İŞ HUKUKU: KAVRAM – TARİHÇESİ – ÖZELLİKLERİ
§2. İŞ HUKUKUNUN TARİHÇESİ
35
II. Türk Hukukunda Durum
37
§3. İŞ HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ VE KAYNAKLARI
43
I. İş Hukukunun Özellikleri
43
A. İşçinin Korunması Ön Plândadır
43
B. Kuralları Genellikle Nispî Emredicidir
45
C. İşçi Lehine Yorum Geçerlidir
45
D. İşçinin Kişiliği Önem Taşır
46
E. İşyerinde/İşletmede Yönetime Katılmak Mümkündür
47
F. Özel Hukuka Giren Bir Hukuk Dalıdır
47
G.Kurallarında Dağınıklık Vardır
48
II. İş Hukukunun Kaynakları
48
§4. ÇALIŞMA YAŞAMININ ÖRGÜTLERİ
53
§5. İŞ HUKUKUNUN UYGULANMA ALANI
55
I. Konu Bakımından Uygulanma Alanı
55
C. İş Yargılaması Hukuku
56
II. Yer Bakımından Uygulanma Alanı
58
1. Asıl Üretimin (İşin) Yapıldığı Yer (Asıl İşyeri)
59
2. İşyerinden Sayılan Yerler
59
B. İşyerinde Gelişmeler/İşyerinin Devri/Bildirimi
62
D. Grup Oluşturan İşyerleri
65
III. Kişi Bakımından Uygulanma Alanı
65
E. Çırak/Mesleki Eğitim Gören Öğrenci ve Stajyer
85
F. Sendikalar ve Konfederasyonlar
91
§6. BİREYSEL İŞ HUKUKU KAVRAMI VE KAPSAMI
93
A. İş Kanununa Tabi Olan İşler ve iş ilişkileri
94
1. Deniz ve Hava Taşıma İşleri
94
2. Belli Sayıda İşçi Çalıştırılan Tarım ve Orman İşlerinin Yapıldığı İşyerleri
97
3. Bir Ailenin Üyeleri veya Hısımları Arasında Dışarıdan Başka Biri Katılmayarak Evlerde ve El Sanatlarının Yapıldığı İşler
98
5. En Fazla Üç Kişinin Çalıştığı Esnaf İşyerleri
100
6. Aile Ekonomisi Sınırları İçinde Kalan Tarımla İlgili Her Çeşit Yapı İşleri
101
7. Profesyonel Sporcular
102
8. Rehabilite Edilenler (ve Yaptıkları İşler)
102
B. Deniz İş Kanunu’na Tabi İşler
103
C. Basın İş Kanunu’na Tabi İşler (ve İşçiler)
103
D. Türk Borçlar Kanunu’na Tabi İşler
105
I. İş Sözleşmesi Kavramı
106
II. İş Sözleşmesinin Öğeleri
107
III. İş Sözleşmesinin Tarafları
113
IV. İş Sözleşmesinin Yapılması
113
A. Sözleşme Görüşmeleri
113
B. Tarafların Ehliyeti
121
C. Sözleşmenin İçeriği
124
F. Yabancıların Durumu
135
G. İş Sözleşmesi Yapma Özgürlüğü/Zorunluluğu
137
V. İş İlişkisinin Türleri
146
A. Tipik/Atipik İş İlişkileri
146
1. Belirli Süreli İş İlişkisi
147
2. Kısmî Süreli Çalışma ve Türleri
147
3. Geçici (Ödünç) İş İlişkisi
155
4. Grup (Takım) ile Kurulan İş İlişkisi
171
5. Evde Çalışma ve Uzaktan Çalışma İlişkisi
171
6. Pazarlamacılık Sözleşmesi
174
B. Deneme Süreli/Deneme Süresiz İş İlişkileri
175
VI. İş Sözleşmesinin Geçersizliği ve Geçersizliğin Sonuçları
178
A. Kesin Geçersizlik Nedenleri
179
B. İş Sözleşmesinin İptali ve İptal Nedenleri
184
C. Geçersizliğin Etkisi
186
§8. İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HAKLAR/ BORÇLAR
187
A. İşgörme (Çalışma) Borcu
188
C. İtaat (Uyma) Borcu
192
E. Teslim ve Hesap Verme Borcu
199
II. İşverenin Borçları
201
8. Ücret Garanti Fonu
213
c. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
216
B. İşçiyi Gözetme Borcu
218
C. Eşit Davranma Borcu (Haksız Ayırım Yasağı)
221
§9. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
233
I. Kendiliğinden Sona Erme
233
II. Tarafların Anlaşması İle Sona Erme
236
III. Geçersizlik Açıklaması İle Sona Erme
238
IV. Fesih Yoluyla Sona Erme
238
A. Önelli (Süreli) Fesih
242
1. Önele Uyularak Fesih Bildiriminin Sonuçları
245
2. Önellere Gereğince Uymamanın Sonucu
247
B. Peşin Parayla Fesih
