BİR KAMU POLİTİKASI ALANI OLARAK TÜKETİCİNİN KORUNMASI
1.1. TÜKETİCİNİN KORUNMASININ TARİHÇESİ
21
1.2. TÜKETİCİNİN KORUNMASINI BİR KAMU POLİTİKASI ALANI OLARAK GÖRMEK
25
1.2.1. Politika Alanının Aktörleri
28
1.2.1.1. Devlet – Bürokrasi
29
1.2.1.3. Yurttaşlar ve Tüketici Örgütleri
32
1.3. TÜKETİCİNİN KORUNMASI ALANINDA BİR MODEL OLARAK AVRUPA BİRLİĞİ
34
1.3.1. Avrupa Birliği’nde Tüketicinin Korunmasının Tarihçesi
34
1.3.2. Avrupa Birliği Tüketici Politikasını Anlamak Açısından Önem Taşıyan Bazı Anahtar Kavramların İncelenmesi: “Paylaşılmış Yetkiler”, “Yerellik”, “Maksimum ve Minimum Harmonizasyon”
37
1.3.3. Avrupa Nezdinde Tüketici Koruma Modellerine Genel Bir Bakış
41
1.4. TÜRKİYE’DE TÜKETİCİNİN KORUNMASI: TARİHÇE, MEVCUT DURUM ve AB ÜYELİK SÜRECİ
43
1.4.1. Türkiye’nin AB’ye Üyelik Sürecinin Tüketicinin Korunması Alanına Yansımaları: AB’den Türkiye’ye Yönelik Politika Transferi
47
1.4.1.1. Politika Transferi Kavramı
47
1.4.1.2. Türkiye’deki Tüketicinin Korunması Politikasında Politika Transferinin Rolü
50
1.4.1.2.1. Avrupa Birliği Türkiye Raporlarında Tüketici Politikası Transferinin İzleri
56
1.4.1.2.2. Politika Transferine Kurumsal Hazırlık: Tüketicinin Korunmasının Güçlendirilmesi Avrupa Birliği IPA II Teknik Destek Projesi
58
1.4.1.3. Tüketicinin Korunması Alanında Politika Transferine İlişkin Genel Değerlendirme
59
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HUKUKUNUN KAPSAMI: 6502 SAYILI TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN VE UYGULAMA YÖNETMELİKLERİ
2.1. AMAÇ, KAPSAM, TEMEL İLKELER ve “TÜKETİCİ” TANIMI
65
2.2. 6502 SAYILI KANUN BAĞLAMINDA TÜRK TÜKETİCİ HUKUKUNU OLUŞTURAN BAZI TEMEL UNSURLAR
69
2.2.3. Ayıplı Hizmetler
77
2.2.4. Tüketici Kredileri
80
2.2.5. Konut Kredisi ve Ön Ödemeli Konut Satış Sözleşmeleri
84
2.2.5.1. Ön Ödemeli Konut Satışlarında Sözleşmeden Dönme ve 2017–2018 Mevzuat Değişiklikleri
88
2.2.6. Abonelik Sözleşmeleri
90
2.2.7. Mesafeli Sözleşmeler
93
2.2.7.1. Mesafeli Sözleşmelere İlişkin 2022 Değişiklikleri
97
2.2.8. Devre Tatil ve Uzun Süreli Tatil Sözleşmeleri ve Bu Alanda 7392 sayılı Kanunla Gelen 2022 Değişiklikleri
100
2.2.9. Paket Tur Sözleşmeleri
103
2.2.10. Garanti, Satış Sonrası Hizmetler ve Yenilenmiş Ürünler
108
2.2.10.2. Satış Sonrası Hizmetler ve Konuyla İlgili 2022 Değişiklikleri
110
2.2.10.3. Tüketicinin Korunmasında Yeni Bir Alan: Yenilenmiş Ürünler
114
2.2.11. Ticari Reklam ve İlanlar ile Haksız Ticari Uygulamaların Denetimi ve Reklam Kurulu – 2022 Değişikliklerinin Önemli Etkileri
120
2.2.11.1. Ticari Reklam ve İlanların Denetimi
120
2.2.11.2. Haksız Ticari Uygulamalar
126
2.2.11.3. Reklam Kurulu
130
2.2.11.4. Reklam Kurulu’nun Rehberlik Faaliyetleri: İlke Kararları, Kılavuzlar ve Sosyal Medya Etkileyicilerine Yönelik Rehber
134
2.2.11.5. Reklam Kurulu’nun Bazı Örnek Kararları
137
2.2.12. Tüketici Uyuşmazlıklarının Çözümü: Tüketici Hakem Heyetleri, Tüketici Mahkemeleri, Topluluk Davaları ve Arabuluculuk
144
2.2.12.1. Tüketici Hakem Heyetlerinin Tarihçesi
144
2.2.12.2. 6502 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmelikleri İtibariyle Tüketici Hakem Heyetleri
147
2.2.12.3. Avrupa Birliği’nin 2013/11 sayılı Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Direktifi’nin Genel İlkeleri Bağlamında Tüketici Hakem Heyetlerine İlişkin Bir Değerlendirme
153
2.2.12.3.1. Uzmanlık, Bağımsızlık ve Tarafsızlık
154
2.2.12.3.2. Şeffaflık
156
2.2.12.3.4. Adil Yargılama
158
2.2.12.3.5. 2013/11 Sayılı Direktif Işığında Tüketici Hakem Heyeti Sisteminin Değerlendirilmesi
