Türkiye – Avrupa Birliği İlişkilerine Siyasal Partilerin Bakışı

Bu çalışmada son 12 yılda Türk siyasal partilerinin AB ve Birliğin Tür­kiye ile ilişkileri hakkında ileri sürdükleri görüşler ele alınmaktadır. Ada­let ve Kalkınma Partisi (AKP) hükümetlerinin işbaşında olduğu dönemde hem Türkiye Büyük Millet Meclisinde (TBMM) temsil edilen iktidar ve muhalefet partilerinin, hem de Meclis dışında faaliyet gösteren partilerin konu ile ilgili yaklaşımları irdelenmektedir. Aynı zamanda, Türkiye-Av-rupa Birliği ilişkilerinin 21. yüzyılın başlarında nasıl bir çizgide ilerlediği de ortaya konmaktadır. Siyasal partilerin AB ile ilgili yaklaşımları ince­lenirken TBMM Tutanak Dergileri, siyasi parti programları ve partilerin seçim beyannameleri gibi resmi belgeleri ve diğer yazılı kaynaklar esas alınmıştır. Meclis dışındaki çok sayıda partiden sadece kamuoyunda çe­şitli vesilelerle tanmırlığı olup, AB ile ilgili görüş ifade etmiş bulunanlar da çalışma kapsamında yer almışlardır. Siyasal partilerin bakış açıları su­nulurken amaç, bunları "doğru-yanlış" veya "iyi-kötü" gibi öznel değer­lendirmelere tâbi tutmak değildir. Burada hedeflenen, Türkiye için çok önemli bir mesele olan AB ile ilişkilere, AKP hükümetleri döneminde, ülkemizdeki siyasal partilerin hangi gerekçelerle nasıl yaklaştıklarını ta­rafsız bir biçimde ortaya koymaktır.

Çalışmanın birinci bölümünde iktidar partisi olan AKP'nin AB'ye yak­laşımı ve 12 yıl boyunca Türkiye'nin Birlikle ilişkilerini nasıl geliştirdiği ayrıntılı bir biçimde anlatılmaktadır. İkinci bölümde, Türkiye'nin AET'ye başvurduğu 1959 yılından bu yana, askeri yönetim nedeniyle kapatıldığı yıllar hariç tutulursa, Türkiye'nin Birlikle ilişkilerinin tarihine tanık olan Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) görüşleri açıklanmaktadır. Yetmişli yıllardan beri, yine askeri yönetim sırasında kapalı olduğu yıllar dışında, Türkiye'nin Avrupa bütünleşme hareketi ile ilişkisini yakından takip et­miş olan Milliyetçi Hareket Partisi'nin (MHP) yaklaşımı, üçüncü bölümün konusunu oluşturmaktadır. CHP ve MHP geçmişte kimi zaman iktidarda bu ilişkileri yönlendirmiş, kimi zaman muhalefette iktidara eleştiriler yö­neltmiş partilerdir. Bu bakımdan günümüzde ileri sürdükleri fikirler de­taylı bir şekilde ortaya konmaktadır. Dördüncü bölümde, Mecliste temsil edilen Barış ve Demokrasi Partisi'nin (BDP] yaklaşımı açıklanmaktadır. Söz konusu partilerin konu ile ilgili politikaları, mümkün olduğunca ve ulaşılan kaynaklar elverdiği ölçüde, aynı temalar üzerinden incelenmiş ve bölümlerin alt başlıklarının birbirleriyle uyumlu olmasına dikkat edil­miştir. Ancak, kitap boyunca da görülebileceği gibi, AKP ve CHP AB ko­nusunu oldukça kapsamlı ve detaylara inebilecek kadar geniş çaplı ele alırken MHP ve BDP konuyu daha genel çerçevede ve detaya inmeden ele almıştır. Partiler arasındaki bu farklılık her bir bölümdeki farklı akışın temel gerekçesidir. Diğer taraftan bu gözlem siyasi partilerin AB konusuna verdikleri önem ve gösterdikleri ilgi konusunda bir ipucu da vermektedir. Kitabın beşinci ve son bölümünde ise Meclis dışında faaliyet gösteren çe­şitli siyasal partilerin AB ile ilgili söylemleri konu edilmektedir.