BİRİNCİ BÖLÜM İNSAN HAKLARININ TARİHSEL DEĞERLENDİRİLMESİ
1.1.1. Hak Kavramının Tanımı
5
1.2.1. İnsan Hakları Kavramı
6
1.2.1.1. İnsan Haklarının Bireysellik Özelliği
7
1.2.1.2. İnsan Haklarının Doğuştan Olma Özelliği
8
1.2.1.3. İnsan Haklarının Evrensel Olma Özelliği
8
1.2.1.4. İnsan Haklarının Devredilemez ve Vazgeçilemez Özelliği
9
1.2.2. İnsan Haklarının Sınıflandırılması
9
İKİNCİ BÖLÜM İNSAN HAKLARINDAN OLAN SAĞLIK HAKKI
2.1.1. Sağlık Kavramının Tanımı
13
2.2.1. Sağlık Hakkı Kavramı
14
2.2.2. Uluslararası Boyutuyla Sağlık Hakkının Açıklanması
16
2.2.3. Ulusal Boyutuyla Sağlık Hakkının Açıklanması
20
2.3. ULUSLARARASI BELGELERDESAĞLIK HAKKI
22
2.3.1. Birleşmiş Milletler Dünya Sağlık Örgütü
22
2.3.2. İnsan Hakları Evrensel Beyanamesi
23
2.3.3. Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi
25
2.3.4. Avrupa Sosyal Şartı
26
2.3.5. Amerikan İnsan Hakları Bildirisi
27
2.3.6. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Şartı
28
2.4. ULUSAL BELGELERDE SAĞLIK HAKKI
28
2.4.1. Anayasamızda Sağlık Hakkı
28
2.5. AİHM KARARLARINDASAĞLIK HAKKI
31
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM HASTA VE HEKİM HAKLARI
3.1.1. Hasta Hakları Tarihsel Gelişimi
39
3.2. ULUSLARARASI BELGELERDE HASTA HAKLARI
42
3.2.1. Lizbon Bildirgesi (Hasta Hakları Bildirgesi–1981)
42
3.2.2. Amsterdam Bildirgesi (Avrupa’da Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi –1994)
43
3.2.3. Bali (1995) ve Santiago (2005) Bildirgeleri
43
3.3. ANAYASA VE KANUN BOYUTUYLA HASTA HAKLARI
44
3.3.1. Anayasal Düzlemde Hasta Hakları
44
3.3.2. Kanun Boyutuyla Hasta Hakları
46
3.4. HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
47
3.4.2. Sağlık Hizmetlerinden Faydalanma Hakkı
49
3.4.2.2. Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme
50
3.4.2.3. Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme
51
3.4.2.4. Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
52
3.4.2.5. Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı ve Ötenazi yasağı
52
3.4.3. Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı
52
3.4.4. Hasta Haklarının Korunması
53
3.4.4.1. Mahremiyete Saygı Gösterilmesi
53
3.4.5. Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
54
3.5.2. Hekimin Sağlık Hizmeti Sunduğu Kişi ve Topluma İlişkin Hakları
59
3.5.3. Hekimin Çalıştığı, Sağlık Hizmetinin Üretildiği, Sunulduğu ve Finanse Edildiği Kurumlara İlişkin Hakları
60
3.5.4. Hekim Haklarının Tanımlanması
61
3.5.4.1. Sağlıklı ve Güvenli Bir Ortamda Çalışma Hakkı
61
3.5.4.2. Hekimlerin Mesleki Bilgi ve Becerisini Geliştirmesi
62
3.5.4.3. Hekimin Etik İlkelere Bağlı Olma Hakkı
64
3.5.4.4. Hekimin Mesleki Bağımsızlığını ve Özerkliğini Koruma Hakkı
65
3.5.4.5. Hekimin Hasta Seçme Hakkı ve Hizmetten Çekilme
67
3.5.4.6. Hekimin Danışma Hakkı
68
3.5.4.7. İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı
69
3.5.4.8. Hekimin Yönetsel Süreçlere Katılma Hakkı
70
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TIBBİMÜDAHALE
4.1. TIBBİ UYGULAMAYI GERÇEKLEŞTİREBİLECEK YETKİLİKİŞİLER
72
4.2. AYDINLATILMIŞ ONAM
74
4.2.1.1. Aydınlatma Yükümlülüğünün Hukuksal Temelleri
