Sermaye Piyasası Faaliyetleri Bağlamında
Yatırımcının Tüketici Olarak Korunması – Ticaret Hukuku Monografileri – Dr. Hatice Ebru Töremiş  - Kitap

Sermaye Piyasası Faaliyetleri Bağlamında Yatırımcının Tüketici Olarak Korunması

– Ticaret Hukuku Monografileri –

1. Baskı, 
Nisan 2022
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
344
Barkod:
9789750277436
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Fiyatı:
530,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
Bu kitap, yatırım kuruluşları ve portföy yönetim şirketlerinin müşterilerinin, bu sıfatlarının yanında "tüketici" sıfatını da haiz olup olmadığı sorunsalından hareket etmektedir. Tüketici sayılabilecek sermaye piyasası yatırımcılarını belirleyerek, bu kişilerin sermaye piyasası mevzuatı dışında ne şekilde ve kapsamda bir korumayı haiz olduklarının tespitini amaçlamaktadır.
Özellikle ticari uyuşmazlıklarda ve tüketici uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk müessesesinin kabulü ile birlikte, sermaye piyasalarında gerçekleştirilen hangi iş ve işlemlerin tüketici işlemine vücut vereceğinin tespiti daha çok önem arz eder hale gelmiştir. Bu çerçevede kitapta öncelikle, yatırımcıların sermaye piyasası mevzuatı kapsamında korunmasına ilişkin düzenlemeler ile bu düzenlemelerin yatırımcı zararlarının tazmini noktasında eksik kalan yanları tespit edilmiştir. Daha sonra, yatırımcının korunmasında tüketici hukuku odaklı yaklaşımın 2008 krizi sonrası düzenlemelere yansımaları incelenmiş, sermaye piyasası faaliyetlerinden yararlanan yatırımcıların TKHK kapsamında tüketici sıfatını haiz olup olmadıkları, müşteri sınıflandırması kurallarından hareketle irdelenmiştir. Sermaye piyasası faaliyeti benzeri bir faaliyet olarak kitle fonlaması ve finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmeler kapsamında kripto varlık alım satım işlemleri ayrıca değerlendirilmiştir. Son olarak, sermaye piyasası faaliyetlerinden yararlanan ve tüketici sıfatını haiz olabileceği tespit edilen kişilere, haksız şartlara, ayıplı hizmete, finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşmelere, ticari reklam ve ilanlara ve tüketici mahkemeleri ile tüketici hakem heyetlerinin görev alanına ilişkin düzenlemelerin ve dava şartı arabuluculuk hükümlerinin uygulanmasına ilişkin değerlendirmelerde bulunulmuştur.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinden Yararlanan Yatırımcıların Sermaye Piyasası Mevzuatı Kapsamında Korunması ve Bu Korumanın Eksik Kalan Yanları
.
Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinden Yararlanan Yatırımcıların Tüketici Sıfatının Tespiti
.
Yatırımcıların Tüketici Sıfatını Tayin Etmede Müşteri Sınıflandırmasının Rolü
.
Tüketici Hukukunun Sermaye Piyasası Faaliyetlerinden Yararlanan Yatırımcılara Uygulanabilirliği
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
5
Kısaltmalar 
13
Giriş 
17
Birinci Bölüm
SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİNİN TANITILMASI VE
BU FAALİYETLERDEN YARARLANAN YATIRIMCININ
SERMAYE PİYASASI MEVZUATI KAPSAMINDA KORUNMASI
I. SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİNİN TANITILMASI 
21
A. Sermaye Piyasası Faaliyetlerine İlişkin Kavramsal Çerçeve 
21
1. Sermaye Piyasaları, Borsalar, Teşkilatlanmış Diğer Pazar Yerleri ve Tezgahüstü Piyasalar 
21
2. Sermaye Piyasası Faaliyetleri 
26
3. Sermaye Piyasası Kurumları 
27
a. Genel Olarak 
27
b. Yatırım Kuruluşları 
29
c. Portföy Yönetim Şirketleri 
34
d. Kolektif Yatırım Kuruluşları 
35
4. Sermaye Piyasası Araçları 
37
a. Tanımı 
37
b. Mal Olarak Sermaye Piyasası Araçları 
41
i. Kaydi Sermaye Piyasası Araçlarının Mal Olma Niteliği 
