İDARİ USUL HUKUKU AÇISINDAN HUKUKİ GÜVENLİK KAVRAMI
I. İDARİ USUL KAVRAMI VE KAPSAMI
19
1. Yargılama Usulü– İdari Usul İlişkisi
20
a. Dar–Geniş Anlamda İdari Usul Ayrımı
24
b. Genel–Özel İdari Usul Ayrımı
24
a. Usul ve Şekil Kavramlarını İç İçe Kabul Eden Görüş
26
b. Usul ve Şekil Kavramlarını Birbirinden Ayıran Görüş
28
c. Terminolojik Değerlendirme
29
B. İdari Usulün Kapsamı
30
C. İdari Usulün Ayrı Bir Hukuk Dalı Olarak İncelenmesi
34
II. İDARİ USUL HUKUKUNUN ORTAYA ÇIKIŞINA ETKİ EDEN GELİŞMELER
35
A. Hukuk Devleti ve Hukuki Güvenlik Anlayışına İlişkin Gelişmeler
36
B. Demokratik Yönetim Anlayışına İlişkin Gelişmeler
39
C. Ekonomi Alanında Yaşanan Gelişmeler
41
D. İdare Karşısında Bireyin Değişen Konumuna İlişkin Gelişmeler
44
2. İdare Karşısında Bireyin “Yönetilen” Kavramından “Yurttaş” Kavramına Geçiş Süreci
47
III. İDARİ USUL HUKUKUNDA HUKUKİ GÜVENLİK KAVRAMININ DEĞERLENDİRİLMESİ
52
A. İdari Usul Hukukunda Hukuki Güvenlik Kavramı ve Tanımı
52
B. İdari Usul Hukukunda Hukuki Güvenliğin Tarihsel Gelişimi
54
C. İdari Usul Hukukunda Hukuki Güvenliğin Hukukun Genel İlkesi Olarak Kullanılması Süreci
56
D. İdari Usul Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesinin Unsurları
59
1. İdari Usulün Belirli Olması
60
a. İdari Usul Kurallarının Belirli Olması
62
aa. Kuralların Yapılış Sürecinin Belirliliği
68
bb. Kuralların Duyurulması ve Erişilebilir Olması
70
cc. Kuralların Açık ve Anlaşılır Olması
72
dd. Kuralların Norm Enflasyonu Yaratmayacak Sayıda Olması
73
b. İdari Usul Kurallarının Uygulanmasında Belirlilik
76
aa. Kuralların Uygulanması Sürecinde Açıklık–Saydamlığın Sağlanması
77
bb. İdareye Takdir Yetkisi Tanıyan Düzenlemelerin Hukuka Uygun Olarak Uygulanması
79
2. İdari Usulün İstikrarlı Olması
81
a. İdari Usul Kurallarının Oluşturulması Açısından İstikrar
85
b. İdari Usul Kurallarının Uygulanması Açısından İstikrar
88
aa. İdari İşlemin Geri Alınması
89
aaa. İdari İşlemin Geri Alınmasında Süre Sorunu
90
bbb. Geri Alma İşleminde Yetkili Makam ve İzlenecek Usul
97
bb. Kazanılmış Hakların Korunması İlkesi
98
cc. Müesses (Yerleşik) Durumlar
101
3. İdari Usulün Öngörülebilir Olması
105
a. İdari Usul Kurallarının Öngörülebilir Olması
107
b. İdari Usul Uygulamalarının Öngörülebilir Olması
116
HUKUKİ GÜVENLİĞİ SAĞLAMAYA YÖNELİK
TEMEL İDARİ USUL İLKELERİ
I. İDARİ USUL İLKELERİNİN HUKUKİ GÜVENLİK AÇISINDAN ÖNEMİ
123
II. İDARİ USUL İLKELERİNİN HUKUKİ GÜVENLİĞİ SAĞLAMADAKİ İŞLEVİ
124
C. Denetleyici İşlevi
126
III. HUKUKİ GÜVENLİĞİ SAĞLAMAYA YÖNELİK İDARİ USUL İLKELERİ
127
A. Yazılılık İlkesi ve İstisnaları
129
1. Genel Kural Olarak Yazılılık İlkesi
130
2. Yazılılık İlkesinin İstisnaları
134
3. Elektronik Ortamda Yapılan İşlemler
148
B. Dinlenilme ve Savunma Hakkı İlkesi
153
1. Dinlenilme ve Savunma Hakkı İlkesinin Gelişim Süreci
156
2. Dinlenilme ve Savunma Hakkı İlkesinin Uygulama Alanı
159
3. Dinlenilme ve Savunma Hakkı İlkesinin İstisnaları
165
C. Bilgi Edinme Hakkı İlkesi
167
1. Bilgi Edinme Hakkı İlkesinin Gelişim Süreci
168
2. Bilgi Edinme Hakkı İlkesinin Kapsamı
172
