DEZENFORMASYON VE İLGİLİ KAVRAMLAR
II. ENFORMASYON KAVRAMI VE ENFORMASYON EKOSİSTEMLERİ
22
A. Enformasyon ve Bilgi Oluşumu
22
1. Enformasyon ve Veri İlişkisi
23
2. Enformasyon ve Bilgi İlişkisi
24
3. Enformasyon ve Davranış İlişkisi
26
B. Enformasyon Ekosistemleri
28
1. İletişim ve Kitle İletişimi
30
a. İletişimin Tanımı ve Unsurları
30
b. Kitle İletişimi ve Medya Kavramı
31
b. Kamuoyu Oluşturma İşlevi
34
c. Toplumsallaştırma ve Motivasyon İşlevleri
35
f. Uluslararası İlişkiler Yönünden İşlevi
37
3. İnternet ve Yeni Medya
37
a. Yakınsama (Yöndeşme)
40
d. Karşılıklı Etkileşim
44
III. TARİHSEL VE GÜNCEL TEZAHÜRLERİ ÇERÇEVESİNDE DEZENFORMASYON
44
A. Dezenformasyon ve Diğer Enformasyon Bozukluğu Türleri
45
1. Enformasyon Bozukluklarına İlişkin Tanımlar
45
2. Dezenformasyonun Unsurları
47
a. Gerçek Dışı Bir Olgunun İsnadı
47
bb. Dezenformasyon ve Kast
52
B. Tarihsel Süreçte Dezenformasyon
53
1. Terminolojinin Gelişimi
53
2. Dezenformasyonun Küreselleşmesi
58
a. Propaganda, Psikolojik Savaş, Kamu Diplomasisi ve Dezenformasyon
58
b. Soğuk Savaşta Propaganda ve Dezenformasyon
61
c. Enformasyon Savaşları ve Dezenformasyon
62
IV. DEZENFORMASYON VE SAHTE HABERLER
63
A. Sahte Haber Türleri
64
3. Yanıltıcı İçerikler
67
6. Manipüle Edilmiş İçerikler
68
B. Sahte Haberlerin Yayılmasında Etkili Teknoloji ve Unsurlar
71
b. Enformasyon Savaşının Muharipleri Olarak Troller
72
a. Genel Olarak Deepfake Teknolojisi
76
b. Teksas Eyaleti Deepfake Düzenlemesi
77
V. RİSK TOPLUMUNDA DEZENFORMASYON SUÇLARI
77
A. Dezenformasyonun Teşkil Ettiği Başlıca Riskler
79
1. Demokratik Toplum Açısından Dezenformasyon Riski
79
2. Ekonomik Açıdan Dezenformasyon Riski
81
3. Genel Sağlık Açısından Dezenformasyon Riski
82
4. Genel Güvenlik Açısından Dezenformasyon Riski
82
B. İfade Özgürlüğü Çerçevesinde Dezenformasyon Suçları
84
1. Uluslararası Belgelerde İfade Özgürlüğü
84
a. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
85
b. Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme
86
c. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
87
2. Anayasal Düzeyde İfade Özgürlüğü
87
b. Sosyalist Rejimlerde
90
3. İfade Özgürlüğü ve Dezenformasyon
92
DEZENFORMASYON DÜZENLEMELERİ ÖRNEKLERİ
II. ALMAN HUKUKUNDA DEZENFORMASYONA İLİŞKİN HÜKÜMLER
95
A. Siyasi Hayattaki Kişilere Yönelik Hakaret, İftira ve Lekeleme Suçu (StGB §188)
97
2. İftira (StGB § 186 – Üble Nachrede) ve Lekeleme (StGB § 187– Verleumdung) Suçları
99
a. İftira Suçu (StGB § 186)
99
b. Lekeleme Suçu (StGB § 187)
100
3. Bir Dezenformasyon Düzenlemesi Olarak Siyasi Hayattaki Kişilere Yönelik Hakaret, İftira ve Lekeleme Suçu (StGB § 188)
101
B. NetzDG ve Dezenformasyon
104
1. Kapsamı Yönünden NetzDG
105
2. Hukuka Aykırı İçerikler
107
3. Öngörülen Mekanizma
107
4. Raporlama Yükümlülüğü
109
5. Bildirim Yükümlülüğü
110
8. Sosyal Ağların Düzenlenmesi Zorunluluğu ve NetzDG
111
III. DEZENFORMASYONA ASYA DEĞERLERİ ÇERÇEVESİNDE BİR YAKLAŞIM: SİNGAPUR VE POFMA
113
A. POFMA’YA Giden Süreç ve Asya Değerleri
114
a. Gerçeğe Aykırılığa İlişkin Tanımlar
117
2. Cezai Düzenlemeler
119
a. Singapur’da Gerçeğin Yanlış Beyanı Suçu
119
