İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNUN DOĞUŞU,
GELİŞİMİ, İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI,
6331 SAYILI KANUNUN TEMEL KAVRAMLARI,
I. İŞ HUKUKUNUN DOĞUŞU VE GELİŞİMİ
37
II. İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİNİN OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE OLAN GELİŞİMİ
39
III. İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KAVRAMININ ANLAMI, ETKİLEME BOYUTLARI VE KAVRAM ADLANDIRILMASINDA DEĞİŞİKLİK
42
C. Kavramın Adlandırılmasında Değişiklik
44
IV. HUKUKİ SORUMLULUKTAKİ GELİŞME SÜRECİ
44
V. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN ULUSLARARASI VE ULUSAL KAYNAKLARI İLE KURULUŞLAR
46
VI. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN SON GELİŞMELER
48
B. İnşaat ve Maden İşyerlerine İlişkin 167 ve 176 Sayılı ILO Sözleşmelerinde Getirilen Hukuki Sorumluluk Hükümlerinin Genel Çerçevesi
50
1. 176 sayılı Madenlerde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesinde Sorumluluk Esasları
51
b. İşverenin Sorumluluğu
51
c. İşverenin Yükümlülükleri
52
d. Birden Fazla İşveren Bulunan Madenlerde Ortaya Çıkan Sorumluluk
54
e. İşçilerin Hakları ve Görevleri
54
f. Temsilcilerin Hakları ve Görevleri
55
g. İşçilerin Görevleri
55
2. 167 sayılı İnşaat İşlerinde Güvenlik ve Sağlık Sözleşmesinde Sorumluluk Esasları
56
a. İnşaat İşyerlerinde Alınması Gereken İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemleri Bakımından İşverenin Yükümlülükleri
56
b. İnşaat İşyerinde Birden Fazla İşveren Bulunması Halinde İş Sağlığı ve Güvenliği Sorumluluğu
57
c. İnşaat İşçilerinin İş Sağlığı ve Güvenliğine Yönelik Görevleri ve İşten Kaçınma Hakları
57
VII. İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDAN DOĞAN TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
58
A. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Kavramlarının Tanımı
58
B. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortasının Kişiler Açısından Kapsamı
65
1. 4/1–a ve 4/1–b’li Olanlar
65
2. Hizmet Sözleşmesi İle Çalışmamalarına Rağmen Sigortalı Sayılanlar
67
3. Yabancı Ülkede Çalışan 4/1–a’lılar
68
4. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bakımından Sigortalı Sayılmayan Kamu Görevlileri
68
a. Sigortalının İşyerinde Bulunduğu Sırada Meydana Gelen Kazalar
70
b. Yürütülmekte Olan İş Nedeniyle Meydana Gelen Kazalar
72
c. Görevli Sigortalının Görevi Dışında Geçen Zamanlarda Uğradığı Kaza
72
d. Emzirme Süresinde Kadın Sigortalının Uğradığı Kaza
73
e. İşverence Sağlanan Taşıtla Sigortalıların Taşınması Sırasında Ortaya Çıkan Kazalar
74
D. İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan SGK, İşveren, İşçi ve İşveren Vekilinin Sorumluluğu
75
1. 5510 sayılı Kanuna Göre Bildirim Yükümlülüğü ve Hukuki Sonuçları
75
b. Bildirimin Süresi İçinde Yapılmamasının Yaptırımı
75
2. 6331 Sayılı Kanuna Göre İş Kazası ve Meslek Hastalığını Bildirim Yükümlülüğü ve Yaptırımı
79
3. İlk Yardım Yükümlülüğü
80
4. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucu Kurum Tarafından İşçiye ve Hak Sahiplerine Yapılan Yardımlar
81
b. Sağlık Yardımları ve İş Görmezlik Ödeneği
82
c. Mülga 506 sayılı SSK’da Eşe, Çocuklara ve Ana Babaya Gelir Bağlanması ve Cenaze Yardımı
84
d. 5510 Sayılı SSGSSK’nda Eş, Çocuk Ana ve Babaya Gelir Bağlanması, Çeyiz ve Cenaze Yardımı
86
e. Evlenme Ödeneği (Çeyiz Parası)
88
g. Gelir ve Aylıklar İçin Hak Sahiplerinin Başvurusu
89
5. Sağlık ve Parasal Yardımların Yapılmasından Sonra Sigortalının Yükümlülükleri ve Sonuçları
90
a. Hekim Tavsiyelerine Uyma Yükümlülüğü
90
b. Mülga 506 sayılı SSK. ile 5510 sayılı SSGSSK’nda Kontrol Muayenesi Yaptırma Yükümlülüğü
92
6. Kurumun Sigortalıya ve Hak Sahiplerine Karşı Bağladığı Gelirlere İtiraz Hakkı
94
a. Mülga 506 Sayılı SSK. Dönemi
94
b. 5510 Sayılı SSGSSK. Dönemi
94
VIII. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TEMEL KAVRAMLARI
95
B. Genç Çalışan Kavramı
95
