HİLE VE HATA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
1.1. HİLE VE HATA TANIMI
25
1.2.1. Çalışan Hileleri
27
1.2.2. Yönetim Hileleri
29
1.2.3. Yatırım Hileleri
30
1.2.4. Satıcı Hileleri
30
1.2.5. Müşteri Hileleri
30
1.3. ÇALIŞANLARI HİLE YAPMAYA İTEN NEDENLER
30
1.3.1. Hile Üçgeni – Hile Unsurları
31
1.3.1.2. Fırsat Unsuru
34
1.3.1.3. Haklı Gösterme Unsuru
35
1.3.2. Hile Ölçeği (Suistimal Cetveli)
35
1.4. HİLE YAPANLARIN KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
39
1.5. HİLEYE MARUZ KALAN ŞİRKETLERİN ÖZELLİKLERİ
42
MUHASEBE SİSTEMİNDE HİLE VE
HATA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
2.1. MUHASEBE HATALARI
45
2.1.1. Muhasebe Hatalarının Tanımı ve Özellikleri
45
2.1.2. Muhasebe Hatalarının Nedenleri
46
2.1.2.1. Bilgisizlik ve Tecrübesizlik
46
2.1.2.2. İhmal ve Dikkatsizlik
47
2.1.3. Muhasebe Hatalarının Türleri
47
2.1.3.1. Matematik Hataları
47
2.1.3.2. Kayıt Hataları
48
2.1.3.2.1. Rakam Hatası
48
2.1.3.2.2. Hesap Hatası
48
2.1.3.2.3. Borç ve Alacak Tarafın Karıştırılması
49
2.1.3.3. Nakil Hataları
49
2.1.3.4. Unutma ve Tekrarlama Hataları
49
2.1.3.5. Bilanço Hataları
50
2.2. MUHASEBE HİLELERİ
50
2.2.1. Muhasebe Hilelerinin Tanımı ve Özellikleri
50
2.2.2. Muhasebe Sisteminde Hile ve Hata Ayırımı
51
2.2.3. Muhasebe Hilelerinin Nedenleri
52
2.2.4. Muhasebe Hilelerinin Türleri
52
2.2.4.1. Kasti Hatalar
53
2.2.4.2. Kayıt Dışı İşlemler
54
2.2.4.3. Sahte Belge Düzenlenmesi ve Kullanılması
55
2.2.4.4. Yanıltıcı Belge Düzenlenmesi ve Kullanılması
56
2.2.4.5. Tahrif Edilmiş Belge, Defter Düzenlenmesi ve Kullanılması
59
2.2.4.6. Defter ve Belgelerin Yok Edilmesi veya Gizlenmesi
59
2.2.4.7. Gerçek Dışı Hesapların Açılması
60
2.2.4.8. İşlemden Önce veya Sonra Kayıt
60
2.2.4.9. Bilanço Hileleri
61
2.2.4.9.1. Bilançonun Güzelleştirilmesi
62
2.2.4.9.2. Bilanço Kötüleştirilmesi
63
2.2.4.10. Bilgisayar Hileleri
64
2.2.4.10.1. Yanlış Veri Girişi
64
2.2.4.10.2. Bilgisayar Yazılımları Üzerinde Değişiklik Yapılması
65
2.2.4.10.3. Muhasebe Verilerinin Değiştirilmesi veya Yok Edilmesi
66
2.2.5. Örnek Bir Muhasebe Hilesi
66
HİLENİN ÖNLENMESİ, TESPİT EDİLMESİ,
ARAŞTIRILMASI VE RAPORLANMASI
3.1. HİLENİN ÖNLENMESİ
69
3.1.1. Hile Önleme Yöntemleri
69
3.1.1.1. Etik Kültürü ve Davranış Kurallarının Oluşturulması
70
3.1.1.1.1. Etik Kurallar Örneği (Etik Kod)
71
3.1.1.2. Hile Riski Yönetimi ve Değerlendirilmesi
75
3.1.1.2.1. Hile Risk Isı Haritası
78
3.1.1.2.2. Hile Riski Değerlendirme Örneği
79
3.1.1.3. Uygun Çalışanların İşe Alınması ve Terfi Ettirilmesi
81
3.1.1.4. Çalışanların Gözlenmesi
82
3.1.1.5. İhbar Hattı Oluşturulması
82
3.1.1.6. Cezalandırma Korkusunun Yaratılması
83
3.1.1.7. Olumlu Çalışma Ortamının Yaratılması
84
3.1.1.7.1. Yüksek ve Düşük Hile Riski Taşıyan Ortamlar
85
