Doğal Kaynak Bolluğunun Ekonomik Büyüme ve Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi

Doğal kaynak, emek ve sermaye gibi temel üretim faktörlerinden birisi olduğundan sürdürülebilir refah artışının da sağlayıcısı olarak görülmektedir. Hollanda'nın 1959 yılında dünyanın en büyük 10. doğalgaz rezervini keşfetmesi ve daha sonrasında yaşananlar doğal kaynak bolluğunun bir nimet mi yoksa lanet mi olduğu tartışmasını beraberinde getirmiştir. Zira doğal gaz rezervininin keşfi ile Hollanda'nın fiziki serveti önemli ölçüde artmış ve ekonomi başlangıçta olumlu etkilenmişse de sonraki yıllarda ekonomide ciddi sorunlar yaşanmaya başlanmıştır. Bu kapsamda, doğalgazın bulunması ve ihracı ile Hollanda ekonomisi dış ticaret fazlası vermeye başlamış ve Hollanda'nın o zamanki para birimi "Gulden" aşırı değer kazanmıştır. Gul-den'in aşırı değer kazanması ülkede üretilen ürünleri dünya piyasasında nispi olarak pahalı hale getirmiş, doğalgaz dışı sektörlerde faaliyet gösteren firmalar rekabet gücünü kaybetmiş ve doğalgaz sektörüne işgücü akışı yaşanmıştır. Bu durum ise ülkedeki diğer sektörlerin gerilemesine neden olmuştur. Özellikle bu gerileme sonucunda sanayi sektörü daralmış ve ülke sanayisizleşme sürecine girmiştir. Hollanda ekonomisinde yaşanan bu sendrom iktisat literatüründe "Hollanda Hastalığı" olarak yerini almıştır.

Hollanda ekonomisinde yaşananlar başta Endonezya, Norveç, Rusya ve Venezuela olmak üzere doğal kaynak zengini ülkelerin ekonomik performanslarının daha yakından incelenmesine yol açmıştır. Ne var ki bu çalışmalar daha çok kaynak bolluğu-ekonomik büyüme ilişkisi üzerine odaklanmış ve gelirin yurt içindeki dağılımı ihmal edilmiştir. Ayrıca önemli doğal kaynaklara sahip olan ve doğal kaynak rantının GSYH'a oranı ortalama %18 olan Kazakistan'ın hiçbir çalışmada doğrudan ele alınıp incelenmediği belirlenmiştir.

Buradan hareketle gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı Kazakistan'da 1994-2020 yılları arasında doğal kaynak zenginliğinin ekonomik büyümeyi ve gelir dağılımını nasıl etkilediğini ortaya koymak ve böylece literatüre ampirik ve teorik katkı sağlamaktır. Bu kitabın ekonomik kalkınma ve Kazakistan ekonomisi üzerine çalışan lisansüstü öğrenciler, akademisyenler ve konuya ilgi duyan herkese faydalı olmasını temenni ederiz.