C. İşveren ve İşveren Vekili
96
D. İşyeri – Kanunun Uygulama Alanı
96
F. İş Güvenliği Uzmanı ve Teknik Eleman
98
H. İşyeri Hekimi ve İşyeri Hemşiresi
99
I. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi
99
J. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
100
K. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi
100
L. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi
101
O. Tehlike, Risk ve Risk Değerlendirmesi
103
R. İş Kazası ve Meslek Hastalığı
104
IX. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNUNUN KAPSAMI, YÜRÜRLÜĞÜ VE KALDIRILAN İLGİLİ KANUNİ DÜZENLEMELER
104
A. 6331 Sayılı Kanunun Kapsamı
104
2. Kapsam Dışında Bırakılanlar
105
3. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi
108
b. Tespitin Yapılması
109
4. İşverenlerin Kayıt Dışı İstihdamdan Doğan Sorumluluğu (Desteğin Kesilmesi ve Geri Alınması)
111
B. 6331 Sayılı Kanunun Yürürlüğü ve Zaman Bakımından Uygulanması
111
C. 6331 Sayılı Kanunun 4857 Sayılı İş Kanunu İle Olan İlişkisi ve Kaldırılan Hükümler
114
6331 SAYILI KANUNDA İŞVERENİN
İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ VE TARAFLARIN ORTAYA ÇIKAN HUKUKİ SORUMLULUKLARI
I. İŞVERENİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİNDE TEMEL ESASLAR
117
II. İŞVERENİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÜKÜMLÜLÜKLERİNİN KAPSAMI
119
A. Yükümlülüğün İçeriği
119
1. 6331 sayılı Kanun Dönemi Öncesi
119
2. 6331 sayılı Kanun Dönemi Sonrası
120
a. İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüğünün Mekânsal Sınırları
120
b. İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü
122
bb. Yükümlülüğün Kapsamı
122
cc. Risklerden Korunma Basamakları (Hiyerarşisi)
123
dd. Risk Seviyesi, Ramak Kala Kavramları ve Risk Değerlendirme Ekibi
125
ee. Birden Fazla İşverenin (Alt İşveren İlişkisi Gibi) Olduğu İşyerlerinde Risk Değerlendirilmesi
127
ff. Hukuki Sorumluluk
128
c. İşyerinin Girdiği Tehlike Sınıfının Belirlenmesi
130
bb. Tehlike Sınıfının Tespiti ve Ölçütleri
130
bbb. Tehlike Sınıfının Belirlenmesinde Asıl İş Kriteri
131
cc. Tehlike Sınıfının İşverenin Sorumluluğuna Etkisi
134
d. Acil Durum Planları, Yangınla Mücadele, İlk Yardım ve Tahliye Yerlerinin Belirlenmesi
136
aa. Yükümlülüğün Kapsamı
136
bb. Hukuki Sorumluluk
138
e. Güvenlik Raporu veya Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi Hazırlama Yükümlülüğü
139
aa. Yükümlülüğün Kapsamı
139
bb. Hukuki Sorumluluk
139
f. İşverenin Çalışanlarının Muayenesi, Sağlık Kontrollerini Yaptırma Yükümlülüğü ve İlgili Belgelerin Saklanması Yükümlülüğü
141
aa. Sağlık Gözetim Yükümlülüğünün Kapsamı
141
bb. Hukuki Sorumluluk
143
g. Çalışanların Bilgilendirilmesi, Eğitimi, Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması Yükümlülüğü
144
bb. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi
145
aaa. Bilgilendirme Yükümlülüğü
145
bbb. İşverenin Bilgilendirme Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Sorumluluğu
147
ccc. İşverenin Eğitim Yükümlülüğü
148
bbbb. Başka İşyerinden Gelen Çalışanların Eğitimi
149
cccc. Özel Olarak Eğitim Verilmesi Gereken Çalışanlar
150
aaaaa. Tanımı ve Kapsamı
150
bbbbb. Mesleki Eğitim Yerine Geçen Belgeler
152
ccccc. Mesleki Eğitim Belgelerinin Denetimi ve Saklanması
153
ddddd. Mesleki Eğitim Standardizasyonu ve Mesleki Yeterlilik Kurumu
153
eeee. Eğitim Program ve Usulleri
154
ffff. İşverenin Eğitim Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Sorumluluk
156
cc. İş Sağlığı ve Güvenliğinde Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması (Endüstriyel Demokrasi)
157
bbb. İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılmaları
158
ccc. Çalışan Temsilcisinin Görev, Yetki ve Nitelikleri
160
ddd. Çalışan Temsilcisinin Seçilmesi ve/veya Atanması
161
eee. Çalışanların Katılmasını Sağlama ve Görüşlerinin Alınmasının İşverenin Sorumluluğuna Etkisi
163
h. İşverenin Sağlık ve Güvenlik Kayıtları ve Onaylı Deftere İlişkin Yükümlülükleri