a. Bilgi ve Belgelere Erişim Hakkı
172
3. Bilgi Edinme Hakkı İlkesinin Sınırları
174
D. Hukuki Yardım ve Temsil İlkesi
176
F. Başvuru Yollarının Gösterilmesi İlkesi
185
HUKUKİ GÜVENLİK İLKESİNİN GEREĞİ OLARAK
İDARİ USULÜN KODİFİKASYONU
I. İDARİ USULÜN KODİFİKASYONUNUN GEREKLİLİĞİ
193
A. İdarenin Kanuniliği İlkesi Bakımından Değerlendirilmesi
194
B. Eşitlik İlkesi Bakımından Değerlendirilmesi
196
II. ÜLKEMİZDE İDARİ USULÜN KODİFİKASYONUNA İLİŞKİN GELİŞMELER
198
A. Merkezi Hükümet Teşkilatı Araştırma Projesi (MEHTAP)
200
B. İdari Usulün Anayasal Bir Düzenleme Olması Önerisi
201
C. Kamu Yönetimi Araştırması Raporu (KAYA)
201
D. Ülkemizde İdari Usule İlişkin Mevcut Düzenlemeler
202
III. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA İDARİ USULÜN KODİFİKASYONUNUN GELİŞİMİ
209
A. Amerika Birleşik Devletleri’nde İdari Usulün Kodifikasyonunun Gelişimi
210
1. Amerika Birleşik Devletleri İdari Usul Kanunu’nun Hazırlanma Süreci
210
2. Amerika Birleşik Devletleri İdari Usul Kanunu’nun Kapsamı
213
3. Amerika Birleşik Devletleri İdari Usul Kanunu’nun Hukuki Güvenlik İlkesi Bakımından Değerlendirilmesi
217
B. Avrupa’da İdari Usulün Kodifikasyonunun Gelişimi
218
1. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin İdari Usule İlişkin Kararları
219
a. İdari İşlemler Karşısında Bireylerin Korunması Hakkında (77) 31 Sayılı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Kararı
219
b. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin İdari Usule İlişkin Tavsiye Kararları
221
aa. İdarenin Takdir Yetkisinin Kullanılmasına İlişkin CM/REC (80) 2 Sayılı Tavsiye Kararı
221
bb. Çok Sayıda Kişiyi Etkileyen İdari Usullere İlişkin CM/REC (87) 16 Sayılı Tavsiye Kararı
222
cc. İyi Yönetim Konusunda Üye Devletlere CM/REC (2007) 7 Sayılı Tavsiye Kararı
223
2. Avrupa Birliği Hukukunda İdari Usule Yönelik Düzenlemeler
223
a. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı’nda İdari Usule İlişkin Düzenlemeler
225
b. Avrupa İyi Yönetim Kanunu’nda İdari Usule İlişkin Düzenlemeler
226
c. Hazırlanmakta Olan Avrupa Birliği İdari Usul Kanunu’nun İçeriğine İlişkin Tavsiye Kararı
227
3. Avrupa’da Genel Bir İdari Usul Kanununa Sahip Ülkeler
229
4. Fransa Özelinde İdari Usulün Kodifikasyonunun Gelişimi
232
a. Fransız İdari Usul Kanunu’nun Hazırlanma Süreci
232
b. Fransız İdari Usul Kanunu’nun Kapsamı
236
c. Fransız İdari Usul Kanunu’nun Hukuki Güvenlik İlkesi Bakımından Değerlendirilmesi
239
IV. İDARİ USULÜN KODİFİKASYONUNDA KARŞILAŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
241
A. İdari Usul Kurallarının Çatışması Sorunu ve Çözüm Önerileri
241
B. Genel İdari Usulün Kapsamının Belirlenmesi Sorunu ve Çözüm Önerileri
244
C. Etkinlik–Bürokrasi Dengesi Sorunu ve Çözüm Önerileri
249
1. Etkinlik–Bürokrasi Dengesi Sorunu
249
2. Etkinlik–Bürokrasi Dengesi Sorununa Yönelik Çözüm Önerileri
251
a. Usul Ekonomisi İlkesinin Gözetilmesi
251
b. Ölçülülük İlkesinin Gözetilmesi
252
c. İdari Usul Kuralları Arasında Asli–Tali Kural Ayrımı Yapılması
254
d. Sosyolojik Koşulların Göz Önünde Bulundurulması
257