Uluslararası Hukuk Bağlamında Nükleer Santrallerin Siber Güvenliği
 Öğr. Gör. Cihad Furkan Eliaçık  - Kitap
Uluslararası Hukuk Bağlamında

Nükleer Santrallerin Siber Güvenliği

1. Baskı, 
Eylül 2018
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
246
Barkod:
9789750250163
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Kitabın Fiyatı:
420,00
İndirimli (%64):
150,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
Teknolojinin gelişim endeksiyle doğru orantılı olarak daha küreselleşen dünyada enerjiye bağımlılık son yıllarda daha da belirgin hale gelmiştir.
Yenilenemez enerji kaynakları arasında yer alan nükleer enerji, dönemin ABD Başkanı Eisenhower'ın BM Genel Kurulundaki "barış için atom" konuşmasıyla dünyaya tanıtılmıştır.
Kuruluşta pahalı ancak işletmede ucuz olan nükleer enerjinin bir sorunsal olarak ortaya çıkmasının sebebi ise insani amaçlı kullanımının yanında askeri amaçla da kullanılabiliyor olmasıdır. Bu bağlamda, uluslararası hukuk metinleri arasında NPT Antlaşması önem arz etmektedir. Nükleer güvenlik başlığı altında nükleer santrallerin güvenliği de uluslararası kamuoyunu meşgul eden tartışmalar arasındadır.
Nükleer terörizmin gelişen teknolojiyle birlikte daha da endişe verici düzeye ulaşması, hâlihazırda kırılgan olan nükleer santraller ve güvenliği noktasında yeni sorunsallar doğurmuştur.
Birleşmiş Milletler, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı ve NATO siber güvenlik üzerine doğrudan/dolaylı çalışmalar yürütmektedir ancak siber suç, siber saldırı ve siber savaş üçgeninde oluşan siber uzayda, nükleer santrallerin siber güvenliğine dair uluslararası hukukta ciddi boşluklar vardır. Bu boşluk neticesinde ise bazı devlet ya da devlet dışı aktörler tarafından geçmişte ve günümüzde sonucu yıkıcı olan eylemler gerçekleştirilmiştir.
Uluslararası hukuk bağlamında nükleer santrallerin siber güvenliği adlı bu kitapta; nükleer enerji, nükleer hukuk ve nükleer-siber güvenlik başlıkları uluslararası hukuk çerçevesinde irdelenmiştir. Eserin, gerek uluslararası camiada gerekse Türkiye Cumhuriyetinde önemli bir boşluğu doldurması hedeflenmektedir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Nükleer Enerji
.
Nükleer Hukuk
.
Nükleer Güvenlik
.
Nükleer Terörizm
.
Nükleer Güvenlik Kültürü
.
Nükleer Güvenlik Rejimi
.
Siber Güvenlik
.
NPT Anlaşması
.
Paris Sözleşmesi
.
Viyana Sözleşmesi
.
Siber Savaş
.
Siber Suç
.
Siber Saldırı Senaryoları
.
Jus Ad Bellum
.
Jus In Bello
.
Stuxnet Siber Saldırısı
.
