ÇEVRE VE EKOLOJİ KONULARINA VE HUKUKUNA
1.1. Çevre ve Ekoloji ile İlgili Tanımlar
17
1.2. Çevre ve Ekosistem Ayrımı
19
1.3. Haklar, Çevre ve Ekoloji
19
1.3.1. Haklara Erişme ve Bunları Kullanma Hakları
21
1.3.2. Birinci Kuşak (Temel) Haklar
22
1.3.3. İkinci Kuşak (Sosyal) Haklar
22
1.3.4. Üçüncü Kuşak (Dayanışma) Haklar
23
1.3.5. Dördüncü Kuşak (Sürdürülebilir Yaşam) Haklar ve Bunları Talep Etme Hakkı
23
1.4. Ekolojik ve Çevresel Sorunlar
24
1.4.1. İklim Değişikliği
24
1.4.2. Diğer Ekolojik ve Çevresel Sorunlar
27
1.4.3. Fosil Yakıt Esaslı Enerji Sistemleri ve Yenilenebilir Enerji Sistemleri, Enerji Hukuku
28
1.5. Dünyada ve Ülkemizde Çevre ve Ekosistem Hukukundaki Önemli Gelişmeler
30
1.5.1. Dünyadaki Önemli Gelişmeler
30
1.5.2. Ülkemizdeki Önemli Gelişmeler
35
1.6. İki Önemli Konu: Sürdürülebilirlik ve Döngüsel Ekonomi
35
1.6.1. Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Kalkınma ve Sürdürülebilir Yaşam
35
1.6.2. Döngüsel Ekonomi
38
ÇEVRE VE EKOLOJİ İLE İLGİLİ DAVALAR VE
DAVALARLA İLGİLİ SORUNLAR
2.2. Ekolojik ve Çevre Hukuku Sorunları Tablosu
42
2.3. Çevre ve Ekoloji ile İlgili Hukuki Mücadelede Anayasal Düzenlemeler
43
2.4. Türkiye’nin Taraf Olduğu Çevre ve Ekoloji ile İlgili Uluslararası Sözleşmeler ve Bunların Hukuki Mücadeledeki Yeri
44
2.5. Ekolojik Hukuk ve Çevre Hukuku ile İlgili Kanun Düzeyinde Düzenlemeler
46
2.6. Yargılama Öncesi Tespit Gerekliliği
47
2.7. Çevresel Zararlarda Adli Yargıda Açılacak Eda (Önleme ve Giderim) Davaları
48
2.8. Dava Açılacak/Açılamayacak İdari İşlem Türleri
49
2.9. Çevresel Zararlarda İdari Yargıda Açılabilecek Tazminat Davası: Tam Yargı Davası
49
2.10. Temel Ekosistem ve Çevre Koruma Davası: İptal Davası
50
2.10.1. Taraf Olma Ehliyeti ve Husumet Yöneltimi
51
2.10.2. Gerekçe ve Menfaat, Örnek Dava (Örnek Dava–1)
53
2.10.3. Dava Açma Süreleri
75
2.10.4. İvedi Yargılama Usulü:
76
2.10.5. Birlikte veya Aynı Dilekçe ile Açılabilecek Davalar, (Örnek Dava–2)
77
2.10.6. Yürütmeyi Durdurma ve Kısıtlamaları
106
2.10.7. Anayasa Başta Olmak Üzere Hukukumuzda Üstün Kamu Yararı ve Alt Unsurları Olarak Ekosistem Hizmetleri, Ekosistem Muhasebesi, Ekolojik (Karbon ve Su) Ayak İzi, Üstün Ekosistem Yararı
108
2.11. Yargılamada Keşif ve Bilirkişi İncelemesi ve Dikkat Edilecek Hususlar
121
2.12. İdari Yargıda İstinaf Uygulaması ve Oluşan Hukuki Boşluk
121
2.13. İdare Hukuku İçin Önemli Bir Olumsuzluk; “Uluslararası Tahkim”
122
2.14. Çevresel Hukuki Mücadelede Bireysel Hak Başvurusu ve İHAM Yolu
125
EKOSİSTEM HUKUKU İLE İLGİLİ TEMEL BAŞLIKLAR VE ÖRNEK DAVALAR
3.1. Temel Ekosistemler ve Ekosistem Koruma ile İlgili Birincil Hukuki Düzenlemeler
