Bölüm 1 ATIK SU ARITMA YÖNTEMLERİ
1.3. Suların ve Atık suların Arıtılmasında Kullanılan Genel Yöntemler
21
1.3.1. Gaz Girişi ve Çıkışı
21
1.3.2. Izgaralardan Geçirme
22
1.3.4. Yüzdürme (Flotasyon)
23
1.3.6. Kimyasal Çöktürme
23
1.3.7. İyon Değiştirme
24
1.3.8. Fiziksel Adsorpsiyon ve Kontak Stabilizasyon
24
1.3.9. Biyolojik Yumaklaştırma ve Çöktürme
25
1.3.10. Süzme (Filtrasyon)
25
1.3.12. Kimyasal Stabilizasyon
26
1.3.13. Koku ve Tat Kontrolü
26
Bölüm 2 ATIK SU ARITMA TESİSLERİ
2.2. Atık Suların Arıtılmasında Uygulanan Temel İşlemler
29
2.2.2. Biyolojik Arıtma
30
2.2.4. Tesislerin Çeşitleri ve Proje Kriterleri
31
2.2.4.1. Reaktörlerin Çeşitleri
31
2.3. Fiziksel Arıtma Yöntemleri
33
2.3.1.1. Izgaralarda Yük Kayıpları
34
2.3.1.2. Elle Temizlenen Izgaralar
37
2.3.1.3. Makine ile Temizlenen Izgaralar
37
2.3.2.2. Kesici Makineler
39
2.3.2.3. Öğütücü Makineler
39
2.3.4. Çökeltim Havuzları
45
2.3.4.2. Çökelti Malzemesinin Tekrar Süspansiyon Haline Dönüşmesi (Kritik Hız)
47
2.3.4.3. Ara Çökeltim Havuzları
48
2.3.4.4. İkinci Kademe Çökeltim Havuzları (Son Çökeltme)
48
2.4. Damlatmalı Filtreler
55
2.4.1. Yapısal Özellikler
56
2.4.3. Damlatmalı Filtrelerin Sınıflandırılması
59
2.4.3.1. Düşük Hızlı Damlatmalı Filtre
59
2.4.3.2. Yüksek Hızlı Filtreler
6 1
2.4.3.3. Düzensiz Hızlı (Kaba) Filtreler
62
2.4.4. Damlatmalı Filtrelerde Yük Birimleri
65
2.4.5. Biyolojik Filtrelerde BOİ Giderme Verimi ve Geri Dolaşım
66
2.4.5.1. Atık suyun Geri Dolaşımı
67
2.4.5.2. Çamurun Geri Döndürülmesi
68
2.4.6. Operasyon ve kontrol
68
2.5. Aktif Çamur Metodu
70
2.5.1. Aktifleştirilmiş Çamurların Özellikleri
73
2.5.2. Aktif Çamur Yöntemiyle İlgili Terimlerin Anlamları
73
2.6. Havalandırma Sistemi
74
2.6.1. Hava Yayıcı (Difüzer) Sistemler
74
2.6.2. Mekanik Havalandırma Sistemleri
75
2.6.2.1. Yüzeysel Havalandırıcılar
75
2.6.2.2. Türbin Havalandırıcılar
76
2.6.3. Havalandırma ve Çözünmüş Oksijen Kontrolü
77
2.7. Aktif Çamur Metodunun Çeşitleri
79
2.7.1. Yöntemin Yüklenmesi
79
2.7.1.1 Geleneksel Yükleme
79
2.7.1.2. Yüksek Hız Yüklemesi
79
2.7.1.3. Uzatmalı Havalandırma Yüklemesi
80
2.7.1 4. Geri Dönüş Aktif Çamuru
81
2.7.2. Aktif Çamur Tesislerinin Çeşitleri
81
2.7.2.2. Piston Akışlı Sistem (Plug flow)
82
2.7.2.3. Çamur Havalandırmalı Sistem
82
2.8. Operasyon ve Kontrol
83
2.8.1. Havalandırma Haznesinde Köpük Oluşumu
85
2.8.2. Sistem Kontrolunda Mikroorganizmaların Kullanılması
