Ceza Hukukunda Tipiklik Hatası Dr. Ülkü Aydemir Kurt  - Kitap

Ceza Hukukunda Tipiklik Hatası

1. Baskı, 
Temmuz 2024
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
414
Barkod:
9786052649176
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Baskısı tükenmiştir.
Kitabın Açıklaması
Suç genel teorisinin merkezindeki kavram, kuşkusuz haksızlık kavramıdır. Haksızlıktan söz edilebilmesi için suçun yasal tanımını oluşturan soyut unsurların somut olayda hayat bulması, bir diğer ifadeyle tüm maddi koşullarıyla tipikliğin gerçekleşmesi gerekmektedir; ancak yeterli değildir. Bunun yanında, fail ile işlediği fiil arasında sübjektif bir ilişkinin bulunması ve herhangi bir hukuka uygunluk nedeninin uygulama alanı bulmaması gerekmektedir. Söz konusu sübjektif ilişki, kural olarak kast biçiminde kendini göstermektedir. Kast, tipik neticenin faile sübjektif isnâdiyetinin temelini oluşturmakta ve kuşkusuz suç genel teorisinin en önemli konularından birini teşkil etmektedir. Kastın kabul edilebilmesi için öncelikle failin tipikliği somut olayda gerçekleştiren maddi koşulları bilmesi gerektiğine göre; tipikliğin somut olaydaki maddi koşullarının bilinmemesini ifade eden tipiklik hatasının mevcut olduğu her durumda kastın ortadan kalkması mantığın bir gereğidir. Tipiklik hatasının haksızlığın sübjektif unsuru olan kast üzerindeki bu etkisi, onun suç genel teorisinde ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunu göstermektedir.
Tipiklik hatası üzerine yazılan bu kitap, üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde ceza hukukunda hata kurumu ile tipiklik hatasına ilişkin bazı kavram ve konular genel olarak ele alınmıştır. İkinci bölümde tipiklik hatasının hata öğretisi içindeki sınırları tespit edilerek kast açısından önemsiz hata durumlarından nasıl ayrılacağı açıklanmıştır. Üçüncü bölümde ise tipiklik hatasına ilişkin özellik arz eden konular ele alınmış ve her bir konuya ilişkin görüş ve önerilerimiz ortaya konmuştur.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Ceza Hukukunda Hata Kavramı, Hata Türlerinin Gelişimi, Tipiklik Hatasıyla İlişkili Temel Kavram Ve Konular
.
Tipiklik Hatasının Hata Öğretisi İçindeki Sınırları (Kast Açısından Önemsiz Hata Durumlarından Ayrılması)
.
Tipiklik Hatasına İlişkin Özellik Arz Eden Konular
Kitapla İlgili Kategoriler
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ 
7
ÖNSÖZ 
9
İÇİNDEKİLER 
11
KISALTMALAR 
21
GİRİŞ 
23
BİRİNCİ BÖLÜM
CEZA HUKUKUNDA HATA KAVRAMI,
HATA TÜRLERİNİN GELİŞİMİ,
TİPİKLİK HATASIYLA İLİŞKİLİ
TEMEL KAVRAM VE KONULAR
I. CEZA HUKUKUNDA HATA KAVRAMI 
27
II. HATANIN SINIFLANDIRILMASI 
30
