ŞİRKETLER TOPLULUĞU SORUMLULUK HUKUKU KONZERNHAFTUNGSRECHT
II. DÜZENLEMENİN AMACI
28
Birinci KitapTEMEL KONULAR
§ ŞİRKETLER TOPLULUĞU HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
31
I. ŞİRKETLER TOPLULUĞU
31
a. Sözleşmeye Dayalı Konzern
36
II. HÂKİM VE BAĞLI ŞİRKET
44
3. İşletme ve Teşebbüs Kavramı
46
bb. Hâkim Teşebbüsün Tacir Sayılması
50
III. HÂKİMİYET KAVRAMI
53
A. Hâkimiyetin Tespitini Düzenleyen Sistemler
53
1. Tek Elden Yönetim Kavramı
53
b. Dar ve Geniş Konzern Kavramı
54
1. Kurulma Şekline Göre Hâkimiyet
57
bba. Tek Seviyeli Dolaylı Hâkimiyet
60
bbb. Çok Seviyeli Dolaylı Hâkimiyet
60
bbbb. Alman Hukukunda Çok Seviyeli Konzernlerde Uygulanacak Hükümler
61
2. Hâkim Şirketin Sayısına Göre Hâkimiyet
63
a. Tek Başına Hâkimiyet
63
bb. Sorumluluğun Tespiti
66
3. Kapsamına Göre Hâkimiyet
68
ab. Tam Hâkimiyetin Sağlanması
69
C. Topluluk İçinde Topluluk Mümkün Mü?
70
IV. KARŞILIKLI İŞTİRAK
72
1. Sermayenin Sulandırılması
73
2. Pay Sahiplerinin Yönetimdeki Etkisinin Azalması
74
C. İştirak Oranlarının Hesaplanması
75
D. Karşılıklı İştirak Türleri
77
1. Basit Karşılıklı İştirak
77
b. %25 İştirak Oranının Önemi
78
2. Nitelikli Karşılıklı İştirak
79
b. Karşılıklı İştirak Durumunda Hâkimiyetin Tespiti
79
E. Karşılıklı İştirake Bağlanan Sonuçlar
80
2. Basit Karşılıklı İştirake Bağlanan Sonuçlar
81
a. Yaptırım Uygulanacak Şirketlerin Tespiti
81
ab. Karşılıklı İştirak Konumuna Bilerek Girme Kavramı
82
aba. TTK m. 198 Uyarınca Yapılan Bildirim İle Bilme
82
abb. Başka Yoldan Bilme Durumu
83
b. Uygulanacak Yaptırımlar
84
ba. Paylardan Doğan Hakların 3/4'nün Donması
84
bb. İmtiyazlı Paylar ve Nisapların Hesaplanması
85
bd. Yeni Pay Alma Hakkı
87
3. Nitelikli Karşılıklı İştirak Durumunda Uygulanacak Hükümler
88
§§ ŞİRKETLER TOPLULUĞU HUKUKUNDA HÂKİMİYETİN TESPİTİ
88
I. PAYA DAYALI HÂKİMİYET
88
B. Oy Haklarının Çoğunluğuna Sahip Olma
90
2. Oy Oranının Hesaplanması
91
a. İştirak Eden Şirketin Oy Oranının Hesaplanması
92
aa. İmtiyazlı Paylardan Doğan Oylar
92
ab. Kullanılabilir Oyların Hesaplanması
93
aba. Menfaat Çatışmasından Dolayı Kullanılamayan Oylar
93
abb. Bildirim Yükümlülüğüne Uyulmamasından Dolayı Oy Hakkının Donması
96
abc. Sermaye Borcunun Ödenmemesinden Dolayı Oy Hakkının Doğmaması
97
abd. Oy Hakkının Şirket Esas Sözleşmesinde Sınırlandırılması
98
abe. Karşılıklı İştirak İlişkisinden Dolayı Oy Hakkının Donması
98
ac. Dolaylı Hâkimiyetten Kaynaklanan Oylar
99
b. İştirak Edilen Şirketteki Oyların Hesaplanması
99
c. Hâkim Şirketteki Oy Oranının Hesaplanmasına İlişkin Hususlar
101
ca. Hâkim Şirketin Toplantı Nisabının Hesaplanması
101
caa. Anonim Şirketlere İlişkin Düzenleme
101
cab. Limited Şirketlere İlişkin Düzenleme
102
cba. Hâkim Şirketin Kendi Payını İktisabı
103
cbb. %10 Pay Sınırlamasının Yaptırımı
104
cbc. Hâkim Şirketin Kendi Paylarını Taahhüt Yasağı
105
C. Şirket Esas Sözleşmesine Dayalı Olarak Şirket Yönetimini Belirleme Hakkına Sahip Olma
106
a. Azınlığın Hâkimiyeti
107
