Medeni Usul Hukuku

İÇİNDEKİLER 

KISALTMALAR . XXIII 

GENEL KAYNAKÇA . XXVII 

§ 1– GİRİŞ . 1 

I. Medenî Usul Hukukunun Konusu . 1 

II. Medenî Usul Hukukunun Amacı . 3 

III. Medenî Usul Hukukunun Tarihî Gelişimi ve Bugünkü Medenî Usul Kanunumuz 5 

IV. Medenî Usul Hukukunun Pozitif Kaynakları . 10 

V. Yargılama Hukuku Güvenceleri ve Medenî Usul Hukuku Bakımından Önemi 11 

VI. Usul Hükümlerinin Zaman İtibariyle Uygulama Alanı . 13 

VII. Medenî Usul Hükümlerinin Yorumu . 17 

VIII. Usul Hukuku İşlemleri 19 

IX. Medenî Usul Hukukunda İlmî ve Kazaî İçtihatlar 22 

§ 2– MAHKEME TEŞKİLATI VE YARGI GÖREVLİLERİ 27 

I. Yargı Erki ve Adlî Yargı Mahkemeleri . 27 

II. Hâkimlik Mesleği 29 

III. Hâkimlerin Bağımsızlığı 31 

IV. Hâkimlerin Tarafsızlığı 33 

V. Hâkimin Yasaklılığı ve Reddi . 35 

VI. Hâkimin Hukukî Sorumluluğu . 37 

VII. İstinabe. 39 

VIII. Avukatlık. 40 

§ 3– DAVANIN AÇILACAĞI MAHKEME (GÖREV VE YETKİ) 45 

I. Davanın Hangi Mahkemede Açılacağı 45 

A. Mahkemelerin Görev ve Yetkisi, Hak Arama Hürriyeti ve Tabii Hâkim İlkesi 45 

1. Görevle İlgili Temel Kurallar 48 

2. Özel Görevli Mahkemeler . 50 

a) Sulh Hukuk Mahkemesi 50 

b) Asliye Ticaret Mahkemesi . 50 

c) Tüketici Mahkemeleri . 53 

d) Diğer Özel Görevli Mahkemeler . 55 

C. Mahkemelerin Yetkisi . 56 

1. Genel Yetki Kuralı 57 

2. Sözleşmeye Dayanan Davalarda Yetki 60 

3. Haksız Fiil Davalarında Yetki . 60 

4. Mirastan Doğan Davalarda Yetki 61 

5. Taşınmaz Davalarında Yetki 62 

6. Karşı Davada Yetki 62 

7. Şubeler ve Tüzel Kişilerle İlgili Davalarda Yetki . 62 

8. Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Davalarda Yetki 63 

9. Yetki Sözleşmesi 64 

D. Görevsizlik ve Yetkisizlik Hakkındaki Usulî Savunmaların İleri Sürülmesi 71 

E. Görevsizlik ve Yetkisizlik Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler ve Yargı Yerinin Belirlenmesi 72 

§ 4– YARGILAMA HUKUKU GÜVENCELERİ VE YARGILAMAYA HÂKİM OLAN İLKELER . 75 

I. Yargılama Hukuku Güvenceleri 75 

A. Adil Yargılanma Hakkı . 75 

B. Hukukî Dinlenilme Hakkı . 78 

II. Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler . 80 

A. Aleniyet İlkesi 81 

B. Doğrudanlık İlkesi . 83 

C. Usul Ekonomisi İlkesi. 86 

D. Tasarruf İlkesi 88 

E. Taraflarca Getirilme İlkesi . 90 

F. Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi 92 

G. Tarafların Dürüst Davranma ve Doğruyu Söyleme Ödevi . 98 

H. Yargılamayı Hâkimin Sevk ve İdare Etmesi . 100 

§ 5– DAVADA TARAFLAR . 103 

I. Taraf Kavramı . 103 

II. İki Taraf Sistemi 104 

III. Taraf Ehliyeti, Dava Ehliyeti ve Dava Takip Yetkisi . 105 

A. Taraf Ehliyeti . 105 

B. Dava Ehliyeti . 110 

C. Dava Takip Yetkisi . 113 

IV. Davaya Vekâlet . 116 

V. Taraflara İlişkin Dava Şartlarının İncelenmesi 118 

VI. Davada Tarafın Yanlış Gösterilmesi 119 

§ 6– DAVA ARKADAŞLIĞI VE DAVAYA MÜDAHALE 121 

I. Dava Arkadaşlığı . 121 

A. İhtiyarî Dava Arkadaşlığı . 121 

B. Mecburî Dava Arkadaşlığı . 124 

II. Fer’î Müdahale ve Davanın İhbarı 128 

A. Fer’î Müdahale 129 

B. Davanın İhbarı . 133 

III. Aslî Müdahale 135 

IV. Cumhuriyet Savcısının Davada Yer Alması . 137 

§ 7– TEBLİGAT, SÜRELER, ESKİ HÂLE GETİRME VE ADLÎ TATİL 139 

I. Tebligat 139 

A. Genel Olarak . 139 

B. Tebligat Usulleri 140 

C. Milletlerarası Tebligat . 143 

II. Süreler ve Eski Hâle Getirme 146 

