Zamanaşımı ve Zamanaşımı Defi

Zamanaşımı; bir yönüyle, borç ilişkilerinde borçlunun borçtan kaçınmasına, dahası kurtulmasına hizmet eden bir savunma (def'i) aracı, bir yönüyle de mahkemelerin uzun yıllar öncesinde kalan uyuşmazlıklarla meşgul edilmesini önleyen bir kurumdur. Zamanaşımına ilişkin genel hükümler TBK'da düzenlenmiş olup, bunlar, genel zamanaşımı sürelerinin belirlenmesi, hesaplanması (başlangıcı ve işlemesi), zamanaşımı sürelerinin durma ve kesilme sebepleri, zamanaşımının ileri sürülmesi, zamanaşımından feragat ve ek süre gibi konulardır. Kitabın birinci kısmında bu konulara yer verilmiştir.

Zamanaşımının diğer bir boyutu ise usul hukukuna yönelik boyutudur. Burada öne çıkan konu ve problemler; zamanaşımı def'inin yargılamanın hangi aşamasında ve hangi şekilde ileri sürülmesi gerektiği, cevap dilekçesini süresinde veya hiç vermeyen davalının durumunun ne olduğu, ıslah yoluyla zamanaşımının ileri sürülüp sürülemeyeceği, zamanaşımı ilgili konularda (sürenin tespiti, durma, kesilme nedenleri, sürenin dolup dolmadığı vb.) ispat yükünün kime düştüğü, hakimin zamanaşımı olgusu ve def'i karşısındaki konumunun ne olduğu, mahkemenin söz konusu def'i hakkında nasıl karar oluşturması gerektiği, zamanaşımı def'nin diğer savunma sebepleriyle (yargı yolu-görev itirazı, yetki itirazı, husumet itirazı, hak düşürücü süre, takas ve mahsup savunması vb.) bir arada ileri sürülmesi halinde hangilerinin öncelikle karara bağlanması gerektiği, zamanaşımıyla ilgili ara kararından vazgeçmenin mümkün olup olmadığı, yargılama dışında ileri sürülen zamanaşımı savunmasının hâkim tarafından dikkate alınmasının gerekip gerekmediği şeklinde özetlenebilir. Bu konu ve problemler kitabın ikinci kısmında incelenmiştir.

Böylece bir madalyonun iki yüzünü oluşturan zamanaşımının maddi hukuk boyutu ile usul hukuku boyutu tek bir yapıtta bir bütün olarak okura ve uygulayıcıya sunulmuştur.