127
3.1.1. Temel Ekosistemler
127
3.1.2. Ekosistem Koruma ile İlgili Birincil Hukuki Düzenlemeler
127
ORMAN VE BİYOÇEŞİTLİLİK HUKUKU
129
3.2. Ormanlar ve Biyoçeşitlilik
129
3.2.1. Orman Hukuku ve Değerlendirmeler
130
3.2.2. Orman Hukukunda İkincil Hukuk
132
3.2.3. Anayasa’nın 169 ve 170’inci Md.leri ve “Orman ve Orman Köylüleri” Hukuku
133
3.2.4. 2005 Yılı Anayasa Değişiklik Girişimleri ve Örnek İade Gerekçeleri
136
3.2.5. 2/A ve 2/B Sorunu, Ecrimisil, Çözüm Önerileri
140
3.2.6. 5831 ve 6292 Sayılı Kanunlar ve Çözülemeyen 2B Sorunu 5831 Sayılı Kanun
144
3.2.7. 2/B Olayının Bir Başka Cephesi ve Gerçek Mağdurları
152
3.2.8. 6831 Sayılı Orman Kanunu ve Ek Madde–16 Sorunu
153
3.2.9. Orman Hukuku ile İlgili Örnek Dava (Örnek Dava–3)
156
3.2.10. Biyoçeşitlilik ve Hukuku
176
3.3.1. Mera Hukuku ve Değerlendirmeler
178
3.3.2. Mera Hukukunda İkincil Hukuk
181
3.3.3. Mera ile İlgili Örnek Dava (Örnek Dava–4)
181
3.4. Tarım Toprakları
188
3.4.1. Toprak Hukuku ve Değerlendirmeler
188
3.4.2. Toprak Hukukunda İkincil Hukuk
189
3.4.3. Toprak, Erozyon, Arazi Kullanımı Yetenek Sınıfları ve Çölleşme
189
3.4.4. Tarım Topraklarında Yabancılara Satış
192
3.4.5. Gıda Güvenliği ve Gıda Güvencesi
199
3.4.6. Tarım Toprakları ile İlgili Örnek Dava (Örnek Dava–5)
202
YÜZEY VE YERALTI SULARI HUKUKU
231
3.5.1. Su Hukuku ve Değerlendirmeler
231
3.5.2. Su Hukukunda İkincil Hukuk
233
3.5.3. Suyun Ekolojik Hukuk (Eko–Hukuk) Açısından Tanımı, Suyla İlgili Temel Prensipler ve Yeni Bir Hak: “Güvenli ve Temiz İçme Suyu ve Hıfzısıhha Hakkı”
235
3.5.4. Küresel Su Döngüsü ve Tatlı Su Ekosistemleri Tarafından Sağlanan Yaşam Destek Hizmetleri
237
3.5.5. Tatlı Su Ekosistemleri ve Sundukları Hizmetler Üzerinde İnsanların Etkileri
237
3.5.6. Su Politikalarının (Tatlı Su) Güncellenme Gerekliliği, Su Tahsisleri
240
3.5.7. Su Esaslı Yönetim: Havza Yönetimi ve Uygulama, Bütüncül Su Yönetimi
241
3.5.8. Su Üzerinde Baskılar: Büyük Barajlar ve Nehir Tipi HES'ler, Tarımsal Su Kullanımı, Suda Kirlenme, Yanlış Su Kullanımı: Erozyon ve Tuzlanma
243
3.5.9. Su Zenginliği/Fakirliği, Kuraklık ve Su Yönetimi
245
3.5.10. Su Güvenliği ve Su Güvencesi, Suda Çevresel Göstergeler, Yeraltı Akiferlerine Atık Su Basımı
248
3.5.11. Sınır aşan Sular ve Türkiye
249
3.5.12. Sular ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–6)
250
3.6. Denizler ve Kıyılar
270
3.6.1. Deniz ve Kıyı Hukuku ve Değerlendirmeler
270
3.6.2. Deniz ve Kıyı Hukukunda İkincil Hukuk
271
3.6.3. Kritik Durumdaki Deniz ve Kıyı Ekosistemleri
271
3.6.4. Deniz ve Kıyılar ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–7)
277