A. Süreler. 146 

B. Eski Hâle Getirme 148 

III. Adlî Tatil . 150 

§ 8– DAVA TÜRLERİ. 153 

I. Giriş 153 

A. Eda Davası . 153 

B. Tespit Davası . 154 

C. İnşaî Dava 156 

III. HMK’da Yer Verilen Diğer Dava Türleri 158 

A. Kısmî Dava. 158 

B. Belirsiz Alacak Davası 160 

C. Davaların Yığılması (Objektif Dava Birleşmesi) . 165 

D. Terditli Dava 167 

E. Seçimlik Dava 167 

F. Topluluk Davası . 168 

§ 9– DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZLAR . 171 

I. Dava Şartları . 171 

A. Mahkemeye İlişkin Dava Şartları . 172 

1. Türk Mahkemelerinin Yargı Yetkisinin (Yargı Hakkının) Bulunması 172 

2. Yargı Yolunun Caiz Olması 172 

B. Taraflara İlişkin Dava Şartları 177 

C. Dava Konusuna İlişkin Dava Şartları 177 

1. Hukukî Menfaat 177 

a) Eda Davalarında Hukukî Menfaat . 179 

b) Tespit Davalarında Hukukî Menfaat . 180 

c) İnşaî Davalarda Hukukî Menfaat . 181 

2. Derdestlik 181 

3. Kesin Hüküm Bulunmaması 184 

4. Gider Avansı 184 

5. Teminat . 186 

6. Diğer Dava Şartları 187 

II. Dava Şartlarının İncelenmesi 188 

III. İlk İtirazlar 189 

A. İlk İtirazların İleri Sürülmesi 190 

B. İlk İtirazların İncelenmesi 190 

§ 10– DAVA KONUSU, DAVANIN AÇILMASI VE KARŞI DAVA 191 

II. Davanın Açılması ve Dilekçeler Aşaması 196 

A. Dava Dilekçesi . 197 

1. Dava Dilekçesinin Zorunlu Unsurları . 197 

2. Dava Dilekçesinin Zorunlu Olmayan Unsurları 200 

B. Dava Açılması ve Sonuçları . 203 

C. Cevap Dilekçesi . 207 

D. Savunma Araçları 208 

E. İkinci Dilekçeler Aşaması . 214 

III. Karşı Dava . 214 

§ 11– İDDİA VE SAVUNMANIN DEĞİŞTİRİLMESİ VE GENİŞLETİLMESİ YASAĞI VE ISLAH 219 

I. İddia ve Savunmanın Değiştirilmesi ve Genişletilmesi Yasağı 219 

II. Islah 225 

§ 12– DAVANIN GERİ ALINMASI, DAVA KONUSUNUN DEVRİ, İRADÎ TARAF DEĞİŞİKLİĞİ 231 

I. Davanın Geri Alınması 231 

II. Dava Konusunun Devri . 232 

III. İradî Taraf Değişikliği 233 

§ 13– ÖN İNCELEME 237 

§ 14– TAHKİKAT 243 

I. İsticvap . 245 

II. Tarafların Dinlenmesi . 247 

III. Tutanaklar 248 

IV. Dosyanın İşlemden Kaldırılması . 249 

V. Ön Sorun 250 

VI. Bekletici Sorun . 251 

VII. Davaların Birleştirilmesi ve Ayrılması . 253 

§ 15– İSPAT VE DELİLLER . 257 

I. İspat Hukukuna İlişkin Bazı Temel Kavram ve Müesseseler . 257 

B. İkrar . 258 

C. İspat Yükü . 263 

1. İspat Yüküne İlişkin Temel Kavramlar . 263 

2. İspat Yükü Bakımından Özellik Arz Eden Durumlar . 265 

D. İspat Ölçüsü 267 

E. İspat Gücü . 269 

F. Somutlaştırma Yükü 270 

G. Karineler . 271 

II. Deliller 275 

A. Delil Sistemleri 275 

B. Hukuka Aykırı Deliller 276 

C. Delil Sözleşmeleri 279 

D. Delillerin İleri Sürülmesi 280 

E. Delil Türleri . 286 

1. Kesin Deliller . 287 

a) Senet . 287 

aa. Senet ve Belge Kavramları . 287 

bb. İspat Şartı–Geçerlilik Şartı Ayrımı 289 

cc. Senetlerin İspat Gücü 290 

dd. Senetlerin Üçüncü Kişilere Karşı İspat Gücü . 293 

ee. Senet ve Belgelerin Mahkemeye İbrazı . 294 

ff. Ticarî Defterlerle İspat 296 

b) Yemin 299 

c) Kesin Hüküm . 302 

2. Takdirî Deliller . 302 

a) Tanık Beyanı 303 

aa. Tanıklıktan Çekinme 305 

i. Kişisel Nedenlerle Tanıklıktan Çekinme 305 

ii. Sır Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme . 306 

iii. Menfaat İhlali Tehlikesi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme 306 