85
2.8.2.2. Protozoa ve Metazoalar
88
2.9. Gıda/Mikroorganizma Oranı (F/M) ve Haznede Ortalama Tutulma Süresi
88
2.9.3. Çamur Yaşı (Sludge age, SA)
93
2.9.4. BOİ Yüklemeleri ve Havalandırma Süreleri
93
2.10. Aktif Çamur Tesislerinin Boyutlandırılması
99
3.2. Çürütme Hazneleri
101
3.2.1. Düşük Hızlı (Klasik) Çürütücüler
101
3.2.2. Yüksek Hızlı Çürütücüler
102
3.2.3. Çürütme Haznelerinin Kapasiteleri
103
Bölüm 4 ÇAMURUN KURUTULMASI VE UZAKLAŞTIRILMASI
4.1. Çamur Suyunun Alınmasının Prensipleri
109
4.2. Su Giderme Metotları
110
4.2.1. Kurutma Yatakları
111
4.2.2. Vakum Filtrasyonu
113
4.2.3. Basınçlı Filtrasyon
116
4.3. Çamurun Uzaklaştırılması
117
Bölüm 5 BİR ATIK SU ARITMA SİSTEMİ İÇİN BOYUTLANDIRMA ÖRNEĞİ
5.2. Sistem Verileri ve Boyutlandırma hesapları
119
5.2.5. Kum – Çakıl Miktarı
122
5.2.6. Çökeltme Havuzları
123
5.2.10. Artan Aktif Çamur
124
5.2.11. Taşkın Suyu Haznelerinden Gelen Çamur
125
5.2.12. Çamur Yoğunlaştırma
125
5.2.13. Damlatmalı Filtreler
125
5.2.17. Kompresör Gücü
127
5.2.18. Son Çökeltim Havuzu
127
5.2.19. Çamurların Çürütülmesi
128
5.2.20. Gaz Toplanması
129
5.2.21. Çamurların Kurutulması
129
Bölüm 6 DENİZ DEŞARJI YAPILARI
6.1. Denizlerin Kirlenmesi
133
6.2. Sulardaki Zehirli Maddeler
133
6.2.1. Sularda Bulunan Zehirli Maddelerin Su Hayvanlarına Etkisi
133
6.2.2. Elementlerin Fonksiyonları
133
6.2.3. Elementlerin Zehirli Etkileri
134
6.2.4. Ağır Metallerin Zehirli Etkileri
134
6.2.5. Metal Zehirlenmesine Etki Eden Faktörler
134
6.3. Deniz Kirlenmesinin Zararları
135
6.4. Deniz Kirlenmesi Etkisinin Derecesi
136
6.5. Biyolojik İndirgenebilir Maddelerin Deniz Ortamı İçinde Arıtılması
137
6.7. Kıyı Bölgesinde Etkin Kuvvetler
138
6.7.1.1. Lineer Dalga Teorisi (Airy Dalga Teorisi)
143
6.7.1.2. Dalga Kırılması
144
6.7.2.1. Yoğunluk Akıntıları
144
6.7.2.2. Gel-Git Akıntıları
145
6.7.2.3. Rüzgar Akıntıları
145
6.8. Deniz Suyunun Özellikleri
146
6.8.1. Deniz Suyunun Kimyasal Bileşimi
146
6.8.2. Deniz Suyunun Yoğunluğu
147
6.8.3. Deniz Suyunun Tuzluluğu
147
6.8.4. Deniz Suyunun Sıcaklığı
149
6.8.5. Hidrojen İyonu Konsantrasyonu (pH)
150
6.8.6. İz Elementleri
150
6.8.7. Çözünmüş Gazlar
151
6.8.8. Organik Maddeler
151
6.8.9. Deniz Suyunun Optik Özellikleri
152
6.8.10. Çözünmüş Oksijen
153
6.8.11. Deniz Suyunda Azot
153
6.8.12. Hidrojen Sülfür (H2S)
154
6.8.13. Deniz Suyunda Fosfor Bileşikleri
