A. Sosyal Düzen Kurallarına Genel Bakış
1
B. Sosyal Düzeni Sağlamaya Yönelen Diğer Kurallar ve Hukuk Kuralları
2
1. Sosyal Düzeni Sağlamaya Yönelen Diğer Kurallar
3
d. Örf ve Âdet Kuralları
9
b. Hukuk Kurallarını Diğer Sosyal Düzen Kurallarından Ayıran Temel Özellik: Yaptırıma Bağlanmış Olma
12
bbd. Cebri İcra (Zorla Yerine Getirme)
21
c. Hukuk Kurallarının Özellikleri
22
ca. Hukuk Kurallarının Toplum Yaşamının Zorunlu Sonucu Olması
22
cb. Hukuk Kurallarının Soyut, Genel, Sürekli ve Objektif Nitelik Taşıması
22
cc. Hukuk Kurallarının Dışa Vurulmuş Fiil ve İlişkileri Düzenleme Altına Alması
23
cd. Hukuk Kurallarının Hukuki Olgu ve Hukuki Sonuç Olmak Üzere İki Kısımdan Oluşması
23
ce. Hukuk Kurallarının Bağlayıcı ve Zorlayıcı Olması
24
da. Sosyal Düzeni Sağlamak
25
db. Hukuki Güvenliği ve Barışı Sağlamak
25
dc. Özgürlükleri Sağlamak
26
dda. Denkleştirici Adalet (Eşitlik)
28
ddb. Dağıtıcı (Paylaştırıcı) Adalet
28
C. Hukukun Çeşitli Anlamları
30
3. Tabii (Doğal) Hukuk
31
5. Objektif Hukuk–Sübjektif Hukuk
33
D. Başlıca Hukuk Sistemleri
33
1. Kara Avrupası Hukuk Sistemi (Roma–Germen Hukuk Sistemi)
33
2. Anglo–Sakson Hukuk Sistemi
34
3. İslam Hukuku Sistemi
36
4. Sosyalist Hukuk Sistemi
37
E. Hukuka İlişkin Temel Ayrımlar
37
1. İç Hukuk–Uluslararası Hukuk
37
2. Maddi Hukuk–Yargılama (Usul) Hukuku (Şekli Hukuk)
37
3. Maddi Hukuk–Yürürlük Hukuku
38
4. Özel Hukuk–Kamu Hukuku
39
bd. Devletler Özel Hukuku
48
c. Kamu Hukuku Dalları
51
cc. Ceza Hukuku ve Ceza Usul Hukuku
56
cd. Medeni Usul Hukuku
60
ce. İcra ve İflas Hukuku
62
cg. Devletler Genel Hukuku
64
d. Karma Hukuk Dalları
66
da. Fikrî ve Sınai Haklar Hukuku
66
db. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku
67
dbb. Sosyal Güvenlik Hukuku
69
§ II. MEDENİ HUKUK KAVRAMI
75
A. Medeni Hukukun Anlamı
75
B. Medeni Hukukun Temel Kapsamı
76
2. TMK’nin Başlangıç Bölümü
77
3. Medeni Hukukun Alt Dalları
77
C. TMK ve TBK’nin Bütünlüğü ve Genel Nitelikli Hükümlerinin Özel Hukuk İlişkilerine Uygulanması (TMK m. 5)
102
2. TMK m. 5 Hükmüne Dayalı Uygulama Şartları
104
a. Bir Özel Hukuk İlişkisinin Mevcut Olması
104
b. Özel Hukuk İlişkisine İlişkin Özel Nitelikli Bir Düzenlemenin Bulunmaması
104
c. Genel Nitelikli Hükmün Uygulanacağı Somut Olayın Yapısına Uygun Olması
105
MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI VE UYGULANMASI
§ III. MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI
109
B. Kaynak Kavramının Anlamı
112
1. Yaratıcı Kaynaklar
112
2. Yürürlük Kaynakları
112
C. Medeni Hukukun Yürürlük (Asıl) Kaynakları
113
1. Normlar Hiyerarşisine Göre Yazılı (Şekli) Kaynaklar (Mevzuat)
113
b. Aynı Sırada Olan Yazılı Kaynaklar
116
bb. Kanun Hükmünde Kararname
117
bc. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
118
be. İçtihadı Birleştirme Kararları
120
bf. Uluslararası Andlaşmalar
121
2. Yazılı Olmayan Kaynaklar (Örf ve Âdet Hukuku)
123
3. Hâkim Tarafından Yaratılan Hukuk
124
D. Medeni Hukukun Yardımcı (İkincil) Kaynakları
124
2. Yargı Kararları (İçtihatlar)
125
3. Bilimsel Görüşler (Öğreti–Doktrin)
130
§ IV. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASI
131
