On Beşinci Baskıya Önsöz
5
CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
CEZA HUKUKUNUN ANLAMI VE KAPSAMI
III. CEZA HUKUKUNUN KISIMLARI
36
IV. CEZALANDIRMANIN MEŞRUİYETİ
38
§2. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ, İŞLEVİ VE AMACI
41
§3. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER
45
I. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ
45
II. CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER
45
A. Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi
45
1. Medeni Hukuk İle İlişkisi
45
2. Anayasa Hukuku ile İlişkisi
46
3. İdare Hukuku ile İlişkisi
47
a. İdari Ceza Hukuku Kavramı ve Kabahatlerin Suç Olmaktan Çıkarılması
47
bb. Kabahatler Kanunun Temel İlkeleri ve Uygulama Alanı
49
cc. Kabahatler Kanununda Sorumluluğun Esasları
50
dd. Kabahatler Kanununda İştirak ve İçtima
51
ee. Kabahatler Kanununda Yaptırım Türleri
52
ff. Yaptırıma Karar Verme Yetkisi
53
c. Disiplin Ceza Hukuku Kavramı
55
4. Uluslararası Kamu Hukuku ile İlişkisi
56
5. Ceza Muhakemesi Hukuku ile İlişkisi
57
6. İnfaz Hukuku ile İlişkisi
57
B. Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler
58
DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE
CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
§1. KANUNİLİK İLKESİ (CEZA KANUNLARININ GÜVENCE İŞLEVİ)
62
I. İLKENİN ANLAMI ve KAPSAMI
62
III. İLKEYE YÖNELİK ELEŞTİRİLER
65
IV. İLKENİN ZORUNLU SONUÇLARI
66
A. Örf ve Adet Kuralları ile Suç ve Ceza Yaratılamaz (Nulla poena sine lege a)
66
B. Kıyas Yasaktır (Nullum crimen sine lege stricta)
67
C. Ceza Kanunları Belirli ve Açık Olmalıdır (Nullum crimen sine lege certa)
69
D. Ceza Kanunları Geçmişe Yürümez (Nullum crimen sine lege praevia)
70
E. İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç ve Ceza Yaratılamaz
71
§2. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ
73
§3. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ
74
§4. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMLİ DİĞER İLKELER
76
I. İNSAN ONURUNUN DOKUNULMAZLIĞI
76
II. ORANLILIK VE İKİNCİLLİK İLKELERİ İLE AŞIRILIK YASAĞI
77
§5. CEZA HUKUKU İLKELERİNİN SOMUTLAŞTIRILMASI: CEZA HUKUKU DOGMATİĞİ
80
CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ
§1. İLK UYGARLIKLARDA CEZALANDIRMA DÜŞÜNCESİNİN KAMUSALLAŞMASI: CEZA HUKUKUNUN TEMELİ
83
B. Kanonik Ceza Hukuku
92
C. Ortaçağ İtalyan Ekolü
94
V. AYDINLANMA DÖNEMİ CEZA HUKUKU
96
I. İSLAMİYET ÖNCESİ DÖNEM
96
II. İSLAMİYETTEN SONRAKİ DÖNEM
97
1. Tanzimata Kadarki Dönem
100
a. 1840 Tarihli Kanunname–i Ceza
101
b. 1851 Tarihli Kanun–u Cedit
101
c. 1858 Ceza Kanunname–i Humayunu
101
§4. CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİNİN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ
103
IV. TOPLUMSAL SAVUNMA AKIMI
107
V. OKULLAR MÜCADELESİNİN TÜRK HUKUKUNA ETKİSİ
107
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
§1. KAYNAK KAVRAMI VE CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ ÖZELLİKLERİ
109
B. Uluslararası Sözleşmeler
110
2. TCK ve Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki
112
II. YARDIMCI KAYNAKLAR
113
A. Örf ve Adet (Gelenek) Kuralları
113
B. Ahlak ve Din Kuralları
114
C. Mahkeme İçtihatları
114
§3. KAYNAKLARIN YORUMU
116
I. YORUM KAVRAMI VE KIYASTAN FARKI
116
A. Gramatik ya da Sözel Yorum Yöntemi
116
B. Sistematik Yorum Yöntemi
117
C. Tarihsel Yorum Yöntemi
117
D. Amaçsal (Teleolojik) Yorum Yöntemi
118
C. Hukukun Genel İlkeleri
121
D. Karşılaştırmalı Hukuk
122
E. Örf ve Adet Kuralları
122
CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
§1. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
125
I. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMAYA İLİŞKİN İLKELER
125
B. Lehe Kanunun Uygulanması
127
2. Lehe Kanunun Belirlenmesi
128
3. Zamanaşımına İlişkin Kurallar Bakımından Lehe Kanunun Belirlenmesi
130