154
6.9. Atık Su Deniz Deşarjı Sistemleri
155
6.9.1. Sistem Seçiminde Arıtma Faktörünün Tartışılması
155
6.9.2. Deşarj Yöntemleri
156
6.9.3. Deşarj Öncesi Atık Su Arıtımı
158
6.9.3.1. Ön Arıtmanın Derecesine Bağlı Olarak Deşarj Derinliği veya Deşarj Hattı Boyunu Değiştirmek Suretiyle Öngörülen Su Kalitesi Standartlarının Sağlanması
159
6.9.3.2. Deşarj Öncesi Arıtma ve Derin Deniz Deşarjı
160
6.9.3.3. Mekanik Ön Arıtmadan Sonra Deşarj
161
6.9.3.4. Deşarj Parametreleri
162
6.9.3.5. Su Kalitesi Standartları
162
6.10. Deniz Araştırmaları
162
6.11. Atık Suların Deniz Ortamında Seyrelmesi
166
6.12. Atık su Jeti ve Bulutu
167
6.13. Yayıcıların Projelendirilmesi
171
6.13.1. Atık Su Jetlerinin Kararlılık Durumlarının İncelenmesi
172
6.13.1.1. Atık Suların Deniz Yüzeyinde Yayılması
172
6.13.1.2. Atık Su Bulutunun Üst Kısmı
172
6.13.1.3. Atık Su Bulutunun Alt Kısmı
174
6.13.2. Projelendirme Faktörleri
174
6.13.2.1. Sıcaklık, Tuzluluk ve Yoğunluk
174
6.13.2.2. İlk Seyrelme
175
6.13.2.3. Çıkış Uçlarının Açıklıklarının Toplamı
177
6.13.2.4. Çıkış Uçlarının Aralıkları
177
6.13.2.5. Çıkış Uçlarının Şekilleri
177
6.13.2.6. Minimum Çıkış Ucu Çapı
178
6.13.2.7. Deniz Suyunun İçeriye Akışı (Ters Akış)
178
6.13.2.8. Borulardaki Hız
179
6.13.2.10. Toplam Yük
180
6.13.2.11. Su Seviyesi Değişimleri
181
6.13.2.12. Sahil Şeridiyle Açı
181
6.13.2.14. Çıkış Uçlarının Gömülmesi
183
6.14. Boru Hidroliği ve Yayıcıların Projelendirilmesi
183
6.14.1. Hidrolik Analizler
183
6.14.2. Yayıcının Hidrolik Hesabı
188
6.14.3. Deşarj Borularında Su Darbesi
194
6.15. Seyrelme Hesapları
198
6.15.1. Yoğunluk, Seyrelme, Konsantrasyon İlişkisi
198
6.15.2. Yoğunluk Tabakalaşması Olmayan Homojen Durgun Ortamda Birinci Seyrelmenin Hesaplanması
199
6.15.2.1. Jetler Arasında Girişim Olmaması Durumu
199
6.15.2.2. Jetler Arasında Girişim Olması (Çizgisel Kaynak) Halinde Birinci Seyrelmenin Hesaplanması
200
6.15.3. Yoğunluk Tabakalaşması Bulunan Durgun (Akıntısız) Ortamda Yatay Dairesel Jet Deşarjında Seyrelme Hesabı
201
6.15.3.1. Lineer Yoğunluk Tabakalaşması Durumu
201
6.15.3.2. Lineer Olmayan Yoğunluk Tabakalaşması Durumu
204
6.15.4. İkinci Seyrelmenin Hesaplanması
208
6.15.5. Üçüncü Seyrelmenin Hesaplanması
210
6.15.5.1. Kapalı Deneylerle T90 Tayini
211
6.15.5.2. Açık Deneylerle T90 Tayini
211
6.15.6. Toplam Seyrelme Hesabı
213
6.15.7. Deşarj Borusunun Boyunun Bulunması