164
ı. İşverenin Denetleme ve Uyarma Yükümlülüğü
165
j. İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Organizasyon Yükümlülüğü
167
aa. İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi ve Sağlık Personeli Hizmetlerinden Yararlanma Şekilleri
167
bb. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Kurma Yükümlülüğü
170
aaa. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Kurma Şartları
171
aaaa. İşyerinde Elli ve Daha Fazla Çalışanın İstihdam Edilmesi
171
bbbb. İşyerinde Yapılan İşin Altı Aydan Fazla Süren İşlerden Olması
173
bbb. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun Oluşturulması (İş Sağ ve Güv. Kur. Yön. m.6)
173
ccc. Kurulun Çalışma Usulü, Toplantı ve Karar Alma Süreçleri (İş Sağ ve Güv. Kur. Yön. m.9)
174
aaaa. Olağan Toplantı
174
bbbb. Olağanüstü Toplantı Halleri
174
cccc. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı
175
dddd. Kurul Kararlarının Tebliği
175
ddd. Kurulun Görevleri ve Yetkileri (İş Sağ. ve Güv. Kur. Yön. m.8/1)
175
eee. Kurul Üyelerinin Hakları ve Hukuki Durumu
176
fff. Çalışanlar Bakımından Kurul Kararlarının Bağlayıcılığı
177
ggg. İşverenler Bakımından Kurul Kararlarının Bağlayıcılığı
178
k. İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli Hizmeti Alma ve İşyeri Sağlık Birimi Kurma Yükümlülüğü
178
aa. İşyeri Hekimi İstihdamı
178
aaa. 4857 Sayılı İş Kanunu ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu Dönemlerinde İşyeri Hekimi İstihdamı
180
bb. İşyeri Hekiminin Görevlendirilmesi
181
cc. İşyeri Hekiminin Görevleri
182
aaa. Rehberlik Görevleri
182
bbb. Risk Değerlendirmesi Görevleri
183
ccc. Sağlık Gözetimi Görevleri
184
ddd. Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt Görevleri
185
eee. İlgili Birimlerle İşbirliği Görevleri
186
dd. İşyeri Hekiminin Yetkileri ve Hakları
186
ee. İşyeri Hekiminin Yükümlülükleri
188
aaa. Sağlık Bilgilerini Saklama Yükümlülüğü
188
bbb. Onaylı Deftere Yazma ve Sevk
190
ff. İşyeri Hekiminin Sorumluluğu ve İşverenin Sorumluluğuna Etkisi
190
aaa. Mesleki Bağımsızlık İlkesi
190
bbb. Bildirme ve İhbar Etme Yükümlülüğü
191
ccc. İşyeri Hekiminin Belgesinin Askıya Alınması, İptali ve İtiraz
195
ddd. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının İşveren Vekili Sıfatı İle Sorumlu Olup Olmadığı ve Sorumsuzluk Anlaşması
197
aaaa. İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanının İşveren Vekili Sıfatı
197
bbbb. İşveren ile İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekiminin Sorumsuzluk Anlaşması
200
cccc. İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekiminin Çalışanlara Karşı Sorumluluğu
201
dddd. İşyeri Hekiminin İş Güvencesi
202
gg. Diğer Sağlık Personelinin İstihdamı
202
aaa. Diğer Sağlık Personelinin Görevleri
203
bbb. Diğer Sağlık Personelinin Yetkileri ve Hakları
204
ccc. Diğer Sağlık Personelinin Hukuki Sorumluluğu
204
hh. İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Kurma ve OSGB’lerden Hizmet Satın Alma Yükümlülüğü
205
aaa. İşverenin İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Kurma Yükümlülüğü
205
bbb. İşverenin OSGB’lerden İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini Satın Alması ve OSGB’lerin Hukuki Sorumluluğu
207
aaaa. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinin Kuruluş ve Faaliyetleri
208
bbbb. OSGB’lerin Görev ve Yetkileri
209
cccc. OSGB’lerin Hukuki Sorumlulukları
210
aaaaa. OSGB İle Hizmet Alan İşverenler Arasındaki Hukuki İlişki
210
bbbbb. OSGB’den Hizmet Satın Alınmasının İşverenin Sorumluluğuna Etkisi
212
dddd. OSGB’lerin Yetkilerinin Askıya Alınması ya da İptali
216
eeee. Sorumluluk Sisteminin Nasıl Kurulması Gerektiğine Dair Görüşümüz
217
l. İş Güvenliği İle İlgili Mühendis ve Teknik Eleman Bulundurma Yükümlülüğü
218
aa. 4857 sayılı İş Kanunu Dönemi
218
bb. 6331 Sayılı Kanun Dönemi
221
aaa. İş Güvenliği Uzmanı ve Teknik Elemanın Tanımı ve İstihdamı
222