D. Bir Sözleşmeye Dayalı Olarak Oy Haklarının Çoğunluğunu Oluşturma
110
E. Pay Çoğunluğu İle Hâkimiyet
110
1. Payların Çoğunluğuna Sahip Olma
111
a. Niteliği ve İstisnaları
111
b. Pay Oranının Hesaplanması
112
2. Şirketi Yönetecek Oranda Paya Sahip Olma
114
F. Alman Hukukunda Hâkimiyet
115
1. Hâkimiyet Karinesi
115
a. Karineler ve Aksinin İspatı
115
ab. Özel Bir Durum: Oy Çoğunluğu Bulunmadan Pay Çoğunluğu ile Hâkimiyet
116
c. Hâkimiyetin Tespiti
117
2. Hâkimiyeti Sona Erdiren Sözleşmeler
118
ba. Sözleşme En Az 5 Yıl Süreli Olmalıdır
119
bb. Sözleşme ile Oy Hakkından Vazgeçilmelidir
119
bc. Sözleşme Yazılı Olmalı
120
G. Türk Hukukunda Hâkimiyeti Sona Erdiren Sözleşmeler
121
II. HAKİMİYET SÖZLEŞMESİNE DAYALI VEYA BAŞKA YOLLARLA HÂKİMİYET
121
A. Hâkimiyet Sözleşmesi
121
B. Başka Yollarla Hâkimiyet
123
2. Kredi Sözleşmeleri
125
§§§ ŞİRKETLER TOPLULUĞUNDA BİLGİLENDİRME VE DENETİM
125
I. BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ
125
B. Bildirim Yükümlüleri ve Bildirimin İçeriği
126
b. Bildirimin İçeriği
126
2. Teşebbüsün veya Sermaye Şirketinin Yönetim Kurulu Üyeleri ile Yöneticileri
127
b. Bildirimin İçeriği
127
E. Bildirimin Yapılacağı Yer
131
F. Bildirim Yapılmamasının Sonuçları
132
2. Rapor Düzenleme Yükümlüsü
134
3. Raporu Düzenleme Zamanı
136
ac. Açıklamanın Kapsamı
140
bb. Açıklamanın Kapsamı
143
c. Denkleştirme Durumu
144
5. Raporun Niteliğine İlişkin İlkeler
145
7. Bağlılık Raporunun Sonuç Kısmı
149
b. Bağlı Şirket Yönetim Kurulunun Sorumluluğunun Kapsamı
151
c. Paysahiplerine Sunumu
151
8. Sorumluluk Düzenlemeleri İle İlişkisi
152
9. Raporun Hazırlanmamasının Sonuçları
154
2. Düzenleme Yükümlüsü ve Zamanı
156
4. Raporun Niteliğine İlişkin İlkeler
157
6. Bağlı Şirketin Bilgi ve Belge Verme Yükümlülüğü
158
D. Hâkim Şirket Paysahiplerinin Bilgilendirilmesi
160
3. TTK m. 200 ve TTK m. 437/II Arasındaki İlişki
161
E. Şirketler Topluluğunda Denetim
162
3. Denetçi Raporunun Sunumu
164
a. Hileli İşlem Sebebiyle Özel Denetim
165
b. Denetimdeki Olumsuz Sonuçlar ve Denkleştirmenin Yapılmaması Sebebiyle Özel Denetim
166
ba. Denetim Raporundaki Olumsuzlukların İncelenmesi
166
bb. Denkleştirmenin Yapılmaması
167
İkinci KitapŞİRKETLER TOPLULUĞUNDAKİİLİŞKİLERDEN DOĞAN SORUMLULUK
§ ŞİRKETLER TOPLULUĞU HUKUKUNUN DİĞER DÜZENLEMELER İLE İLİŞKİSİ
169
I. ŞİRKET YÖNETİMİNİN GENEL SORUMLULUĞU
169
II. SADAKAT YÜKÜMLÜLÜĞÜ
170
III. GÜVEN SORUMLULUĞU
171
IV. GENEL KURUL KARARININ İPTALİ
172
V. SERMAYENİN KORUNMASI
173
VI. İFLAS VE İFLAS ERTELEME KARARLARI
174
VII. ŞİRKETLER TOPLULULUĞU UYUMLULUĞU
175
VIII. TÜZEL KİŞİLİK PERDESİNİN KALDIRILMASI
176
§§ TTK m. 202/I UYARINCA HÂKİMİYETİN HUKUKA AYKIRI KULLANILMASINDAN DOLAYI SORUMLULUK
177
A. Sorumluluğun Niteliği
181
B. Sorumluluğun Şartları
182
1. Hâkim Şirketin Yönlendirmesi
184
2. Yönlendirme Sonucu Bağlı Şirketin Kaybına Sebep Olan Bir İşlemin Yapılması
184
3. İşlemin Bağlı Şirket Yönetim Kurulunun Özen Borcuna Aykırı Olması
185