B. Kanunların Yer ve Zaman Bakımından Uygulanması
133
1. Kanunların Yer Bakımından Uygulanması
133
2. Kanunların Zaman Bakımından Uygulanması
134
a. Kanunların Yürürlüğe Girmesinden Sonra Ortaya Çıkan Olaylar Bakımından Uygulanması (Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesi)
134
b. İstisna: Kanunların Geriye Yürümesi
138
c. Kanunların Yürürlükten Kalkması
142
cb. Örtülü Kaldırma ve Kanunlar Çatışması
143
C. Kanunların Sözü ve Özüyle Uygulanması
145
1. Kanunların Sözüyle Uygulanması
145
b. Kanun Hükümlerinin Düz ve Zıt Anlamı ile Uygulanması
147
2. Kanunun Özüyle Uygulanması (Kanun Hükümlerinin Yorumlanması)
150
ba. Yorum ile Varılan Anlama Göre Yorum Türleri (Açıklayıcı, Genişletici ve Daraltıcı Yorum)
152
bb. Yorumu Gerçekleştiren Makama Göre Yorum Türleri (Yasama Yorumu, Yargısal Yorum ve Bilimsel Yorum)
156
ca. Söze Göre (Sözel–Lâfzi) Yorum
157
cb. Amaca Göre Yorum (Gaî–Teleolojik Yorum)
158
3. Yorumda Başvurulacak Mantık Araçları
160
b. Öncelik (Evleviyet–Hayli Hayli Uygulama)
162
c. Zıt Anlamdan Sonuç Çıkarma (Mefhum–u Muhâlif)
163
D. Kanunların Nitelik Bakımından Uygulanması
163
1. Emredici Hukuk Kuralları
164
a. Mutlak Emredici Hukuk Kuralları
164
b. Nisbî Emredici Hukuk Kuralları
167
2. Yedek Hukuk Kuralları
169
b. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları
169
c. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları
171
3. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları
173
E. Medeni Hukukun Uygulanmasında Hâkimin Takdir Yetkisi
174
2. Takdir Yetkisinin Kullanılmasının Şartları
175
3. Takdir Yetkisinin Kullanılmasında Yöntem
179
F. Kanunda Uygulanabilir Nitelikte Bir Hükmün Bulunmaması ve Kanun Boşluğunun Doldurulmasında Örf ve Âdet Hukukunun Uygulanması
183
1. Kanunda Uygulanabilir Nitelikte Bir Hükmün Bulunmaması
183
b. Boşluk Olarak Nitelendirilmeyen Durumlar
185
bb. Bilerek (Kasıtlı) Susma
185
ca. Hüküm İçi (Kural İçi) Boşluklar
188
cb. Kanun Boşlukları (Kural Dışı Boşluklar)
189
cba. Bilinçli Boşluklar–Bilinçsiz Boşluklar
189
cbb. Açık Boşluklar–Örtülü Boşluklar
191
cbc. Gerçek Boşluklar–Gerçek Olmayan Boşluklar
195
2. Kanun Boşluğunun Doldurulmasında Örf ve Âdet Hukukunun Uygulanması
196
b. Örf ve Âdet Hukuku Kavramı ve Örf ve Âdet Hukukunun Fonksiyonları
197
c. Örf ve Âdet Hukukunun Doğması İçin Gereken Şartlar
200
ca. Sürekli Uygulanma (Maddi Unsur)
201
cb. Genel İnanış (Manevi Unsur)
201
cc. Devlet Desteği (Hukuki Unsur)
201
G. Hukuk Boşluğu ve Hâkimin Hukuk Yaratması
202
2. Hâkimin Hukuk Yaratmasının Şartları
203
3. Hâkimin Hukuk Yaratmasında Yöntem
204
4. Hâkim Tarafından Yaratılan Hukukun Nitelikleri
208
MEDENİ HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
A. Hak Kavramı ile Hakkın Sahibi ve Konusu
211
B. Hakların Çeşitleri
215
1. Dayandığı Hukuk Alanına Göre Haklar (Özel Hukuk ve Kamu Hukuku Hakları)
215
2. Para ile Ölçülebilen Değeri Bulunup Bulunmamasına (Konusuna) Göre Haklar
218
a. Para ile Ölçülebilen Değeri Bulunan Haklar (Malvarlığı Hakları)
218
aab. Alacak Hakkının Nisbîliği İlkesi ve İstisnaları
220
aaba. Alacak Hakkının Nisbîliği İlkesi
220
aabb. Alacak Hakkının Nisbîliği İlkesinin İstisnaları