4. Mahkeme İçtihatlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu
131
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu
132
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu
132
II. CEZA KANUNLARININ YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ, YÜRÜRLÜKTEN ÇIKMASI VE YÜRÜRLÜK SÜRELERİ BAKIMINDAN CEZA KANUNLARI
133
III. SUÇUN İŞLENDİĞİ AN
134
B. Kesintisiz (Mütemadi), Zincirleme (Müteselsil) ve Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlar
136
§2. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
136
I. MÜLKİLİK İLKESİ (SİSTEMİ)
137
C. Suçun İşlendiği Yer Sorunu
143
D. Yabancı Ülkede Hüküm Verilmesi (TCK m.9)
147
II. ŞAHSİLİK İLKESİ (SİSTEMİ)
149
A. Faile Göre Şahsilik İlkesi
150
1. Görev Suçları (TCK m.10)
150
2. Vatandaş Tarafından İşlenen Suç (TCK m.11)
151
B. Mağdura Göre Şahsilik
154
1. Türkiye’nin Zararına İşlenen Suçlar (m. 12/1)
154
2. Vatandaşın Zararına İşlenen Suçlar (Vatandaşı Koruma İlkesi ya da Mağdura Göre Şahsilik İlkesi) (m. 12/2)
155
III. EVRENSELLİK İLKESİ (m. 12/3)
156
IV. KORUMA İLKESİ (TCK m.13)
157
V. YER BAKIMINDAN UYGULAMADA ÖZELLİK GÖSTEREN HALLER
159
A. Seçimlik Cezalarda Soruşturma (TCK m.14)
159
B. Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması (TCK m.15)
160
C. Cezadan Mahsup (TCK m.16)
160
D. Hak Yoksunlukları (TCK m.17)
162
VI. İADE (GERİ VERME)
163
B. İadenin Kaynakları
164
1. Fiile İlişkin Koşullar
165
a. İadeye Konu Suç, Talep Eden Devlet ve Türk Hukuku Bakımından Belli Bir Ağırlıkta Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.10/2)
165
b. Suç; Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin Zararına İşlenmiş Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–3)
166
c. Suç Zamanaşımına veya Affa Uğramamış Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–5)
166
d. İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin Olmaması Gerekir (6706 sayılı Kanun m.11/3)
167
e. Suç, Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–4)
168
f. Suçun Düşünce Suçu, Siyasî Suç Veya Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç Veyahutta Sırf Askerî Suç Niteliğinde Bir Suç Olmaması Gerekir (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–1, 2)
168
bb. Siyasi Suç veya Siyasi Suçla Bağlantılı Suç
169
aaa. Siyasi Suçun Tanımı
170
bbb. Çeşitleri: Tam ve Nisbi Siyasi Suç
170
ccc. Siyasal Suç Kapsamında Görülmeyen Eylemler
170
2. Faile İlişkin Koşul
173
F. Teslim (6706 sayılı Kanun m.20)
179
G. İade İsteminin Reddi
179
H. İadede Hususilik Kuralı (Sözl. m. 14; 6706 sayılı Kanun m.10/4)
180
İ. Transit Geçiş Kararı (6706 Sayılı Kanun m.21)
181
J. Türkiye’nin İade Talepleri ve Şartları (6706 Sayılı Kanun m.22)
181
VII. YABANCI KANUNUN GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI (TCK m.19)
182
A. Bir Türk veya Yabancının Yabancı Ülkede İşlediği Suç Bakımından Türkiye'de Yapılacak Yargılamada Uygulanacak Kanunun Belirlenmesi
182
B. Hükmün Uygulanması
183
§3. CEZA KANUNLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
183
II. CEZA KANUNUNUN UYGULANMASINDA ÖZELLİK GÖSTEREN KİŞİLER
185
1. Yasama Sorumsuzluğu (Mutlak Yasama Dokunulmazlığı)
190
2. Sorumsuzluğun Koşulları
191
4. Sorumsuzluk ile Dokunulmazlık Arasındaki Farklar
193
D. NATO Mensupları (Yabancı Asker Kişiler)
196
1. Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler (m.I)
197
2. Gönderen ve/veya Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkileri
198
a. Mutlak Yargı Yetkisi
198
aa. Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi (m.VII 2/a)
198
bb. Kabul Eden Devletin Mutlak Yargı Yetkisi (m.VII 2/b)
198
b. Öncelikli Yargı Yetkisi
199
aa. Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisinin Bulunduğu Haller
199
bb. Kabul Eden Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi
200
SUÇ GENEL TEORİSİ, SUÇUN TANIMI VE SUÇ KAVRAMI,
