I. KONUNUN TAKDİMİ VE YÖNTEM
21
II. KONUNUN AMACI VE ÖNEMİ
23
III. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI
24
HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASI İLKESİNİN TEORİSİ
I. HAKLI BEKLENTİNİN TANIMI, AMACI, HUKUKİ NİTELİĞİ VE BENZER KAVRAMLARDAN AYRILMASI
27
A. Yeni Bir İlkenin Doğuşu: Haklı Beklenti
27
B. Haklı Beklenti Kavramı ve Özellikleri
30
1. Haklı Beklenti Kavramı
30
2. Mahkeme İçtihadında Haklı Beklenti İlkesinin Tanımı
37
3. Doktrinde Haklı Beklenti İlkesinin Tanımı
39
4. Haklı Beklenti İlkesinin Özellikleri
42
C. Haklı Beklenti İlkesinin Amacı
45
Ç. Haklı Beklenti İlkesinin Hukuki Niteliği
50
1. Haklardan Beklentilere: Haklı Beklenti Bir Hak Mıdır?
50
2. Haklı Beklenti İlkesi Hukukun Genel Bir İlkesi Midir?
54
3. Haklı Beklenti İlkesinin Hukuki Niteliğinin Sonuçları
59
D. Haklı Beklenti İlkesinin Benzer Kavramlardan Ayrılması
65
1. Kazanılmış (Müktesep) Hak
65
a. Kazanılmış (Müktesep) Hak ile Haklı Beklenti Arasındaki Benzerlikler
68
b. Kazanılmış (Müktesep) Hak ile Haklı Beklenti Arasındaki Farklılıklar
70
2. Müesses (Yerleşmiş) Durum
72
4. Estoppel (Önceki Beyanlarına Aykırı Davranış Yasağı)
80
5. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik (Fedakârlığın Denkleştirilmesi)
88
6. Beklenen Hak (Beklemece–Kazanılması Ümit Edilen Hak–Bekleme Vaziyeti)
90
7. Makul–Meşru–Yasal–Hukuki–Yerleşmiş–Temelli–Doğal Beklenti
92
II. HAKLI BEKLENTİ İLKESİNİN TEMELLENDİRİLMESİ
97
A. Hakkı Beklentinin Korunması Gerekliliğinin Dayanakları
97
2. Tabiî (Doğal) Adalet İlkesi
99
3. Hukuk Devleti (Hukukun Üstünlüğü) İlkesi
100
4. İdari İstikrar (Tutarlılık) İlkesi
104
5. Kazanılmış Hakların Korunmasına Saygı İlkesi
106
6. Hukuki Güvenlik İlkesi
107
7. Hukuki Kesinlik–Belirlilik (Düzenli İdare) İlkesi
114
12. Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması
128
13. Nesafet (Hakkaniyet–Nısfet) Kuramı
130
14. Yetkinin Kötüye Kullanılmaması Ödevi
134
15. Adalet İlkesi ve Adil Davranma Ödevi
137
16. Yasal Geçişme Teorisi (Osmosis Theory)
140
B. Haklı Beklentinin Reddine İlişkin İtirazlar
141
a. Toplum Kaynaklarının Tazminat Ödemeye Aktarılması
142
b. İdarenin Takdir Yetkisinin Sınırlanması
143
c. Yargı Organlarının Yerindelik Denetimi Yapması
149
ç. Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin İhlal Edilmesi
154
d. Korumanın İmtiyaz Sayılması
156
e. İdarenin Düzenleme Yapma Yetkisinin Daralması
158
f. Kamu Hizmetlerinde Uyarlama ve Değişkenlik İlkesinin Kısıtlanması
160
g. Dava ve İdari İş Yükünün Artması
163
ğ. Belirsizliğin ve Karışıklığın Ortaya Çıkması
164
ı. Demokrasinin Zarar Görme İhtimali
166
2. Muhtemel İtirazlar
167
a. İdare Hukukunun Statüler Bir Hukuk Dalı Olması Özelliğinin Kaybolması
167
b. İdari İşlem ve Eylem Niteliğinde Yargı Kararı Verilmesi
171
c. İdarenin Tutum ve Davranışlarının Yargısal Denetime Tabi Olması
172
ç. İdarenin Yetkilerinin Hukuka Aykırı Olarak Genişlemesi
173
HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASI İLKESİNİN
I. HAKLI BEKLENTİ İLKESİNİN KORUNMA YÖNTEMİNE GÖRE TÜRLERİ
177
A. Haklı Beklenti İlkesinin Şekli (Usul–Prosedürel) Açıdan Korunması
179
B. Haklı Beklenti İlkesinin Maddi (Esas–İçerik–Asli) Açıdan Korunması
192
2. Aleyhteki Görüşler
197
C. Haklı Beklenti İlkesinin Telafi (Tazmin) Edici Korunması
202
1. Hukuka Aykırı Kararların Sebep Olduğu Zararın Tazmini
207
b. Avrupa Birliği Hukuku
210
2. Hukuka Uygun Kararların Sebep Olduğu Zararın Tazmini
216
b. Avrupa Birliği Hukuku
217
II. HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASI İLKESİNİN ŞARTLARI
219
A. Beklenti İdareye Atfedilebilir Bir Davranış Neticesinde Oluşmalıdır.
220
B. Beklenti Hukuken Korunmaya Değer Aşamaya Gelmiş Olmalıdır.
222
C. Beklentinin Objektif Bir Güven Temeline Dayanması Gerekir.
225
Ç. Zarar Doğması veya Bir Menfaatin (Çıkar) İhlal Edilmesi Gerekir.
233
D. Beklentinin Hukuka Uygunluğu Şarttır.
236
E. Baskın Kamu Yararının Bulunmaması Gerekir
252
F. Beklentiden Dürüstlük İlkesine Uygun Olarak Faydalanılmalıdır.
260
G. Beklentide Kanuna Karşı Hilenin Bulunmaması Gerekir.
264
Ğ. Beklenti Sahibinin İyiniyetli Olması Gerekir.
265
H. Haklı Beklenti Doğuran Durumların Varlığı Gerekir.
272
1. İdarenin Uzun Süreden Beri İzlediği Bir Davranışı Ansızın Değiştirmesi–(İdari Teamül–Uygulama–Tatbikat Kurallarına Aykırılık)
277
2. Politika Tercihlerinin Değişmesi
286
3. İdarenin Yanıltıcı Beyanları
292
b. Gayriresmi Beyanlar
298
4. İdarenin Açık Bir Şekilde Verdiği Taahhüdü, Teminatı, Güvenceyi veya Sözü Yerine Getirmemesi
302
5. Düzenleyici İşlemlerin Beklenmedik Değişimi
310
6. İdari İşlemin Çelişkili (Tutarsız–Muğlak) Hükümler İçermesi
315
7. Alınan Bir Karardan Geçerli Bir Sebep Olmaksızın Vazgeçilmesi
318
8. Uluslararası Sözleşmelere Aykırılık
320
9. Örf ve Adet (Gelenek ve Görenek) Kurallarına Aykırılık
321
10. İdari Makamların Hukuk Yaratma Yetkisinin Hatalı Kullanımı
323
11. Emsal İdari Tasarruflara Aykırılık
325
12. Geçmişe Etkili İdari İşlemlerde Kazanılmamış Hak ve Durumların Gözetilmemesi
327
III. HAKLI BEKLENTİ İLKESİNİN KORUNMAYACAĞI ALANLAR
332
A. Haklı Beklentinin Şartlarında Eksiklik
333
B. Belirli Bir Süreye Tabi Durumlar
334
C. Baskın Kamu Yararının Bulunduğu Durumlar
341
Ç. Temenni, Görüş ve Düşünce İçeren İşlemler
342
D. Hak Kazandırıcı Niteliği Haiz Olmayan İşlemler
343
E. İrade Sakatlığı Durumlarında Yapılan Bazı İşlemler
344
1. Hile ve İkrah Kaynaklı Tesis Edilen İşlemler
345
2. Açık Hata Sebebiyle Yapılan İşlemler
347
F. Yok Hükmünde Olan Bazı İşlemler
348
G. Kanuna Aykırı Durumlar
350
KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA HAKLI BEKLENTİNİN
KORUNMASI İLKESİ, ÇIKARIMLAR VE ÖNERİLER
I. HAKLI BEKLENTİ İLKESİNİN ORTAYA ÇIKIŞI, GELİŞİMİ VE FARKLI HUKUK SİSTEMLERİNDEKİ GÖRÜNÜMÜ
359
A. Doktrinel Temelin Ortaya Çıktığı Hukuk Sistemleri
361
1. Alman Hukuk Sisteminde "Vertrauensschutz" Kavramı ve Temel İçtihat
