Birinci Kısım AVRUPA BİRLİĞİ BÜTÇESİ VE TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ MALİ YARDIMLARINDAN İSTİFADESİ Birinci Bölüm Avrupa Birliği Bütçesi
I. BÜTÇE OLUŞTURULMASININ AMACI, MALİ PLAN ANLAYIŞI, ALANLAR-VERENLER
25
2. AB Bütçesi’nin Büyüklüğü ve Tavanı
26
3. AB Bütçesi’nin Tarihçesi
27
4. AB Bütçesi’ne İlişkin Mevzuat
28
5. AB Bütçesi Çok Yıllı Mali Planlara Dayanır
28
6. Üçüncü Mali Plan (2000-2006 Dönemi Mali Planı)
29
7. Dördüncü Mali Plan (2007-2013 Dönemi Mali Planı)
30
8. Bütçede Alanlar, Verenler
30
9. İngiltere’nin, “İngiltere Çeki” Ayrıcalığı
32
II. BÜTÇELEME PROSEDÜRÜ, BÜTÇENİN GELİRLERİ
33
2. Bütçenin Hazırlanması, Yasalaşması
34
3. Bütçe Uygulamasında Yolsuzluklar ve Parlamento-Sayıştay Denetimi
35
4. AB Bütçesi’nin Gelirleri
36
A. Geleneksel Öz Kaynaklar (Gümrük Vergisi, Tarım Vergileri)
37
B. Katma Değer Vergisi Payı (Üçüncü Öz Kaynak)
38
C. Gayri Safi Milli Gelir Payı (Dördüncü Öz kaynak)
38
III. AB BÜTÇESİ HARCAMALARI
41
1. Harcamalarla İlgili Bazı Ortak Özellikler
41
A. Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu
43
D. Ödeneklerin Hedef Bölgeler Arasında Dağılımı
45
IV. ÜÇÜNCÜ ÜLKELERE YÖNELİK AVRUPA BİRLİĞİ MALİ YARDIMLARI
49
1. AB’nin 3. Ülkelere Yönelik Mali Yardımlarının Seviyesi
49
2. Aday Ülkelere Yönelik Bütçe Harcamaları
49
A. 2007-2013 Dönemi Değişikliği
49
B. Screening, Twinning, TAIEX Uygulamaları (Kurumsal Yapılanmaya Yardım)
50
3. Afrika Karayip ve Pasifik Ülkeleri
51
4. ENPI’den (Avrupa Komşuluk ve Ortaklık Mali Yardım Aracı) Yararlanan Ülkeler
52
B. Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Ülkeleri
53
C. DCI’den (Kalkınma İşbirliği Mali Yardım Aracı) Yararlanan Ülkeler
53
V. BEŞİNCİ MALİ PLAN ÇALIŞMALARI (2014-2020)
55
1. Beşinci Mali Plan Büyüklükleri
55
A. İstihdam ve Büyüme İçin Rekabetçilik
55
B. Ekonomik, Sosyal ve Bölgesel Uyum (Bütünleşme)
56
C. Sürdürülebilir Büyüme, Ortak Tarım Politikası, Kırsal Kalkınma, Balıkçılık Alanları
56
D. Güvenlik ve Vatandaşlık Konuları
56
G. Karşılıklar (Telafi Ödenekleri)
57
4. Finansal İşlemler Vergisinin Kabulü ile İlgili Gelişmeler
58
İkinci Bölüm TÜRKİYE’YE YAPILAN AVRUPA BİRLİĞİ MALİ YARDIMLARI
I. MALİ YARDIMLARIN AMACI, HİBELER-KREDİLER
60
1. Mali Yardımların Amacı
60
3. Avrupa Yatırım Bankası
61
A. Yönetimi, Ortakları, Sermayesi
61
B. AYB Kredi Faiz Oranları
62
C. Kredilerin Kullanım Alanları
62
D. Kredilere Başvuru ve Kredinin Proje Maliyetini Karşılama Oranı
62
5. Mali Yardımları Kullanacak Bakanlıklar
64
6. Mali Yardımların Kullanılacağı Alanlar: Operasyonel Programlar
64
II. 1963-1999 DÖNEMİ MALİ YARDIMLARI
65
1. Yunanistan’ın Üye Olduğu 1.1.1981 Tarihine Kadar Türkiye’ye Yapılan Yardımlar
65
2. 1.1.1981’den Türkiye’ye Aday Ülke Statüsünün Verildiği Aralık 1999 Helsinki Zirvesi’ne Kadar Yapılan Yardımlar
65
III. ADAYLIK SÜRECİ (1999 HELSİNKİ ZİRVESİ SONRASI) MALİ YARDIMLARI
67
1. Hibe Yardımları ile İlgili Temel İlkeler
67
2. Hibelerin Kullanım Alanları ve Tutarları