SUÇUN YAPISAL UNSURLARI VE UNSURLAR DIŞINDA KALAN CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR
§1. SUÇ GENEL TEORİSİ
201
II. SUÇ GENEL TEORİSİNİN YARARI
202
III. SUÇ GENEL TEORİSİNİN GELİŞİM SÜRECİ
202
A. Klasik Suç Teorisi
202
B. Teleolojik Neo–Klasik Suç Teorisi
205
1. Hareket Kavramındaki Değişim
206
2. Tipe Uygunluk Kavramındaki Değişim
206
3. Hukuka Aykırılık Kavramındaki Değişim
207
4. Kusur Kavramındaki Değişim
207
C. Final (Amaççı) Suç Teorisi
209
§2. SUÇUN TANIMI VE SUÇ KAVRAMI
212
§3. SUÇUN YAPISAL UNSURLARI
213
II. SUÇUN YAPISAL UNSURLARI
215
a. Objektif Nitelikteki Unsurlar
219
a1. Hareket Teorileri
220
aa1. Hareketin Temelini Hukuk Dışında Arayan Teoriler
221
aaa1. Nedensel (Doğalcı) Hareket Teorisi
221
aaa2. Final (Amaçsal) Hareket Teorisi
223
aaa3. Sosyal Hareket Teorisi
224
aa2. Hareketin Temelini Hukuk İçinde Arayan Teori: Normativist Teori
225
a2. Hareket Yeteneği ve Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu
226
aa1. Hareket Yeteneği
226
aa2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu
227
aaa1. Tüzel Kişi Kavramı
227
aaa2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu
228
a3. Hareketin Niteliğinin Suçların Sınıflandırılmasına Etkisi
232
aa1. Tek Hareketli–Birden Fazla Hareketli Suçlar
232
aa2. Seçimlik Hareketli Suçlar
233
aa3. İcrai veya İhmali Hareketle İşlenen Suçlar
233
aa4. Bağlı Hareketli–Serbest Hareketli Suçlar
235
a2. Neticeye Göre Suçların Sınıflandırılması
236
aa1. Şekli Suç–Maddi Suç (Neticesiz– Neticeli Suçlar– Neticesi Harekete Bitişik Suçlar)
236
aa2. Zarar Suçu–Tehlike Suçu
237
aa3. Ani Suç–Kesintisiz (Mütemadi) Suç
239
aa4. Kalkışma Suçları
241
ccc. Nedensellik Bağı ve Fiilin Objektif Yüklenebilirliği (İsnad Edilebilirliği)
241
a2. Nedensellik Bağlantısını Ortaya Koymaya Çalışan Teoriler
243
aa2. Uygunluk (Uygun Sebep) Teorileri
243
a3. Nedensellik Bağlantısı Konusunda Çıkabilecek Bazı Sorunlar
244
aa1. Nedensellik Bağının Kesilmesi Sorunu
244
aa2. Failce Bilinmeyen Sebeplerin Neticeye Etkisi (Atipik Nedensel Gelişme)
246
aa3. Mağdurda Mevcut Bir Halin Tipik Neticenin Meydana Gelmesinde Etkili Olması
247
aa5. Alternatif Nedensellik (Çoklu/Çift Nedensellik)
248
aa6. Kümülatif Nedensellik (Neticenin Sebeplerin Toplamından Meydana Gelmesi)
249
aa7. Rezerv Sebebin Önemsizliği (Varsayıma Dayalı Nedensellik)
250
a4. Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Teorisi
251
aa1. Hakim Olabilirlik (Hükmedebilirlik)
253
aa2. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması (Hukuka Aykırılık İlişkisi ya da Hukuka Uygun Alternatif Hareketler)
259
aa3. Neticenin Normun Koruma Alanı (ya da Amacı) Dışında Kalması (Risk Bağlantısının/İlişkisinin Bulunmaması)
260
aa4. Hukuken Önemli Riskin ya da Tehlikenin Bulunmaması, İzin Verilmiş Bir Riskin Varlığı ya da Riskin Azaltılması
261
aa5. Varsayıma Dayalı Nedensellik
262
ddd. Tipte Yer Alan Diğer Objektif Nitelikteki Unsurlar
262
b. Sübjektif Nitelikteki Unsurlar
263
bbb. Kastın Çifte Fonksiyonu
264
ccc. Kastın Unsurları
266
a1. Bilme Unsuru: (Düşünme ve Öngörme)
266
a2. İstemek (İrade Etmek)
269
ddd. Kastın Aranacağı Zaman– Eklenen Kast
272
eee. Kastın Çeşitleri
274
a1. Genel Kast–Özel Kast
274
aa2. Özel Kast (Amaç, Maksat, Niyet, Saik)
275
aaa2. Özel Kastın İşlevi
275
a2. Ani Kast–Tasarlama (Taammüt–Düşünce Kastı)
276
a3. Doğrudan Kast–Olası (Dolaylı) Kast
279
fff. Olası Kast (Dolaylı –Gayrı Muayyen Kast)–Bilinçli Taksir
280
a2. Olası Kastın Sonuçları (Sorumluluğun Kapsamı)
285
a3. Olası Kastın Uygulanamayacağı Suç Tipleri
287
3. Tipin İncelenmesinden Çıkan Sonuçlar (Tipin Sentezi)
288
a. Suçun Temel ve Türemiş Biçimi
288
b. Suçun Birleşik Şekli
289
2. Hukuka Aykırılık Unsuruna İlişkin Özellikler
290
3. Hukuka Aykırılık ve Kusur Ayrımı
292
4. Hukuka Uygunluk Sebepleri
293
b. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Niteliği
294
aa. Kanun Hükmünü Yerine Getirme
296
bbb. Kanun Teriminin Anlamı
296
ccc. Uluslararası Sözleşmelerin Kanun Olarak Kabul Edilebilip Edilemeyeceği Sorunu
298
ddd. Yürürlüğü Durdurulan Hükmün Uygulanması Sorunu
298
eee. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesinin Bir Örneği Olarak ‘Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi’
299
a4. Zor Kullanma Yetkisi Çerçevesinde Orantılılık İlkesi
304
a5. Zor Kullanmada Takdir Yetkisi
307
bbb. Meşru Savunmanın Koşulları
309
a1. Saldırıya İlişkin Koşullar
309
aa1. Bir Saldırı Bulunmalıdır
309
aa2. Saldırı Haksız Olmalıdır
312
aa3. Saldırı Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır
314
aa4. Saldırı Halen Mevcut, Gerçekleşmesi ya da Tekrarı Muhakkak Olmalıdır
317
a2. Savunmaya İlişkin Koşullar
319
aa1. Savunmada Zorunluluk Bulunmalı
319
aa2. Savunma Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılmalı (Saldırı ile Savunma Arasında Nedensellik Bağlantısı Bulunmalı)
320
aa3. Saldırı ile Oranlı (=Ölçülü) Olmalı
321
ccc. Meşru Savunma– Haksız Tahrik İlişkisi
325
cc. Hakkın Kullanılması
327
ccc. Hakkın Kullanılması (İcrası) Durumları
329
a1. Hekimlik Mesleğinin İcrası
329
a2. Eleştiri Amacıyla Yapılan Düşünce Açıklamaları
334
a3. Gazetecilik Mesleğinin İcrası
338
a4. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı (İddia ve Savunma Hakkı)
341
a1. Mağdurun Üzerinde Serbestçe Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Varlığı
345
aa1. Bireyin Yaşam Hakkı Üzerinde Tasarruf Hakkının Sınırları ve Ötanazi
345
bb1. Bireyin Vücut Bütünlüğü Üzerinde Tasarruf Yetkisi
348
cc1. Bireyin Malvarlığı Üzerinde Tasarruf Yetkisi
352
dd1. Bireyin Şerefi Üzerinde Tasarruf Yetkisi
353
ee1. Bireyin Özgürlüğü Üzerinde Tasarruf Yetkisi
353
a3. Rızanın Açıklanması
356
ee. Yükümlülüklerin Çatışması
356
e. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması
360
bb. TCK’da Sınırın Aşılması Halleri
361
cc. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata ve Sınırın Aşılması
364
1. Kusurluluğa İlişkin Hükümlerin Genel Değerlendirmesi
364
2. Haksızlık ve Kusurluluk İlişkisi
365
3. Kusur ve Kusurluluk İlişkisi
366
4. Kusur İle İlgili Temel Kavramlar
367
6. Kusurluluğun Koşulları
372
a. Kusur Yeteneğinin Varlığı
372
aa. Kusur Yeteneği Kavramı
372
bb. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman
374
cc. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller
375
a2. Yaşla İlgili Bazı Ön Sorunlar
376
a3. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Aynı Kişide Birleşmesi
377
a4. Yaş Küçüklüğü Halleri
377
aa1. 12 Yaşını Doldurmamış Çocuklar (TCK m.31/1)
377
aa2. 13–15 Yaş Arasındaki Çocuklar (TCK m. 31/2)
380
aa3. 16–18 Yaş Arasındaki Çocuklar (TCK m. 31/3)
384
a1. Akıl Hastalığı Nedeniyle, İşlenen Fiilin Hukuki Anlam ve Sonuçlarının Algılanamaması veya Bu Fiille İlgili Olarak Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Önemli Derecede Azalması Hali (m.32/1)
388
a2. Algılama Yeteneğinin Tümüyle Ortadan Kalkmaması ve Fakat İşlenen Fiille İlgili Olarak Önemli Derecede Olmamakla Birlikte Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Azalması Hali
391
cc. Sağır ve Dilsizlik
394
ddd. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma
396
a2. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma
397
a3. Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları
399
b. Kusurluluğu Kaldıran/Etkileyen Hallerin Bulunmaması
400
aa. Mazeret Sebepleri (Kusurluluğu Kaldıran Haller)
402
aaa. Amirin Emri (m. 24/2, 3, 4)
402
aa1. Bir Emir Bulunmalıdır
404
aa2. Emir Meşru (Bağlayıcı) Olmalıdır
405
aa3. Emir Hukuka Aykırı ya da Suç Olmamalıdır
407
bbb. Zorunluluk (Zaruret) Hali (m. 25/2)
411
a1. Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği
411
