I. TEMEL İNCELEME KONUSU
17
II. KONUYU ELE ALMA SÜRECİ
19
ÇALIŞAN OLARAK ŞİRKET ORTAKLARI VE YÖNETİM KURULU ÜYELERİ
I. İSTİHDAM KAVRAMININ ANLAMI
21
A. Zorunlu Sosyal Sigorta ve Temel Haklar
22
1. Sosyal Güvenlik Hakkına Yasal Müdahale
22
2. Sosyal Güvenlik Hakkına Yasal Müdahalenin Gerekçesi
23
a. Sosyal Güvenlik Hukukunda Yasama Erkinin Fonksiyonu
23
b. Maddi Gerekçelendirmeler
24
aa. Geleneksel Yaklaşım
24
bb. Farklı Bakış Açıları
25
B. Eşitlik Hakkı Bağlamında Zorunlu Sosyal Güvenlik
27
III. İSTİHDAM KAVRAMININ YORUMLANMASI
27
A. Bağımsız Bir Sosyal Güvenlik Terimi Olarak “İstihdam”
27
B. Tipik Bir Kavram Olarak “İstihdam”
30
1. Alman Hukukunda İstihdam Kavramı Hakkında İçtihat ve Hakim Görüş
30
2. İstihdam Kavramının Tanımında Kullanılan “Tipolojik Metot” ve
“Alternatif Kavramların” Eleştirisi
31
C. Bağımlı Çalışma ile Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar (Bağımsız Çalışanlar) Arasında Ayrım Yapmak İçin Kullanılan Kriterler
40
a. Talimatlara Bağlılık
40
b. Talimat Verenin İş Organizasyonundaki Yeri
41
c. Ara Değerlendirme: Üst Düzey Çalışanlar
43
a. Sözleşme ve Sözleşmenin Taraflarının İradesi
46
b. Tarafın Kendi Malzemelerini ya da 3. Kişinin Malzemelerini Kullanması
47
c. İşbirliğinde (Hand in Hand) Çalışma
48
d. İş Riskinin Üstlenilmesi
48
e. Ekonomik Bağımlılık veya Sosyal Korumaya Yönelik Özel İhtiyaç
49
f. Maktu Ücretle Çalışma
50
g. Yıllık Ücretli İzin Uygulaması, Bayram İkramiyesi veya 13. Ay Maaşı Gibi İsimlerle Ödemeler Yapılması
51
i. 3. Kişiler Bakımından Dışardan Görünüm Şekli (Tarafların Konumu)
53
j. Kişisel Hizmet Sunumu veya Kendi Personelini Kullanma
53
IV. İSTİHDAM KAVRAMINDA ŞİRKETLER HUKUKUNUN ÖNEMİ
54
A. Sosyal Güvenlik Hukuku ve Özel Hukuk Arasındaki İlişkinin Temelleri
54
1. Sosyal Güvenlik Hukuku ve Özel Hukuk Kavramları
54
2. Ortak Tarihsel Bağlantılar
55
3. Sosyal Güvenlik Hukuku ve Özel Hukuk Arasındaki İlişkiyi Belirlemenin İki Farklı Yolu
56
a. Görev Kavramından İlişkinin Belirlenmesi
56
b. Başlangıç Noktası Olarak Karşılıklı Etki
57
B. Genel Olarak Bağımlı İstihdam İçin İleri Sürülen Düşüncelerle
5510 Sayılı Kanun’da Düzenlenen 4/I–A Maddesinin Bağlantısı
59
1. Özel Hukuku Şekillendiren, Olgusal Olarak Etkileyen Bir Norm Olarak 5510 Sayılı Kanun’un 4/I–a Maddesi
59
2. Özerk Hukuki Düzenlemeler ve Sınırları
60
a. Kişilerin Bakış Açısı ve Özel Hukuk Davranışıyla Şekillenen Sosyal Güvenlik Hukuku
60
b. Bağlantının Kapsamı ve Sınırları
60
C. Şirketler Hukuku ile İlgili Normların 5510 Sayılı Kanun’un 4/I–A
a. Şirketler Hukuku Yapılarının Sosyal Güvenlik Hukuku Bakış Açısıyla Kabulü
62
aa. Sosyal Güvenlik Hukuku İçin Şirketler Hukuku Yapılarının Olası İşlevi
62
bb. Belirleyici bir Kriter Olarak Prim Ödeme Yükümlülüğü ve Sosyal Güvenlik İhtiyacı
62
b. Sosyal Güvenlik Hukuku Düzenlemelerinin Şirketler Hukuku Referans Alınarak Yorumlanması
65
2. İçtihatların Değerlendirilmesi
67
a. Şirketler Hukuku Yapılarının Sosyal Güvenlik Hukuku Yoluyla Kabulü
67
aa. İçtihatların Dogmatik Tutarlılığı
67
bb. Sosyal Güvenlik ve Prim Ödeme Yükümlülüğünün Öngörülebilirlik Şartının Kapsamı
67
b. Şirketler Hukuku ile Bağlantısı Olan Sosyal Güvenlik Hukuku Düzenlemelerinin Yorumlanması
69
D. Ara Değerlendirme: Şirketler Hukuku Kurallarının Yönetim Kurulu Üyelerinin Bağımsız Çalışan Olarak Kabul Edilmesine Etkisi