250
D. Haklı Nedenle (Olağanüstü/Derhal) Fesih
254
1. İşçi Açısından Haklı Fesih Nedenleri
256
b. Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller
260
ba. İşverenin İşçiyi Yanıltması
260
bb. İşçinin veya Ailesinin Şeref ve Namusuna Dokunucu Davranışlarda veya Cinsel Tacizde Bulunmak
261
bc. İşverenin İşçiye veya Ailesine Sataşması, Suç İşlemesi, Suça Özendirmesi
261
bd. İşyerinde 3. Kişilerin Cinsel Tacizine Uğramak
265
be. İşçi Ücretinin Gereğince Ödenmemesi
266
bf. İşçiye Az Miktarda İş Verilmesi/İş Koşullarının Uygulanmaması
268
c. Zorlayıcı Nedenler
273
2. İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri
274
b. Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller ve Benzerleri
281
ba. İşçinin İşvereni Yanıltması
281
bb. İşveren veya Ailesinin Şerefine Dokunucu Davranışlar
282
bc. İşverenin Başka Bir İşçisine Cinsel Tacizde Bulunmak
283
bd. İşverene Sataşmak veya Alkol ve Uyuşturucu Almak
284
be. Sadakat Borcuna Aykırılık
290
bf. İşyerinde Suç İşlemek
293
bg. Haksız ve İzinsiz Devamsızlık
294
bh. Uyarıya Rağmen Görevini Yapmamakta Israr Etmek
296
bi. İşin Güvenliğini Tehlikeye Düşürmek veya İşverene Zarar Vermek
297
c. Zorlayıcı Nedenler
301
d. Tutuklanma–Gözaltı Nedeniyle Devamsızlık
302
H. Geçerli / Geçersiz Fesih
311
§10. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI
311
I. İşverenin Belge Verme Yükümü Doğabilir
312
III. İş Güvencesi İşlerlik Kazanabilir
313
IV. İşe Alma Zorunluluğu Doğabilir
337
V. Rekabet Yasağı İşlerlik Kazanabilir
337
VI. İşsizlik Sigortası Edimlerinden Yararlanılabilir
341
VII. İbra Gündeme Gelebilir
342
VIII. Tazminat ve Ceza Koşulu Ödeme Yükümü Doğabilir
344
A. Ceza Koşulunun Ödenmesi
344
§11. ÖZELLİKLİ BİR SONUÇ: KIDEM TAZMİNATI
352
I. Kıdem Tazminatı Kavramı – Tarihçesi – Hukuki Niteliği
352
II. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları
354
A. İş K’na Tabi Bir İş Sözleşmesiyle Çalışma Bulunmalıdır
354
B. İş Sözleşmesi Kıdem Tazminatına İmkan Verir Biçimde Son Bulmalıdır
354
1. Sözleşmenin Kendiliğinden Sona Ermesi/ İşçinin Ölümü
355
2. Fesihle Son Bulma Halleri
356
3. En Az Kıdem Koşulu Gerçekleşmelidir
369
III. Kıdem Tazminatının Miktarı ve Hesaplanması
374
IV. Kıdem Tazminatının Ödenmesi
379
§12. ÇALIŞMA (İŞ) SÜRELERİ
383
A. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünebilen ve Denkleştirmenin Uygulanmadığı İşlerde
385
B. Denkleştirme Esasının Uygulandığı Hallerde
387
C. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünemeyen İşlerde Çalışma Süreleri
389
III. Normali Aşan Çalışma ve Türleri
390
1. Fazla Çalışma Kavramı
391
2. Fazla Çalışmanın Türleri
394
a. Olağan Fazla Çalışma
394
b. Zorunlu Fazla Çalışma
399
c. Olağanüstü Fazla Çalışma
401
3. Fazla Çalışmanın Yasaklandığı Haller
402
B. Fazla Sürelerle Çalışma
404
C. Normali Aşan Çalışmaların Karşılığı
406
IV. İş Sürelerinde Esneklik
414
A. Kısmi Süreli Çalışma
415
B. Kayan (Kaygan) İş Süresi Uygulaması
416
C. Vardiyalı Çalışma Sistemi
416
E. Denkleştirme Uygulaması
421
F. Günlük Çalışma Sürelerinin Başlangıç ve Bitişinde Esneklik
422
A. Kısa Çalışmanın Koşulları
423
1. Kısa Çalışmayı Gerektiren Bir Olgu Bulunmalıdır
423
2. İşveren Bu Yüzden İşyerini Tatil Etmeli veya Çalışma Süresini Azaltmalıdır
423