aa2. Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin Teoriler
413
aa3. Hukuka Uygunluk Sebebi ve Mazeret Sebebi Olan Zorunluluk Hali Arasındaki Farklar
416
aaa1. Koşullara İlişkin Farklar
416
aaa2. Sonuçlara İlişkin Farklar
417
a2. Zorunluluk Halinin Koşulları
422
aa1. Tehlikeye İlişkin Koşullar
422
aaa1. Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Varlığı
422
aaa2. Tehlikenin Bir “Hakka” Yönelik Olması
424
aaa3. Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi
425
aa2. Korunmaya İlişkin Koşullar
425
aaa1. Tehlike ile Korunma Hareketi Arasında Nedensellik Bağının Olması
425
aaa2. Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması
426
aaa3. İşlenen Fiil ile Tehlikenin Ağırlığı Arasında Oran Bulunması
427
aaa4. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması
427
a3. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunmanın Karşılaştırılması
428
ccc. Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilir Heyecan, Korku ya da Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2)
428
ddd. Cebir–Şiddet–Tehdit
433
bb. Kusurluluğu Etkileyen Haller
437
a2. Haksız Tahrikin Uygulama Koşulları
438
aa1. Tahriki Teşkil Eden Fiil Haksız Bir Fiil Olmalıdır
438
aa2. Haksız Fiil Failde Hiddet veya Şiddetli Elem Etkisi Meydana Getirmelidir
442
aa3. Suç, Haksız Fiilin Oluşturduğu Hiddet ve Şiddetli Elem Etkisi Altında İşlenmelidir
444
aa4. Suç, Tahriki Oluşturan Haksız Eylemi Gerçekleştiren Kimseye Karşı İşlenmelidir
446
a3. Haksız Tahrikin Varlığının Sonucu
449
a4. Haksız Tahrikle İlgili Olarak Ortaya Çıkabilecek Sorunlar
451
a2. Suçun Maddi Unsurlarında Hata
456
aa1. Suçun Konusunda Hata
457
aa2. Nedensellik Bağında Hata
460
aa3. Suçun Maddi Unsurlarında Hatanın Sonuçları
460
a3. Suçun Nitelikli Unsurlarında (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerde) Hata
461
a4. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait Koşulların Varlığında Hata
463
aa2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata
464
aaa1. Hukuka Uygunluk Sebebinin Varlığında Hata
464
aaa2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Koşullarında Hata
465
aa3. Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Nedenlerde Hata
468
a7. Haksızlık Bilincinin Bulunmaması (Haksızlık Hatası)
473
III. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR (TİPİKLİK DIŞINDA BULUNAN HUSUSLAR)
477
C. Cezalandırılabilme Şartları
478
2. Cezalandırılabilme Şartlarının Özelliklerinden Çıkan Sonuçlar
480
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
§1. TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALMIŞ SUÇLAR
483
II. TEŞEBBÜSÜN CEZALANDIRILMASININ NEDENİ
484
III. TEŞEBBÜSÜN ŞARTLARI
485
A. Ön Şart: Suç Tipinin Teşebbüse Elverişli Olması
485
B. Suç İşleme Kastının Varlığı (Suç, Kasten İşlenen Suçlardan Olmalıdır)
487
C. Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak
487
D. Failin İşlemeyi Kastettiği Suçu Elinde Olmayan Nedenlerle Tamamlayamaması
494
IV. TEŞEBBÜS HALİNDE VERİLECEK CEZANIN BELİRLENMESİ
495
V. İŞLENEMEZ SUÇA TEŞEBBÜS (ELVERİŞSİZ TEŞEBBÜS)
497
C. Yeni Objektif Teori (Tehlike Teorisi)
499
VI. TEŞEBBÜSTE ÖZELLİK GÖSTEREN DİĞER HALLER
504
VII. GÖNÜLLÜ VAZGEÇME
505
III. TAKSİRİN HUKUKİ ESASI
510
IV. TAKSİRİN ÇİFTE FONKSİYONU ÖĞRETİSİ
512
V. TAKSİRİN UNSURLARI
514
A. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması
514
B. Hareketin İradi Olması–Neticenin İstenmemiş Bulunması
514
C. Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemiş Olması
515
D. Neticenin Öngörülebilir Olması
516
E. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Varlığı
517
VII. BİLİNÇLİ TAKSİR–BİLİNÇSİZ TAKSİR
521
VIII. TAKSİRLİ SUÇLARA İŞTİRAK
526
IX. TAKSİRLİ SUÇLARDA VERİLECEK CEZANIN BELİRLENMESİ
527
X. TAKSİRLİ SUÇLARDA HAKSIZ TAHRİK
528
XI. CEZA SORUMLULUĞUNUN KALKMASI
529
§3. İHMALİ HAREKETLE İŞLENEN SUÇLAR