70
1. 5510 Sayılı Kanun’un 4/I–b Bendinin Kökeni
70
2. Değerlendirme ve Cevapsız Sorular
73
a. Temel Hukuk Düzleminde
73
b. Yasal Politikaların Değerlendirilmesi
73
V. BİRİNCİ BÖLÜMÜN SONUÇLARI
74
TÜRK TİCARET KANUNU HÜKÜMLERİ UYARINCA ŞİRKET TÜRLERİ İLE ORTAKLIK SIFATININ KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ
2. Adi Şirkette Ortaklık Sıfatının Kazanılması ve Kaybedilmesi
81
2. Kollektif Şirkette Ortaklık Sıfatının Kazanılması ve Kaybedilmesi
83
2. Limited Şirkette Ortaklık Sıfatının Kazanılması ve Kaybedilmesi
87
a. Limited Şirkette Ortaklık Sıfatının Kazanılması
87
b. Limited Şirkette Ortaklık Sıfatının Kaybedilmesi
89
aa. Limited Şirkette Ortaklıktan Çıkma
90
bb. Limited Şirkette Ortaklıktan Çıkarılma
91
D. Adi Komandit Şirket
92
2. Adi Komandit Şirkette Ortaklık Sıfatının Kazanılması ve Kaybedilmesi
93
E. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
94
2. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirkette Ortaklık Sıfatının Kazanılması ve Kaybedilmesi
94
2. Anonim Şirketlerde Pay Sahipliği (Ortaklık) Sıfatının Kazanılması
96
3. Anonim Şirketlerde Pay Sahipliği (Ortaklık) Sıfatının Kaybedilmesi
96
ŞİRKET ORTAKLARININ, YÖNETİM KURULU/DENETİM KURULU ÜYESİ ORTAKLARIN VE GENEL MÜDÜRLERİNİN
SOSYAL SİGORTA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
I. ANONİM ŞİRKETLERİN YAPISI VE ORGANLARI
97
B. Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu
100
2. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyeleri ve Özellikleri
100
3. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Statüsü
102
4. Yönetim Kurulu Üyelerinin Organ Sıfatı
102
b. Yönetim Kurulu Üyesi ile Anonim Şirket Arasındaki Hukuki İlişki
103
aa. Yönetim Kurulu Üyesi ile Şirket Arasındaki İlişkinin İş Sözleşmesi Olduğu Yönünde Görüşler
105
bb. Yönetim Kurulu Üyesi ile Şirket Arasındaki İlişkinin Vekalet Sözleşmesi Olduğu Yönünde Görüşler
107
cc. Yönetim Kurulu Üyesi ile Şirket Arasındaki Organ İlişkisi
109
dd. İşçi ve Yönetim Kurulu Üyesi Sıfatının Birleşmesi
112
5. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Sosyal Sigorta Yükümlülüğü
113
a. Sosyal Güvenlik Statüleri
113
b. Genel Olarak Şirket Ortaklarının Sigortalılığının Gelişimine Tarihsel Bir Bakış
113
aa. Tartışmanın Başlangıç Noktası
114
bb. 5510 sayılı Kanun’un Yürürlük Tarihi Olan 01.10.2008 Tarihinden Önceki Durum (506 Sayılı Kanun Dönemi)
116
cc. 5510 sayılı Kanun’un Yürürlük Tarihi Olan 01.10.2008 Tarihinden Sonraki Durum
121
C. Anonim Şirket Genel Müdürlerinin Sosyal Güvenlik Hak ve
1. Sosyal Güvenlik Statüleri
125
2. Genel Müdürlerin Sosyal Güvenlik Statülerinin Değerlendirilmesi
126
aa. Yeni Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi
126
bb. Azınlık Pay Sahibi Genel Müdürün Veto ve Oy Haklarının Sosyal Güvenlik Hukukuna Etkisi
131
cc. Genel Müdürler Bakımından Talimatlara Bağlı Olma Kriteri– Şirket Ortaklarının Ticaret Kanunu Uyarınca Talimat Verme Hakkı
131
aaa. Talimat Verme Hakkının İçeriği
132
bbb. Genel Müdürün Pay Sahibi Olması Nedeniyle Talimat Verme Hakkına Getirilen Kısıtlamalar
134
i. Genel Müdürün Pay Sahibi Olması Durumu
134
ii. Oy Hakkının Kullanımı
135
b. Genel Müdürün Şirketin Çalışma Sürecine İşlevsel Katılımının Etkisi
138
3. Özet Değerlendirme
140
a. Geçmişteki Kararların Uygulanmasının Mümkün Olmaması
141