68
3. Hibelere Başvuruda İzlenecek Yol
69
5. Adaylık Sürecinde Mali Destek Sağlayan Diğer Bazı Programlar
70
6. TAIEX, Twinning Uygulamaları
71
7. Eğitim ve Gençlik Programlarına Türkiye’nin Katılımı
72
8. Bilim ve Teknolojiyi Geliştirme Programına Türkiye’nin Katılımı (AR-GE Ortak Pazarına Katılım)
73
9. Türkiye’nin Kullanımına Açılan Diğer Avrupa Birliği Programları
75
IV. TÜRKİYE’YE YAPILAN YARDIMLARIN DİĞER ÜLKELERLE KARŞILAŞTIRILMASI
76
1. 47 Yılda Türkiye’ye Sağlanan Hibe Yardımları
76
2. İspanya ve Yunanistan’ın Sağladığı Hibe Yardımları
76
3. 12 Yeni Üye Ülkeye Sağlanan Hibe Yardımları
77
4. Türkiye’nin Tam Üye Olması Durumunda Bütçe ile İlişkisi
78
A. Türkiye’nin Bütçeye Katkısı
78
B. Türkiye’nin Bütçeden İstifadesi
79
İkinci Kısım AVRUPA BİRLİĞİ ORTAK VERGİ POLİTİKASI VE TÜRKİYE Birinci Bölüm AVRUPA BİRLİĞİ’NDE TEMEL VERGİLENDİRME İLKELERİ VE TÜRKİYE’NİN UYUMU
I. AVRUPA BİRLİĞİ UYGULAMALARI
85
1. Gümrük Vergilerinin Kaldırılması, Ortak Gümrük Tarifesinin Kabulü
85
2. Eş Etkili Vergilerin Kaldırılması
86
3. Ayrımcı Vergileme ve Aşırı Vergi İadesi Yasağı
86
4. Vergi Uyumlaştırması Yükümlülüğü
88
B. Vergi Uyumlaştırmasını Gerekli Kılan Nedenler
90
C. Vergi Uyumlaştırmasının Zorluğu
90
D. Vergi Uyumlaştırmasının Hukuki Dayanakları
91
E. Vergi Uyumlaştırması Nasıl Yapılır?
92
A. Ayrımcı Özellik Taşıyan Vergi Teşvikleri Yasak Kapsamındadır
93
B. Zararlı Vergi Uygulamaları Yasak Kapsamındadır
93
C. Seçici veya Çok Özel Olan Vergi Teşvikleri Yasak Kapsamındadır
94
D.Vergi Uygulaması İhracatı Teşvik Etmeye Yönelikse Yasak Kapsamındadır
94
E. Bazı Vergi Teşvikleri Yasak Kapsamı Dışındadır
95
6. Vergi Kaçakçılığına Karşı Mücadele
96
A. Vergi Cenneti Ülkelerin Cazibesi
96
B. Vergi Cennetlerine Karşı OECD Bünyesinde Yürütülen Çalışmalar
97
C. AB Bünyesinde Yürütülen Mücadele Çalışmaları
98
II. TÜRKİYE’NİN AB TEMEL VERGİLENDİRME İLKELERİNE UYUMU
99
1. Gümrük Vergileri ve Eş Etkili Vergilerin Kaldırılması Yükümlülüğü
99
2. Avrupa Birliği Ortak Gümrük Tarifesi'nin Kabulü
100
3. Ayrım Gözetici Vergileme Yasağına Uyulması ve Normalin Üstünde Vergi İadesi Yapılmaması
100
4. Türkiye’nin Vergi Uyumlaştırması Yapma Yükümlülüğü
101
A. Ankara Anlaşması Hükümleri
101
B. Katma Protokol Hükümleri
102
C. 6 Mart 1995 Tarihli Ortaklık Konseyi Kararı Hükümleri
102
D. Türkiye'nin Vergi Uyumlaştırması Yapma Yükümlülüğü Karşısındaki Durumu
103
5. Vergilendirme Faslında Müzakerelerin Başlaması
103
6. Vergilendirme Faslında Açılış ve Kapanış Kriterleri
104
7. Vergilendirme Faslının Açılması İçin Ödenen Fatura
105
9. Türkiye’de Vergi Kayıplarına Karşı Mücadele
106
A. Türkiye’de Kayıt Dışılığın Boyutu
106
B. Kayıt Dışılığın Olumsuz Sonuçları
107
C. Kayıt Dışı Ekonominin Sınırlarının Daraltılması
107
10. Vergi Yükü: AB ve Türkiye
108
11. Vergi Yükünün Dolaylı-Dolaysız Vergiler Arasında Dağılımı: AB ve Türkiye
108
B. Vergi Gelirlerinin Dolaysız-Dolaylı Vergiler Arasındaki Dağılımı
110
C. Yüksek Dolaylı Vergilerin Olumlu, Olumsuz Yanları