DDoS Siber Saldırısı
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
5
Teşekkür 
7
Özet 
9
Abstract 
11
Şekiller Listesi 
19
Tablolar Listesi 
21
Kısaltmalar 
23
Giriş 
29
BİRİNCİ BÖLÜM:
NÜKLEER ENERJİNİN TEMEL ESASLARI VE GELİŞİMİ
1. Enerji ve Enerjinin Temel Esasları 
35
1.1. Enerji Tanımı, Türleri ve Hukuk Bağıntısı 
35
1.1.1. Yenilenebilir Enerji 
37
1.1.2. Yenilenemez Enerji 
38
1.1.3. Sürdürülebilir Enerji 
39
1.2. Nükleer Enerji 
40
1.2.1. Nükleer Enerji Kavramı ve Tanımı 
40
1.2.2. Nükleer Enerjinin Tarihçesi 
42
1.2.2.1. Sanayileşmenin Etkisi 
44
1.2.2.2. II. Dünya Savaşının Etkisi 
44
1.2.3. Günlük Hayatta Nükleer Enerji 
45
1.2.3.1. Nükleer Enerjinin Kullanım Amaçları 
45
1.2.3.1.1. İnsani Amaçla Kullanımı: Nükleer Endüstri 
45
1.2.3.1.2. Askeri Amaçla Kullanımı: Nükleer Silahlar 
46
1.2.3.2. Nükleer Enerji Hakkında Güncel Tartışmalar 
48
1.2.3.2.1. Lehte Tartışmalar 
48
1.2.3.2.2. Aleyhte Tartışmalar 
49
2. Nükleer Santraller 
50
2.1. Nükleer Santrallerin Kurulma Amacı 
50
2.2. Türkiye’de ve Dünyada Nükleer Santraller 
51
2.3. Önemli Nükleer Santral Kazaları 
54
2.3.1. Three Mile Adası Kazası 
54
2.3.2. Çernobil Kazası 
55
2.3.3. Fukuşima Kazası 
56
3. Nükleer Terörizm 
57
3.1. Nükleer Terörizm Kavramı ve Tarihi 
57
3.2. Nükleer Terörizm Çeşitleri 
59
3.3. Nükleer Terörizm Senaryoları 
62
3.4. Siber – Nükleer Güvenlik ve Tedbir 
64
4. Değerlendirme 
67
İKİNCİ BÖLÜM:
ULUSLARARASI NÜKLEER HUKUK VE GÜNCEL GELİŞMELER
1. Nükleer Hukuk Hakkında Temel Esaslar 
69
1.1. Nükleer Hukukun Kapsam ve Mahiyeti 
70
1.2. Nükleer Hukukun Temel İlkeleri 
70
2. Nükleer Santrallerin Uluslararası Hukuk Açısından Temel Özellikleri 
73
2.1. Nükleer Santrallerin İnsani Amaçla Kullanımı 
74
2.1.1. Ulusal Mevzuat 
75
2.1.1.1. 5710 Sayılı Kanun’a Göre Nükleer Santral Kuracak Şirketin Belirlenmesi 
76
2.1.1.2. Milletlerarası Anlaşmalarla Nükleer Güç Santrali Kuracak Şirketin Belirlenmesi 
76
2.1.2. Uluslararası Düzenlemeler 
77
2.1.2.1. EURATOM ve ABD Arasında Nükleer Enerji'nin İnsani Amaçla Kullanılması Anlaşması 
79
2.1.2.2. Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Antlaşma (NPT) 
80
2.1.2.3. Nükleer Denemelerin Kapsamlı Yasaklanması Antlaşması (Comprehensive Test Ban Treaty) 
81
2.2. Nükleer Santrallerin Çalışma Esasları 
83
2.2.1. Nükleer Santral Kuracak Şirketin Belirlenmesi 
84
2.2.2. Lisanslar 
85
2.2.3. Yükümlülükler 
87
2.3. Kurucu İşletmeler ve Sözleşme Esasları 
88
2.3.1. Sivil Amaçlı Nükleer Santrallerde Üçüncü Kişilere Verilen Zararlarda İşletenin Sorumluluğu 
89
3. Nükleer Santrallere İlişkin Uluslararası Hukuk 
90
3.1. Nükleer Santrallere İlişkin Uluslararası Hukuki Rejim Teşekkülleri 
