ÇOK YÖNLÜ BİR MECELLE KÜLLİ KÂİDELER ŞÂRİHİ:
A. Terceme–i Gunyeti’t–Talibîn li’ş–Şeyh Hazreti Abdülkâdir Geylânî el–
Müsemmâ bi–Umdeti’s–sâlihîn
19
B. Mirkâtü Merâtibi İlmi Ledünnî fî–Menâkıbi Abdülkâdir Geylânî
20
C. Şerh ve Terceme–yi Delâil–i Abdülkâdir Geylânî
21
D. Terceme–i Tâ‘tîri’l–enâm fî–Tabîri’l–menâm li’n–Nablusî
21
E. Terceme–i Tehâfütü’l–felâsife
22
F. Tafsîl li–tavzîhi'l–kavâidi'l–fıkhiyyeti ve’l–usûliyyeti fî–Evveli Mecelleti'l–
1. Kavramların Istılâhî/Terim Manaları
23
2. Maddelerin Ayet ve Hadislerden Kaynakları
24
3. Gerekçeli Açıklamalar
25
İSLAM HUKUKUNDA KÜLLÎ KAİDE MEFHUMU
I. KÜLLÎ KAİDE KAVRAMI
31
II. KÜLLÎ KAİDELERİN KAYNAĞI
34
III. KÜLLÎ KAİDELERE DAİR ESERLERİN TARİHİ KÖKENİ
36
IV. KÜLLÎ KAİDELERİN ÖZELLİKLERİ VE ÖNEMİ
37
Ağlebi Nitelikte Olması
37
Soyut Nitelikte Olması
39
Çok Sayıda Şer‘î Delile Dayanması
39
Hukukî İnkişaf ve Güvene Neden Olması
41
Küllî Kaidelerle Hüküm Verme
41
Küllî Kaidelerin Sayısı
45
Külli Kaideler Şerhi: Tafsîl Li–Tavzîhi'l–Kavâidi'l–Fıkhiyyeti
Ve’l–Usûliyyeti Fî–Evveli Mecelleti'l–Ahkâmi'l–Adliyye
Tafsîl li–tavzîhi'l–kavâidi'l–fıkhiyyeti ve’l–usûliyyeti
fî–evveli Mecelleti'l–Ahkâmi'l–Adliyye
1. MADDE: İlm–i fıkıh, mesâil–i şer‘iyye–i ameliyyeyi bilmektir
54
2. MADDE: Bir şeyden maksad ne ise hüküm ona göredir
55
3. MADDE: Ukûdda itibar meâni ve makâsıdadır; elfaz ve mebâniye değildir
58
4. MADDE: Şekk ile yakîn zâil olmaz
62
5. MADDE: Bir şeyin bulunduğu hâl üzere kalması asıldır
65
6. MADDE: Kadîm, kıdemi üzere terk olunur
68
7. MADDE: Zarar kadîm olmaz
70
8. MADDE: Berâet–i zimmet asıldır
71
9. MADDE: Sıfat–ı ârızada aslolan ademdir
72
Sıfat–ı asliyyede aslolan vücuttur
72
10. MADDE: Bir zamânda sâbit olan şeyin hilâfına delîl olmadıkça bekâsıyla hükmolunur
75
11. MADDE: Bir emr–i hâdisin akrab–ı evkâtına izâfeti asıldır
76
12. MADDE: Kelâmda aslolan manâ–yı hakîkîdir
78
13. MADDE: Tasrîh mukâbelesinde delâlete itibâr yoktur
79
14. MADDE: Mevrid–i nassta içtihâda mesâğ yoktur
82
15. Madde: Alâ–hilâfi’l–kıyâs sâbit olan şey sâire makîsun–aleyh olamaz
84
16. MADDE: İçtihâd ile içtihâd nakzolunmaz
86
17. MADDE: Meşakkat teysîri celbeder
88
18. MADDE: Bir şey dıyk oldukta müttesi olur
90
19. MADDE: Zarar ve mukâbele–i bi’z–zarar yoktur
91
20. MADDE: Zarar izâle olunur
93
21. MADDE: Zarûretler memnû olan şeyleri mübâh kılar
99
22. MADDE: Zarûretler kendi mikdârlarınca takdîr olunur
100
23. MADDE: Bir özür için câiz olan şey ol özrün zevâliyle bâtıl olur