222
abbb. Bireysel Mülkiyet
226
abbc. Birlikte Mülkiyet
226
abbca. Paylı Mülkiyet
226
abbcb. Elbirliği Mülkiyeti
228
abc. Sınırlı Aynî Haklar
229
abca. İrtifak Hakları
230
abcaa. İrtifak Hakkı Kavramı
230
abcab. İrtifak Haklarının Çeşitleri
231
a1. Yararlanmanın Kapsamına Göre İrtifak Hakları
231
aa1. Tam Yararlanma Yetkisi Sağlayan İrtifak Hakkı–İntifa Hakkı
231
aa2. Sınırlı Yararlanma Yetkisi Sağlayan İrtifak Hakları
233
a2. Yararlanmanın Türüne Göre İrtifak Hakları
235
a3. Hak Sahibinin Belirlenmesine Göre İrtifak Hakları
236
a1. Taşınır Rehninde Kural: Teslime Bağlı Taşınır Rehni
240
a2. Teslime Bağlı Olmayan Taşınır Rehni: Hayvan Rehni, Ticari İşletme Rehni ve Taşıt Rehni
240
abcbc. Taşınmaz Rehni
244
ac. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar
247
ad. Maddi Değeri Olan Fikrî Haklar
247
b. Değeri Para ile Ölçülemeyen Haklar (Şahısvarlığı Hakları)
248
3. İleri Sürülebileceği Çevre Bakımından Haklar: Mutlak Haklar–Nisbî Haklar
250
ba. Alelade Nisbî Haklar
254
bb. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nisbî Haklar
255
4. Kullanılmasının Etkisi Bakımından Haklar
258
b. Yenilik Doğuran Haklar
259
bb. Yenilik Doğuran Hakların Çeşitleri
260
bba. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar
260
bbb. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar
264
bbc. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar
264
bc. Yenilik Doğuran Hakların Ortak Özellikleri
265
bca. Şarta Bağlanamama
265
bcb. Zamanaşımına Değil Hak Düşürücü Süreye Tabi Olma
265
bcc. Kullanılmakla Sona Erme
266
5. Kullanma Yetkisine Göre Haklar: Şahsen Kullanılması Zorunlu Haklar–Başkası Tarafından Kullanılabilen Haklar
267
a. Şahsen Kullanılması Zorunlu Haklar (Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar)
267
b. Başkası Tarafından Kullanılabilen Haklar (Kişiye Bağlı Olmayan Haklar)
269
6. Bağımsız Haklar–Bağlı Haklar
269
C. Hakların Kazanılış Tarzı
271
D. Hakların Kaybediliş Tarzı
274
E. Zamanın Geçmesine Bağlanan Hukuki Sonuçlar
275
2. Hukuka Uygun Fiiller
282
3. Hukuka Aykırı Fiiller
285
1. Hukuki İşlemin Tanımı ve Kurucu Unsurları
287
a. Hukuki İşlemin Tanımı
287
b. Hukuki İşlemin Kurucu Unsurları
287
bab. Açık ve Örtülü İrade Beyanı
288
bac. Varması Gerekli ve Varması Gerekli Olmayan İrade Beyanı
290
bb. Hukuk Düzeninin İrade Beyanının Yöneldiği Sonucu Tanıması
291
2. Hukuki İşlemin Çeşitleri
292
a. Gerekli İrade Açıklamasının Sayısı Bakımından Hukuki İşlemler
292
aa. Tek Taraflı Hukuki İşlemler
292
ab. İki Taraflı Hukuki İşlemler (Sözleşmeler)
293
abb. Borç Yüklenen Taraf Sayısına Göre Sözleşmeler
294
abba. Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler
294
abbb. İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler
294
ac. Çok Taraflı Hukuki İşlemler (Kararlar)
296
b. Malvarlığına Etkisi Bakımından Hukuki İşlemler
297
ba. Borçlandırıcı işlemler
297
bb. Tasarruf İşlemleri
298
bc. Kazandırıcı işlemler
299
bcb. Kazandırmanın Hukuki Sebebi
302
bcbc. Bağışlama Sebebi
302
c. Sonuçlarını Doğurdukları An Bakımından Hukuki İşlemler
303
ca. Sağlararası Hukuki İşlemler
303
cb. Ölüme Bağlı Hukuki İşlemler
303