90
3.1.1. Dünyanın Nükleer Enerjiyle Tanışması ve “Barış İçin Atom” Projesi 
91
3.1.2. BM Genel Kurulu 
91
3.1.3. BM İnsan Hakları Komitesi 
91
3.1.4. Uluslararası Adalet Divanı 
92
3.1.5. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı 
95
3.1.6. OECD – Nükleer Enerji Ajansı 
97
3.2. Sorumluluk Rejimi ve Uluslararası Anlaşmalar 
98
3.2.1. Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesi 
98
3.2.2. Nükleer Zararlar Hakkında Hukuki Sorumluluğa İlişkin 1963 Tarihli Viyana Sözleşmesi 
99
3.2.3. 1964 Tarihli Paris Sözleşmesini Yenileyen Brüksel Ek Sözleşmesi 
101
3.2.4. Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesi’ni Yenileyen 1982 Ek Protokolü 
102
3.2.5. Paris ve Viyana Sözleşmelerinin Ortak Uygulanmasına İlişkin 21.10.1988 Tarihli Ortak Protokol 
103
4. Değerlendirme 
104
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
NÜKLEER SANTRALLERİN SİBER GÜVENLİĞİ VE
ULUSLARARASI HUKUKİ TEMEL ESASLARI
1. Nükleer Güvenlik ve Hukuki Temel Esasları 
107
1.1. Nükleer Terörizmin Tanımı ve Kapsamı 
107
1.1.1. Nükleer Güvenlik Hakkında Temel Esaslar 
109
1.1.1.1. Nükleer Güvenlik Rejimi 
109
1.1.1.2. Nükleer Güvenlik Kültürü 
110
1.1.2. Nükleer Terörizm Üzerine Güncel Çalışmalar 
111
1.2. Nükleer Santrallere Karşı Güvenlik Tedbirleri ve Mukabil Tedbirlerin Hukuki Esasları 
112
1.2.1. Hukuki Bağlayıcı Nitelikte Uluslararası Düzenlemeler 
113
1.2.1.1. UAEA Himayesinde Temel Hukuki Düzenlemeler 
113
1.2.1.1.1. Nükleer Malzemelerin Fiziksel Korunması Sözleşmesi ve 2005 Tarihli Değişiklik 
113
1.2.1.1.2. Nükleer Kazaların Erken Bildirimi Sözleşmesi 
114
1.2.1.1.3. Acil Nükleer ve Radyolojik Kaza Durumunda Yardım Sözleşmesi 
115
1.2.1.1.4. Nükleer Güvenlik Sözleşmesi 
115
1.2.1.1.5. Tüketilen Yakıt Yönetiminin Güvenliği ve Radyoaktif Atık Yönetiminin Güvenliğine Dair Ortak Sözleşme 
116
1.2.1.2. BM Himayesinde Temel Hukuki Düzenlemeler 
117
1.2.1.2.1. BM Güvenlik Konseyi 1373 (2001) ve 1540 (2004) Sayılı Kararları 
118
1.2.1.2.2. Terörist Bombalamalarının Engellenmesine Dair Uluslararası Sözleşme 
119
1.2.1.2.3. Nükleer Terör Faaliyetlerinin Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme 
119
1.2.1.3. UDÖ Himayesinde Temel Hukuki Düzenlemeler 
121
1.2.1.3.1. Deniz Ulaştırması Güvenliğine Karşı Yasadışı Eylemlerin Önlenmesine İlişkin Sözleşme (1988 SUA Sözleşmesi) 
122
1.2.1.3.2. SUA (Yasadışı Eylemlerin Önlenmesi) Sözleşmesinin 2005 Protokolleri 
122
1.2.2. Hukuki Bağlayıcı Nitelikte Olmayan Uluslararası Düzenlemeler 
123
1.2.2.1. UAEA Himayesinde Bağlayıcı Olmayan Düzenlemeler 
124