4. Kaybın Hâkim Şirket Tarafından Denkleştirilmemesi
186
III. TTK m. 202/I UYARINCA HUKUKA AYKIRILIK
187
A. Hâkim Şirketin Yönlendirmesi
187
a. Yönlendirmede Bulunan
190
b. Yönlendirmenin Muhatabı
191
4. Yönlendirmenin Yapıldığı Aşama
191
5. Yönlendirmenin Şekli
192
a. Ortak Personel Aracılığıyla Yönlendirme
193
b. Genel Kurul Kararı
193
c. Hâkim Şirketin Bağlı Şirketin Temsilcisi Olması
194
6. Yönlendirmenin İspatı
194
b. Hâkim Şirketin İspat Yükü
195
c. Hâkimiyet Şeklinin Etkileri
198
ca. Hâkim Şirketin Yönetimi Elinde Bulundurması
199
cb. Hâkim Şirketin Oy Çokluğuna Sahip Olması
199
B. Bağlı Şirketin Kaybı
200
b. Hukuka Aykırılığın Tespiti
204
a. Hukuka Aykırılığın Tespiti
206
b. Bağlı Şirketin Kârını Azaltması ya da Aktarması
208
c. Bağlı Şirketin Hâkim Şirkete Borç Vermesi
209
d. Bağlı Şirketin Aldığı veya Alamadığı Önlemler
211
e. Bağlı Şirket Tarafından Üstlenilen Riskler ve Diğer Önlemler
211
5. Kaybın Hesaplanamaması
213
C. Özen Borcuna Aykırılık
217
2. Düzenlemenin Kapsamı
218
3. Özen Borcunun Niteliği
218
a. Özen Borcu Kavramı
218
b. Şirket Menfaatinin Gözetilmesi Kavramı
220
4. Özen Borcuna Aykırılık ile Kaybın Tespiti
220
a. Hâkim Şirketin Yönlendirme İradesinde Kusur
223
b. Bağlı Şirketin İşleminde Kusur
224
a. Fiili Denkleştirme
235
aa. Fiili Denkleştirmenin Niteliği
236
ab. Fiili Denkleştirmenin Şekli
237
b. Talep Hakkı Tanınarak Denkleştirme
239
ba. Talep Hakkı Sözleşmesi
240
bb. Talep Hakkının İçeriği
241
bc. Talep Hakkı Tanınarak Denkleştirmenin Şekli ve Zamanı
242
bca. Bağlı Şirkete Yenilik Doğurucu Hak Tanınması
242
bcb. Kötüniyetli Talep Hakkı Tanınması ve Tespit Davası
243
b. Denkleştirme Süresine Göre Kaybın Kapsamı
245
8. Denkleştirme Yapılmaması Halinde Bağlı Şirketin Hakları
246
a. Hâkim Şirketin Sorumluluğu
246
b. Hâkim Şirket Yönetim Kurulunun Sorumluluğu
249
c. Bağlı Şirket Paysahibi ve Alacaklılarının Hakları
249
IV. BAĞLI ŞİRKETİN ZARARINDAN KAYNAKLANAN DAVA HAKKI
250
a. Talep Edilecek Zarar
252
4. TTK m. 202/I-b)-c.2 Hükmüne İlişkin Değerlendirme
260
a. Kusur Şartının Yokluğu
263
b. Hâkim Şirketin Yönlendirmesinin İspatı
263
c. Birlikte Hâkimiyet Durumunda Sorumluluk
264
d. Ara Hâkim Şirketin Konumu
265
2. Hâkim Şirket Yönetim Kurulu Üyeleri
265
C. TTK m. 202/V Uyarınca Bağlı Şirket Yönetim Kurulunun Sorumluluğu ve Devri
268
1. Sorumluluğun Niteliği
268
2. Sorumluluğun Kapsamı
270
3. Sorumluluğun Devri
272
D. Mahkeme Tarafından Verilebilecek Kararlar
274
1. Bağlı Şirketin Zararının Tazmini
274
a. Kayıp ve Zarar Arasındaki Fark
275
b. Zararı Tazmin Şekli
275
2. Payların Satın Alınması
276
c. Diğer Paysahipleri ve Alacaklıların Durumu
278
3. Duruma Uygun Düşen ve Kabul Edilebilir Başka Bir Çözüm
278
4. Yönlendirmenin Men’i Davası
279
F. Zamanaşımı ve Yetkili Mahkeme
281
G. Uluslararası Şirketler Topluluğu Sorumluluk Hukuku
281
2. TTK m. 195/I-c.son ve 195/V
282
H. Bağlı Şirket Yönetiminin Sorumluluğu
283
§§§ TTK m. 202/II UYARINCA HAKLI SEBEBİ BULUNMAYAN KARARLARIN ALINMASINDAN DOLAYI SORUMLULUK