bbb. İşverenin İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırması Halinde Yükümlülükleri
223
ccc. İş Güvenliği Uzmanlarının Nitelikleri ve Görevlendirilmeleri
223
ddd. İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Esasları ve Süreleri
224
eee. İş Güvenliği Uzmanlarının Görevleri
226
aaaa. Rehberlik Görevi
226
bbbb. Risk Değerlendirme Görevi
227
cccc. Çalışanları Eğitme, Bilgilendirme, Kayıtları Tutma Görevi
227
dddd. İlgili Birimlerle İşbirliği Yapma Görevi
228
fff. İş Güvenliği Uzmanlarının Yetkileri
228
aaaa. İhbar Etme Yetkisi
228
bbbb. İşin Durdurulmasını Talep Etme Yetkisi
229
cccc. İnceleme ve Araştırma Yapma Yetkisi
229
dddd. Kendini Yenileme Yetkisi
229
ggg. İş Güvenliği Uzmanının Hukuki Sorumluluğu ve İşverenin Hukuki Sorumluluğuna Etkisi
229
aaaa. Onaylı Deftere Yazılma
229
bbbb. Özen ve Sadakat Yükümlülüğü
230
cccc. Belgenin Askıya Alınması
231
dddd. İş Güvenliği Uzmanının İş Güvencesi
233
III. ÇALIŞANLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ, HAKLARI VE HUKUKİ SORUMLULUKLARI
233
B. Çalışanların Yükümlülükleri
234
1. Çalışanların Dikkat ve Özen Derecesi
234
2. 6331 Sayılı Kanunda Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülükleri
236
3. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerini İhlali Halinde Disiplin Sorumluluğu
238
a. Kamu Görevlilerinin Disiplin Cezası Bakımından Sorumluluğu
238
b. İşçilerin Disiplin Cezası Bakımından Sorumluluğu
239
aa. Disiplin Cezasının Kaynağı ve Hukuki Niteliği
239
bb. Ücretten Kesme Cezası
241
C. Çalışanların Hakları
243
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Tehlikelerini Tespit Ettirme ve Tedbir Aldırma Talep Hakkı
243
2. İlgili Yerlere Başvurma ve Şikâyet Hakkı
243
3. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinden Ücretsiz Faydalanma Hakkı
244
4. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
245
a. İşverenin Temerrüdü (BK. m.408)
247
b. Çalışanın İş Görmekten Kaçınma Hakkı
247
aa. İşveren Ya da Kurul Kararına Göre Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
248
bb. Tehlikenin Ciddi ve Yakın Olması
250
cc. Çalışanların Belli Şartlar Altında Re’sen Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
252
aaa. Tehlikenin Önlenemez Olması
252
bbb. Güvenli Yere Gitme
254
ccc. Kaçınma Hakkının Sonuçları
254
c. Alt İşveren İşçilerinin ve Geçici İşçilerin Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
257
5. İş Sözleşmesinin İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından İşçi ve İşveren Tarafından Fesih Hakkı
260
a. İşçinin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklı Nedenle Fesih Nedenleri
260
aa. İşçinin Yaptığı İşin Sağlığı ve Yaşayışı İçin Tehlikeli Olması
260
bb. İşverenin veya Başka Bir İşçinin Bulaşıcı Hastalığa Yakalanması
263
cc. İşçinin Cinsel Tacize ve Psikolojik Tacize Uğraması
265
aaa. İşveren Tarafından İşçinin Cinsel ya da Psikolojik Tacize Uğraması (İşK. m.24/2–b)
265
aaaa. Mobbing (Psikolojik Taciz)
265
bbb. İşçinin İşyerinde Diğer Bir İşçi ya da Üçüncü Kişiler Tarafından Cinsel Tacize Uğramasına Rağmen Gerekli Önlem Alınmaması (İşK. m.24/2–d)
273
dd. Çalışma Şartlarının Uygulanmaması
274
b. İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklı Fesih Nedenleri
275
aa. Hastalık, Engelli, Kaza, Doğum ya da Gebelik Halleri Nedeniyle İşe Devamsızlık
276
aaa. İşçinin Kendi Kastından veya Derli Toplu Olmayan Yaşayışından Yahut İçkiye Düşkünlüğünden Dolayı İşe Gelememesi
276
bbb. İşçinin Kastı Olmaksızın Kusuru İle Ya da Kusuru Olmaksızın Kaza, Hastalanma, Engelli Hale Gelmesi Ya da Doğum ve Gebelik Gibi Nedenlerle İşe Gelememesi (İşK. m.25/2–b/2)
277
ccc. İşçinin Tedavi Edilemeyecek Nitelikte Bir Hastalığa Tutulması
278
bb. İşçinin İşvereni ya da İşveren Vekilini Sağlık Durumu Bakımından Aldatması (İşK. m.25/2–a)
280
cc. İşçinin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşveren veya İşyeri Hakkında Asılsız İsnad ve İhbarda Bulunması (İşK. m.25/2–b)