41
ii. Kaydileştirilmemiş Sermaye Piyasası Araçlarının Mal Olma Niteliği 
47
5. Yatırımcı 
48
B. Sermaye Piyasası Faaliyetlerine İlişkin Hukuki Çerçeve 
50
1. Sermaye Piyasası Kanunu 
50
2. Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin İkincil Mevzuat 
52
3. Genel Hükümler 
54
C. Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri 
58
1. Aracılık Faaliyeti 
59
a. Genel Olarak 
59
b. Alım Satım Aracılığı Faaliyeti 
60
c. Halka Arza Aracılık 
65
i. Tanımı ve Türleri 
65
ii. Halka Arza Aracılık Faaliyeti Yürütmeye Yetkili Kuruluşlar 
67
iii. Halka Arza Aracılık Faaliyetinin Kapsadığı Hizmetler 
67
2. Bireysel Portföy Yöneticiliği Faaliyeti 
70
3. Kolektif Portföy Yöneticiliği Faaliyeti 
71
4. Yatırım Danışmanlığı Faaliyeti 
72
5. Saklama Faaliyeti 
73
6. Çok Taraflı Alım Satım Sistemlerinin, Borsa Dışı Diğer Teşkilatlanmış Piyasaların İşletilmesi 
76
D. Yan Hizmetler 
77
II. YATIRIM HİZMET VE FAALİYETLERİNDEN YARARLANAN YATIRIMCILARIN SERMAYE PİYASASI MEVZUATI KAPSAMINDA KORUNMASI VE BU KORUMANIN EKSİK KALAN YANLARI 
79
A. Genel Olarak Sermaye Piyasalarında Yatırımcıyı Korumaya Yönelik Düzenleme Yaklaşımları 
79
B. Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinden Yararlanan Yatırımcıların Korunmasına İlişkin Düzenlemeler 
81
1. Yatırım Kuruluşlarının Tabi Oldukları İş Kuralları 
81
a. Genel Olarak 
81
b. Çerçeve Sözleşme Akdetme Yükümlülüğü 
83
c. Müşteri Emrini En İyi Şekilde Gerçekleştirme Yükümlülüğü 
86
d. Özen ve Sadakat Borcu Çerçevesinde Hareket Etme Yükümlülüğü 
87
e. Basiretli Bir Tacir Gibi Davranma, İşin Gerektirdiği Mesleki Dikkat ve Özeni Gösterme, Bu Kapsamda Gerekli Önlemleri Alma Yükümlülüğü 
90
f. Faaliyetlerini Sürdürmeleri İçin Sahip Oldukları Kaynakları Etkin Bir Biçimde Kullanma Yükümlülüğü 
91
g. Bilgilendirme, Açıklama ve Şeffaflığı Sağlama Yükümlülüğü 
91
2. Uygunluk Testi 
95
3. Yerindelik Testi 
97
4. Yatırım Kuruluşlarının Müşteri Varlıkları Üzerinde Yetkisiz Şekilde Tasarruf Etmelerini Önlemeye Yönelik Düzenlemeler 
98
5. Yatırım Kuruluşlarının Mali Durumlarına İlişkin Düzenlemeler 
101
6. Yatırımcı Tazmin Mekanizmaları 
103
a. Genel Olarak 
103
b. Tazminin Kapsamına İlişkin Düzenlemeler 
104
7. Tedrici Tasfiyeye İlişkin Düzenlemeler 
106
8. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerine İlişkin Düzenlemeler 
108
9. İç Denetim ve Kontrol Mekanizmalarına İlişkin Düzenlemeler 
110
10. Yatırım Danışmanlığı ve Portföy Yönetimi Özelinde Öngörülen Diğer Korumalar 
111
C. Sermaye Piyasası Mevzuatı ile Yatırımcılara Sağlanan Korumaların Eksik Yönlerinin Tespiti 
114
İkinci Bölüm
SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİNDEN YARARLANAN YATIRIMCILARIN KORUNMASINA İLİŞKİN YENİ YAKLAŞIMLAR IŞIĞINDA
YATIRIMCILARIN TÜKETİCİ NİTELİĞİ
I. YATIRIM HİZMET VE FAALİYETLERİNE İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN GÖZDEN GEÇİRİLMESİNDE 2008 FİNANSAL KRİZİNİN ETKİSİ VE ULUSLARARASI DÜZENLEMELERE YANSIMASI 
121
A. Genel Olarak 
121
B. AB Düzenlemelerinde Krizin Yansımaları 
123
C. ABD Düzenlemelerinde Krizin Yansımaları 
126
II. FİNANSAL KRİZİN ARDINDAN YATIRIMCININ KORUNMASINA İLİŞKİN OLARAK GÜNDEME GELEN YENİ MODEL ARAYIŞLARI 
128
A. Genel Olarak 
128
B. Davranışsal Finans Çerçevesinde Yatırımcının Korunması Yaklaşımı 
128
C. Yatırımcının Korunmasının Finansal Tüketicinin Korunması Kapsamında Ele Alınması Yaklaşımı 
132
III. YATIRIMCININ TÜKETİCİ OLARAK NİTELENDİRİLEBİLİRLİĞİ SORUNUNUN ORTAYA ÇIKIŞI 
133
IV. YATIRIMCININ KORUNMASINDA TÜKETİCİ HUKUKU ODAKLI YAKLAŞIMIN TÜRK MEVZUATINA YANSIMASI 
135
A. Finansal Tüketici Kavramının Kullanılmaya Başlanması ve Finansal Tüketiciye İlişkin Eylem Planları 