160
2.2.12.4. Tüketici Mahkemeleri, Topluluk Davaları ve Tüketici Hukukunda Dava Şartı Olarak Arabuluculuk
165
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN TÜKETİCİNİN KORUNMASINA DAİR GELECEK VİZYONU: TÜRKİYE İÇİN ÖNERİLER
3.1. AVRUPA TÜKETİCİ POLİTİKASINDA İKİ ANA EĞİLİM: DİJİTALLEŞME ve SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
171
3.2. BİRLİĞİN TÜKETİCİ POLİTİKASINA YENİ YAKLAŞIMI: “TÜKETİCİLER İÇİN YENİ ANLAŞMA (2019/2161/EC SAYILI DİREKTİF)”
173
3.2.1. Yeni Anlaşmanın Temel Amaçları ve Hazırlık Adımı Olarak “Fitness Check (Hazırlık Belgesi)”
173
3.2.2. Yeni Anlaşma (2019/2161/EC sayılı Direktif) İtibariyle Dijital Tüketicinin Korunması
175
3.2.2.1. 2011/83/EC sayılı Tüketici Hakları Direktifi (CRD)
175
3.2.2.2. 2005/29 sayılı Haksız Ticari Uygulamalar Direktifi (UCPD)
178
3.3. AB’DE TÜKETİCİNİN KORUNMASINA İLİŞKİN “YENİ ANLAŞMA” DIŞINDAKİ GİRİŞİMLER: 2019/770/EC – 2019/771/EC SAYILI DİREKTİFLER
179
3.3.1. 2019/770/EC sayılı Dijital İçerik ve Dijital Hizmet Arzına Dair Sözleşmelere İlişkin Direktif
180
3.3.2. 2019/771/EC sayılı Malların Satışına Dair Sözleşmelere İlişkin Direktif
182
3.4. AVRUPA BİRLİĞİ “2020 – 2025 YENİ TÜKETİCİ GÜNDEMİ” ve GÜNDEMİN DİJİTALLEŞME ve SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK EKSENLERİNE YÖNELİK ETKİLERİ
186
3.4.1. Yeşil Dönüşüm ve Sürdürülebilir Tüketim
187
3.4.1.1. Gündem 2020–2025’in Sürdürülebilir Tüketimle İlgili Eylemleri ve Komisyonun Yeni Girişimleri: Yeşil Dönüşüm ve Sürdürülebilirlik Taahhütleri Bakımından Tüketicilerin Güçlendirilmesine Yönelik Komisyon Tasarısı
191
3.4.2. Dijital Dönüşüm
195
3.4.2.1. Gündem 2020–2025’in Dijital Dönüşüme İlişkin Eylemleri ve
Komisyonun Yeni Girişimleri: Yeni Hazırlık Belgesi (Fitness Check) ve Komisyonun Yapay Zeka ve Finansal Tüketicinin Korunmasına İlişkin İlgili Önerileri
197
3.4.2.2. Dijital Hizmetler Yasası (DSA) ve Dijital Piyasalar Yasası (DMA)
201
3.5. TÜRKİYE İÇİN YENİ BİR VİZYON: TÜKETİCİNİN KORUNMASINDA AB’YE ENTEGRASYONUN GÜÇLENDİRİLMESİ
203
3.6. TÜKETİCİNİN KORUNMASI EKSENİNDE AVRUPA ve TÜRKİYE: GENEL DEĞERLENDİRME
208
TÜKETİCİNİN KORUNMASI ALANINDA GELECEĞİ KURGULAMANIN BİR DİĞER ÖNEMLİ BOYUTU: KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
4.1. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK NASIL TANIMLANABİLİR?
215
4.2. SORUMLU ÖZEL SEKTÖR OPERASYONLARI DÖNEMİ: STRATEJİK KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
216
4.3. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMININ ARTAN ÖNEMİ
217
4. 4. TÜKETİCİNİN KORUNMASI ve KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK
218
4.4.1. Finansal Hizmetler Sektörü
218
4.4.2. Ürün Güvenliği
222
4.4.3. Tüketiciyi Bilgilendirme ve Güçlendirme
225
4.5. TARTIŞMA: TÜKETİCİNİN KORUNMASINA YÖNELİK KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK AKSİYONLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
227
4.5.1. KSS’de Varoluşsal Bir Sorun: İşletmeler Ekonomik Çıkarları ve Yasal Gereklilikleri Haricinde Sorumluluklar Aramakta mıdır?
227
4.5.2. Bir “Etik Alan” Arayışı
236
4.5.3. Tüketicinin Korunması Alanında Devlet Dışı Aktörlerin İşlevleri İtibariyle Kurumsal Sosyal Sorumluluk: “Özdenetim” ve “Ortak Denetim”
240
4.5.3.1. İlk Düşünce Okulu: “Düzenleyici Yaklaşım”
240
4.5.3.2. İkinci Düşünce Okulu: “Düzenleyici Olmayan Yaklaşım”
241
4.5.3.3. Üçüncü Bir Alternatif Olarak Kurumsal Sosyal Sorumluluk
242
4.5.4. Tüketicinin Korunması Alanında Kurumsal Sosyal Sorumluluk ile İlgili Genel Değerlendirme
250