d. Sebebe Bağlı Olup Olmaması Bakımından Hukuki İşlemler
304
D. Hukuki İşlemlerin Hükümsüzlüğü (Hukuki İşlemin Geçersizlik Hâlleri)
305
a. Tam Kesin Hükümsüzlük
310
aaa. Ayırt Etme Gücünün Bulunmaması
310
aab. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık
312
aac. Ahlaka Aykırılık
312
aad. Kamu Düzenine Aykırılık
314
aae. Kişilik Hakkına Aykırılık
314
aaf. Başlangıçtaki İmkânsızlık
315
aagba. Mutlak Muvazaa
317
aagc. Muvazaalı İşlemin Hükmü
319
aahb. Geçerlilik Şekli
321
aahc. Şekle Aykırılığın Hükmü
322
ac. Kesin Hükümsüz İşlemin Ayakta Tutulması
323
ad. Evlenmenin Mutlak Butlanı ile Farklılıkları
326
ae. Yokluk Yaptırımı ile Farklılıkları
328
b. Kısmi Kesin Hükümsüzlük
328
4. İptal Edilebilirlik
330
b. Düzelebilir Hükümsüzlük
332
bb. Düzelebilir Hükümsüzlük Hâlleri
333
bbc. Korkutma (İkrah)
338
c. Bozulabilir Geçerlilik (Aşırı Yararlanma–Gabin)
340
5. Askıda Hükümsüzlük (Eksiklik)
343
6. Nisbî (Sınırlı) Etkisizlik
345
HAKLARIN KAZANILMASI VE HUKUKİ SONUÇLARIN DOĞMASINDA İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ
§ VII. İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ
347
C. İyiniyetin Korunmasının Sebepleri
351
D. İyiniyetin Korunmasının Şartları
353
1. Hakkın Kazanılması veya Hukuki Sonucun Doğması İçin Gerekli Şartlarda Eksiklik Bulunması
353
2. Kanunda İyiniyetin Varlığına Sonuç Bağlanmış Olması
354
E. İyiniyetin Unsurları
356
1. Hukuki Eksikliğin Bilinmemesi
357
2. Hukuki Eksikliğe İlişkin Bilgisizliğin Mazur Görülebilir Nitelikte Olması (Gerekli Özenin Gösterilmesi Hâlinde Dahi Eksikliğin Bilinebilecek Durumda Olmaması)
359
F. İyiniyetin Aranacağı Kişi ve İyiniyetin Aranacağı An
362
1. İyiniyetin Aranacağı Kişi
362
c. Tüzel Kişiliği Bulunmayan Kişi Topluluklarında
363
2. İyiniyetin Aranacağı An
364
G. İyiniyetin İspatı (İyiniyet Karinesi)
365
§ VIII. İYİNİYETİN KORUNMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI
367
B. Eşya Hukukunda Aynî Hakların Kazanılması Bakımından İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları
368
1. Taşınır Eşya Üzerinde Aynî Hakların Kazanılması Bakımından İyiniyetin İşlevi
369
b. Sahibinin Elinden Rızası ile Çıkan Taşınır Eşya Bakımından (Taşınır Eşya Üzerinde İyiniyetle Emin Sıfatıyla Zilyetten Aynî Hak Kazanılması)
370
c. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Taşınır Eşya Bakımından
372
ca. İyiniyetin Her Türlü Taşınır Eşya Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 989/1)
373
cb. İyiniyetin Açık Artırma, Pazar ve Benzeri Yerlerde Satılan Taşınır Eşya Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 989/2)
374
cc. İyiniyetin Para ve Hâmiline Yazılı Senetler Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 990)
376
d. Taşınır Eşya Üzerinde Zamanaşımı Yoluyla Mülkiyet Hakkının Kazanılması Bakımından (TMK m. 777)
378
e. Taşınır Eşya Üzerinde Aynî Hak Kazanılması Bakımından İyiniyetin Hüküm ve Sonuçlarının Örneklendirilmesi
379
2. Taşınmaz Eşya Üzerinde Aynî Hak Kazanılması Bakımından İyiniyetin İşlevi
381
ab. Uygulama Örnekleri
389
b. Taşınmaz Eşya Üzerinde Zamanaşımı Yoluyla Mülkiyet Hakkının Kazanılması Bakımından (TMK m. 712)
391