A. Klasik Suç Teorisi Etkisinde Hatanın Sınıflandırılması 
30
1. Klasik Suç Teorisine Genel Bir Bakış 
30
2. Fiili Hata – Hukuki Hata Ayrımı ve Alman İmparatorluk
Mahkemesi’nin İçtihadı 
32
3. Fiili – Hukuki Hata Ayrımına Yönelik Eleştiriler 
36
4. AİM Döneminde Öğretinin Suç Yapısıyla Uyumlu Hata Ayrımı
Önerisi 
39
B. Final Hareket Teorisi Etkisinde Hatanın Sınıflandırılması 
40
1. Tipiklik – Yasak (Haksızlık) Hatası Ayrımının Ortaya Çıkışı 
40
2. Tipiklik – Yasak Hatası Ayrımının Teorik Temellerinin Tespiti 
45
3. Tipiklik – Yasak Hatasına Yönelik Eleştiriler 
47
a. Genel Bir Bakış 
47
b. Kast Teorisi Kapsamındaki Görüşler 
47
c. Fiili – Hukuki Hata Ayrımını Benimseyen Görüşler 
53
C. Türk Ceza Hukuku Açısından Değerlendirme 
55
1. Mülga 765 sayılı TCK Dönemi 
55
2. 5237 sayılı TCK Dönemi 
58
III. TİPİKLİK HATASIYLA İLİŞKİLİ TEMEL KAVRAM VE KONULAR 
64
A. Tipiklik 
64
1. Kavramsal Çerçeve ve Tarihsel Köken 
64
2. Tipikliğin İşlevleri 
69
3. Tipikliğin Hukuka Aykırılıkla İlişkisi 
72
a. Hukuka Aykırılığın Varlık Nedeni Olarak Tipiklik Anlayışı
ve Tipikliğin Olumsuz Unsurları Teorisi 
72
b. Hukuka Aykırılığın Bilinme Nedeni Olarak Tipiklik Anlayışı 
74
c. Değerlendirme 
77
Öğretisi Açısından Anlamı 
78
5. Objektif (Maddi) Tipiklik / Sübjektif (Manevi) Tipiklik
Unsurları 
81
a. Objektif Tipiklik Unsurları 
81
b. Sübjektif Tipiklik Unsurları 
83
B. Kast 
85
2. Kastın Tanımı ve Unsurları 
90
3. Kast ile Tipiklik Hatası Arasındaki İlişkinin Temeli Olarak
“Bilme Unsuru” 
97
a. Bilme Unsurunun Kapsamına Genel Bir Bakış 
97
b. Bilmenin “Aktüel Bilinç” Olarak Anlamı 
99
c. Yoğun Duygu Durumunda İşlenen Fiiller Bakımından
Bilme Unsuru 
107
4. Kast Türleri 
108
a. Genel Bir Bakış 
108
b. Doğrudan Kast (dolus directus) 
109
(1) Birinci dereceden doğrudan kast 
109
(2) İkinci dereceden doğrudan kast 
109
c. Olası kast (dolus eventualis) 
111
5. Kastın Özel Görünüm Şekilleri 
118
6. Kastın Aranacağı Zaman 
120
C. Tipiklik Hatasının Kavramsal Analizi, Anlamı, Kast ve Taksir ile
İlişkisi 
123
1. Kavramsal Analiz 
123
2. Tipiklik Hatasının Anlamı ve Kast ile İlişkisi 
125
a. Genel Bir Bakış 
125
b. Tipiklik Hatası Açısından “Kaçınılabilirliğin” Anlamı 
128
3. Tipiklik Hatasının Taksir ile İlişkisi 
131
İKİNCİ BÖLÜM
TİPİKLİK HATASININ HATA ÖĞRETİSİ İÇİNDEKİ SINIRLARI (KAST AÇISINDAN ÖNEMSİZ HATA DURUMLARINDAN AYRILMASI)
I. KAST AÇISINDAN ÖNEMSİZ HATALARA GENEL BİR BAKIŞ (YASAK
HATASI VE ALTLAMA HATASI) 
135
A. Yasak (Haksızlık) Hatası 
135
1. Genel Bir Bakış 
135
2. Tipiklik Hatasıyla Yasak Hatasını Düzenleyen Normların
Birbiriyle İlişkisi 
136
B. Altlama Hatası 
137
II. KAST İÇİN GEREKLİ ANLAM BİLGİSİNİN KAPSAMI VE NORMATİF