213
6.15.8. Çıkış Ucu Aralıkları
214
6.16. Deşarj Boru Hatlarının Stabilite Hesapları
221
6.16.1. Deniz Tabanına Gömülü Olmayan Boru Hatlarının Düşey Stabiliteleri
221
6.16.2. Deniz Tabanına Gömülü Olan Boru Hatlarının Düşey Stabilitesi
222
6.16.3. Deniz Tabanına Gömülü Olmayan Boru Hatlarının Yatay Stabiliteleri
223
6.16.4. Deniz Tabanına Gömülü Boru Hatlarının Yatay Stabiliteleri
223
6.17. Stabilite Hesapları
223
6.17.1. Yöntem Seçimi
223
6.18.1. Toprak Kuvvetleri
225
6.18.2. Hidrodinamik Kuvvetler
225
6.18.3. Dalga Kuvvetleri
225
6.18.4. Boru Hatlarına Etkiyen Dalga Kuvveti
229
6.19. Etkiyen Kuvvetlerin Hesaplanması
229
6.19.1. Akıntı Kuvvetleri
232
6.19.2. Akışın Oluşturduğu Dönüşlü Hareketler (Vorteks)
235
6.20. Silindirik Yapılar Etrafında Yerel Taban Hareketleri
237
6.21.1. Ağırlık Ankrajları
238
6.21.2. Burgu ve Tırnaklı Ankrajlar
239
6.22. Gerilme Analizleri
239
6.22.1. Gerilmenin Belirlenmesi ve Analizi
239
6.22.2. Ankrajlardan Gelen Gerilme
240
6.22.3. Desteksiz Açıklık Analizleri
242
6.22.4. Bükülme ve Göçme Analizleri
243
6.24. Boru Cinsleri ve Deşarj Hattı Döşeme Yöntemleri
247
6.24.1. Boru Cinsleri
247
6.24.2. Dökme Demir (Font, Pik) Borular
248
6.24.3. Betonarme Borular
248
6.24.4. Çelik ve Çelik Alaşımlı Borular
248
6.24.5. PVC ve PE Borular
249
6.24.6. Cam Takviyeli Polyester Borular
249
6.24.7. Boru Bağlantıları
250
6.25. Boru Hatlarını Döşeme Yöntemleri
250
6.25.1. Gemiden Döşeme Yöntemi
251
6.25.2. Yüzdürme Yöntemi
251
6.25.3. Tabandan Çekme Yöntemi
252
6.25.4. Teker Teker veya Bölümler Halinde Batırma Yöntemi
253
6.26.1. Kayalık ve Mercan Döküntü Zeminler
253
6.26.2. Kum ve Çakıl Zeminler
253
6.26.3. Stabil Olmayan Gevşek Zeminler
253
6.27. Ekonomik Analiz Kavramı
254
6.27.1. Su Kaynakları Sistemlerinin Ekonomik Analizi
256
6.28. Türkiye’de ve Diğer Ülkelerde Önemli Deşarj Yapıları
266
6.28.1. Çayeli Bakır İşletmeleri Atık Suyu Deniz Deşarjı Sistemi
266
6.28.2. Montpellier Deniz Deşarjı Tesisi
270
6.28.3. İstanbul’un Atık Suları İçin İnşa Edilen Deşarj Yapıları
27 5
6.28.4. Küçüksu Ön Arıtma ve Deniz Deşarjı Sistemi
280
6.28.4.1. Hidrografik Ölçmeler
281
6.28.4.2. Madencilik ve Yeraltı Ölçmeleri
287
Bölüm 7 DENİZ ARAŞTIRMALARI
7.1. Deniz Ortamının Özellikleri
289
7.2. Araştırma Teknikleri
290
7.2.1. Tuzluluk, Sıcaklık ve Yoğunluk Tayini
290
7.2.2. Akıntı Ölçme Teknikleri
290
