçi Tarafından Reddedilmesi
30 9
E. İtiraz Süresi İçinde veya Yargılama Sırasında İşçinin Başka Bir İşveren Yanında İşe Girmesi Yahut Serbest Meslek Gibi Bir Uğraşta Bulunmasına Gelince
311
F. Sözleşmenin Haklı Nedenle Feshi
3 12
G. İşyerinin Kapanması
312
V. İŞ GÜVENCESİ YARGILAMASININ SONUCU
314
A. Feshin Geçerliliği
314
B. Feshin Geçersizliği
315
1. İşe Başlatılmak Üzere Başvuru Koşulu
316
a. Feshin Geçersizliği ve İşe İade
318
aa. İşveren İşçiyi İşe Başlatırsa
320
ab. İşverenin İşçiyi İşe Başlatmaması
323
b. İş Güvencesi Tazminatı
325
ba. Eğer Fesih Sendikal Nedene Dayanmıyorsa
327
bb. Feshin Sendikal Nedene Dayandığı Hallerde
331
bca. Kötüniyet Tazminatı Bakımından
331
bcb. Sendikal Tazminat Bakımından
334
bcc. Haksız Ayırımcılık Tazminatı Bakımından
335
bcd. Sözleşmesel Tazminat
336
c. Boşta Geçen Sürenin Ücreti
336
Üçüncü Bölüm İŞÇİ SENDİKASI YÖNETİCİSİNİN VE SENDİKA İŞYERİ TEMSİLCİSİNİN İŞ GÜVENCESİ
§ 1. İŞÇİ SENDİKASI YÖNETİCİLERİNİN İŞ GÜVENCESİ
345
I. MEVCUT SİSTEMDE İŞÇİ SENDİKASI YÖNETİCİLİĞİNİN İŞ GÜVENCESİ
345
A. Amatör Yöneticiliğin Güvencesi
345
B. Profesyonel Yöneticilik Güvencesi
346
a. Sendika Üyeliği Güvencesi
346
b. Sigortalılık Güvencesi
346
a. Sendika Yöneticiliğine Getirilen Bir İşçi Bulunmalıdır
347
b. İşçi Hizmet Sözleşmesini Bu Nedenle Sona Erdirip Yöneticiliğe Gitmelidir
347
c. Yöneticilik Görevi Belli Biçimlerde Son Bulmalıdır
347
d. Yöneticilik Görevi Yüzünden Mahkumiyeti Olmamalıdır
347
e. Belli Süre İçinde İşverene Başvurulmalıdır
348
f. İşveren Bir Ay İçinde İşe Almalıdır
348
II. YASA DEĞİŞİKLİĞİ ÖNERİLERİNDEKİ DURUM
349
A. Bilim Komisyonu Öntasarısındaki Durum
349
B. Sendikalar Kanunu Tasarısındaki Durum
351
§ 2. SENDİKA İŞYERİ TEMSİLCİLERİNİN GÜVENCESİ
353
I. MEVCUT SİSTEMDE SENDİKA İŞYERİ TEMSİLCİLERİNİN GÜVENCESİ
353
A. Feshe Karşı Güvence
354
B. Nakle Karşı Güvence
366
II. YASA DEĞİŞİKLİĞİ TASARISINDAKİ DURUM
368
A. Bilim Komisyonu Öntasarısındaki Durum
368
B. Sendikalar Kanunu Tasarısındaki Durum
369
EK–1: HİZMET İLİŞKİSİNE İŞVEREN TARAFINDAN SON VERİLMESİ HAKKINDA 158 SAYILI SÖZLEŞME
373
EK–2: 4857 SAYILI İŞ KANUNUNUN İLGİLİ HÜKÜMLERİ
378
EK–3: SSK BAŞKANLIĞI GENELGELERİ
380
EK–4: YARGITAY KARARLARI
393