110
D. Türkiye’de Vergi Yükü Dağılımının AB Ortalamalarına Yaklaştırılması
111
İkinci Bölüm AVRUPA BİRLİĞİ KATMA DEĞER VERGİSİ VE TÜRKİYE’NİN UYUMU
I. AB KATMA DEĞER VERGİSİ
113
2. AB KDV Rejiminin Yürürlüğe Girişi
113
3. AB KDV Rejimine Şekil Veren Temel Direktifler
114
4. Ortak Tüketim Vergisi Olarak Katma Değer Vergisinin Tercih Edilmesinin Nedenleri
116
5. Katma Değer Vergisinin Hesaplanması, İndirimler
117
6. Katma Değer Vergisinin Tipi
118
7. Ortak KDV Rejimi Dışında Kalan Uygulamalar
119
8. AB'ye Üye Ülkeler Arası Mal Hareketleri ve KDV
120
A. Ticari Amaç Taşıyan Mal Hareketleri
120
a. 1993 Yılına Kadar Uygulanan Rejim
121
b. 1993 Yılından Bu Yana Uygulanmakta Olan Rejim
121
c. Gelecekte Uygulanması Planlanan Rejim (Clearing Sistem)
123
d. Clearing Sistemin Değerlendirilmesi
124
B. Kişisel Tüketim Amaçlı Mal Hareketleri (Yolcu Beraberi Mallar)
126
a. Vergi Ödenerek Yapılan Alışverişler
126
b. Vergiden Muaf Olarak Yapılan Alışverişler
127
9. Üye Ülkelerle Üçüncü Ülkeler Arasındaki Mal Hareketleri
127
A. Ticari Amaç Taşıyan Mal Hareketleri
127
B. Kişisel Tüketim Amaçlı Mal Hareketleri (Yolcu Beraberi Mallar)
128
a. Üçüncü Ülkelerden AB'ye Yapılan Yolculuklar
128
b. AB'den Üçüncü Ülkelere Yapılan Yolculuklar
128
aa. Gümrüksüz Alışveriş İmkânı
128
bb. Vergisi Ödenen Alışverişler
128
10. Hizmet Hareketleri ve KDV (Hizmet Satışlarında KDV)
129
11. İnternet Yoluyla Satışlar (E Ticaret) ve Vergilendirme
130
A. AB’de Faaliyet Gösteren İşletmelerin Satışlarının Vergilendirilmesi
132
B. AB Dışındaki İşletmelerin Durumu
132
12. Katma Değer Vergisinde İstisnalar
133
A. Ülke İçi Mal ve Hizmet Teslimlerinde Uygulanan İstisnalar
134
B. İthalatta Uygulanan İstisnalar
135
a. Geçici İthalatta KDV İstisnası
135
b. Diğer İthalat İstisnaları
135
C. İhracat Alanında Uygulanan İstisnalar, Benzer İşlemler ve Uluslararası Taşımacılık İstisnası
136
D. Malların Uluslararası Dolaşımı ile İlgili Bazı Özel İstisnalar
136
13. Katma Değer Vergisi Oranları
136
A. Oran Farklılıklarının Sakıncaları
136
B. Oran Uyumlaştırmasının Zorluğu
137
C. KDV Oran Uyumlaştırması Alanında Yapılanlar
137
II. TÜRK KATMA DEĞER VERGİSİNİN AB’YE UYUMU
140
1. Türkiye'de KDV Uygulamasının Başlatılması
140
2. Vergiye Tabi Teslim ve Hizmetler
140
3. Varış Ülkesinde Vergilendirme ve İhracat İstisnası
140
4. Alışlarda Ödenen KDV'nin İndirimi ve İndirilmesine İzin Verilmeyen KDV’ler
141
5. Yatırım Malları İçin Ödenen KDV'nin İndirimi
142
6. KDV'de "Götürü Usul" ve Ayrık Uygulamalar
142
7. İnternet Üzerinden Satışların Vergilendirilmesi
144
8. Sınırlarda Yapılan KDV Kontrolleri
145
9. AB'de "Varış Ülkesinde Vergilendirme İlkesi"nden Vazgeçilmesi
145
10. AB Ülkeleri Arasındaki Yolculuklarda KDV Rejimi
145
11. AB Sınırları İçinde İkamet Etmeyen Kişilere Yapılacak KDV İadesi
147
12. Türk Katma Değer Vergisinin İstisnalar Konusunda AB KDV’sine Uyumu
147
A. Tam İstisna, Kısmi İstisna Uygulaması Sorunu
148