532
II. GERÇEK İHMALİ SUÇLAR
532
III. GERÇEK OLMAYAN İHMALİ SUÇLAR
533
§4. NETİCE SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR
538
II. TERİM–KAVRAM–TANIM–ÇEŞİTLERİ–KOŞULLARI
539
III. NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞAN SUÇLARIN ANAYASAYA AYKIRILIĞI SORUNU
546
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU: FAİLLİK VE İŞTİRAK
§3. SUÇA KATILANLARIN SORUMLULUĞU KONUSUNDAKİ SİSTEMLER
551
§4. TCK’NIN KABUL ETTİĞİ SİSTEM
553
II. FAİLLİK VE ŞERİKLİK AYRIMI BAKIMINDAN İLERİ SÜRÜLEN TEORİLER
554
1. Şekli Objektif Teori
554
2. Maddi Objektif Teori
554
A. Birlikte (Müşterek) Faillik
555
2. TCK Anlamında Birlikte (Müşterek) Faillik
557
B. Dolayısıyla (Dolaylı) Faillik (m. 37/2)
561
IV. SUÇ ORTAKLIĞI (ŞERİKLİK)
562
A. Suç Ortaklığının Koşulları
563
1. Birden Çok Kişi (Fail) Tarafından Yapılan ve Aralarında Nedensel Bağlantı Bulunan Birden Çok Hareketin Varlığı (Objektif Koşul)
563
2. Suça Katılma Kastı (İştirak İradesi) (Sübjektif Koşul)
563
B. Suç Ortaklığı Halleri
564
b. Azmettirmede Ağırlatıcı Sebep (m.38/2)
565
c. Muhbir Suç Ortağı (m.38/3)
566
a. Suç İşlemeye Teşvik Etmek
568
b. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek
568
c. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek
568
d. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek
569
e. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak
569
f. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak
569
V. BAĞLILIK KURALI: KARAR VERİLEN SUÇUN İŞLENMESİ
570
B. Karar Verilenden Başka Bir Suçun İşlenmesi
572
C. Nitelikli Hallerin (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerin) Suç Ortaklarına Etkisi Sorunu
573
2. Nitelikli Hallerin (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerin) Suç Ortaklarına Etkisi Konusundaki Görüşümüz
576
VI. ÖZGÜ SUÇLARDA İŞTİRAK (TCK m.40/2)
578
VII. İŞTİRAK HÂLİNDE İŞLENEN SUÇLARDA GÖNÜLLÜ VAZGEÇME
578
VII. İŞTİRAKE TEŞEBBÜSÜN MÜMKÜN OLUP OLMAYACAĞI SORUNU
580
SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (SUÇLARIN İÇTİMAI)–
YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA)
§1. SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (SUÇLARIN İÇTİMAI) KAVRAMI
581
B. Bileşik Suç Olarak Kabul Edilemeyen Haller
586
1. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi
589
2. Aynı Suçun Değişik Zamanlarda İşlenmesi
590
3. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı (Suç İşleme Kararının Tekliği)
592
4. Mağdurun Aynı (Tek) Kişi Olması
595
D. Zincirleme Suçun Varlığının Sonuçları
596
E. Zincirleme Suç Hükmünün Uygulanamayacağı Suçlar
597
F. Aynı Suçun Birden Fazla Kişiye Karşı Tek Bir Fiille İşlenmesi (Aynı Nev’iden Fikri İçtima)
598
1. Suç Tekliği Görüşü
602
2. Suç Çokluğu Görüşü
602
2. Birden Fazla Farklı Suçun Oluşması (Kanunun Değişik Hükümlerinin İhlali)
606
§2. YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA)
609
§1. CEZA KAVRAMI VE CEZANIN (CEZALANDIRMANIN) AMAÇLARI
615
II. CEZANIN (CEZALANDIRMANIN) AMAÇLARI
615
A. Mutlak Teori: Cezanın Ödetme (Kefaret) Amacı
616
B. Önleyici Teori: Cezanın Önleyici (Önleme) Amacı
617
§2. CEZANIN NİTELİKLERİ
619
§4. CEZA KANUNUNDA YER ALAN YAPTIRIMLAR
621
1. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası
622
2. Müebbet Hapis Cezası
624
3. Süreli Hapis Cezası
625
b. Kısa Süreli Hapis Cezası ve Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar
625
aa. Kısa Süreli Hapis Cezası
625
bb. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar
626
aaa. Terim–Hukuki Nitelik
626
ccc. Seçenek Yaptırıma Çevirmenin Koşulları
627
ddd. Seçenek Yaptırıma Çevirmenin Talebe Bağlı Olup Olmadığı Sorunu
629
eee. Çevirme Zorunluluğu
630
ggg. Çevirmeye Konu Yaptırımlar
633
a1. Adli Para Cezasına Çevirme
633
aa1. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderme
633