3.1.1.8. Çalışanlara Destek Programlarının Oluşturulması
86
3.1.1.9. Hile Bilincinin Oluşturulması
86
3.1.2. Hile Önleme Politikası ve Örneği
86
3.2. İÇ KONTROL SİSTEMİNİN TANIMI VE KAPSAMI
89
3.2.1. İç Kontrol Sisteminin Amaçları
91
3.2.2. İç Kontrol Sisteminin Etkililiği
93
3.2.3. İç Kontrol Sisteminin Temel Unsurları
93
3.2.3.1. Kontrol Ortamı
94
3.2.3.2. Risk Değerlendirme
94
3.2.3.3. Kontrol Faaliyetleri
96
3.2.3.4. Bilgi ve İletişim
96
3.2.4. İşletmelerde Etkili Bir İç Kontrol Sisteminin Temel İlkeleri
98
3.2.4.1. Görevlerin Ayırımı
98
3.2.4.2. Yetkilendirme
99
3.2.4.3. Uygun Belgeleme ve Muhasebe Kayıt Düzeni
99
3.2.4.4. Fiziki Koruma
100
3.2.4.5. Bağımsız Mutabakat
100
3.2.6. İşletmelerde Hile ve Hataların Önlenmesinde İç Kontrol Sisteminin Önemi ve Etkinliği
101
3.3. HİLENİN TESPİT EDİLMESİ
104
3.3.1. Hileyi Tespit Etme Yöntemleri
105
3.3.2. Hilenin Tespit Edilmesinde Hile Belirtileri
109
3.3.2.1. Muhasebe ile İlgili Hile Belirtileri
110
3.3.2.1.2. Hileli Yevmiye Kayıtlan ve Belirtileri
112
3.3.2.2. İç Kontrol Yapısı Zayıflıkları
113
3.3.2.3. Analitik Anormallikler
115
3.3.2.4. Üçüncü Kişilerle Olan İlişkilerde Hile Belirtileri
116
3.3.2.5. Şikâyetler ve Uyarılar
118
3.3.2.6. Aşırı Yaşam Biçimleri
119
3.3.2.7. Olağan Olmayan Davranışlar
120
3.4. HİLENİN ARAŞTIRILMASI
121
3.5. HİLENİN RAPORLANMASI
124
3.5.1. Hile Denetim Raporunun Kalitesini Etkileyen Faktörler
125
3.5.2. Hile Denetim Raporunun Temel Özellikleri
126
3.5.3. Hile Denetim Raporunun Yapısı
126
3.5.4. Örnek Bir Hile Denetim Raporu
128
İŞLETMELERDE HİLE VE HATALARIN ÖNLENMESİNDE
İÇ KONTROL SİSTEMİ ARACI OLARAK
KKP SİSTEMİ KULLANIMININ ETKİSİ
4.1. KKP’NİN TANIMI VE KAPSAMI
137
4.2. KKP’NİN KULLANIM AMACI
139
4.3. KKP SİSTEMİNİN FAYDALARI
140
4.4. KKP SİSTEMİNİN OLUMSUZ YÖNLERİ
142
4.5. KKP SİSTEMİNDE KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİ
143
4.6. KKP SİSTEMİNİN BÜTÜNLEŞİK BİLGİ SİSTEMİ İÇERİSİNDEKİ YERİ
144
4.7. KKP SİSTEMİ UYGULAMALARININ MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİNE ETKİSİ
146
4.8. KKP SİSTEMİ KULLANILAN İŞLETMELERDE İÇ KONTROL SİSTEMİNİN YAPISI
147
4.9. KKP SİSTEMİNDE MUHASEBE BİLGİ SİSTEMİ GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI
151
KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI SİSTEMİ
KULLANILAN FİRMADA ÖRNEK UYGULAMA
5.1. UYGULAMANIN KAPSAMI
155
5.1.1. Uygulamanın Konusu
155
5.1.2. Uygulamanın Amacı
155
5.1.3. Uygulamanın Yöntemi
155
5.1.4. Uygulamadaki Sınırlılıklar
156
5.2. UYGULAMANIN GENEL BULGULARI
156
5.2.1. Uygulama Yapılan Firmanın Tanıtılması
156
5.2.2. Firmanın KKP Sistemine İhtiyaç Duyma Nedenleri ve KKP Sistemi Yapısı
158
5.2.3. Firmanın İç Kontrol Sistemi Yapısı
164
5.2.4. Firmada Hile ve Hataların Önlemesinde İç Kontrol Sistemi Aracı Olarak KKP Sistemi Kullanımının Etkisi
167