135
B. Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşmelerle İlgili Düzenlemeler 
137
V. YATIRIM HİZMET VE FAALİYETLERİNDEN YARARLANAN YATIRIMCILARIN TÜKETİCİ SIFATININ DEĞERLENDİRİLMESİ 
139
A. TKHK Uyarınca Tüketici Kavramı 
139
1. TKHK’nın Kapsamı ve Tüketici İşlemleri 
139
2. TKHK Kapsamında “Tüketici” 
143
a. Tüketici Tanımı ve Unsurları 
143
b. Tüzel Kişilerin Tüketici Vasfı 
149
i. Tüzel Kişilerin Tüketici Tanımının Kapsamına Girmesi 
149
ii. Özel Hukuk Tüzel Kişilerinin Tüketici Vasfı 
151
iii. Kamu Hukuku Tüzel Kişilerinin Tüketici Vasfı 
159
c. Adi Ortaklıkta ve Gizli Ortaklıkta Tüketici Vasfı 
160
B. Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Bağlamında Yatırımcıların Tüketici Sıfatı 
162
1. Genel Olarak 
162
2. Yatırım Hizmet ve Faaliyetinden Yararlanmak Suretiyle Sermaye Piyasalarında Üçüncü Kişilerle Yapılan İşlemlerde Yatırımcıların Tüketici Sıfatı 
163
3. Yatırım Hizmet ve Faaliyetinden Yararlanan Yatırımcıların Tüketici Sıfatı 
166
a. Yatırımcıların Tüketici Sıfatını Tayin Etmede Müşteri Sınıflandırmasının Rolü 
166
i. Müşteri Sınıflandırması Kuralları 
166
ii. Yatırımcıların Tüketici Sıfatının Müşteri Sınıflandırması Kurallarından Yararlanılarak Tayin Edilmesi 
172
b. Profesyonel Müşterilerin Tüketici Sıfatı 
175
c. Genel Müşterilerin Tüketici Sıfatı 
182
4. Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinin Türleri Bakımından Yatırımcının Tüketici Sıfatının Değerlendirilmesi 
184
a. Genel Olarak 
184
b. Aracılık Faaliyetleri Bakımından 
184
i. Alım Satım Aracılığı Bakımından 
184
ii. Halka Arza Aracılık Bakımından 
188
c. Yatırım Danışmanlığı Faaliyeti Bakımından 
194
d. Portföy Yöneticiliği Faaliyeti Bakımından 
198
e. Saklama Faaliyeti Bakımından 
203
f. Çok Taraflı Alım Satım Sistemlerinin ve Borsa Dışı Diğer Teşkilatlanmış Pazar Yerlerinin İşletilmesi Bakımından 
207
5. Konuya İlişkin Yargıtay Kararları 
209
a. Genel Olarak 
209
b. Yargıtay 11. Hukuk. Dairesi’nin 23.6.2016 Tarih ve E. 2016/90, K. 2016/6987 Sayılı Kararı 
209
c. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 8.3.2017 Tarihli ve E. 2017/692, K. 2017/1363 Sayılı, 22.6.2017 Tarihli ve E. 2017/2141, K. 2017/4020 Sayılı ve 12.6.2018 Tarih ve E. 2016/13442, K.2018/4450 Sayılı Kararları 
211
d. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 16.5.2018 Tarih ve E.2017/22, K.2018/1102 Sayılı Kararı 
213
C. Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Benzeri Bir Faaliyet Olarak Kitle Fonlaması Bağlamında Yatırımcıların Tüketici Sıfatı 
220
1. Kitle Fonlamasına İlişkin Hukuki Çerçeve 
220
2. Kitle Fonlama Platformları Aracılığıyla Yatırım Yapan Kişilerin Tüketici Sıfatı 
222
Üçüncü Bölüm
TÜKETİCİ HUKUKUNUN SERMAYE PİYASASI FAALİYETLERİNDEN YARARLANAN YATIRIMCILARA UYGULANABİLİRLİĞİ
I. TKHK VE SPKn’NİN AMAÇLARI YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMASI 
229
A. TKHK’nın Amacı 
229
B. SPKn’nin Amacı 
231
C. Amaçları Bağlamında TKHK ve SPKn’nin Düzenleme Farklılığı 
232
II. SERMAYE PİYASASI MEVZUATI DÜZENLEMELERİNİN SERMAYE PİYASASI KURUMU İLE MÜŞTERİSİ ARASINDAKİ ÖZEL HUKUK UYUŞMAZLIKLARINA DOĞRUDAN UYGULANABİLİRLİĞİ 
233
III. TKHK’NIN YATIRIM HİZMET VE FAALİYETLERİ BAĞLAMINDA UYGULAMA ALANI BULABİLECEK HÜKÜMLERİ 
240
A. Haksız Şartlara İlişkin Düzenlemelerin Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Bağlamında Uygulanabilirliği 
240
1. Genel Olarak Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şartlar 
240
2. Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şartların Denetlenmesi 
242
3. Haksız Şartların Yaptırımı 
248
4. Genel İşlem Koşulları ve Haksız Şartlar ile Çerçeve Sözleşme İlişkisi 