281
dd. İşçinin İşverenin Bir Başka İşçisine Cinsel Tacizde Bulunması (İşK. m.24/2–c)
282
ee. İşçinin İşyerine Sarhoş ya da Uyuşturucu Madde Alarak Gelmiş Olması ya da Bu Maddeleri İşyerinde Kullanmış Olması (İşK. m.25/2–d)
282
ff. Sadakat Borcu Altında Çalışanların İhbar Etme Yükümlülüğü
285
gg. İşçinin İşyerinde Yedi Günden Fazla Hapisle Cezalandırılan Suç İşlemesi (İşK. m.25/2–f)
285
hh. İşçinin Hatırlatıldığı Halde Görevini Yapmaması (İşK. m.25/2–h)
287
ıı. İşçinin Kendi İsteği veya Savsaması Yüzünden İşin Güvenliğini Tehlikeye Düşürmesi veya İşverene Zarar Vermesi (İşK. m.25/2–ı)
287
c. İş Sağlığı ve Güvenliği ve Kötüniyet Tazminatı
290
d. İş Sağlığı ve Güvenliği – Geçerli Fesih
292
aa. Geçerli Neden Olması Kanunda Yasaklanmış Olan Hususlar
292
aaa. Hak Arama ve Şikayet Etme Hakkı ve Kanuni Yükümlülükler
292
bbb. Eşitlik İlkesine Aykırı Haller
293
ccc. Hamilelik, Doğum ve Periyodik Muayene ve Süt İzni Gibi İzinli Hallere Dayanan Devamsızlık
293
bb. İşçi Davranışları Temelinde Geçerli Neden
294
D. İşyerine Başka İşyerinden Gelen Alt İşveren ve Ödünç İşçilerin İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Hukuki Durumları
296
1. Başka İşyerinden Gelen İşçilerinin İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Bakımından İncelenmesi
296
c. Asıl İşverenin Çalışanların/İşçilerin Eğitimi ve Hukuki Sorumluluğu
303
d. Asıl İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Kurma Yükümlülüğü ve Hukuki Sorumluluk
305
e. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Koordinasyonunu Sağlama ve Hukuki Sorumluluk
307
f. Risk Değerlendirilmesinde Koordinasyonu Sağlama ve Bundan Doğan Sorumluluk
308
g. Acil Durum Planları, Yangınla Mücadele, İlk Yardım ve Tahliye Yerlerinin Belirlenmesi
309
2. İşyeri Kavramı ve Alt İşverenin İşyerinin Neresi Olduğu Sorunu
310
3. Alt İşveren İşçisinin İşten Kaçınma Hakkı Sorunu
312
4. Alt İşveren İlişkisinde Asıl İşverenin Yetki ve Yükümlülükleri ve Muvazaa
313
5. Edimden Bağımsız Koruma Yükümlülüğü Açısından Alt İşveren İlişkisi
314
6. Edimden Bağımsız Koruma Yükümlülüğü Açısından Geçici (ödünç) İş İlişkisi
320
IV. İŞVEREN VE ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİNE AYKIRI DAVRANIŞLARI İLE ORTAYA ÇIKAN TAZMİNAT VE RÜCU DAVALARI
322
B. Çalışanların İşverene, Diğer Çalışanlara Karşı Özen ve Sadakat Yükümlülüğü ve Tazminat Sorumluluğu
322
C. İşverenin Çalışanlara Karşı Koruma Yükümlülüğünden Doğan Tazminat Sorumluluğu
328
1. Mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu’na Göre İşverenin Koruma Yükümlülüğü ve Sonuçları
329
2. 6098 Sayılı Borçlar Kanunu’na Göre İşverenin Koruma Yükümlülüğünün Hukuki Niteliği ve Sonuçları
331
D. İş Sağlığı ve Güvenliğinin İhlali Halinde Ortaya Çıkan Dava Türleri
336
2. Maddi Tazminat Davası
340
a. Maddi Tazminat Davasının Kapsamı
340
d. Tazminat Hesabındaki Dönemler
342
e. Ödenmesi Gereken Tazminat Miktarı ve Faiz
343
3. Destekten Yoksun Kalma Tazminat Davası
344
b. Destek ve Desteklenen Kişiler
344
c. Nikahlı –Nikahsız Eş, Nişanlı, Çocuklar, Ana–Baba ve Kardeşler
345
d. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Hesabı
346
b. Zarar Görenin Yakınlarının Manevi Tazminat Talebi
347
c. Manevi Tazminatın Hesaplanması ve Faiz
348
5. Tazminat Davalarında İbraname ve Sorumluluk Sigortası
350
a. İş Hukukunda İbraname
350
b. İş Kazası ya da Meslek Hastalığı Sonucunda Ortaya Çıkan İbranameler
352
c. Sorumluluk Sigortası
356
a. Rücu Davasının Hukuki Niteliği
357
b. İşverene Karşı Açılan Rücu Davasının Şartları
359
c. Üçüncü Kişilere ya da Onları Çalıştıranlara Karşı Rücu Davası
363
d. Rücu Edilemeyen Kişiler
366
e. Davalarda Zamanaşımı
367
7. Tazminat Hesaplamaları
369
a. Maddi Tazminatın (Cismani Zararın) Hesaplanması
369
aa. 506 Sayılı Kanun Döneminde
369
bb. 5510 Sayılı Kanun Döneminde
370
b. Destekten Yoksun Kalma Tazminatının Hesaplanması:
373
aa. 506 sayılı SSK Dönemi:
373