B. AB’de Yer Alıp Türk Katma Değer Vergisinde Yer Almayan İstisnalar
149
C. Avrupa Birliği Katma Değer Vergisi Uygulamasında Yer Almayıp Türkiye’de Yer Alan İstisnalar
149
D. Banka ve Sigorta Muameleleri Üzerinden Alınan Vergiler Sorunu
150
13. Türk Katma Değer Vergisinin Oranlar Konusunda AB KDV’sine Uyumu
151
A. Oran Sayısı Açısından
151
B. Oranların Seviyesi Açısından
151
Üçüncü Bölüm AB'NİN DİĞER VERGİ DÜZENLEMELERİ VE TÜRKİYE'NİN UYUMU
I. AB ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ
153
1. ÖTV’nin Varlık Nedeni
153
2. Özel Tüketim Vergilerini Uyumlaştırma Gereği
153
3. Özel Tüketim Vergileri ile İlgili Çıkarılan Direktifler
154
4. Özel Tüketim Vergisinin Konusu
155
5. Özel Tüketim Vergisi Oranları
157
6. Özel Tüketim Vergisinin Tahsili
158
II. TÜRKİYE'DE ÖZEL TÜKETİM VERGİLERİ
161
1. Türk Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun Çıkarılması
161
2. Türk Özel Tüketim Vergisinde Konu Geniş Tutulmuştur
161
3. Türk Özel Tüketim Vergisinde Oran Yapısı ve Seviyesi
162
4. Türk Özel Tüketim Vergisinin İstisnalar Konusunda AB Ortak Düzenlemelerine Uyumu
163
III. AVRUPA BİRLİĞİ’NDE DOLAYSIZ VERGİLER
164
1. Dolaysız Vergilerin Uyumlaştırma İhtiyacı
164
2. Uluslararası Vergi Kaçakçılığını Önleme ve Verginin Tahsilinde Yardımlaşma Direktifi (Direktif 1977/799/CEE)
165
3. Gerçek Kişilerin Elde Ettiği Faiz ve Royalty Gelirlerinde Vergilendirme Yetkisini Sermaye Sahibinin Ülkesine Veren ve Bilgi Değişim Yükümlülüğü Getiren Direktif (Direktif 2003/48/CE)
166
4. Çifte Vergilendirme Yasağı
167
5. Ayrımcı Vergilendirme Yasağı
168
6. Kurumlar Vergisi Uyumlaştırmasının Tarihçesi
169
7. Kurumlar Vergisi Uyumlaştırması Hakkında Ruding Raporu
170
A. Ruding Komitesi Raporunda İncelenen Üç Temel Problem
170
B. Ruding Komitesi’nin Tavsiyeleri
171
8. Kurumlar Vergisi Alanında Çıkarılan Direktifler
172
A. Şirket Kuruluşları, Sermaye Artırımları... Üzerinden Alınan Damga Vergisi (Droit d'Apport) ile İlgili Direktif
172
B. Üye Ülkeler Vergi İdareleri Arasında Yardımlaşma Direktifi
172
D. Farklı Üye Ülkelerde Bulunan Şirketlerin; Birleşmesi, Bölünmesi, Katılması veya Hisse Senedi Değişimi Gibi Konularla İlgili Direktif
173
E. Farklı Üye Ülkelerdeki Yavru Şirketten Ana Şirkete Yapılan Kâr Payı Dağıtımlarında Çifte Vergilendirmeyi Önleyen Direktif
174
F. Bağlı Şirketler Arasında Yapılan Faiz ve Royalties Ödemelerinde Vergilendirme Yetkisini Ana Şirketin Bulunduğu Ülkeye Veren Direktif
175
9. Kurumlar Vergisi ile İlgili Direktif Tasarı-Taslakları
175
A. Kurumlar Vergisi Matrahının Uyumlaştırılması
175
B. Konsolide Kurumlar Vergisi Matrahı Direktif Taslağı (16.3.2011)
177
C. Diğer Bazı Konular
177
IV. TÜRKİYE’NİN DOLAYSIZ VERGİLERLE İLGİLİ ORTAK İLKELERE UYUMU
178
1. Gelir Vergisi Alanında
178
2. Kurumlar Vergisi Alanında Çıkarılan Direktiflere Türkiye’nin Uyumu
179
EK 2:Avrupa Bütünleşmesinde Önemli Tarihler
184
Ek 3:Avrupa Bütünleşmesi ve Türkiye
185
Test 1: Mali Yardımlar
186
Ek 5:Klasik Sorular ve Araştırma Konuları
192