PETROL PİYASASININ OLUŞUMU VE GELİŞİMİ
I. PETROL KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ
19
B. Petrolün Özellikleri
21
1. Enerji İçeriği Diğer Enerji Kaynaklarına Göre Daha Fazladır
21
2. Sıvı Olması Nedeniyle Her Şekli Alabilir ve Taşınması Kolaydır
21
III. HUKUKİ AÇIDAN PETROL KAVRAMI
27
A. Yer Altındaki Petrolün Hukuki Rejimi
27
B. Petrol Arama ve İşletmenin Hukuki Rejimi
30
2. Petrol Arama ve Üretim Faaliyetlerinde Bulunabilmenin Koşulu Olarak Ruhsat Alınması
31
a. Ruhsatın Hukuki Niteliği
32
b. Petrol Arama ve Üretim Faaliyetleri Bakımından İzin ve Ruhsat Çeşitleri
35
III. PETROL İLE İLGİLİ HUKUKİ KAYNAKLAR
39
A. Uluslararası Hukuki Kaynaklar
39
1. Uluslararası Andlaşmalar
39
2. Avrupa Birliği (Topluluk) Hukuku
40
B. Ulusal Hukuki Kaynaklar
45
IV. PETROL PİYASASI KAVRAMININ GELİŞİMİ
47
1. Piyasa ve Piyasa Ekonomisi Kavramları
47
2. Petrol Piyasası Kavramı
48
3. Dünya Petrol Piyasalarının Gelişimi
49
4. Dünya Petrol Piyasalarının Düzenlenişi
54
B. Türkiye’de Petrol Piyasasının Gelişimi
57
1. Ulusal Yapılanma Dönemi (Petrol Faaliyetlerinde Devletin Öncülüğü) 1923–1954
58
2. Serbestleşme Dönemi (Devletçilikten Liberalizme Geçiş) 1954–1973
64
3. Küreselleşmenin Türkiye’ye Etkisi Öncesinde Petrol Piyasasında Reform Çabaları 1973–1983
70
4. Küreselleşmenin Etkileri Çerçevesinde Gelişmeler (1983–…)
72
TÜRKİYE’DEKİ PETROL PİYASASININ HUKUKİ REJİMİ
I. PETROL PİYASASI İLKELERİ
77
B. Açıklık (Saydamlık) İlkesi
83
E. Arz ve Çevre Güvenliği İlkesi
87
II. PETROL PİYASASINDA İDARİ MAKAMLAR VE YETKİLERİ
91
B. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB)
94
C. Petrol İşleri Genel Müdürlüğü (PİGM)
94
1. Kuruluşu ve Hukuki Yapısı
94
D. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK)
96
1. EPDK’nın Kuruluşu ve Yapısal Özellikleri
96
b. Kurul–Kurum Ayrımı
107
2. EPDK’nın Petrol Piyasası (Faaliyetleri) ile İlgili İşlevsel Özellikleri
120
aa. Düzenleyici İşlemlerde Bulunma Yetkisi
122
ab. Düzenleme Yetkisi Kapsamındaki Diğer Yetkileri
123
abaa. Lisansın (Ruhsatın) Tanımı
123
abab. Lisansın (Ruhsatın) Hukuki Niteliği
124
ababa. Lisans (Ruhsat) Verilmesi İşlemi Açısından Kamu Hizmeti – Kolluk Ayrımı
124
ababb. Petrol Piyasası Faaliyetleri ve Kamu Hizmeti Kavramı
129
i. Genel Olarak Kamu Hizmeti Kavramı
129
ii. Petrol Piyasası Faaliyetlerinin Kamu Hizmeti Olup Olmadığının Saptanması
134
iii. Petrol Piyasası Faaliyetleri Açısından Olası (Virtüel) Kamu Hizmeti Kavramı
141
abac. Lisansa İlişkin Düzenlemeler
147
abb. Tarife Belirleme
148
b. İzleme ve Denetim Yetkisi
149
c. Yaptırım Uygulama Yetkisi
150
d. Uyuşmazlık Çözme Yetkisi
151
e. Yönlendirme, Danışmanlık ve Görüş Bildirme Yetkisi
152
III. PETROL PİYASASI FAALİYETLERİ
153
A. Rafinaj Faaliyeti ve Hukuki Rejimi
153
B. İşleme Faaliyeti ve Hukuki Rejimi
156
