SİGORTACILIK VE TÜRKİYE’DE SİGORTA HUKUKU
1.1. GENEL OLARAK SİGORTA KAVRAMI
19
1.1.1. Sigortanın Tanımı
19
1.1.2. Sigortanın Amacı ve İşlevi
21
1.2. DÜNYADA SİGORTACILIK TARİHİ
22
1.2.1. Dünyada Sigortacılık Benzeri Faaliyetler
22
1.2.2. Dünyada Modern Sigortacılık
24
1.3. TÜRKİYE’DE SİGORTACILIK TARİHİ
29
1.3.1. Cumhuriyet Öncesi Dönemde Sigortacılık Benzeri Faaliyetler
29
1.3.2. Cumhuriyet Öncesi Dönemde Modern Sigortacılık Faaliyetleri
31
1.3.3. Cumhuriyet Sonrası Dönemde Modern Sigortacılık
33
1.4. TÜRKİYE SİGORTA HUKUKU TARİHİ VE SİGORTA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
36
1.4.1. Genel Olarak Sigortacılık Mevzuatının Gelişim Süreci
36
1.4.2. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Anayasa ve Uluslararası Sözleşmeler
38
1.4.3. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Kanunlar
38
1.4.3.1. Türk Ticaret Kanunu
38
1.4.3.2. Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu
40
1.4.3.3. Karayolları Trafik Kanunu
40
1.4.3.4. Sigortacılık Kanunu
41
1.4.4. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Yönetmelikler
44
1.4.5. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Cumhurbaşkanı Karar ve Kararnameleri
44
1.4.6. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Sigorta Genel Şartları
46
1.4.7. Sigorta Hukuku Kaynağı Olarak Sektör Duyuruları ve Genelgeler
46
1.4.8. Mahkeme İçtihatları ve Doktrin
47
ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLU OLARAK TAHKİM
2.1. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI
49
2.1.1. Genel Olarak Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları
49
2.1.2. Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Tanımı
51
2.1.3. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Tarihçesi
52
2.1.4. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Olumlu ve Olumsuz Yönleri
54
2.2. ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ
57
2.2.3. Vakıa Saptaması
59
2.3. TAHKİMİN GENEL ESASLARI VE TÜRK HUKUKUNDA MİLLİ TAHKİM (HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NDA TAHKİM)
62
2.3.1. Tahkim Sözleşmesi
63
2.3.1.1. Tahkim Sözleşmesinin Tanımı ve Şekli
63
2.3.1.2. Tahkim Sözleşmesi Çeşitleri
64
2.3.1.3. Tahkim Sözleşmesinin Etkisi
65
2.3.2. Hukuk Muhakemeleri Kanununda Hakemlere ilişkin Düzenlemeler
66
2.3.2.1. Hakemlerin Sayısı ve Seçimi
66
2.3.2.2. Hakemlerin Sorumluluğu
66
2.3.2.3. Hakemlerin Reddi
67
2.3.2.4. Hakemlik Görevinin Sona Erme Halleri
67
2.3.3. Hakemlerin Yargılamasının Başlaması
68
2.3.3.1. Tahkim Yargılamasına İlişkin Genel Prensipler
68
2.3.3.1.1. Hakemin Kendi Yetkisini Değerlendirmesi
68
2.3.3.1.2. Yargılamaya Egemen Olan İlkeler ile Tarafların Eşitliği ve Hukuki Dinlenilme Hakkına Riayet Edilmesi
68
2.3.3.1.3. Tebligat Usulü
70
2.3.3.1.4. Yargılama Giderleri
71
2.3.3.1.5. İhtiyati Tedbir ve Delil Tespiti
72
2.3.3.2. Tahkim Davasının Yürütülmesi
72
2.3.3.2.1. Tahkim Yeri ve Dava Tarihi
72
2.3.3.2.2. Yargılama Usulünün Belirlenmesi
73
2.3.3.2.3. Dava ve Cevap Dilekçelerinin Verilmesi
73
2.3.3.2.4. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi – Genişletilmesi
74
2.3.3.2.5. Duruşma Yapılması ve Dosya Üzerinden İnceleme
75
2.3.3.2.5.1. Bilirkişi İncelemesi ile Keşif Yapılması
75
2.3.3.2.5.2. Tahkim Süresi
76
2.3.4. Hakem Yargılamasının Sona Ermesi
76
2.4. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NDA TAHKİME ELVERİŞLİLİK
77
2.4.1. Genel Olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Göre Tahkime Elverişlilik
77
2.4.2. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre Tahkime Elverişli Olmayan Uyuşmazlıklar
77
2.4.2.1. Taşınmazın Aynına İlişkin Olan Uyuşmazlıklar
77
2.4.2.2. İki Tarafın İradelerine Tabi Olmayan İşlerden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar
78
2.4.3. Yargıtay Kararlarında Tahkime Elverişlilik
78
2.4.4. Tahkime Elverişlilik ve Kamu Düzeni İlişkisi
79
SİGORTACILIKTA TAHKİM USULÜ
3.1. SİGORTACILIK KANUNU’NA GÖRE SİGORTA TAHKİM’İN ORTAYA ÇIKIŞI
87
3.1.1. Karşılaştırmalı Hukukta Sigorta Uyuşmazlıklarında Alternatif Çözüm Yöntemleri
88