362
a. Prusya Yüksek İdare Mahkemesinin 1892 tarihli Kararı
365
b. Berlin Yüksek İdare Mahkemesinin 1956 tarih ve DVB I. S. 503 sayılı Kararı
366
c. Federal Yüksek İdare Mahkemesinin 28.06.1957 tarih ve BVerwG IV C 235.56 sayılı Kararı
368
ç. Federal Yüksek İdare Mahkemesinin 25.10.1957 tarih ve BVerwG III C 370.56 sayılı Kararı
370
d. Federal İdare Mahkemesinin 28.10.1959 tarih ve Az. VI C 88.57 sayılı Kararı
372
e. Greifswald Yüksek İdare Mahkemesinin 06.08.2008 tarih ve Az. 2 L 100/07 sayılı Kararı
374
f. Baden–Württemberg Eyalet Sosyal Mahkemesinin 05.10.2011 tarih ve Az. L 12 AS 3830/11 ER–B sayılı Kararı
375
g. Alman Federal Anayasa Mahkemesi 10.10.2012 tarih ve Az. 1 BvL 6/07 sayılı Kararı
376
ğ. Hamm Eyalet İş Mahkemesinin, 14.01.2015 tarih ve Az. 4 Sa 1176/14 sayılı Kararı
378
2. İngiliz Hukukunda "Legitimate Expectation" Kavramı ve Temel İçtihat
379
a. "Schmidt v. Secretary of State for Home Affairs" Kararı
380
b. "R. v. Liverpool Corporation, ex parte Taxi Fleet Operators' Association" Kararı
384
c. "Attorney–General of Hong Kong v. Ng Yuen Shiu" Kararı
386
ç. "Mc. Innes v. Onslow Fane" Kararı
387
d. "R. v. Secretary of State for the Home Department, ex parte Kahn" Kararı
388
e. "CCSU v. Minister for the Civil Service" Kararı
389
f. "R. v. Secretary of State for the Home Department, ex parte Ruddock" Kararı
391
g. "R. v. Devon Heufth Authority, ex parte Coughlan" Kararı
392
ğ. "R. v. Secretary of State for the Home Department, ex parte Hargreaves" Kararı
395
h. "R. (Bibi) v. London Borough of Newham" Kararı
396
3. Fransız Hukuk Sisteminde "Confiance Légitime–Attentes Légitimes" Kavramı ve Temel İçtihat
397
a. "Fédération Départementale des Syndicats d'Exploitants Agricoles des Cotes–du–Nord c. Ministre de l'Agriculture" Kararı
404
b. "French Data Network" Kararı
404
c. "Métropole Télévision (M6) c. Le Conseil Supérieur de l'Audiovisuel (CSA)" Kararı
405
ç. "La Société Ti Fonds c. Odéadom (l'Office de Développement de l'Economie Agricole d'
d. "Société d'Editions et de Protection Route (SEPR)" Kararı
406
B. Diğer Ülke Uygulamaları
407
1. Avustralya Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
408
a. "Salemi v. Minister for Immigration and Ethnic Affairs" Kararı
409
b. "Attorney–General (NSW) v. Quin" Kararı
410
c. "Haj–Ismail (H. and M.) v. Minister for Immigration and Ethnic Affairs" Kararı
411
ç. "Heatley v. Tasmanian Racing and Gaming Commission" Kararı
413
2. Kanada Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
414
3. Hollanda Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
415
4. Güney Afrika Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
417
5. Yeni Zelanda Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
420
6. Hindistan Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
423
7. Pakistan Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
428
8. Singapur Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