101
24. MADDE: Mâni zâil oldukta memnû avdet eder
104
25. MADDE: Bir zarâr kendi misliyle izâle olunmaz
106
26. MADDE: Zarâr–ı âmı def için zarâr–ı hâs ihtiyâr olunur
107
27. MADDE: Zarâr–ı eşed, zarâr–ı ehaf ile izâle olunur
108
28. MADDE: İki fesâd teâruz ettikde ehaffını irtikâb ile a‘zamının çaresine bakılır
109
29. MADDE: Ehven–i şerreyn ihtiyâr olunur
110
30. MADDE: Def–i mefâsid celb–i menâfi‘den evlâdır
111
31. MADDE: Zarâr, bi–kaderi’l–imkân izâle olunur
112
32. MADDE: Hâcet umûmî olsun husûsî olsun zarûret menzilesine tenzîl
33. MADDE: Iztırâr, gayrın hakkını iptâl etmez
115
34. MADDE: Alması memnû olan şeyin vermesi dahi memnûdur
116
35. MADDE: İşlenmesi memnû olan şeyin istenmesi dahi memnûdur
117
36. MADDE: Âdet muhakkemdir
118
37. MADDE: Nâsın istimâli bir hüccettir ki onunla amel vâcib olur
122
38. MADDE: Âdeten mümteni olan hakîkaten mümteni gibidir
123
39. MADDE: Ezmânın tagayyürü ile ahkâmın tagayyürü inkâr olunamaz
124
40. MADDE: Âdetin delâletiyle manâ–yı hakîkî terk olunur
127
41. madde: Âdet ancak muttarid yahut gâlib oldukta muteber olur
128
42. MADDE: İtibâr gâlib–i şayiâdır nâdire değildir
129
43. MADDE: Örfen marûf olan şey şart kılınmış gibidir
130
44. MADDE: Beyne’t–tüccâr marûf olan şey beynlerinde şart kılınmış gibidir
132
45. MADDE: Örf ile tayîn nass ile tayîn gibidir
133
46. MADDE: Mâni ve muktezî teâruz ettikte mâni takdîm olunur
134
47. madde: Vücutta bir şeye tâbi olan, hükümde dahi ona tâbi olur
136
48. Madde: Tâbi olan şeye ayrıca hüküm verilemez
137
49. MADDE: Bir şeye mâlik olan kimse onun zarûriyâtından olan şeye dahi mâlik olur
138
50. MADDE: Asıl sâkıt oldukta fer‘ dahi sâkıt olur
139
51. MADDE: Sâkıt olan şey avdet etmez
140
52. madde: Bir şey bâtıl oldukta onun zımnındaki şey dahi bâtıl olur
141
53. MADDE: Aslın ifâsı kâbil olmadığı hâlde bedeli ifâ olunur
142
54. MADDE: Bizzat tecvîz olunmayan şey bi’t–teba‘ tecvîz olunabilir
144
55. MADDE: İbtidâen tecvîz olunmayan şey bekâen tecvîz olunabilir
145
56. MADDE: Bekâ ibtidâdan esheldir
145
57. MADDE: Teberru, kabz ile tamam olur
147
58. MADDE: Tebea üzerine tasarruf maslahata menûttur
149
59. MADDE: Velâyet–i hâssa, velâyet–i âmmeden akvâdır
150
60. MADDE: Kelâmın i‘mâli, ihmâlinden evlâdır
152
61. MADDE: Manâ–yı hakîkî müteazzir oldukta mecâza gidilir
154
62. MADDE: Bir kelâmın i‘mâli mümkün olmaz ise ihmâl olunur
156
63. MADDE: Mütecezzi olmayan bir şeyin bazısını zikretmek küllünü zikr