b. Sosyal Güvenlik Kurumu Kararları ve Literatür
143
aa. Azınlık Pay Sahibi Genel Müdürün Engelleyici Azınlık Haklarının,
Veto Haklarının ve Oy Anlaşmalarının Etkilerinin Farklı Değerlendirilmesi
144
bb. Sözleşmede Yer Alan Engelleyici Azınlık Haklarının Sosyal Güvenlik Statüsüne Etkisi
145
cc. Yasal Veto Haklarının Sosyal Güvenlik Statüsüne Etkisi
145
dd. Oy Sözleşmelerinin Sosyal Güvenlik Statüsüne Etkisi
146
ee. Borçlar Hukuku Bakımından Sözleşmesel Veto Haklarının Sosyal Güvenlik Statüsüne Etkisi
148
ff. Oy Sözleşmeleri Kapsamında Oy Haklarının Devrinin Sosyal Güvenlik Statüsüne Etkisi
149
4. Talimatlara Bağlı Olma Kriteri Sosyal Güvenlik Statüsünün Tespiti İçin Önemli Ama Tek Kriter Değil
150
5. Meşru Beklentinin Korunması
151
6. Diğer Özel Düzenlemelerin Etkileri
156
a. İnançlı Temlik (İnanç Sözleşmesi)
156
b. İnançlı Temlik Sözleşmelerinin Sosyal Güvenlik Yükümlülükleri
aa. İçtihat ve Literatüre Bakış
159
D. Şirket Denetiminden Sorumluların Sosyal Güvenlik Hakları
161
1. Genel Değerlendirme ve Denetim Elemanlarının Sosyal Güvenlik Statülerine Genel Bakış
161
a. Şirket Ortağı Olmayıp Dışarıdan Görevlendirilen Denetim Elemanlarının Sosyal Güvenlik Statüleri
163
b. Şirket Organında Görevli ve Şirket Ortağı olan Denetim Elemanlarının
(İç Denetçinin) Sosyal Güvenlik Statüleri
164
II. KOMANDİT ŞİRKETLERİN YAPISI VE ÇEŞİTLERİ
164
A. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketin Hukuki Niteliği ve
B. Sermayesi Paylara Bölünmüş Ortaklığın Komandite Ortaklarının Sosyal Güvenlik Yükümlülüğü
165
1. Sosyal Güvenlik Statüleri
165
a. Temelde Bir Bağımlı Çalışmanın Olmaması
165
2. Alman Sosyal Güvenlik Kanunu’nun 3 ve 4. Kitabında Düzenlenen İstisna Hükümlerinin Uygulanması
168
C. Komandit Şirketlerde Yönetim Yetkisi Olan Ortakların Sosyal Güvenlik Statülerinin Değerlendirilmesi
168
III. YABANCI ŞİRKETLERİN YÖNETİM KURULU ÜYELERİ
170
A. Konunun İlgi Düzeyi
170
B. Yabancı Şirketlerin Yönetim Kurulu Üyelerinin Sosyal Güvenlik Statüsü
170
1. İçtihat ve Alman Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Görüşü
171
ŞİRKET ORTAKLARININ SİGORTALILIKLARININ ÇAKIŞMASI
I. SOSYAL SİGORTADA TEKLİK İLKESİ
173
II. GENEL OLARAK SİGORTALILIK HALLERİNİN ÇAKIŞMASI
174
A. 5510 Sayılı Kanun’un Yürürlüğünden Önceki Dönem (2008 Öncesi)
175
B. 5510 Sayılı Kanun’un Yürürlüğünden Sonraki Dönem (2008 Sonrası)
177
1. 5510 sayılı Kanun’daki 4/I–a, b ve c Bendlerine Tabi Geçirilen Sigortalılık Hallerinin Çakışması
177
2. 5510 sayılı Kanun’a Tabi Geçirilen Zorunlu Sigortalılık Halleri ile İsteğe Bağlı Sigortalılık Hallerinin Çakışması
180
C. Şirket Ortaklarının Sigortalılığında Çakışma
182
ŞİRKET ORTAKLARININ SOSYAL SİGORTA BORÇLARINDAN SORUMLULUĞU
II. PRİM ÖDEME BORCUNDAN SORUMLULUK
187
A. Prim Ödeme Yükümlüsü
188
1. Genel Olarak Müteselsil Sorumluluk Kavramı
189
2. Prim Ödeme Borçlarında Müteselsil Sorumluluk
189
aa. Anonim Şirket Ortaklarının Prim Borçlarından Sorumluluğu
190
aaa. 01.10.2008 Öncesi Dönem (506 Sayılı Kanun Dönemi)
191
i. Üst Düzey Yönetici Kavramı
193
ii. Üst Düzey Yöneticilerin Sorumluluğunun Kapsamı ve Süresi
195
iii. Üst Düzey Yöneticilerin Sorumluluktan Kurtulması
196
bbb. 01.10.2008 Sonrası Dönem (5510 sayılı Kanun Dönemi)
197
bb. Limited Şirket Ortaklarının Prim Borçlarından Sorumluluğu
198
B. Şirket Ortaklarının İdari Para Cezalarından Sorumluluğu
204