UNSURLARDA HATA 
139
A. Genel Bir Bakış 
139
B. Normatif Tipiklik Unsurlarının Keşfi 
140
C. Betimleyici – Normatif Tipiklik Unsurları Ayrımı 
142
1. Farklı Görüşlerin İncelenmesi 
142
a. Duyusal Algılanabilirlik – Zihinsel Anlaşılabilirlik Ölçütü 
142
b. Değer Kavramının Referans Alınması 
145
c. Yargısal Faaliyete Dayanan Ayrım 
146
d. Doğal Olgular – Kurumsal Olgular Ayrımına Dayanan
Görüşler 
152
2. Değerlendirme 
155
C. Kastın Kapsamındaki Anlam Bilgisinin Tespiti 
156
1. Farklı Görüşlerin İncelenmesi 
156
a. Uzman Olmayanlar Alanında Paralel Değerlendirme Ölçütü 
156
(1) Uzman Olmayanlar Alanında Paralel Değerlendirme
Ölçütünün Teorik Temelleri 
156
(2) Uzman Olmayanlar Alanında Paralel Değerlendirme
Ölçütünün Uygulanmasına İlişkin Bazı Örnekler 
161
b. Korunan Hukuksal Değeri Referans Alan Görüşler 
162
c. Tipikliğin Anlamının Lafzından Ayrılması (Puppe) 
165
d. Zamansal Yapı Ölçütü (Kuhlen) 
167
e. Konuya İlişkin – Kavrama İlişkin Hata Ayrımı (Haft) 
168
f. Anlam Bilgisini Haksızlık Bilinci Kapsamında Kabul Eden
Görüşler 
169
2. Değerlendirme 
171
III. SUÇUN YASAL TANIMINDA HUKUKA AYKIRILIĞA ATIFTA BULUNAN
UNSURLARDA HATA 
175
A. Genel Bir Bakış 
175
B. Farklı Görüşlerin İncelenmesi 
175
1. Açık Suç Tipi Kavramı ve Hukuka Özel Aykırılık Teorisi 
175
2. Suçun Yasal Tanımında Hukuka Aykırılığı İşaret Eden
Unsurları Tipiklik Unsuru Olarak Kabul Eden Görüş 
179
3. Haksızlığın Bütününü (Bütüncül Tipikliği) Değerlendiren
Unsurlar Teorisi 
181
C. Değerlendirme 
185
IV. ÇERÇEVE HÜKÜMLER BAĞLAMINDA HATA 
188
A. Çerçeve Hüküm ve Çerçeve Unsur Kavramları 
188
B. Çerçeve Unsurların Diğer Unsurlardan Ayrılması 
190
C. Çerçeve Hükümler Açısından Tipiklik – Yasak Hatası Ayrımı 
193
1. Genel Bir Bakış 
193
2. Çerçeveyi Dolduran Norma İlişkin Bilgiyi Haksızlık Bilinci
Kapsamında Değerlendiren Görüşler ve Bu Görüşlere Yönelik
Eleştiriler 
193
3. Çerçeveyi Dolduran Norma İlişkin Bilgiyi Kast Kapsamında
Değerlendiren Görüşler ve Bu Görüşlere Yönelik Eleştiriler 
197
4. Değerlendirme 
203
V. SUÇUN YASAL TANIMINDA “YETKİ” VEYA “İZNE” YER VEREN
UNSURLARA İLİŞKİN HATA 
205
A. Yetki veya İzne Yer Veren Unsurların Tipiklikteki Konumu 
205
B. Tipiklik Hatasının Tespitine İlişkin Örnekler 
207
VI. İLGİLİNİN RIZASINA İLİŞKİN HATA 
209
A. Genel Bir Bakış 
209
C. Hata Konusu Açısından Değerlendirme 
212
1. Yasal Tanımında Rızaya Yer Veren Suç Tipleri 
213
2. Yasal Tanımında Rızaya Yer Vermeyen Suç Tipleri 
215
VII. HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİNİN MADDİ KOŞULLARINDA HATA 
218
A. Genel Bir Bakış 
218
B. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Hataya İlişkin
Teoriler 
221
1. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Hatayı
Yasak Hatası Olarak Kabul Eden Katı Kusur Teorisi 
221
a. Teorik Temeller 
221
b. Hukuki Sonuçlar 
223
c. Teoriye Yönelik Eleştiriler ve Değerlendirme 
224
2. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Hatayı
Tipiklik Hatası Kapsamında Değerlendiren Teoriler 
228
a. Kast Teorileri 
228
b. Tipikliğin Olumsuz Unsurları Teorisi 
229
c. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Hatayı
Tipiklik Hatası Kapsamında Değerlendiren Teorilere
Yönelik Eleştiriler ve Değerlendirme 
230
3. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Hatayı
Bağımsız Bir Hata Türü Olarak Değerlendiren Teoriler 
232
a. Sınırlı Kusur Teorisi 
232
(1) Teorinin Temelleri 
232
(2) Teoriye Yönelik Eleştiriler ve Değerlendirme 
237
b. Hukuki Sonuçlarda Sınırlı Kusur Teorisi 
240
(1) Teorinin Temelleri 
240
(2) Teoriye Yönelik Eleştiriler ve Değerlendirme 
242
c. Hukuki Sonuçlarda Bağımsız Kusur Teorisi 
243
(1) Teorinin Temelleri 
243
(2) Teoriye Yönelik Eleştiriler ve Değerlendirme 
246
4. Değerlendirme 
246
C. Türk Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi
Koşullarında Hata 
248
1. İlgili Hükmün Tespiti 
248
2. İlgili Hükmün Yorumu 
250
a. Farklı Görüşlerin İncelenmesi 
250
b. Değerlendirme 
254
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TİPİKLİK HATASINA İLİŞKİN ÖZELLİK ARZ EDEN KONULAR
I. SUÇUN KONUSUNDA HATA 
257
A. Genel Bir Bakış 
257
B. Şahısta veya Eşdeğer Konuda Hata 
259
II. NEDENSELLİK BAĞINDA SAPMA 
263
B. Nedensellik Bağında Sapmanın Görünüm Biçimleri 
266
C. Nedensellik Bağında Sapmanın Ceza Sorumluluğuna Etkisi 
267
1. Nedensellik Bağındaki Temel Sapma 
267
a. Kastın Konusu Olarak Nedensellik Bağında Sapma 
267
b. Objektif İsnadiyet Sorunu Olarak Nedensellik Bağında
Sapma 
270
c. Fiil Planı Teorisi 
271
d. Kast Tehlikesi Teorisi 
274
e. Değerlendirme ve Önerimiz 
276
2. Neticenin Failin Tasavvur Ettiği Andan Sonra Meydana Gelmesi 
278
3. Neticenin Failin Tasavvur Ettiği Andan Önce Meydana Gelmesi 
282
III. HEDEFTE SAPMA 
283
A. Genel Bir Bakış 
283
B. Hedefte Sapmanın Ceza Sorumluluğuna Etkisi 
290
1. Eşdeğerlik Teorisi 
290
2. Somutlaştırma Teorisi 
292
3. Fiil Planı Teorisi 
294
4. Değerlendirme ve Önerimiz 
296
C. Hedefte Sapmanın Sınır Teşkil Eden Olaylarda Tespiti 
298
1. Korunan Hukuksal Değerin Önemi 
298
a. Tuzak Mektup Örnek Olayı 
298
b. Malvarlığına Karşı Suçlar 
300
2. Somutlaştırmanın Anlamı ve Kapsamı 
301
a. Bomba ve Zehirli Yiyecek Örnek Olayları 
301
b. Telefon Örnek Olayı 
307
D. Çok Neticeli Sapma 
309
IV. ŞAHISTA HATA İLE HEDEFTE SAPMAYA İLİŞKİN OLARAK ÖZELLİK
ARZ EDEN KONULAR 
310