aa2. Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme
636
aa3. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma
637
aa4. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma
639
aa5. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma
639
aa6. Çevrilen Ceza ve Tedbirlere Uymamanın Yaptırımı
641
aa7. Önlemin Değiştirilmesi
641
cc. Özel İnfaz Usulleri (CGTİHK m.110)
642
2. Para Cezasına İlişkin Sistemler
651
3. TCK’da Para Cezası
652
4. Adli Para Cezasının İnfazı (TCK m.52/4, CGTİHK m.106)
656
a. Adli Para Cezasının İnfaz Şekli
656
b. Adli Para Cezasının İnfaz Usulü
656
c. Adli Para Cezasının Ödenmemesi
657
d. Hapse Çevirme Yasağı
659
II. GÜVENLİK TEDBİRLERİ
659
B. TCK’da Yer Alan Güvenlik Tedbirleri
663
1. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma
663
bb. Benzer Kavramlarla Mukayese
676
d. Müsaderenin Çeşitleri
678
aa. Eşya Müsaderesinin Çeşitleri ve Koşulları
680
aaa. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi (TCK m. 54/1 ve 3)
680
bbb. Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi (TCK m.54/4)
682
bb. Eşdeğer Müsaderenin Koşulları (TCK m. 54/2)
682
cc. Kazanç Müsaderesi (TCK m.55)
683
bbb. Kazanç Müsaderesinin Koşulları
683
dd. Kaim Değerlerin Müsaderesinin Koşulları
687
C. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri
689
1. Danışmanlık Tedbiri (Yön. m.12)
690
2. Eğitim Tedbiri (Yön. m.13)
691
3. Bakım Tedbiri (Yön. m.14)
692
4. Barınma Tedbiri (Yön. m.15)
693
5. Sağlık Tedbiri (Yön. m.16)
693
D. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri
695
E. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular
696
a. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hükmün Kesinleşmiş Olması
698
b. Yeni Bir Suçun İşlenmesi
700
5. Tekerrürün Sonuçları
702
6. Mükerrirler Hakkında Verilen Denetimli Serbestlik Kararının İnfazı
704
7. Özel Tehlikeli Suçlular
704
G. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri
710
3. Hakimin Takdir Yetkisi
712
§5. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
713
I. CEZANIN BELİRLENMESİ
713
B. Ceza Türünün Belirlenmesi
714
C. Temel Cezanın Belirlenmesi
715
2. Cezanın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Hususlar
718
a. Suçun İşleniş Biçimi
718
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçlar
719
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer
719
d. Suçun Konusunun Önem ve Değeri
719
e. Meydana Gelen Zarar ve Tehlikenin Ağırlığı
720
f. Failin Kast veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı
721
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki
724
h. Kriterlerin Genel Değerlendirmesi
724
3. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Dikkate Alınması
725
4. Nitelikli Hallerin Varlığı
726
D. Sonuç Cezanın Belirlenmesi
730
E. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırlarının Aşılmaması
731
F. Cezanın Hesaplanması
732
1. Hapis Cezasının Hesaplanması
732
2. Adli Para Cezasının Hesaplanması
733
G. Cezaların İçtimaı (Birleştirilmesi)
734
2. Cezaların İçtimaı Sistemleri
735
3. Cezaların İçtimaı Kuralları
735
4. İçtima Kurallarını Uygulama Yetkisi
737
II. CEZANIN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
737
A. Cezanın Bireyselleştirilmesi Kavramı
737
B. Cezanın Bireyselleştirilmesi Araçları
738
1. Takdiri İndirim Nedenleri
738
c. Mahsup Hükümlerinin Uygulanış Şekli
746
d. Adli Kontrol ve Mahsup
747
e. Yurtdışında Geçen Sürenin Mahsubu
748
f. Şahsi Hürriyeti Sınırlama Sonucu Geçirilmiş Sürenin Hapsen Tazyik Yaptırımından Mahsup Edilebilip Edilemeyeceği Sorunu
748
3. Hapis Cezasının Ertelenmesi
748
aa. İşlenen Suçtan Dolayı Verilecek Ceza Hapis Cezası Olmalı ve Belli Ağırlıkta Bulunmalıdır
751
bb. Sanık Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmalıdır
753
cc. Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması Gerekir
754