C. Aile Hukukunda İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları
393
D. Alacağın Devrinde İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları
394
E. Miras Hukukunda İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları
395
HAKLARIN KULLANILMASI VE BORÇLARIN İFASINDA
DÜRÜSTLÜK KURALI İLE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
§ IX. DÜRÜSTLÜK KURALI
397
A. Dürüstlük Kuralının Anlamı ve Dürüstlük Kuralına Esas Ölçü
397
1. Dürüstlük Kuralının Anlamı
397
2. Dürüstlük Kuralına Esas Ölçü
399
B. Dürüstlük Kuralı ile Hakkın Kötüye Kullanılması ve İyiniyetin Korunması İlkesi Arasındaki İlişki ve Farklılıklar
402
1. Dürüstlük Kuralı ile Hakkın Kötüye Kullanılması
402
2. Dürüstlük Kuralı ile İyiniyetin Korunması İlkesi
404
C. Dürüstlük Kuralının Temel Özellikleri
407
D. Dürüstlük Kuralının İşlevleri
409
1. Hakların Kullanılmasında ve Borçların İfasında İşlevi
409
2. Kanun Hükümlerinin Yorumlanmasında İşlevi
411
3. Hukuki İşlemler ve Özellikle Sözleşmelerde İşlevi
414
4. Sözleşme Görüşmelerinde Kusurlu Davranıştan Sorumluluk (Culpa in Contrahendo Sorumluluğu) Bakımından İşlevi
422
5. Kanuna Karşı Hilenin Önlenmesi Bakımından İşlevi
429
§ X. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
431
A. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı ve Uygulama Örnekleri
431
1. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı
431
2. Uygulama Örnekleri
435
B. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Unsurları
438
1. Bir Hakkın Varlığı
439
2. Hakkın Açıkça Dürüstlük Kuralına Aykırı Biçimde Kullanılması
439
3. Hakkın Kötüye Kullanılmasından Başkasının Zarar Görmesi veya Zarar Görme Tehlikesi ile Karşı Karşıya Kalması
440
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Önemli Bazı Görünümleri
441
1. Hakkın Kullanımında Meşru Bir Menfaatin Bulunmaması
442
2. Hakkın Kullanılmasının Sağlayacağı Menfaat ile Başkasına Verilecek Zarar Arasında Aşırı Orantısızlık Bulunması
443
3. Uyandırılan Güvene Aykırı/Çelişkili Davranışta Bulunulması
444
4. Şekle Aykırılığın İleri Sürülmesinin Hakkın Kötüye Kullanılması Teşkil Etmesi
449
5. Kendi Ahlaka Aykırı Davranışına Dayalı Olarak Hakkın Kullanılması
451
D. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları
453
HAKLARIN KORUNMASI VE İSPAT YÜKÜ
§ XI. HAKLARIN KORUNMASI
457
B. Hakların Hak Sahibi Tarafından Korunması
458
1. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa)
458
2. Zorunluluk (Iztırar) Hâli
461
3. Kendi Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanma
463
C. HAKLARIN DEVLET TARAFINDAN KORUNMASI
465
2. Talep ve Dava Hakları
465
d. Yenilik Doğuran Dava
471
4. Davaya Karşı Savunma Yolları
473
A. İspat ve İspat Yükü Kavramları
479
B. İspat Yükünün Dağılımı
481
a. İkrar Edilen Olgular
482
b. Hayatın Normal Akışına Uyan Olgular
484
c. Herkesçe Bilinen Olgular (Maruf ve Meşhur Vakıalar)
484
d. Kanun Hükümleri ile İspat Yükünün Özel Olarak Düzenlendiği Hâller
485
e. Kanuni Karine veya Faraziyeye Dayanılması
486
eaa. Kanundan Doğan Karineler (Kanuni Karineler)
486
C. Resmî Sicil ve Senetlerin İspat Gücü
492
2. Resmî Sicil Kavramı
492
3. Senet Kavramı ve Senedin Çeşitleri
493