1.2.2.1.1. Radyoaktif Kaynakların Emniyeti ve Güvenliğine İlişkin Uygulama Esasları ve Radyoaktif Kaynakların İthalatı ve İhracatı Hakkında Ek Düzenleme 
124
1.2.2.1.2. 2017 Tarihli Nükleer Malzemelerin ve Nükleer Tesislerin Fiziksel Korunmasına Dair Uluslararası Konferans 
125
1.2.2.2. BM Himayesinde Bağlayıcı Olmayan Düzenlemeler 
125
1.2.2.2.1. Birleşmiş Milletler Uluslararası Terörle Mücadele Stratejisi 
126
1.2.2.3. EURATOM Himayesinde Bağlayıcı Olmayan Düzenlemeler 
126
1.2.2.3.1. EURATOM Anlaşmasının 103. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Komisyon Tavsiyesi 
126
2. Nükleer Santrallerin Siber Güvenliği ve Uluslararası Hukuki Esasları 
128
2.1. Siber Güvenliğin Tanımı ve Kapsamı 
128
2.2. Siber Saldırı, Siber Suç ve Siber Savaş Karşılaştırması 
131
2.3. Güncel Siber Saldırılar 
141
2.4. Nükleer Santrallere Karşı Siber Saldırı Senaryoları 
142
2.5. Siber Güvenliğin Hukuki Esasları 
144
2.5.1. Ulusal Mevzuat 
144
2.5.2. Uluslararası Düzenlemeler 
148
2.5.2.1. ‘Karşı Tedbirler’ Bağlamında Siber Saldırı Değerlendirmesi 
149
2.5.2.2. Siber Saldırıları Doğrudan Düzenleyen Uluslararası Hukuk Rejimleri 
152
2.5.2.2.1. UAEA 
153
2.5.2.2.2. BM 
154
2.5.2.2.3. NATO 
157
2.5.2.2.4. Avrupa Konseyi 
158
2.5.2.2.5. Şangay İşbirliği Örgütü 
160
2.5.2.3. Siber Saldırıları Dolaylı Düzenleyen Uluslararası Hukuk Rejimleri 
160
2.5.2.3.1. Telekomünikasyon Hukuku 
161
2.5.2.3.2. Havacılık Hukuku 
162
2.5.2.3.3. Uzay Hukuku 
164
2.5.2.3.4. Deniz Hukuku 
167
3. Savaş Hukuku Bağlamında Siber Saldırı/Savaş Tartışmaları 
168
3.1. Jus ad Bellum 
169
3.1.1. Yasal Mevzuatı Yönetme: İç İşlerde Güç ve Müdahale Kullanımına İlişkin Yasak 
171
3.1.2. Kolektif Güvenlik ve Meşru Müdafaa İstisnaları 
172
3.1.3. Ad Bellum Gerekliliği ve Orantılılığı 
175
3.2. Jus in Bello 
176
3.2.1. In Bello Gerekliliği 
177
3.2.2. In Bello Orantılılığı 
177
3.2.3. Farklar/Ayrımlar 
178
3.2.3.1. Bir Siber Saldırıda Hukuki Olarak Hedeflenen Kim Olabilir? 
179
3.2.3.2. Kim bir Siber Saldırı Gerçekleştirebilir? 
180
3.2.4. Tarafsızlık 
180
4. Değerlendirme 
182
SONUÇ VE ÖNERİLER 
185
EKLER
EK 1: SOMUT NÜKLEER TERÖRİZM SENARYOLARI 
189
EK 2: NÜKLEER ENERJİ PROGRAMI UYGULAMA OPERATÖRÜNÜN SORUMLULUK VE DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ (Faz 1) 
191
EK 3: NÜKLEER ENERJİ PROGRAMI UYGULAMA OPERATÖRÜN SORUMLULUK VE DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ (Faz 2) 
193
EK 4: BELİRLİ BİR TESİS İÇİN DÜZENLEYİCİ KURULUŞ TARAFINDAN ÜRETİLEN BELGELER 
195
EK 5: SİBER SUÇ KATEGORİLERİ VE ÇEŞİTLERİ 
199
EK 6: GÜNCEL SİBER SALDIRI LİSTESİ 
202
EK 7: NÜKLEER SANRALLEREE KARŞI SİBER SALDIRI SENARYOLARI 
205
Kaynakça 
209
Kavram Dizini 
245