bb. 5510 Sayılı Kanun Dönemi
375
c. Rücu Davalarında Tazminatın Hesaplanması
379
aa. 506 Sayılı Kanun Döneminde
379
bb. 5510 Sayılı Kanun Döneminde SGK’nın Rücu Davasına İlişkin Hesaplama Örneği
380
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ AÇISINDAN
ÇALIŞTIRMA YASAKLARI VE HUKUKİ SORUMLULUK
II. YAŞ VE CİNSİYET AÇISINDAN ÇALIŞTIRMA YASAKLARI
384
1. Çocuk ve Genç İşçilerde Yaş Bakımından Getirilen Sınırlamalar
384
2. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Esasları
385
3. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Süreleri, Dinlenme Hakları
385
4. Sözleşme Özgürlüğüne Getirilen Sınırlamalar ve İstihdam Etme Yasağı
387
5. İşverenin Veli ya da Vasisine Bilgi Verme, Çocuk ve Genç İşçiye Eğitim Verme Yükümlülüğü
388
B. Cinsiyet Bakımından Çalıştırma Yasakları
388
1. Yer Altı ve Sualtı İşlerinde Çalışma Yasakları
388
2. Sanayi İşlerinin Gece Postalarında Çalıştırma Yasakları
389
3. Gece Postalarında Kadın İşçi Çalıştırılması
389
4. Çalıma Süresinde Sınırlama ve Servis Yükümlülüğü
390
5. Rapor ve Sağlık Gözetimi Yükümlülüğü
390
6. Posta Değişimine İlişkin Talep Hakkı
390
7. Gece Postalarında Gebelik ve Analık Durumunda Çalıştırılma Yasağı
391
C. Gebe ve Emzikli Olma Bakımından Çalıştırma Yasakları
391
1. 4857 Sayılı İş Kanunu’nda
391
a. Temel Esaslar ve Uygulama Alanı
392
b. İşverenin Yükümlülükleri
393
aa. Genel Risklere Karşı Koruma (Geb. ve Emz. Kad. Çal. Yön. m.5 Ek 1)
393
bb. Özel Risklere Karşı Koruma ve Çalışma Koşulları
394
aaa. Fiziksek Biyolojik ve Kimyasal Etkenlere Karşı Koruma
394
aaaa. Fiziksel Etkenler
394
bbbb. Biyolojik Etkenler
395
cccc. Kimyasal Etkenler
395
bbb. Çalışma Koşulları
395
cc. İşverenin Konuyla ilgili Bilgilendirmesi ve Değerlendirme Yükümlülüğü (Geb. ve Emz. Kad. Çal. Yön. m.6)
395
dd. Değerlendirmenin Sonuçlarını Uygulama Yükümlülüğü (Geb. ve Emz. Kad. Çal. Yön. m.7)
396
ee. Çalışma Koşulları Bakımından İşverenin Yükümlülükleri
396
III. UMUMİ HIFZISSIHHA KANUNU’NDA ÇALIŞTIRMA YASAKLARI
397
IV. ÇALIŞTIRMA VEYA ÇALIŞMA YASAKLARINA AYKIRI DAVRANIŞLARIN MÜEYYİDELERİ
397
A. İdari Yaptırım– İşten Alıkoyma
398
C. Yasak Olan Çalışmanın İşçi Hakları Açısından Değerlendirilmesi
399
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DENETİMİ VE
II. 6331 SAYILI KANUNDA İŞ TEFTİŞİ
404
B. Teftişin Kapsamı, İçeriği ve Sınırları
405
III. 4857 SAYILI İŞ KANUNU’NDA VE İŞ TEFTİŞ YÖNETMELİĞİNDE İŞ TEFTİŞİ
406
B. Denetim Sırasında İşveren ve İşçinin Sorumluluğunun İçeriği ve Sonucu (İşK. m.96)
406
C. İşyeri Teftişinde İşveren ve İşveren Vekilleri İle İşçilere Uygulanan Para Cezaları (İşK. m.107)
407
D. Denetimde Güvenlik Güçlerinin Yardım Görevi (İşK. m.97)
408
E. Teftiş Faaliyetleri
409
F. İş Teftişi Raporları Üzerine Yapılan İşlemler
409
G. İş Teftişinin İçeriği ve Müfettiş Raporunun Hukuki Niteliği
410
H. Müfettişlerin Yetkileri
411
I. İş Müfettişlerin Yükümlülükleri
413
1. Dikkat ve Özen Yükümlülüğü
413
2. Etik Davranış Gösterme Yükümlülüğü
414
IV. İŞ MÜFETTİŞLERİNİN İDARİ VE CEZAİ SORUMLULUKLARI
414
A. Amirlere Karşı Sorumluluk
415
B. Suç Sayılan Emri Yerine Getirme Sorumluluğu
415
C. Tazminat Sorumluluğu
415
D. Disiplin Sorumluluğu
416
a. Uyarma Cezası (657 m.125/1–A)
416
b. Kınama Cezası (657 m.125/1–B)
417
c. Aylıktan Kesme Cezası (657 m.125/1–C)
418
d. Kademe İlerlemesinin Durdurulması Cezası (657 m.125/1–D)
418
e. Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası (657 m.125/1–E)
419
E. İş Müfettişinin Ceza Sorumluluğu
420
2. İş Müfettişine Getirilen Cezai Sorumluluk Güvencesi
421
3. İş Müfettişine Ait Suç Türleri
422
a. İrtikap Suçu (TCK. m.250)
422
b. Rüşvet Suçu (TCK. m.252)
423
c. Görevi Kötüye Kullanma (TCK. m.257)
426
d. Göreve İlişkin Sırrın Açıklanması Suçu (TCK. m.258)
428
e. Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi Suçu (TCK. m.279)
429
f. “Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçu (TCK. m.281)
430