76
4.2.1.2. Aydınlatma Yükümlülüğünün Tarafları
81
4.2.1.3. Aydınlatma Yükümlülüğünde Zaman
82
4.2.1.4. Aydınlatma Yükümlülüğünde Kapsam
83
4.2.1.5. Aydınlatmanın Usülü
85
4.2.1.6. Aydınlatma türleri:
86
4.2.1.6.1. Tedavi Aydınlatması
86
4.2.1.6.2. Karar Aydınlatması
87
4.2.1.6.3. Risk Aydınlatması
88
4.2.1.7. Aydınlatmanın Mümkün Olmadığı Durumlar
89
4.2.1.8. Aydınlatma Zorunluluğun Bulunmadığı Durumlar
90
4.2.1.8.1. Aydınlatmadan Vazgeçme
90
4.2.1.8.2. Hastanın Bilgisinin Bulunması
91
4.2.1.8.3. Aydınlatmanın Olumsuz Etkide Bulunması
91
4.2.1.8.4. Acil Durumlar
92
4.2.1.9. Hukuka Aykırı Yapılan Aydınlatmanın Sonuçları
93
4.2.2.1. Rızanın Şekli
95
4.2.2.2. Rıza Verme yetkisi
97
4.2.2.3. Rızanın Kapsamı
101
4.2.2.4. Rızanın Aranmadığı Haller
102
4.2.2.5. Rızayı Sakatlayan Haller
114
4.2.2.6. Aydınlatılmış Rıza formları ve Etkileri
114
4.3. TIBBİ MÜDAHALENİN BİLİMSEL VERİLERLE YAPILMASI
117
4.3.1. Tıbbı Müdahalenin Tıbben Gerekli Olması
117
4.3.2. Tıbbi Müdahalenin Objektif Bilimsel Veriler Işığında Yapılması
118
4.4. TIBBİ MÜDAHALE TÜRLERİ
119
4.4.1. Tanıya Yönelik Tıbbi Müdahaleler
119
4.4.2. Tedaviye Yönelik Tıbbi Müdahaleler
120
4.4.3. Koruma Amaçlı Tıbbi Müdahaleler
120
4.4.4. Hukuki İşlemlerin Gerçekleştirilmesi Amacıyla Yapılan Tıbbi Müdahaleler
120
4.4.5. Özellikli Tıbbi Müdahaleler
121
4.4.5.1. Estetik Amaçlı Tıbbi Müdahaleler
121
4.4.5.2. Organ ve Doku Nakilleri
122
4.4.5.2.1. Ölüden organ ve doku alınması
123
4.4.5.2.2. Canlılardan Organ ve Doku Alınması
127
4.4.5.3. Gebelik Sonlandırılması
129
4.4.5.4. Sterilizasyon ve Kastrasyon
130
4.4.5.5. Cinsiyet Değişikliklerine Yönelik Tıbbi Müdahaleler
131
4.4.5.6. Üremeye Yardımcı Olmak İçin Yapılan Tıbbi Müdahaleler
132
4.4.5.7. Araştırma ve Deneme Amaçlı Tıbbi Müdahaleler
135
4.5. HATALI TIBBİ MÜDAHALELER
139
4.5.1. Tıbbi Standart
140
4.5.2. Tıbbi Uygulama Hataları
142
4.5.2.1. Teşhis Hataları
143
4.5.2.2. Tedavi Hataları
145
4.5.2.3. Yönetim Organizasyonuyla İlgili Hatalar
146
BEŞİNCİ BÖLÜM HASTA HEKİM İLİŞKİSİNDE HEKİMİN SORUMLULUĞU
5.1. HEKİMLERİN ÖZEL HUKUK BAĞLAMINDA SORUMLULUĞU
149
5.1.1. Hastanın Doğrudan Serbest Çalışan Hekime Başvurması
150
5.1.1.1. Hasta Hekim ilişkisinin Sözleşme Boyutu
150
5.1.1.1.1. Sözleşmenin Taraflarının Serbest Çalışan Hekimler Ve Hasta Olarak Belirlenmesi
152
5.1.1.1.2. Hekimin Tıbbî Müdahale Amaçlı Edimleri Üstlenmesi
152
5.1.1.1.3. Hekimin Edim Borcunu Hastanın Adına Yapması Ve Riske Katlanmaması
153
5.1.1.1.4. Hastanın Ödeyeceği Bedelin Belirli / Belirlenebilir Olması
153
5.1.1.1.5. Hasta İle Hekimin Anlaşması
153
5.1.1.2. Hekimin Sözleşmeden Kaynaklanan Hukuki Sorumluluğu
154
5.1.1.2.1. Hasta Hekim Arasında Sözleşmenin Varlığı
155
5.1.1.2.2. Hekimlik Sözleşmesinin İhlali
156
5.1.1.2.3. Hekimin Tıbbi Meslek Kusuru
157
5.1.1.2.5. Uygun İlliyet Bağı:
159
5.1.1.3. Hekimin Sözleşme Dışı Sorumluluğu
160
5.1.1.3.1. Haksız Fiil
160
5.1.1.3.2. Hekimin Vekâletsiz İş Görmeden Dolayı Sorumluluğu
162
5.1.1.3.3. Eser Sözleşmesinden Dolayı Hekimin Sorumluluğu
164