286
A. Düzenlemenin Kapsamı
287
B. Hâkimiyetin Uygulanması
288
C. Haklı Sebep Yokluğu
289
2. TTK m. 202’deki Sorumluluk Yapısının Bütünlüğü
290
3. Bağlı Şirket Bakımından Haklı Sebep
291
II. PAYSAHİBİNİN TAZMİNAT ve PAYLARIN SATIN ALINMASI DAVASI
293
A. Sorumluluğun Niteliği
294
B. Sorumluluğun Şartları
294
1. Hâkimiyetin Kullanılması
294
2. Bağlı Şirket Tarafından Yapısal Değişiklik Öngören Bir Karar Alınması
295
b. Kâr Dağıtımı Kararı
295
3. Bağlı Şirket Bakımından Açıkça Anlaşılabilir Haklı Bir Sebebin Bulunmaması
296
4. Paysahiplerinin Zarara Uğraması
296
2. Davacı Olmanın Şartları
297
b. Karara İtiraz Etmek
298
ba. Genel Kurul Kararı
298
bb. Yönetim Kurulu Kararı
299
E. Hâkim Şirketin Teminat Yatırma Zorunluluğu
301
2. Teminat Kararının Uygulanma Kabiliyeti
301
3. Teminat ile Korunan Menfaatler
302
4. Dengeleyici Bir Hüküm Olarak TTK m. 202/III-c.3
303
F. Mahkeme Tarafından Verilebilecek Kararlar
303
1. Paysahiplerinin Zararlarının Tazmini
304
a. Zarar Gerçekleşmiş Olmalı
304
b. Doğrudan ve Dolaylı Zararlar Talep Edilebilir
304
c. Alınan Kararın Niteliği ve Zararın Tazmin Şekli Arasındaki İlişki
305
d. Alınan Karar ile Zarar Arasında İlliyet Bağı Bulunmalıdır
306
e. Bağlı Şirketin Zararının Talep Edilebilirliği
306
f. Diğer Düzenlemeler ile İlişkisi
307
2. Payların Satın Alınması
309
a. Nihai Çözüm Olma Niteliği
309
b. Payların Değerinin Hesaplanması
309
G. Zamanaşımı ve Yetkili Mahkeme
311
§§§§ DİĞER SORUMLULUK HALLERİ
311
I. TAM HÂKİMİYET HALİNDE SORUMLULUK
311
A. Talimat Serbestisi
312
a. Talimatın Topluluk Politikalarının Bir Gereği Olması
313
b. Zararın Bağlı Şirketin Mahvına Sebep Olmaması
314
bb. TTK m. 204’ün İstisnai Niteliği
315
B. Bir Sorumsuzluk Düzenlemesi: TTK m. 205
316
C. Bağlı Şirketin Alacaklılarının Dava Hakkı
317
ba. Hâkim Şirketin Yönlendirmesi Sonucu Bağlı Şirkette Kaybın Oluşması
319
bb. Kaybın Denkleştirilmemiş Olması
320
bc. Alacaklıların Bağlı Şirketteki Kayıptan Dolayı Zarara Uğraması
320
c. Sorumsuzluk Halleri
322
ca. TTK m. 202/I-d) Uyarınca Sorumsuzluk
322
cb. TTK m. 206/II Uyarınca Sorumsuzluk
323
d. Zamanaşımı ve Yetkili Mahkeme
325
II. GÜVEN SORUMLULUĞU
325
B. Sorumluluğun Kapsamı
326
C. Sorumluluğun Şartları
327
1. Topluluk İtibarının Bulunması
327
2. Topluluk İtibarının Kullanılması Suretiyle Güven Oluşturulması
328
a. Topluluk İtibarının Kullanılması
328
aa. Mensubiyet Açıklaması
329
ab. Düzenleme Kapsamında Kullanım
330
b. Güven Oluşturulması
330
bb. Patronaj Açıklaması
331
3. Güven Haklı ve Hâkim Şirkete İsnat Edilebilir Olmalıdır
333
4. Oluşturulan Güvene Dayalı Bir İşlemin Gerçekleşmiş Olması
334
5. Oluşturulan Güvene Aykırılık Sonucu Zararın Doğması
335
a. Oluşturulan Güven ile İşlem Arasında
336
b. Güvene Aykırı Davranış ile Zarar Arasında
336
D. Şirketler Topluluğu Sorumluluk Düzenlemeleri (TTK m. 202) İle Güven Sorumluluğu (TTK m. 209) İlişkisi
337
2. Zararın Niteliği ve Tazmin Şekli
338
3. Düzenlemelerin Birbirlerine Etkileri
339