bb. Tanık Beyanının Değerlendirilmesi . 308 

b) Bilirkişi . 309 

aa. Genel Olarak . 309 

cc. Bilirkişi Raporu 312 

dd. Bilirkişi Raporunun Değerlendirilmesi . 315 

ee. Bilirkişinin Hukukî Sorumluluğu 317 

c) Keşif 317 

d) Kanunda Düzenlenmemiş Deliller . 319 

III. Senetle İspat Zorunluluğu 319 

A. Temel Kural . 319 

B. Senetle İspat Zorunluluğunun İstisnaları 322 

1. Ticarî Defterlerle İspat Usulünün Senetle İspat Zorunluluğu ile İlişkisi . 322 

2. Manevî İmkânsızlık Hâlleri 323 

3. Maddî İmkânsızlık Hâlleri 324 

4. Delil Başlangıcı 325 

C. Senede Karşı Senetle İspat Zorunluluğu . 327 

§ 16– SÖZLÜ YARGILAMA VE HÜKÜM . 331 

I. Sözlü Yargılama 331 

II. Karar ve Hüküm 332 

III. Hükmün Tashihi, Tavzihi ve Tamamlanması 336 

IV. Hükmün Etkileri ve Kesin Hüküm . 337 

A. Genel Olarak . 338 

B. Şeklî Anlamda Kesin Hüküm . 338 

C. Maddî Anlamda Kesin Hüküm. 339 

1. Maddî Anlamda Kesin Hükmün Unsurları . 339 

2. Kesin Hükmün Etkileri . 340 

a. Kesin Hükmün Olumsuz (Dava Şartı) Etkisi . 340 

b. Kesin Hükmün Olumlu (Kesin Delil) Etkisi . 341 

c. Yenilik Doğuran (İnşaî) Etki . 343 

d. Kesin Hükmün Unsur Etkisi . 343 

3. İlamların Belge Olarak Delil Teşkil Etmesi . 344 

4. Kesin Hükmün Kişi Bakımından Sınırları 345 

5. Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesini Bağlaması 346 

§ 17– HÜKÜM VE USULÎ RET DIŞINDAKİ NİHAÎ KARARLAR 351 

II. Davaya Son Veren Taraf İşlemleri 352 

A. Davadan Feragat ve Davayı Kabul . 354 

B. Sulh . 356 

III. Davanın Açılmamış Sayılması . 359 

IV. Davanın Konusuz Kalması . 361 

§ 18– YARGILAMA GİDERLERİ VE ADLÎ YARDIM 363 

I. Yargılama Giderleri . 363 

II. Adlî Yardım . 368 

§ 19– BASİT YARGILAMA USULÜ . 371 

§ 20– GEÇİCİ HUKUKÎ KORUMA TEDBİRLERİ 375 

I. Genel Olarak. 375 

II. İhtiyatî Tedbir . 376 

A. İhtiyatî Tedbir Türleri 377 

B. İhtiyatî Tedbirde Yargılama Usulü . 378 

1. İhtiyatî Tedbirde Görev ve Yetki . 378 

2. Tedbir Talebi . 379 

3. İhtiyatî Tedbirde Teminat . 379 

4. İhtiyatî Tedbir Kararına İtiraz ve Kanun Yolu 379 

5. İhtiyatî Tedbir Kararının Uygulanması ve Tedbiri Tamamlayan İşlemler 381 

6. İhtiyatî Tedbir Dolayısıyla Tazminat 382 

III. Delillerin Tespiti . 382 

§ 21– ÇEKİŞMESİZ YARGI . 385 

I. Genel Olarak. 385 

II. Çekişmesiz Yargı İşleri 388 

III. Çekişmesiz Yargı İşlerinin Sınıflandırılması . 388 

IV. Çekişmesiz Yargı Organları . 390 