3. Durum İlgili Yerlere Bildirilmeli ve ÇSHB’ce Uygun Bulunmalıdır
424
B. Kısa Çalışma Ödeneği
425
1. Kısa Çalışma Belli Bir Süre Devam Etmelidir
425
2. İşçi İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Koşullarını Sağlamalıdır
425
3. İşkur’a Başvurulmalıdır
426
§13. DİNLENME SÜRELERİ VE TATİLLER / İZİNLER
426
I. Genel Olarak Dinlenme Süresi
427
II. Günlük Çalışma Bağlamında Dinlenme (Ara Dinlenmesi)
427
III. Hafta Tatili (Haftalık Dinlenme)
430
IV. Ulusal Bayram ve Genel Tatiller
434
V. Yıllık Ücretli İzin
437
VI. Ücretli Mazeret İzinleri
452
VII. Hamilelik/Doğum/Analık Hali İzni
454
§14. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
458
I. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kavramı
458
II. İSG’nin Taraflara Getirdiği Yükler
461
A. İşverenin Yükümlülükleri
461
2. İSG Önlemleri Alma Yükümü
463
3. Çalışanların Sağlık Gözetimini Yapma Yükümü
463
4. Bilgilendirme ve Eğitme Yükümü
465
5. Kayıt Tutma ve Bildirme Yükümü
468
6. Organizasyona Gitme Yükümü
469
7. Çalışan Temsilcisi ve Temsilciliğini Oluşturma Yükümü
476
B. Çalışanların Yükümlülükleri
477
C. Devletin Yükümlülükleri
477
D. İşçi /İşveren Kuruluşlarının Rolü ve Katkısı
483
III. İSG Kural ve Önlemlerine Uymamanın Sonuçları
484
§15. SENDİKA KAVRAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ
487
§16. SENDİKALAR HUKUKU VE KAYNAKLARI
493
II. Sendikalar Hukukunun Kaynakları
494
B. Uluslararası Kaynaklar
495
§17. SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ
495
II. Bireysel/Kolektif Sendika Özgürlüğü
497
III. Sendika Özgürlüğünden Yararlananlar
499
B. İşçi Dışındaki Kamu Görevlileri
502
D. Sendika ve Konfederasyonlar
503
§18. SENDİKA KAVRAMININ ANLAMI VE ÖĞELERİ
503
II. Serbestçe Kurulabilme
505
IV. Demokratik Esaslara Uygunluk
507
V. Özel Hukuk Tüzel Kişiliği
508
§19. İŞÇİ–İŞVEREN SENDİKA VE KONFEDERASYONLARININ KURULUŞU
508
I. Sendikaların Kuruluşu
509
A. Belli Bir İşkolu Esas Alınmalıdır
509
B. Kuruculuk Koşullarını Taşıyan Belli Sayıda Kişi Biraraya Gelmelidir
512
C. Kuruluş Belgesinin Hazırlanarak Yetkili Makama Verilmelidir
517
E. Kuruluşun Gerçekleştiği An
519
II. Konfederasyonların Kuruluşu
519
A. Farklı İşkollarında Faaliyet Gösteren En Az 5 Sendika Biraraya Gelmelidir
519
B. Bu Sendikalar Genel Kurul Kararlarına Sahip Olmalıdır
520
C. Kurucular Gerekli Belgeleri Hazırlayıp Yetkili Makama Vermelidir
520
§20. SENDİKANIN ORGANLARI VE İŞLEYİŞİ
521
1. Sendika Yöneticiliğinin Güvencesi
529
a. Amatör Yöneticiliğin Güvencesi
529
aa. İşyeri ve İş Koşulları Değişikliğine Karşı Güvence
531
ab. Feshe Karşı Güvence
531
b. Profesyonel Yöneticilik Güvencesi
532
ba. İş Sözleşmesini Sona Erdirip YöneticiliğeGidenlerin Durumu
532
bb. İş Sözleşmesini Askıya Alarak Yöneticiliğe Gidenlerin Durumu
533
2. Sendika Üyeliğinin Devamı Güvencesi
533
3. Sigortalılık Güvencesi
534
a. Feshe Karşı Güvence
534
b. İşyeri ve İş Koşullarında Değişikliğe Karşı Güvence
535
c. İşe Dönme Güvencesi
535
III. Zorunlu Organ Üyeliğinin Koşulları
539
A. Genel Kurul Üyeliğinin Koşulları
539
B. Diğer Zorunlu Organ Üyeliği İçin Aranan Koşullar
540
1. İlgili Sendikanın Üyesi Olmak
540
2. Kurucular İçin Aranan Koşulları Taşımak
540
IV. Seçimlik Organlara Üyelik
543
§21. SENDİKA/KONFEDERASYON ÜYELİĞİ