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE AYKIRI DAVRANIŞLARDAN
DOĞAN İDARİ VE CEZAİ YAPTIRIMLAR
A. İşyerinde İşin Durdurulması (6331 m.25)
433
1. Hayati Tehlike Şartı
433
2. Bazı İşyerlerinde Risk Değerlendirmesinin Yapılmamış Olması
434
3. Üretim Zorlaması Nedeniyle Hayati Tehlike Oluşturma
434
4. İşi Durdurma Kararının Verilmesi
435
5. İşi Durdurma Kararının Uygulanması
436
6. İşin Durdurulmasının Geçici Olarak Kaldırılması
437
7. İşin Durdurulması Kararının Kaldırılması Talebi
438
8. İşin Durdurulması Kararına İtiraz
438
9. İşi Durdurma Kararına Uymamanın Yaptırımı
439
10. İşverenin İşin Durdurulması Süresince İşsiz Kalan Çalışanlarına Ücret Ödeme Yükümlülüğü
439
B. Kamu İhalelerine Giriş Yasağı
442
C. İdari Para Cezaları
443
2. Kabahatlerde Kanunilik İlkesi
444
3. Kabahatlerde Yer ve Zaman Bakımından Uygulama İlkesi
445
4. Kabahatlerde Yer Bakımından Uygulama Prensibi
446
5. Kabahatlerde Maddi ve Manevi unsur
447
6. Kabahatlerde Cezai Sorumluluk Ehliyeti ve Şahsilik Prensibi
448
7. Kabahatlerde Teşebbüs, İştirak ve İçtima
450
8. İdari Para Cezasının Uygulanması
451
9. İdari Para Cezalarında Soruşturma ve Yerine Getirme Zamanaşımı
452
10. İdarî Yaptırım Kararı Verme Yetkisi
453
11. İdari Yaptırım Kararlarının Tebliği Kanun ve İtiraz Yolu
454
12. 6331 sayılı Kanunda İdari Para Cezaları
456
b. 6331 sayılı Kanunda İdari Para Cezalarını Doğuran Kabahatler
458
aa. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Teknik Tedbir, Eğitim ve Bilgi Verme, Organizasyon Kurma, Denetim Yapma ve Uygunsuzlukları Giderme, Yeni Gelişen Değişken ve Şartlara Göre Uyarlama Yükümlülüklerinin İhlali (6331 m.26/1–a)
458
bb. İş Güvenliği Uzmanı veya İşyeri Hekimi, Diğer Sağlık Personeli Görevlendirmeme (6331 m.26/1–b)
459
cc. Görev Alan Uzman Kişilerin Araç Gereç ve Mekan Gibi İhtiyaçlarını Karşılamama, Koordinasyon ve İşbirliği Sağlamama, Bilgilendirmeme ve Yazılı Bildirime Rağmen Tedbir Almama (6331 m.26/1–b)
460
çç. İş Güvenliği Uzmanı ve İşyeri Hekiminin Çalışma Şartlarının İhlali (6331 m.26/1–c)
460
dd. Risk Değerlendirmesi Kontrol ve Ölçüm Yükümlülüğünün İhlali (6331 m.26/1–ç)
461
ee. Acil durum planları, yangınla mücadele, ilk yardım ve Tahliye yükümlülüklerinin ihlali (6331 m.26/1–d)
461
ff. Meydana Gelen İş Kazası ve Meslek Hastalığına İlişkin Rapor, Kayıt Tutma ve İlgili Kurumlara Bildirim Yükümlülüğünün İhlali (6331 m.26/1–e)
462
gg. Sağlık Muayenelerini Yaptırma ve İşe Uygun Raporu Alma Yükümlülüğünün İhlali (6331 m.26/1–f)
462
ğğ. Çalışanların Bilgilendirilmesi Yükümlülüğünün İhlali (6331 m.26/1–g)
463
hh. Eğitim Yükümlülüğünün İhlali (Değişik: 4/4/2015–6645/4 md 6331 m.26/1–f)
463
ıı. Çalışanların İşyeri Sendika Temsilcisinin Çalışan Temsilcisinin Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması Yükümlülüğünün İhlali (6331 m.26/1–h)
464
ii. Çalışan Temsilcisi Atama Yükümlülüğünün İhlali (6331 m.26/1–ı)
464
jj. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurma ve Kurullar Arasında Koordinasyon Yükümlülüğü (6331 m.26/1–i)
465
kk. İş Merkezleri, İş Hanları, Sanayi Bölgeleri veya Site Yönetimlerinin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Koordinasyon, Tedbir Alma ve Uyarma Yükümlülüklerinin İhlali (6331 m.26/1–j)
465
ll. İş Sağlığı ve Güvenliği Teftişine İmkân Sağlama Yükümlülüğünün İhlali (6331 m.26/1–k)
465
mm. İşin Durdurma Kararına Uyma Yükümlülüğünün İhlali (Değişik: 4/4/2015–6645/4 md 6331 m.26/1–l)
466
nn. Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi Hazırlama Yükümlülüğünün İhlali (6331 m.26/1–m)
466
oo. İş sağlığı ve Güvenliği Yönetmelikleri ile Getirilen Yükümlülüklerin İhlali (6331 m. 26/1–n)
467
öö. Kişisel Koruyucu Sağlama Yükümlülüğünün İhlali (Ek: 4/4/2015–6645/4 md. 6331 m.26/1–o)
467
pp. Yer Altı Maden İşletmelerinde Giriş Çıkış Takip Sistemi Kurama Yükümlülüğünün İhlali (Ek: 4/4/2015–6645/4 md. 6331 m.26/1–ö)
467