C. Madeni Yağ Üretimi ve Hukuki Rejimi
158
D. Depolama Faaliyeti ve Hukuki Rejimi
160
E. İletim Faaliyeti ve Hukuki Rejimi
162
F. İhrakiye (Havacılık ve Denizcilik Satışı) Faaliyeti ve Hukuki Rejimi
164
G. Serbest Kullanıcı ve Hukuki Rejimi
166
H. Taşıma Faaliyeti ve Hukuki Rejimi
167
İ. Dağıtım Faaliyeti ve Hukuki Rejimi
168
J. Bayilik Faaliyeti ve Hukuki Rejimi
173
PETROL PİYASASININ DENETİMİ VE İDARİ YAPTIRIMLAR
I. DENETİM, ÖN ARAŞTIRMA VE SORUŞTURMA USULLERİ
179
A. Petrol Piyasasının Denetimi
179
1. Mevzuat Hükümlerine Uygunluk Denetimi
180
2. Teknik Düzenlemelere Uygunluk ve Ulusal Marker Denetimi
182
a. Teknik Düzenlemelere Uygunluk Denetimi
182
b. Ulusal Marker Denetimi
182
B. Ön Araştırma ve Soruşturmalara İlişkin Usul ve Esaslar
185
2. Soruşturmaya Başlanması
187
4. Soruşturmaya Doğrudan Yazılı Savunma Alınarak Başlanması
190
II. İDARİ YAPTIRIMLAR
195
1. İdari Para Cezaları
197
a. Birinci Kategori İdari Para Cezaları
206
aa. Lisans Almaksızın Lisansa Tabi Faaliyetlerin Yapılması
206
ab. Kaçak Akaryakıt veya Sahte Ulusal Marker Elde Etmeye, Satmaya ya da Herhangi Bir Piyasa Faaliyetine Konu Etmeye Yarayacak Şekilde Lisansa Esas Teşkil Eden Belgelerde Belirlenenlere Aykırı Sabit ya da Seyyar Tank, Düzenek veya Ekipmanı Bulundurmamak
208
ac. 5015 Sayılı Yasanın “Ulusal Marker” Başlıklı 18. Maddesinin İhlali
208
b. İkinci Kategori İdari Para Cezaları
208
aa. EPDK Tarafından Fiyat Oluşumuna Yönelik Yapılan Uygulamaların Dolaylı veya Dolaysız Olarak Engellenmesi veya Engellenmesine Teşebbüs Edilmesi
208
ab. Faaliyetlerin Kısıtlanması İle İlgili Kurallara Uymamak
208
ac. Lisans Türleri ile İlgili Düzenlemelere Uymamak
209
c. Üçüncü Kategori İdari Para Cezaları
209
aa. Lisans Olmaksızın Hak Konusu Yapılan Tesislerin Yapımına veya İşletimine Başlanması İle Bunlar Üzerinde Tasarruf Hakkı Doğuracak İşlemlerin Yapılması
210
ab. Sahip Olunan Lisansın Verdiği Haklar Dışında Faaliyet Gösterilmesi
210
ac. EPDK Tarafından Bir Takvim Yılı İçinde Yapılan Uyarıya Rağmen, EPDK’nın 5015 Sayılı Yasanın 14/1. Maddesi Gereğince Belirlediği Usul ve Esaslara Uygun Bildirimleri Yapmamak
210
ad. 5015 Sayılı Yasanın 4/4. Maddesinin l Bendi Dışındaki Bentlerinin İhlali
211
ae. İletim ve Depolama Tesislerine Erişimin Dolaylı ve Dolaysız Olarak Engellenmesi
211
d. Ulusal Petrol Stoğu Tutma Yükümlülüğü Bulunan Lisans Sahiplerinin Eksik Stok Tutması
211
e. Genel olarak Yasanın Getirdiği Yükümlülüklere Uymamak
211
f. İdari Para Cezalarında İndirim Halleri
213
1. Lisans İptali (ya da Lisansın Geri Alınması)
215
2. Faaliyetin Geçici Durdurulması
216
3. Tesisler İçin Lisans Yasağı
218
4. Şahıslar İçin Lisans Yasağı
219
III. İDARİ YAPTIRIM KARARINI VERMEYE YETKİLİ ORGAN
219
V. EPDK TARAFINDAN VERİLEN İDARİ YAPTIRIM KARARLARININ YARGISAL DENETİMİ
226