d. Ertelemenin Koşula Bağlanması
756
e. Ertelemenin Denetime Tabi Tutulması: Denetimli Serbestlik
758
bb. Denetim Süresince Öngörülebilecek Yükümlülükler
759
cc. Uzman Kişinin Görevlendirilmesi ve Görevleri
760
f. Ertelemenin Sonucu
761
g. Ertelemenin Düşmesi
761
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER
§2. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER
767
I. SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ
767
C. Cumhurbaşkanınca Af
773
1. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar
777
2. Çocuk Tarafından İşlenen Suçlarda Dava Zamanaşımı
778
3. Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi
779
b. Yeniden Yargılamayı Gerektiren Hallerde Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi
781
c. Lehe Hükmün Belirlenmesi ve Uygulanması Amacıyla Yapılan Yargılama Bakımından Dava Zamanaşımı
784
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlaması
784
b. Bazı Suçlar Bakımından Dava Zamanaşımı Sürelerinin Başlamasına İlişkin Özel Düzenlemeler
786
aa. Birden Çok Evlilik ve Hileli Evlenme Suçu (TCK m.230/1, 2, 3)
787
bb. İftira Suçu (TCK m.267)
787
5. Dava Zamanaşımının Durması
787
d. TCK Dışındaki Bazı Kanunlarda Zamanaşımının Durmasına İlişkin Hükümler
790
aa. Uzlaştırma (CMK m.253 – 255)
790
bb. Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi (CMK m.171/2 vd.)
791
cc. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK. m.231/5 vd.)
791
dd. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Çocuk Hakkında Açılacak Kamu Davasının Ertelenmesi (ÇKK m.19)
792
ee. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (ÇKK m.23)
792
ff. Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu Bakımından Geri Bırakma (m.20)
792
gg. Bankacılık Kanunu Bakımından Dosyanın Bilirkişiye Tevdii (m.165)
792
6. Dava Zamanaşımının Kesilmesi (TCK m.67/3)
793
a. Kesilme Halinde Dava Zamanaşımının Uzaması
795
b. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Şeriklere Etkisi
796
2. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Adli Para Cezasına Çevrilmesi Halinde Ceza Zamanaşımı Süresinin Tespiti
797
3. Farklı Türde Cezalar İçeren Hükümlerde Ceza Zamanaşımı Süresinin Değerlendirilmesi
798
4. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kısalması
798
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlaması
799
a. Hükmün Kesinleşmesi
799
b. İnfazın Herhangi Bir Sebeple Kesilmesi
800
6. Ceza Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar
801
7. Ceza Zamanaşımının Durması
802
8. Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunlukları
802
9. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi
803
10. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilme Nedenleri
803
b. Hükmün İnfazı İçin Tebligat Yapılması
804
c. Hükmün İnfazı Amacıyla Yakalama Yapılması
805
d. Mahkumun Yeni Bir Suç İşlemesi
805
11. Kesilmenin Etkisi
806
12. Ceza Zamanaşımının Sonuçları
806
D. Müsadere Zamanaşımı
807
E. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması
807
IV. ŞİKAYETTEN VAZGEÇME
808
B. Önödeme Usulünün Uygulanacağı Suçlar
811
§3. DAVA VEYA CEZANIN DÜŞMESİNİN ETKİSİ
814
KOŞULLU SALIVERİLME – ADLİ SİCİL VE
HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ
§1. KOŞULLU SALIVERİLME (ŞARTLA SALIVERME–MEŞRUTEN TAHLİYE)
817
A. Hükmedilmiş Cezanın Bir Süre Çekilmiş Olması
817
III. KOŞULLU SALIVERİLMEYE KARAR VERECEK MAKAM
823
IV. KOŞULLU SALIVERİLME YASAĞI
824
V. DENETİM SÜRESİ–DENETİMLİ SERBESTLİK
825
A. Uzman Kişi Görevlendirme
827
B. Denetim Süresince Öngörülebilecek Yükümlülükler
827
C. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması
831
1. Geri Alınmayı Gerektiren Haller
831
2. Geri Alınmanın Sonucu
833
3. Geri Almaya Karar Verecek Makam
833
D. Koşullu Salıverilmenin Sonucu
833
§2. ADLİ SİCİL VE HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ
834