c. İdari Para Cezalarının Artırılmasını Gerektiren Nitelikli Haller
468
d. 6331 Sayılı Kanundaki Para Cezalarının Uygulanması Kanun Yolu ve İtiraz
468
e. İş Kanunu’nda İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İdari Para Cezaları
471
II. CEZAİ YAPTIRIMLAR
473
A. Genel Olarak İşverenin Cezai Sorumluluğu
473
B. Cezaların Şahsiliği ilkesi
475
1. Kasten Öldürme Suçu
477
2. İhmali Davranışla Adam Öldürme Suçu
477
3. Taksirle Öldürme Suçu
479
4. Kasten Yaralama Suçu
481
b. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan Kasten Yaralama Suçu
482
5. Taksirle Yaralama Suçu
484
6. İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu
484
7. Cinsel Saldırı Suçu
487
8. Cinsel İstismar Suçu
488
9. Cinsel Sarkıntılık
490
10. Cinsel Taciz Suçu
491
11. Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirlere Aykırı Davranma
494
12. Belgede Sahtecilik Suçları
495
b. Ceza Hukuku Açısından Onaylı Defterin Niteliği
496
c. Onaylı Defterde Sahtecilik Suçu
498
13. İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Düzenlediği Belgelere İlişkin Özel Suç Tipi
498
14. İşverenin Sağlık ve Güvenlik Kayıtları Tutma ve Saklama Yükümlülüklerinden Doğan Sahtecilik Suçu
499
15. İşin Durdurulması Kararına Uymamanın İhlali Sonucu Oluşan Mühür Bozma Suçu
501
16. Mala Zarar Verme Suçu (TCK. m.151)
503
17. Suçu Bildirmeme Suçu
506
18. Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmeme Suçu (TCK. m.280)
507
Yargıtay Ceza Dairesi Kararları
563
Taksirle Adam Öldürme ve Yaralamaya İlişkin Kararlar
563
Çalışma Hürriyetinin İhlaline İlişkin Kararlar
573
Hizmet İlişkisinin Sağladığı Nüfuza Dayanarak Cinsel İstismar ve Saldırıya İlişkin Kararlar
579
I. 1982 ANAYASASINDA İLGİLİ MADDELER
591
II. 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU
593
III. 4857 SAYILI İŞ KANUNU’NDA İLGİLİ MADDELER
616
IV. 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU’NDA İLGİLİ MADDELER
631
V. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ’NE İLİŞKİN YÖNETMELİKLER
639
A. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği
639
B. İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
659
C. İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
685
Ç. Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
712
D. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik
720
E. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik
725
F. Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik
728
G. Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik
753
Ğ. Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
765
H. İşyerlerinde İşin Durdurulmasına Dair Yönetmelik
805
I. İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik
811
İ. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik
816
J. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği
827
K. İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik
834
L. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
857
M. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik
879
N. Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
887
O. Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik
895
Ö. Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik
903
P. Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği
909
R. Tehlikeli ve Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşlerde Çalıştırılacakların Mesleki Eğitimlerine Dair Yönetmelik
936
S. Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği
944
Ş. Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik
964
T. Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği
967
U. Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
970
Ü. Gemi Adamlarının İkamet Yerleri, Sağlık ve İaşelerine Dair Yönetmelik
998
V. Balıkçı Gemilerinde Yapılan Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
1015
Y. Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
1032
Z. Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi Yönetmeliği
1042