b. Singapur’da Gerçeğin Yanlış Beyanının İletimi İçin Bot Üretimi veya Sağlanması
120
c. Singapur’da Gerçeğin Yanlış Beyanının İletimi İçin Hizmet Sağlanması
121
3. Bakanlarca Verilen İdari Talimatlar
122
a. Üçüncü Bölüm Talimatları
122
b. Dördüncü Bölüm Talimatları
124
c. İlan Edilmiş Çevrimiçi Konumlar
125
4. Yapay Hesaplarla ve Botlarla Mücadele
126
5. POFMA’ya İlişkin Tartışmalar
128
IV. RUSYA FEDERASYONU DEZENFORMASYON DÜZENLEMELERİ
130
A. Rusya’da Dezenformasyon Düzenlemelerine Giden Süreç
131
B. Dezenformasyona İlişkin İdari ve Cezai Düzenlemeler
132
b. Kabahate İlişkin Uygulama ve Tartışmalar
133
2. Pandemiyle Birlikte Getirilen Suçlar ve Kabahatler
137
b. Uygulamadaki Durum ve Tartışmalar
140
3. Ukrayna’ya Askeri Müdahaleye Yönelik Olarak Rus Ordusu Hakkında Dezenformasyona İlişkin Ceza Hükümleri
143
b. Uygulamadaki Durum ve Tartışmalar
145
TÜRK HUKUKUNDA DEZENFORMASYON SUÇLARI
A. Türkiye’de İfade Özgürlüğüne İlişkin Anayasal Çerçeve
147
B. Türkiye’de Dezenformasyon Tartışmalarının Gelişimi
148
II. TÜRK CEZA KANUNUNDAKİ DEZENFORMASYON SUÇLARI
150
A. Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma Suçu (TCK m. 217/A)
151
2. Suçla Korunan Hukuki Değer
152
d. Netice ve Nedensellik Bağı
164
a. Failin Gerçek Kimliğini Gizlemesi
167
b. Örgüt Faaliyetinde İşlenmesi
168
c. Basın ve Yayın Yoluyla İşlenmesi (TCK m. 218)
170
6. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk
171
7. Suçun Özel Görünüş Biçimleri
172
8. Soruşturma ve Kovuşturma
173
B. Savaşta Yalan Haber Yayma Suçu (TCK m. 323)
177
2. Suçla Korunan Hukuki Değer
179
aa. Siyasi Bozgunculuk
181
bb. Ekonomik Bozgunculuk
183
c. Netice ve Nedensellik Bağı
184
a. Siyasi Bozgunculuk Açısından Öngörülen Nitelikli Haller
184
bb. Askerlere Yönelik Olarak İşlenmesi
184
cc. Yabancı ile Anlaşılarak İşlenmesi
185
b. Ekonomik Bozgunculuk Açısından Öngörülen Nitelikli Haller
185
6. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk
186
7. Suçun Özel Görünüm Biçimleri
186
8. Soruşturma ve Kovuşturma
186
III. EKONOMİK DEZENFORMASYON SUÇLARI
187
A. Fiyatları Etkileme Suçu (TCK m. 237)
188
2. Suçla Korunan Hukuki Değer
190
aa. İşçi Ücretleri Yönünden
190
bb. Besin ve Mal Fiyatları Yönünden
191
cc. Kripto Paralar Yönünden
193
d. Netice ve Nedensellik Bağı
196
5. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk
197
6. Suçun Özel Görünüş Biçimleri
197
7. Soruşturma ve Kovuşturma
198
B. BİLGİYE DAYALI PİYASA DOLANDIRICILIĞI SUÇU (Ser.PK m. 107/2)
198
2. Suçla Korunan Hukuki Değer
200
ç. Netice ve Nedensellik Bağı
203
5. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk
205
6. Suçun Özel Görünüş Biçimleri
205
7. Soruşturma ve Kovuşturma
206
C. Banka İtibarının Zedelenmesi Suçu (Bankacılık Kanunu m. 158)
206
2. Suçla Korunan Hukuki Değer
208
d. Netice ve Nedensellik Bağı
212
6. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk
214
7. Suçun Özel Görünüş Biçimleri
214
8. Soruşturma ve Kovuşturma
215
Ç. Haksız Rekabet Suçu (TTK m. 62)
216
2. Suçla Korunan Hukuki Değer
219
d. Netice ve Nedensellik Bağı
226
5. Hukuka Aykırılık ve Kusurluluk
226
6. Suçun Özel Görünüş Biçimleri
226
7. Soruşturma ve Kovuşturma
227