7.2.2.1. Yüzer Cisimlerin Kullanılması
290
7.2.2.2. İz Maddeleri (Boyalar) Kullanılarak Akıntı İnceleme
291
7.2.2.3. Taşınabilir Akıntı Ölçer Cihazlar
292
7.2.2.4. Kaydedici Akıntı Ölçer Cihazlar
294
7.2.3. Su Seviyesi Değişimleri
296
7.2.4. Topografik Veriler
296
7.2.6. Hava Fotoğrafları
297
7.2.8. Modern Teknolojilerle Veri Ölçme, Toplama, Aktarma ve İşletme
298
Bölüm 8 ATIK SU DEŞARJI SİSTEMİ BOYUTLANDIRMA ÖRNEĞİ
8.2. Arazide Ölçmeler ve Oşinografik Çalışmalar
305
8.3. Alıcı Ortam Özelliklerini Belirlemek İçin Ölçmeler ve Analizler
305
8.3.1. Değirmendere Deşarj Hattı
306
8.3.2. Havaalanı Deşarj Hattı
306
8.3.3. Moloz Deşarj Hattı
307
8.3.4. Söğütlü Deşarj Hattı
307
8.3.5. Yomra Deşarj Hattı
307
8.3.6. Akıntı Ölçümleri
308
8.3.7. Dalga Analizleri
308
8.3.7.1.Tasarım Dalgası
308
8.3.7.2. Dalga Transformasyonu
309
8.4. Geoteknik Çalışmalar
309
8.5. Trabzon Deniz Deşarjında Projelendirme Esasları
310
8.5.1. Boyutlandırmada Kullanılan Yaklaşım ve Kabuller
310
8.5.2. Seyrelme Hesabında Kullanılan Yöntem ve Sınırlamalar
3 10
8.5.2.1. Seyrelme Hesapları
310
8.5.2.2. Seyrelme Hesaplarında Kullanılan Değişkenlerin Değerleri
310
8.6. Deşarj Borusu ve Yayıcı Kısmının Tasarımı
311
8.6.1. Tasarımda Kullanılan Kabuller ve Değişkenlere Ait Değerler
311
8.6.2. Yayıcıdaki Yük Kayıpları ve Pompalama Yükseklikleri
312
8.7.1. Moloz Deşarj Hattının Tasarımı
313
8.7.2. Yayıcı Borunun (Difüzör) Tasarımı
313
8.7.3. Seyrelme Hesapları
317
8.7.4. Klorlama İle İlgili Hesaplar
317
8.7.5. Hidrolik Yük Kayıpları ve Pompalama Yükseklikleri
318
8.7.5.1. Kayıpların Hesaplanması
319
8.7.5 Pompalama Yükseklikleri
320
8.7.6. Boru Stabilite Hesapları
321
8.7.6.2. Deşarj Borusu Denge Hesapları
322
8.7.6.3. Gerekli Boru Ağırlığı
322
8.8. Bir İşaret Şamandırasının Boyutlandırılması
324
E.1. Dökme Demir Boru Birleşim Şekilleri
327
E.1.1. Muflu Birleşimler
327
E.1.2. Flanşlı Boru Birleşimleri
330
E.1.4. Hareketli Boru Birleşim Tipleri
331
E.2. Plastik Boru Birleşim Şekilleri
333
E.3. Beton Boru Birleşim Şekilleri
333
E.4. Çelik Boru Kaynaklı Birleşim Şekilleri
335
E.5. Deşarj Borusu Birleşimleri
336
E.6. Deşarj Borularına Ağırlık Kitlelerinin Yerleştirilmesi ve Döşenmesi
340
E.7. Yayıcı Boru Tüplü Çıkış Ucu Yerleşim Şekilleri
342
E.8. Mecraların Hidrolik Hesabı
343
E.8.1. Mecralarda Akış
345
E.8.1.2. Daire Kesitli Olmayan Borular
346
E.8.2. Mecralarda Kısmen Dolu Akış
347