TİCARİ DEFTERLERE İLİŞKİN ESASLAR
1. TİCARİ DEFTERLERİN TANIMI
23
2. TİCARİ DEFTERLERİN TARİHİ GELİŞİMİ
24
2.1. Ticari Defterlere İlişkin Düzenlemelerin Türk Hukuku’na İktibası
25
2.2. Fransa Krallığı’nın 1673 Tarihli Emirnamesi’nin İçeriği ve TTK ile Karşılaştırılması
28
3. TİCARİ DEFTER TUTULMASINA İLİŞKİN SİSTEMLER
29
3.2. Zorunlu Ticari Defter Sistemi
32
3.2.1. Belirli Zorunlu Ticari Defter Sistemi
32
3.2.2. Belirsiz Zorunlu Ticari Defter Sistemi
33
3.4. Türk Hukuku’nda Benimsenen Sistem
35
4. TÜRK HUKUKU’NDA DÜZENLENEN TİCARİ DEFTERLER
36
4.1. Ticari Defterlere İlişkin TTK ve VUK Düzenlemelerinin Uyumu Meselesi
36
4.2. TTK’de Düzenlenen Ticari Defterler
39
4.2.1. İşletmenin Muhasebesine İlişkin Ticari Defterler
40
4.2.1.1. Yevmiye Defteri
40
4.2.1.2. Defter–i Kebir
42
4.2.1.3. Envanter Defteri
42
4.2.2. TDİT Geçici Maddesiyle Getirilen Bir İstisna: İşletme Defteri Tutma İmkânı
44
4.2.2.1. İşletme Defterine İlişkin İstisnanın Değerlendirmesi
44
4.2.2.2. İşletme Defteri
48
4.2.3. İşletmenin Muhasebesine İlişkin Olmayan Ticari Defterler
50
4.2.3.2. Yönetim Kurulu Karar Defteri ve Bu Defterin Limited Şirketlerde Gösterdiği Özellik
52
4.2.3.3. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
53
4.3. VUK’de Düzenlenen Defterler
54
4.4. Diğer Kanunlarda Düzenlenen Defterler
55
4.5. İhtiyari Defterler
57
4.6. Çeşitli Statüdeki Tacirlerce Tutulacak Ticari Defterler
58
TİCARİ DEFTERLERİN DELİL NİTELİĞİ
1. DELİL SİSTEMİNDE TİCARİ DEFTERLERİN YERİ
61
1.1. Çeşitli Delil Sistemleri
61
1.2. Türk Hukuku’nda Benimsenen Delil Sistemi
64
1.2.1. Delillerin Düzenlenmesine Göre
64
1.2.2. Delillerin Değerlendirilmesine Göre
65
1.2.2.1 Senetle İspat Zorunluluğu ve Hâkimin Serbestçe Değerlendirme Yetkisini Kısıtlayan Diğer İstisnalar
65
1.2.2.2 Kanuni İstisnalar Karşısında Türk Hukuku’nda Benimsenen Sistem
70
1.3. Ticari Defterlerin HMK m. 199 Çerçevesinde Belge Sayılması
71
1.3.2. Belge Niteliğinde Ticari Defterler
72
1.4. Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Teşkil Edebilmesi
74
2. TİCARİ DEFTERLERİN İSPAT GÜCÜ
74
2.1. Delillerin Kesin ve Takdiri Delil Olarak Ayrımı
75
2.2. Ticari Defterlerin İspat Gücüne Dair Görüşler
77
2.2.1. eTTK Döneminde İspat Gücüne Dair Görüşler
78
2.2.2. Günümüzde Ticari Defterlerin İspat Gücüne Dair Görüşler
86
2.2.2.1. Ticari Defterlerin Kesin Delil Gücünde Olduğuna Dair Görüşler
86
2.2.2.2. Ticari Defterlerin Takdiri Delil Gücünde Olduğuna Dair Görüşler
91
3. TİCARİ DEFTERLERİN İNCELENMESİ
92
3.1. Ticari Defterlerin İncelenmesi Usulü
93
3.1.1. Ticari Defterlerin İbrazı
94
3.1.2. Ticari Defterlerin Teslimi
98
3.2. Ticari Defterlerin Diğer Delillerle İncelenmesi
100
3.2.2. Bilirkişi ve Ticari Defterler
101
3.3. Ticari Defterlerin Diğer Delillerle Yarışması
102
TİCARİ DEFTERLERİN DELİL OLMASINA İLİŞKİN KURALLAR
1. HMK m. 222 HÜKÜMLERİNİN UYGULANDIĞI UYUŞMAZLIKLARDA TİCARİ DEFTERLERİN DELİL OLMASINA İLİŞKİN GENEL KURALLAR
105
1.1. Ticari Defter Kavramının Kapsamı
105
1.1.1. Ticari Defterler İçin Temel Alınabilecek Bazı Kriterler
105
1.1.1.1. İşletmenin Muhasebesine İlişkin Olma
106
1.1.1.2. Defterin Düzenlendiği Mevzuat
106
1.1.1.3. Onay Zorunluluğu
108