430
9. Bangladeş Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
432
10. Macaristan Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
434
11. İspanya Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
435
12. Avusturya Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
437
13. Sri Lanka Hukuk Sisteminde Haklı Beklenti ve İçtihadi Yaklaşım
440
C. Uluslararası Yargı Organlarının Konuya Bakışı
442
1. Avrupa Birliği Adalet Divanı Kararlarında Haklı Beklenti ve Temel İçtihat
443
a. "Lemmerz–Werke GmbH" Kararı
447
b. "Re Civil Service Salaries: E.C. Commission v. E.C. Council" Kararı
449
c. "Comptoir National Technique Agricole SA v. Commission (CNTA)" Kararı
451
ç. "J. Mulder v. Minister van Landbouw en Visserij" Kararı
452
d. "Spagl v. Hauptzollamt Rosenheim" Kararı
453
e. "Dürberk v. Hauptzollamt Frankfurt" Kararı
454
f. "Dieckmann and Hansen GmbH v. Commission" Kararı
454
g. "Hamble Fisheries" Kararı
455
ğ. "Branco v. Commission" Kararı
457
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Haklı Beklenti ve Temel İçtihat
457
a. "Öneryıldız v. Turkey" Kararı
459
b. "Hamer v. Belgium" Kararı
460
c. "Mürsel Eren v. Turkey" Kararı
462
ç. "Dursun v. Turkey" Kararı
463
d. "Altunay v. Turkey" Kararı
465
e. "Kopecký v. Slovakia" Kararı
466
e. "Béláné Nagy v. Hungary" Kararı
467
II. TÜRK YÜKSEK MAHKEME KARARLARINDA HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASI İLKESİ
468
A. Anayasa Mahkemesi Kararlarında Haklı Beklenti
468
B. Danıştay Kararlarında Haklı Beklenti
475
C. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararlarında Haklı Beklenti
493
Ç. Yargıtay Kararlarında Haklı Beklenti
497
III. HAKLI BEKLENTİNİN KORUNMASINA İLİŞKİN ÇIKARIMLAR VE ÖNERİLER
498
A. Haklı Beklenti İhlal Edilmeden İdare Tarafından Alınabilecek Önlemler
498
1. Düzenleyici İdari İşlemlerde Haklı Beklentinin Önlenmesi
499
a. Düzenleyici İdari İşlem Değişikliğinin Değişiklikten Makul Bir Süre Önce Duyurulması
499
b. İdarenin Yeni Düzenleyici İşlemlerinde Beklentileri Karşılayacak Geçiş Hükümlerinin Konması
500
c. İdarenin Düzenleyici İşlemlerinde Belirli Süre Değişiklik Yapmasının Kanunla Yasaklanması
509
ç. Düzenleyici İdari İşlemin Yürürlüğe Girmesinden Önce Önleyici [A Priori] Denetim Yapılması
509
2. Bireysel İdari İşlemlerde Haklı Beklentinin Önlenmesi
511
B. Haklı Beklenti İhlal Edildikten Sonra İdarenin Yaklaşımı
512
VI. BİREYİN HAKLI BEKLENTİSİNİN KORUNMASI İSTEMİ
514
A. İdarenin Hareketsizliğinin Haklı Beklenti Doğurduğu Gerekçesiyle İdareye Yapılan Başvuru
514
B. İdarenin Bir Tasarrufu Sonunda Yapılan Başvuru
516
C. Yargısal Başvuru Yolları
518
1. Haklı Beklentinin Korunması Talepli İptal Davası
522
a. Haklı Beklentinin Korunmasına İlişkin Düzenleyici İdari İşlemlerin İptali
523
b. Haklı Beklentinin Korunmasına İlişkin Bireysel İdari İşlemlerin İptali
525
2. Haklı Beklentinin Korunması Talepli Tam Yargı Davası
525