5.1.2. Özel Sağlık Kuruluşlarında Sağlık Hizmeti Veren Hekimlerin Hukuki Sorumluluğu
166
5.1.3. Kamu Sağlık Kuruluşlarında Çalışanın Hukuki Sorumluluğu
169
ALTINCI BÖLÜM HEKİMLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU
6.1.2. Suç Kavramı ve Unsurları
174
6.1.2.1. Suçun Tipikliği
175
6.1.2.2. Hukuka aykırılık
175
6.1.2.3. Suçta Kusurluluk
176
6.2. CEZA HUKUKU AÇISINDAN HEKİMLERİN İŞLEYEBİLECEĞİ SUÇLAR
181
6.2.1. Kasten Öldürme İle Kasten Yaralama Suçları Bakımından Hekimin Cezai Sorumluluğu
181
6.2.1.1. Kasten Öldürme Suçu Bağlamında Ötenazi
185
6.2.1.1.1. Ötenazi Türleri
187
a. Aktif Ötenazi 187 b. Pasif Ötenazi 188 c. Dolaylı Ötenazi
189
6.2.2. Taksirle Ölüme Neden Olma ve Taksirle Yaralama Suçları Bakımından Hekimlerin Cezai Sorumluluğu
189
6.2.3. İnsan Üzerinde Deney Suçu Bakımından Hekimlerin Cezai Sorumluluğu
195
6.2.4. Organ Ve Doku Ticareti SuçuBakımndan Hekimin Cezai Sorumluluğu
199
6.2.4.1. Yaşayan Kişiden Rızasına Aykırı Olarak Organ veya Doku Alma Suçu
201
6.2.4.2. Ölüden Hukuka Aykırı Şekilde Organ veya Doku Alma Suçu
204
6.2.4.3. Organ veya Doku Satın Alma, Satma, Satılmasına Aracılık Etme Suçu
206
6.2.5. Çocuk Düşürtme Suçu Bakımından Hekimin Cezai Sorumluluğu
212
6.2.6. Genital Muayenesi Kapsamında Hekimin Cezai Sorumluluğu
220
6.2.7. Hekimlerin Suçu Bildirmeme Suçu Kapsamında Cezai Sorumluluğu
224
6.2.8. Hekimlerin Kişisel Verilerin Hukuka Aykırı Olarak Açıklanması Suçu Bakımından Cezai Sorumluluğu
231
6.2.9. Hekimlerin Belgede Sahtecilik Suçu Bakımından Cezai Sorumluluğu
240
6.2.9.1. Belgenin Unsurları
242
b. Hukuki Bir Değeri Olmalı
243
c. Düzenleyenin Belli olması
245
6.2.9.2. Belge Türleri
246
6.2.9.2.1. Resmi Belge
246
A. Resmi Belgenin Özellikleri
247
a. Kamu Görevlisi Tarafından Düzenlenmesi
247
b. Görev gereği düzenlenmesi
248
6.2.9.2.3. Özel Belgeler
251
6.2.9.3. Resmi Belgede Sahtecilik Suçununu Müşterek Unsurları
251
6.2.9.3.1. Zarar Verme Olasılığının Bulunması
252
6.2.9.3.2. Aldatma Yeteneğinin Varlığı
254
6.2.9.4. Resmi Belgede Sahtecilik Suçu
254
6.2.9.4.1. Özel Kişinin Faili olduğu Resmi Belgede Sahtecilik Suçu
255
A. Seçimlik Hareketler
256
a. Resmi Belgeyi Sahte Olarak Düzenleme
256
b. Gerçek Bir Resmi Belgeyi Başkalarını Aldatacak Şekilde Değiştirmek
256
c. Sahte Resmi Belgeyi Kullanma . 257
6.2.9.4.2. Kamu Görevlisinin Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda (204/2) Fiil Öğesi
257
a. Kamu Görevlisinin Resmi Belgeyi Sahte Olarak Düzenlemesi
257
b. Kamu Görevlisinin Resmi Belgeyi Değiştirmesi
257
c. Kamu Görevlisinin Gerçeğe Aykırı Belge Düzenlemesi
258
d. Kamu Görevlisinin Sahte Resmi Belgeyi Kullanma Suçu
258
6.2.10. Hekimlerin İrtikap Suçu Bakımından Cezai Sorumluluğu
259
6.2.10.1. İcbar Suretiyle İrtikâp Suçu
260
6.2.10.2. İkna Suretiyle İrtikâp
267
6.2.10.3. Hata Suretiyle İrtikâp Suçu
269
6.2.11. Hekimlerin Rüşvet Suçu Bakımından Cezai Sorumluluğu
273
6.2.12. Hekimlerin Görevi Kötüye Kullanma Suçu Bakımından Cezai Sorumluluğu
281
6.2.12.1. Görevlerinin Gereklerine Aykırı Hareket Etmek
288
6.2.12.2. Görevlerinin Gereklerini Yapmakta İhmal Veya Gecikme Göstermek
289