249
a. Çerçeve Sözleşme Hükümlerinin Genel İşlem Şartı Kapsamında Değerlendirilmesi 
249
b. Haksız Şart Olarak Değerlendirilemeyecek Çerçeve Sözleşme Hükümleri 
255
B. Ayıplı Hizmet ve Ayıplı Hizmetten Sorumluluğa İlişkin Hükümlerin Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Bağlamında Uygulanabilirliği 
258
1. Ayıplı Hizmet Kavramı 
258
2. Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinde Ayıptan Sorumluluk 
259
a. Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinin Sunulmasında Ayıp Kavramı 
259
b. Ayıplı Yatırım Hizmet ve Faaliyetinden Yararlanan Tüketicinin Hakları 
262
i. Tüketicinin Seçimlik Hakları 
262
ii. Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinin Ayıplı İfası Halinde Sözleşmeden Dönme Hakkının Kullanılabilirliği 
264
c. Ayıplı Yatırım Hizmet ve Faaliyetinden Doğan Sorumluluğun Tabi Olduğu Zamanaşımı Süresi 
268
C. Finansal Hizmetlere İlişkin Düzenlemelerin Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Bağlamında Uygulanabilirliği 
268
1. Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşme Kavramı 
268
2. Finansal Hizmetlere İlişkin Mesafeli Sözleşme Kapsamına Giren Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinin Belirlenmesi 
270
3. Kripto Varlıkların Alım Satımına İlişkin Mesafeli Finansal Sözleşmelerin Durumu 
273
a. Kripto Varlıklar ve Hukuki Nitelikleri 
273
b. Kripto Varlık Alım Satımının ve Bu Kapsamda Akdedilen Mesafeli Sözleşmelerin Tüketici Mevzuatı Karşısındaki Durumu 
281
4. Mesafeli Finansal Sözleşmelere İlişkin Düzenlemelerin Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerine Uygulanabilirliği 
282
a. Bilgilendirme Yükümlülüklerine İlişkin Düzenlemelerin Uygulanabilirliği 
282
b. Cayma Hakkına İlişkin Düzenlemelerin Uygulanabilirliği 
286
i. Cayma Hakkı Kullanımına İlişkin Tüketici Mevzuatı Düzenlemeleri 
286
ii. Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Sözleşmelerin Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Bağlamında Akdedilen Sözleşmeler Kapsamında Değerlendirilmesi 
289
D. Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin Düzenlemelerin Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Bağlamında Uygulanabilirliği 
291
1. Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin Tüketici Mevzuatı Düzenlemeleri 
291
2. Ticari Reklam ve İlanlara İlişkin Tüketici Mevzuatı Düzenlemelerinin Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerine Uygulanabilirliği 
293
3. Aldatıcı Reklam Yoluyla Pazarlanan Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerine Karşı Tüketicinin BK ve TTK Uyarınca Korunması 
296
4. Aldatıcı Reklam Yoluyla Pazarlanan Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerine Karşı Tüketicinin İdari Denetim Mekanizması ile Korunması 
301
E. Uyuşmazlıkların Çözümüne İlişkin Düzenlemelerin Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Bağlamında Uygulanabilirliği 
302
1. Tüketici Mahkemelerinin ve Tüketici Hakem Heyetlerinin Görev Alanına İlişkin Düzenlemeler 
302
a. Tüketici Mahkemelerinin Görev Alanı 
302
b. Tüketici Hakem Heyetlerinin Görev Alanı 
305
2. Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri ve Tüketici İşlemlerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Uygulanabilirliği 
307
a. Genel Olarak Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinin Uygulanabilirliği 
307
b. Dava Şartı Arabuluculuğun Uygulanabilirliği 
309
c. Yatırım Hizmet ve Faaliyetlerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Tüketici Mevzuatının Uyuşmazlık Çözümüne İlişkin Düzenlemelerinin Uygulanabilirliği 
313
Sonuç 
317
Kaynakça 
325
Kavram Dizini 
341