3.1.2. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Sigortacılık Kanunu ile İlişkisi
90
3.2. SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU VE TAHKİM YETKİLİLERİ
91
3.2.1. Sigorta Tahkim Komisyonunun Kuruluşu ve İradi Oluşu
91
3.2.2. Sigorta Tahkim Yetkilileri
92
3.2.2.1. Genel Olarak Komisyonun Teşkili
92
3.2.2.3. Sigorta Hakemleri
94
3.3. SİGORTA TAHKİM KOMİSYONU’NA BAŞVURU VE YARGILAMA PROSEDÜRÜ
96
3.3.1. Sigorta Tahkime Başvuru
96
3.3.2. Sigorta Tahkime Başvuru Yapabilecek Kişiler
98
3.3.3. Sigorta Tahkim Komisyonu’nda Başvurunun İncelenmesi ve Uyuşmazlığın Çözümü
98
3.3.3.1. Başvurunun Hakeme Tevdi
99
3.3.3.2. Usul Hukuku ile Yargılamaya Hâkim İlkeler
99
3.3.3.3. Maddi Hukuka İlişkin Değerlendirme ile Tahkikat
100
3.3.3.3.1. Maddi Hukukun Tespiti
100
3.3.3.4. Delillerin Toplanması ve Tahkikat
101
3.3.3.4.1. Başka Yerden Getirilecek Delillerin Toplanması
105
3.3.3.4.2. Bilirkişi İncelemesi
105
3.3.3.4.3. Keşif Yapılması
105
3.3.3.4.4. Tanık Dinlenmesi
107
3.3.3.4.5. Davaya Müdahale ile Davanın İhbarı
109
3.3.3.3.6. Geçici Hukuki Koruma Talepleri
110
3.4. HAKEM KARARLARI İLE HAKEM KARARLARINA KARŞI KANUN YOLLARI
110
3.4.1. Hakem Kararları ile İcra Kabiliyeti
110
3.4.2. Hakem Kararlarına Karşı Kanun Yolları
110
3.4.2.1. İtiraz Başvurusu
110
3.4.2.2. Temyiz Kanun Yoluna Başvuru
114
3.4.2.2.1. Uyuşmazlık Tutarı Bakımından Temyiz Kanun Yoluna Başvuru
114
3.4.2.2.2. Kesin Hakem Kararlarına Karşı Sınırlı Sebeplerle Kanun Yolu
118
3.4.2.2.3. İptal Davası
118
3.5. HAKEM KARARLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
123
SİGORTA UYUŞMAZLIKLARINDA TAHKİME ELVERİŞLİLİK DEĞERLENDİRMESİ
4.1. SİGORTA UYUŞMAZLIKLARINDA TAHKİME ELVERİŞLİLİK
127
4.1.1. Tanım Olarak Sigorta Uyuşmazlıkları
127
4.1.2. Sigortacılık Kanunu ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve Yargıtay İçtihatları Doğrultusunda Tahkime Elverişlilik Değerlendirmesi
128
4.2. BELİRLİ SİGORTA BRANŞLARINA İLİŞKİN TAHKİME ELVERİŞLİLİK DEĞERLENDİRMESİ
130
4.2.1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası
130
4.2.1.1. Araç Hasar Tazminatı
137
4.2.1.2. Araçta Meydana Gelen Değer Kaybı Tazminatı
139
4.2.1.3. Sağlık Giderleri Tazminatı
142
4.2.1.4. Sürekli Sakatlık / Sakatlanma Tazminatı
142
4.2.1.5. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
147
4.2.1.6. Kusur Değişim Talepleri
148
4.2.2. Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası
150
4.2.2.1. Manevi Tazminat
151
4.2.3. Kara Araçları Kasko Sigortası
158
4.2.3.1. Kara Araçları Kasko Genel Şartları Uyarınca Teminat Dışı Haller
160
4.2.3.2. Alkollü Araç Kullanımı Sırasında Meydana Gelen Zararlar
162
4.2.3.3. Gerekli Sürücü Belgesine Sahip Olmayan Kimseler Tarafından Aracın Kullanılması Sırasında Meydana Gelen Zararlar
166
4.2.4. Yangın Sigortası
167
4.2.4.4. Sigortanın Kapsamı
171
4.2.4.5. Ek Teminat ile Sözleşmeye Dahil Edilebilecek Haller ile Sigorta Bedeli Poliçede Gösterilmek Kaydıyla Teminat Kapsamında Olan Haller
172
4.2.4.6. Yangın Sigortası Genel Şartlarında Teminat Dışı Sayılan Haller
174
4.3.1. Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortası ve Tahkime Elverişlilik
175
4.3.1.1. Hasar Onarım Talepleri Açısından Tahkime Elverişlilik
175
4.3.1.2. Değer Kaybı Tazminatı Talepleri Açısından Tahkime Elverişlilik
177
4.3.1.3. Sürekli Sakatlık Tazminat Talebi Açısından Tahkime Elverişlilik
177
4.3.1.4. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Açısından Tahkime Elverişlilik
179
4.3.2. Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası ve Tahkime Elverişlilik
181
4.3.2.1. Ana Teminatlar Açısından Tahkime Elverişlilik Değerlendirmesi
181
4.3.2.2. Manevi Tazminat Açısından Tahkime Elverişlilik Değerlendirmesi
181
4.3.3. Kara Araçları Kasko Sigortası ve Tahkime Elverişlilik
183
4.3.3.1. Hasar Onarım Talepleri Açısından Tahkime Elverişlilik
183
4.3.3.2. Sürücü Değişikliği İddiasında Bulunan Dosyalar Açısından Tahkime Elverişlilik
184
4.3.4. Yangın Sigortası ve Tahkime Elverişlilik
186
EK 1: Sigortacılıkta Yaygın Olarak Kullanılan Yönetmelikler
199
EK 2: Genel Şartların Listesi
201