64. MADDE: Mutlak ıtlâk üzere cari olur
160
Eğer nassan ya delaleten takyîd delili bulunmaz ise
160
65. MADDE: Hâzırdaki vasıf lağv ve gâibdeki vasıf muteberdir
164
66. MADDE: Suâl, cevâbda iâde olunmuş addolunur
167
67. MADDE: Sâkite bir söz isnâd olunmaz.
170
68. MADDE: Bir şeyin umûr–ı bâtınada delîli, ol şeyin makâmına kâim olur
174
69. MADDE: Mükâtebe, muhâtabe gibidir
176
70. MADDE: Dilsizin işâret–i mahûdesi, lisân ile beyân gibidir
178
71. MADDE: Tercümânın kavli her husâsta kabûl olunur
179
72. MADDE: Hatâsı zâhir olan zanna itibâr yoktur
180
73. MADDE: Senede müstenid olan ihtimâl ile hüccet yoktur
181
74. MADDE: Tevehhüme itibâr yoktur
183
75. MADDE: Burhân ile sâbit olan şey ayânen sâbit gibidir
184
76. MADDE: Beyyine müddei için ve yemîn münkir üzerinedir
185
77. MADDE: Beyyine, hilâf–ı zâhiri ispât için ve yemîn, aslı ibkâ içindir
187
78. MADDE: Beyyine, hüccet–i müteaddiye ve ikrâr, hüccet–i kâsıradır
189
79. MADDE: Kişi ikrârı ile ilzâm olunur
191
80. MADDE: Tenâkuz ile hüccet kalmaz
192
81. MADDE: Asıl sâbit olmadığı halde fer‘in sâbit olduğu vardır
193
82. madde: Şartın sübûtu indinde ona muallak olan şeyin sübûtu lazım gelir
194
83. MADDE: Bi–kaderi'l–imkân şarta mürâât olunmak lâzım gelir
198
84. MADDE: Vaadler, suver–i talîki iktisâ ile lâzım olur
200
85. MADDE: Bir şeyin nef‘i, damânı mukâbelesindedir
202
86. MADDE: Ücret ile damân cem olmaz
203
87. MADDE: Mazarrat menfaât mukâbelesindedir
204
88. MADDE: Külfet nimete ve nimet külfete göredir
206
89. MADDE: Bir fiilin hükmü, fâiline muzâf kılınır ve mücbir olmadıkça âmirine muzâf kılınmaz
207
90. MADDE: Mübâşir, yani bizzât fâil ile mütesebbib müctemi oldukta hüküm, ol fâile muzâf kılınır
211
91. MADDE: Cevâz–ı şerî, damâna münâfîdir
213
92. MADDE: Mübâşir, müteammid olmasa da dâmin olur
214
93. MADDE: Mütesebbib, müteammid olmadıkça dâmin olmaz
215
94. madde: Hayvânın kendiliğinden olarak cinâyet ve mazarratı hederdir
216
95. MADDE: Gayrın malında tasarrufla emretmek bâtıldır
218
96. MADDE: Bir kimesnenin mülkünde onun izni olmaksızın âhar bir kimsenin tasarruf etmesi câiz değildir
220
97. MADDE: Bilâ–sebeb–i meşrû birinin mâlını bir kimsenin ahzeylemesi câiz olmaz
221
98. MADDDE: Bir şeyde sebeb–i temellükün tebeddülü, ol şeyin tebeddülü makâmına kâimdir
222
99. MADDE: Kim ki bir şeyi vaktinden evvel isticâl eylerse mahrûmiyetle
100. MADDE: Her kim ki kendi tarafından tamâm olan şeyi nakza sa‘y eder ise sa‘yi merdûddur
226