Çağdaş Yüksek Denetim ve Etkin Türk Sayıştayı

Yeni kamu yönetimi anlayışında kendine yer bulan ve kamu politika, proje ve faaliyetlerinde verimliliği, etkinliği ve tutumluluğu araştırmayı amaç edinen performans denetimi, Sayıştayların görev tanımlarını da etkilemiştir. Kimi hem yargılama hem de denetim yetkisine sahip kimi sadece de­netim yetkisine sahip yüksek denetim kurumları; uluslararası uygulamalar ışığında devlet denetimi anlayışlarını performans denetimi çerçevesinde ye­niden kurgularken, yönetim ve teşkilat yapılarını da bu yönde yeniden yapılandırmıştır. Yalnızca denetim yetkisiyle donatılmış ve Ofis Tipi Sayıştaylar olarak adlandırılan yüksek denetim kuruluşları; performans denetiminden etkin sonuçlar elde edebilmek için mevcut denetim sistemlerini çeşitli standartlar, rehberler ve kılavuzlarla sistematik hale getirirken; hem denetim hem yargılama yetkisi olan ve Kurul Tipi Sayıştaylar olarak adlandırılan yüksek denetim kuruluşları teşkilat yapılarında birbiriyle benzer pek çok yenilik yapmıştır.

Günümüz itibariyle performans denetimini mali sistemlerine kazandırmamış ülke sayısı oldukça azdır. Bunun en önemli nedenlerinden biri yüksek denetimin günümüzde uluslararası etkileşimi gerektiren küresel bir faaliyet haline gelmesi ve bu küresel etkileşimin de performans denetimini gerekli kılmasıdır. Bu çerçevede uluslararası alanda önemli aktörlerden biri olan Türkiye de köklü devlet geleneğinin gereği olarak mali sistemini günün gereklerine uyarlama gayretinde olmuştur. Tarihi geçmişi 13. yüzyıla dayanan Türk Sayıştay’ı; 1980’lerde tüm dünyada yaşanan yeni kamu yönetimi anlayışından kendini soyutlamayarak denetim görevine performans denetimini de eklemiştir. Tipik bir Kurul Tipi Sayıştay olan Türk Sayıştay’ı, performans denetimine resmen 1996 yılında başlamış olmasına karşın çeşitli nedenlerle uluslararası uygulamalarla uyumlu bir performans denetimi sistemi kuramamıştır. Ancak 2000’lerin başlarında mali yönetimde yaşanan dönüşümle beraber Sayıştay’ın denetim alanının, görevlerinin ve teşkilat yapısının da yeniden yapılandırılması gerekli hale gelmiştir. Bu çerçevede 2010 yılında yeni Sayıştay Kanunu’nun kabulüyle, hem Türk kamu mali yönetimi hem de Sayıştay için yeni bir dönem başlamıştır. (Önsöz ve Giriş'ten)