KORUNAN ALANLAR HUKUKU
292
3.7. Korunan Alanlar (SİT, Milli Parklar vd)
292
3.7.1. Korunan Alanlar ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler
293
3.7.2. Korunan Alanlar ile İlgili Hukukta İkincil Hukuk
301
3.7.3. Korunan Alanlar ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–8)
303
ÇEVRE HUKUKU İLE İLGİLİ TEMEL BAŞLIKLAR VE
4.1. Temel Çevre Konuları
329
4.2. Çevre ile İlgili Birincil Hukuki Düzenlemeler
329
4.3. Çevre ile İlgili İkincil Hukuki Düzenlemeler
330
STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME (SÇD) VE ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) HUKUKU
331
4.4. Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) ve Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)
331
4.4.1. SÇD ve ÇED ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler
331
4.4.2. SÇD ve ÇED ile İlgili İkincil Hukuk
333
4.4.5. ÇED ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–10)
357
PLANLAMA VE PLAN HUKUKU
385
4.5. Planlama ve Plan Hukuku
385
4.5.1. Planlamanın Türk Hukukundaki Gelişimi
385
4.5.2. Planlama, Sosyoekonomik ve Mekânsal Planlar ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler
386
4.5.3. Planlama ve Mekânsal Planlar ile İlgili Hukukta İkincil Hukuk
388
4.5.4. Planlama, Mekânsal Planlar ile İlgili Sorunlar ve Örnek Dava (Örnek Dava–11)
388
4.6. Madenler ve Madencilik Faaliyetleri
401
4.6.1. Madencilik ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler
401
4.6.2. Madencilikte İkincil Hukuk
407
4.6.3. Madencilik ile İlgili Sorunlar ve Özet Örnek Davalar (Örnek Dava–12)
407
NÜKLEER ENERJİ HUKUKU
410
4.7.1. Nükleer Enerji ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler
412
4.7.2. Nükleer Enerji ile İlgili Hukukta İkincil Hukuk
413
4.7.3. Dünyada ve Türkiye’de Nükleer Kazaların Seviye Sınıflandırma Tablosu
414
4.7.4. Nükleer Enerji ile İlgili Davaların (Mersin Akkuyu ve Sinop) İncelenmesi
416
KANAL İSTANBUL (Örnek Dava–15)
518
4.8.1. Tarihimizde Kanal Projeleri ve Kanal İstanbul
518
4.8.2. Kanal İstanbul Projesi ÇED Raporunun İncelenmesinde Ana Başlıklar
518
4.8.3. Kanal İstanbul ile İlgili Hukuka Aykırılıklar ve Davanın İncelenmesi
519
4.9.1. Bilgi Edinme ile İlgili Hukuk ve Değerlendirmeler
565
4.9.2. Bilgi Edinme Hukuku ile İlgili Örnek Dava (Örnek Dava–16)
566
EK–1: TESPİT DAVASI DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ
581
EK–2: ÖNLEME VE GİDERİM (TAZMİNAT) DAVASI DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ
582
EK–3: TÜRKİYE'NİN TARAF OLDUĞU ÇEVRE VE EKOLOJİ İLE İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER
583
EK–4: ÖRNEK DAVALAR LİSTESİ
603