V. Çekişmesiz Yargıda Görev ve Yetki . 390 

VI. Bir İşin Yargılama Sırasında Çekişmesiz Olmaktan Çıkıp Çekişmeli Yargı Alanına Girmesi 391 

VIII. Çekişmesiz Yargıda Üçüncü Kişilerin Yargılamaya Katılması 393 

IX. Çekişmesiz Yargıda Yargılama Usulü 394 

A. Çekişmesiz Yargıda Yargılamanın Başlaması . 395 

B. Çekişmesiz Yargıda Yargılama Konusunun Belirlenmesi . 395 

C. Çekişmesiz Yargıda Re’sen Araştırma İlkesinin Uygulanması 396 

D. Çekişmesiz Yargıda Yargılamanın Sona Ermesi . 396 

1. Talebin Geri Alınması, Feragat, Kabul ve Sulh. 396 

2. Nihaî Karar 396 

E. Çekişmesiz Yargıda Kanun Yolları 397 

1. Çekişmesiz Yargı Kararlarına Karşı İstinaf . 397 

2. Çekişmesiz Yargı Kararlarına Karşı İtiraz . 399 

a. Adın Değiştirilmesine İtiraz . 399 

b. Vesayet ile İlgili Çekişmesiz Yargı İşlerinde İtiraz 400 

aa. Vasi Tayinine İtiraz 400 

bb. Vasinin Azline İlişkin Sulh Hukuk Mahkemesi Kararına İtiraz 400 

cc. Sulh Hukuk Mahkemesinin Vesayet Makamı Olarak Verdiği Kararlara İtiraz 400 

§ 22– KANUN YOLLARI 403 

I. Genel Bilgiler 403 

II. HMK’nın Kanun Yollarına İlişkin Hükümleri 406 

A. HMK’nın Kanun Yolları Hükümlerinin Zaman İtibarıyla Uygulanması . 406 

B. HMK’ya Göre Kanun Yolları . 411 

1. İstinaf 411 

a. İstinaf Başvurusu . 412 

aa. Yetkili İstinaf Mahkemesi 412 

bb. İstinaf Edilebilecek Kararlar 412 

cc. İstinaf Gerekçesi ve Talep Sonucu. 416 

dd. İstinafa Hangi Tarihte Başvurulmuş Sayılacağı 417 

ee. İstinaf Süresi 417 

ff. İstinaf Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla İstinaf . 419 

gg. İstinaftan Feragat 420 

hh. İstinafın İcraya Etkisi . 420 

aa. İstinafta Ön İnceleme 424 

bb. İstinafta Esastan İnceleme 427 

c. İstinafta Karar . 430 

aa. Bölge Adliye Mahkemesinin Duruşma Yapmadan ve Kesin Olarak Karar Vereceği Hâller 434 

i. Davaya Bakması Yasak Olan Hâkimin Karar Vermiş Olması ve İleri Sürülen Haklı Ret Talebine Rağmen Reddedilen Hâkimin Davaya Bakmış Olması . 434 

ii. Mahkemenin Görevli ve Yetkili Olmasına Rağmen Görevsizlik veya Yetkisizlik Kararı Vermiş Olması veya Mahkemenin Görevli ya da Yetkili Olmamasına Rağmen Davaya Bakmış Bulunması 436 

iii. Diğer Dava Şartlarına Aykırılık Bulunması 437 

iv. Mahkemece Usule Aykırı Olarak Davanın veya Karşı Davanın Açılmamış Sayılmasına Karar Verilmiş Olması . 438 

v. Mahkemece Usule Aykırı Olarak Davaların Birleştirilmesine veya Ayrılmasına Karar Verilmiş Olması. 438 