1.1.2. Konuya İlişkin Çeşitli Görüşler
109
1.2. Ticari Defterlerin Kesin Delil Niteliğine Sahip Olduğu Uyuşmazlıklar
115
1.2.2. Uyuşmazlığın Tarafları Bakımından
117
1.2.2.1. Tacir Sayılanların Taraf Olduğu Uyuşmazlıklar
119
1.2.2.2. Tacir Gibi Sorumlu Olanların Taraf Olduğu Uyuşmazlıklar
120
1.2.2.3. Esnafın Taraf Olduğu Uyuşmazlıklar
125
1.2.3. Uyuşmazlığın Konusu Bakımından
127
1.3. HMK m. 222/2 Şartlarını Taşıyan Ticari Defterlerdeki Kayıtların Yarışması
129
1.3.1. Tarafların Ticari Defterlerinin Birbiriyle Uyuşmaması
129
1.3.2. Bir Ticari Defterde Lehe ve Aleyhe Kayıtların Olması
130
2. HMK M. 222 ÇERÇEVESİNDE TİCARİ DEFTERLERİN LEHE DELİL TEŞKİL ETMESİ
131
2.1 Ticari Defterlerin Sahibi Lehine Delil Olması İçin Aranan Şartlar
132
2.1.1. Ticari Defterlerin Eksiksiz Tutulması
133
2.1.2. Ticari Defterlerin Kanuna ve Usulüne Uygun Tutulması
135
2.1.2.1. TTK’de Düzenlenen İlkeler
137
2.1.2.2. Defterlerin Şekil Şartları
139
2.1.2.3. Defterlerin Türkçe ve Türk Lirası ile Tutulması
140
2.1.2.4. Defterlere Kayıt Zamanı
141
2.1.2.5. Defterlere Kayıt Düzeni ve Kayıtlar Üzerinde Değişiklik Yapma Usulü
143
2.1.3. Ticari Defterlerin Açılış ve Kapanış Onaylarının Yapılması
144
2.1.3.1. Açılış ve Kapanış Onaylarına İlişkin Kurallar
144
2.1.3.2. Müdürler Kurulu Karar Defteri Özelinde Kapanış Onayı
150
2.1.3.3. Açılış ve Kapanış Onaylarına Göre Ticari Defterler
151
2.1.4. Defter Kayıtlarının Birbirlerini Teyit Etmesi
153
2.1.5. Dayanak Belgelerle Bağlılık
154
2.2. Lehe Delil Olarak Dayanılan Elektronik Defterler Açısından Aranan Şartlar
159
2.2.1. Elektronik Defter Kavramı ve E–Defterlerin Düzenlendiği Mevzuat
160
2.2.2. E–Defter Tutma Yükümlülüğü ve Yükümlülüğe Aykırılık Halinde Ticari Defterlerin İspat Gücü
160
2.2.3. E–Defterlere İlişkin Kurallar
163
2.3. Karşı Tarafın Ticari Defterlerine İlişkin Şartlar
165
2.3.1. Kanuna Uygun Defterlerdeki Kayıtların Uyuşması
165
2.3.2. Defterlerin İbraz Edilmemesi
166
2.3.2.1. 7251 Sayılı Kanun Öncesinde İbrazdan Kaçınma
167
2.3.2.2. Mevcut Düzenlemeye Göre İbrazdan Kaçınma
168
2.3.2.3. Ticari Defterlerin Zıyaa Uğraması Hali
169
2.3.3. Defterlerin Kanuna Aykırı olması
174
2.3.4. Kanuna Uygun Defterlerde İddiaya İlişkin Hiçbir Kaydın Bulunmaması İhtimali
175
2.4. Lehe Delil Olarak Dayanılan Defter Kayıtlarının Aksinin Kesin Delille İspatlanamaması
176
3. HMK M. 222 ÇERÇEVESİNDE TİCARİ DEFTERLERİN ALEYHE DELİL TEŞKİL ETMESİ
177
3.1. Genel Olarak Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması İçin Aranan Şartlar
177
3.2. HMK m. 222/5 Çerçevesinde Ticari Defterlerin Sahibi Aleyhine Delil Olması İçin Aranan Şartlar
179
3.2.1. Defter Kayıtlarının Kabul Edileceği Beyanı ve Mahkemenin İbraz Kararı
180
3.2.2. İbraz Kararı Neticesinde Oluşabilecek Çeşitli İhtimaller
181
3.2.2.1. Defterlerin İbraz Edilmemesi
182
3.2.2.2. Kanuna Uygun Defterlerde İddia Yönünde Kayıt Bulunmaması
182
3.2.2.3. Kanuna Uygun Defterlerde İddia Yönünde Kayıt Bulunması
183
3.2.2.4. Defterlerin Kanuna Aykırı Olması
184
4. TİCARİ DEFTERLERİN TAKDİRİ DELİL OLMASI
188
4.1. Uyuşmazlığa İlişkin Şartlar
188
4.2. Ticari Defterlere İlişkin Şartlar
189
4.3. İbrazdan Kaçınmanın Sonuçları
190