A. İştirak 
310
1. Genel Bir Bakış 
310
2. Dolaylı Failin Ceza Sorumluluğu 
311
3. Müşterek Failin Ceza Sorumluluğu 
313
4. Azmettirenin Ceza Sorumluluğu 
315
B. Şahısta Hata ile Hedefte Sapmanın Birlikte Gerçekleşmesi 
317
V. TERSİNE TİPİKLİK HATASI 
319
A. Genel Bir Bakış 
319
B. Elverişsiz Teşebbüs 
319
1. Elverişsiz Teşebbüs Kavramı 
319
2. Elverişsiz Teşebbüsün Görünüm Biçimleri 
321
3. Elverişsiz Teşebbüs ile Tipiklik Hatası Arasındaki İlişkiye
Genel Bir Bakış 
323
4. Elverişsiz Teşebbüs – Mefruz Suç Ayrımı 
324
a. Genel Bir Bakış 
324
b. Elverişsiz Teşebbüs – Mefruz Suç Ayrımına İlişkin Görüşler 
329
(1) Tipikliğin Önalanı Üzerine Hataların Elverişsiz
Teşebbüse Yol Açtığını Kabul Eden Görüşler 
329
(2) Karşıt Kavram Öğretisi 
330
(3) Tersine Hukuki Hataların Tamamının Mefruz Suça
Yola Açtığını Kabul Eden Görüşler 
336
(4) Önalan Normlarına Atıf Yapan Unsurların Ayrımına
Dayanan Görüş 
340
(5) Değerlendirme 
341
c. Süjenin Elverişsizliğine Özgü Tartışmalar 
343
VI. ÇİFTE HATA 
345
A. Genel Bir Bakış 
345
B. Tipiklik Düzeyinde Gerçekleşen Çifte Hata 
347
1. Farklı Görüşlerin İncelenmesi 
347
2. Değerlendirme 
349
VII. SEÇİMLİK UNSURLARDA HATA 
351
A. Genel bir bakış 
351
B. Seçimlik Unsurlarda Hata Kapsamına Girmeyen Durumlar 
352
2. Seçimlik Unsurlara İlişkin Sapma 
353
3. Seçimlik Unsurlarda Altlama Hatası 
356
C. Seçimlik Unsurlarda Hatanın Ceza Sorumluluğuna Etkisi 
357
1. Farklı Görüşlerin İncelenmesi 
357
2. Değerlendirme 
361
VIII. CEZAYA ETKİ EDEN NEDENLER VE HATA 
362
A. Nitelikli Unsurlarda Hata 
362
1. Genel Bir Bakış 
362
2. Nitelikli Unsurlarda Hatanın Ceza Sorumluluğuna Etkisi 
365
a. Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsurlarda Hata 
365
b. Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsurlarda Hata 
367
3. Seçimlik Nitelikli Unsurlarda Hata 
367
B. Nitelikli Unsurlardan Ayrılması Gereken Sübjektif Tipiklik
Unsurları ve Şahısta Hata 
369
1. Tasarlama ve Şahısta Hata 
369
2. Kan gütme / Töre Saiki ve Şahısta Hata / Sapma 
371
3. Nitelikli Unsurların Cezaya Etki Eden Sübjektif Unsurlardan
Ayrımına Yönelik Önerimiz ve Bu Ayrımın Hata Öğretisi İçin
Önemi 
372
IX. CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER KOŞULLARINDA HATA 
374
A. Genel Bir Bakış 
374
B. Cezalandırılabilirliğin Objektif Koşullarında Hata 
375
C. Şahsi Cezasızlık Nedenlerinin Maddi Koşullarında Hata 
379
1. Farklı Görüşlerin İncelenmesi 
379
2. Değerlendirme 
382
X. FAİLİN TASAVVURUNDAKİ TİPİKLİK İLE OBJEKTİF OLARAK
GERÇEKLEŞEN TİPİKLİĞİN FARKLI OLMASI 
383
A. Genel Bir Bakış 
383
B. Farklı Görüşlerin İncelenmesi 
384
C. Değerlendirme ve önerimiz 
387
SONUÇ 
393
KAYNAKÇA 
401