vi. Mahkemece Uyuşmazlığın Çözümünde Etkili Olabilecek Ölçüde Önemli Delillerin Toplanmamış veya Değerlendirilmemiş Olması ya da Talebin Önemli Bir Kısmı Hakkında Karar Verilmemiş Olması 441 

bb. Bölge Adliye Mahkemesinin Duruşma Yapmadan Esasa İlişkin Karar Vereceği Hâller 443 

d. İstinaf İncelemesinde Yapılamayacak İşlemler . 445 

2. Temyiz . 448 

a. Temyiz Başvurusu . 449 

aa. Temyiz Edilebilecek Kararlar . 449 

bb. Temyiz Sebepleri ve Talep Sonucu 451 

cc. Temyize Hangi Tarihte Başvurulmuş Sayılacağı 455 

ee. Temyiz Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla Temyiz . 455 

ff. Temyiz Dilekçesinin Hangi Yargıtay Dairesine Gönderileceği (Yargıtay Daireleri Arasındaki İş Bölümü) 455 

gg. Temyizden Feragat 456 

hh. Temyizin İcraya Etkisi 457 

b. Temyiz İncelemesi . 457 

aa. Temyizde Ön İnceleme 457 

c. Temyizde Karar . 459 

d. Bozma Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler 461 

3. Kanun Yararına Temyiz . 469 

4. Yargılamanın İadesi . 470 

C. HUMK’un Eski (20.07.2016 Tarihinden Önce Karara Bağlanan Davalarda Uygulanan) Hükümlerine Göre Kanun Yolları . 476 

1. HUMK’un Eski Kanun Yolları Hükümlerinin Zaman İtibarıyla Uygulama Alanı 477 

2. Temyiz . 477 

a. Temyiz Başvurusu . 477 

aa. Temyiz Edilebilecek Kararlar . 477 

bb. Temyiz Sebepleri ve Talep Sonucu 478 

cc. Temyize Hangi Tarihte Başvurulmuş Sayılacağı 480 

dd. Temyiz Süresi 481 

ee. Temyiz Dilekçesine Cevap ve Katılma Yoluyla Temyiz . 481 

ff. Temyiz Dilekçesinin Hangi Yargıtay Dairesine Gönderileceği (Yargıtay Daireleri Arasındaki İş Bölümü) 481 

gg. Temyizden Feragat 482 

hh. Temyizin İcraya Etkisi 482 

b. Temyiz İncelemesi . 482 

aa. Temyizde Ön İnceleme 482 

bb. Temyizde Esastan İnceleme 482 

c. Temyizde Karar . 483 

d. Bozma Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler 483 

3. Kanun Yararına Temyiz . 484 

4. Karar Düzeltme Yolu . 485 

§ 23– TAHKİM . 489 

I. Giriş 489 

II. Tahkim Hükümlerinin Uygulama Alanı . 490 

III. Tahkime Elverişlilik . 492 

IV. Tahkim Sözleşmesi . 493 

V. Tahkimde Görevli ve Yetkili Mahkeme . 495 

VI. Tahkim İtirazı 496 

VIII. Hakemlerin Seçimi . 498 

IX. Hakemlerin Kendi Yetkileri Hakkında Karar Vermeleri . 499 

X. Tahkim Yargılamasında Usul 500 

XI. Hakemlerin Hakkaniyet ve Nasafet Kurallarına Göre Karar Vermeleri . 501 

XII. Hakem Yargılamasında Tebligat . 502 

XIII. Hakem Kararlarının İptali . 503 

XIV. Hakem Kararlarının İcra Kabiliyeti 505 

XV. Hakem Kararlarına Karşı Yargılamanın İadesi . 506 

§ 24– ARABULUCULUK 509 

I. Genel Olarak. 509 

II. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda Arabuluculuk 512 

A. Arabuluculuk ve Arabulucular . 512 

B. Arabuluculuğa Elverişlilik 514 

C. Arabuluculuğa İlişkin Temel Kurallar. 515 

D. Arabuluculuk Faaliyeti 516 

III. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk 519 

A. Dava Şartı Olarak Arabuluculuk Hakkındaki Genel Hükümler . 519 

B. İş Davalarında Arabuluculuk . 523 

C. Ticarî Davalarda Arabuluculuk 526 

D. Tüketici Davalarında Arabuluculuk . 527 

IV. Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmaları Hakkında Birleşmiş Milletler Konvansiyonu . 528 

KAVRAMLARA GÖRE ARAMA CETVELİ . 531 

KANUN MADDELERİNE GÖRE ARAMA CETVELİ 543