543
I. İşçi Sendikası Üyeliği
544
A. Yasa Anlamında Bir İşçi Bulunmalıdır
544
B. İşçi Çalıştığı İşyerinin Girdiği İşkolundaki Bir Sendikaya Üye Olabilir
546
C. Başka Bir Sendikaya Üyelik Bulunmamalı ve Belli Bir Yaşa Ulaşılmalıdır
548
D. Sendika Tüzüğünde Aranan Diğer Koşullar Sağlanmalıdır
552
E. Üyeliğin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
553
2. Olağan Yol ile Üyelik
553
3. Yargı Yoluyla Kazanım
554
4. Sendikaların Birleşmesi/Katılması Yoluyla Üyelik
555
F. İşçi Sendikasına Üyelik ve Sendikal Faaliyet Güvencesi
555
1. Sendika Üyeliğinin Güvencesi
556
2. Sendikal Nedenli Ayırımcı Tutuma Karşı Yaptırımlar
560
b. Başka Bir Tazminat da İstenebilip İstenemeyeceği
566
c. İş Güvencesinin İşletilebilmesi
568
d. İşçi İş Güvencesini İşletmezse
573
II. İşveren Sendikası Üyeliği
576
A. Yasa Anlamında İşveren Bulunmalıdır
576
B. Ehliyet Koşulu Sağlanmalıdır
577
C. İşyerinin Girdiği İşkolunda Bir Sendikaya Üye Olunabilir
577
D. Üyeliğin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
579
III. Konfederasyon Üyeliği
582
A. STSK.Anlamında Bir Sendika Bulunmalıdır
582
B. Bu Sendikanın Usulünce Üyelik Kararı Alması Gerekir.
582
C. Konfederasyon Üyeliğinin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
583
IV. Üyelikte Teklik İlkesi
584
V. Uluslararası Kuruluşlara Üyelik
585
§22. ÜYELİKTEN DOĞAN HAKLAR VE BORÇLAR
586
A. Kuruluşun/Örgütün Faaliyet ve Yönetimine Katılma Hakkı
587
B. Örgütün Tesis ve Faaliyetlerinden Yararlanma Hakkı
589
C. Üyenin Korunma Hakkı
589
B. Örgütün/Kuruluşun Düzenine Uyma Borcu
596
§23. SENDİKA ÜYELİĞİNİN SONA ERMESİ – ASKI – DEVAM HALLERİ
598
I. Üyeliği Sona Erdiren Haller
598
II. Üyeliği Sona Erdirmeyen Haller
606
§24. SENDİKALARIN FAALİYETLERİ
611
I. Sendika (ve Konfederasyon)lara Serbest Faaliyetler
612
A. Çalışma Hayatına İlişkin Faaliyetler
612
B. Sosyal ve Ekonomik Faaliyetleri
616
C. Faaliyetlerden Yararlanmanın Kuralları
636
II. Sendika (ve Konfederasyon)lara Yasak Faaliyetler
638
§25. KURULUŞLARIN DENETİMİ/FAALİYETİNİN DURDURULMASI VE SONA ERMESİ
643
I. Sendika ve Konfederasyonların Denetimi
643
II. Sendika (ve Konfederasyon)ların Faaliyetinin Durdurulması ve Sona Ermesi
646
A. Sendika ve Konfederasyonların Faaliyetlerinin Durdurulması
646
B. Faaliyeti Durdurmanın Sonuçları
648
C. Sendika ve Konfederasyonların Sona Ermesi
648
1. Sona Erme Nedenleri
648
2. Sona Ermenin Sonuçları
651
TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ HUKUKU
§27. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
653
I. Toplu İş Sözleşmesi Kavramı
653
A. Zorunlu Kısım (Normatif Kısım)
657
1. İş Sözleşmesinin Yapılmasına İlişkin Hükümler
657
2. İş Sözleşmesinin İçeriğine İlişkin Hükümler
658
3. İş Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Hükümler
659
B. İsteğe Bağlı Kısım
660
V. TİS’in Özellikleri
662
VI. TİS ‘in Düzeyi ve TİS Türleri.
665
A. İşyeri Düzeyinde (İşyeri TİS)
666
B. İşletmenin Varlığı Halinde (İşletme TİS)
666
C. Grup Oluşturan İşyerlerinde (Grup TİS)
669
VII. TİS’in Tarafları
672
4. Tarafların Durumunda Değişiklik ve Etkisi
685
A. Toplu Görüşmeye Çağrı Yapılmalı
690
B. Toplu Görüşme Başlamış ve Anlaşılmış Olabilir
692
C. Toplu Görüşmede Aksaklık Halinde Barışçı Yollar Denenmelidir
693
D. TİS’in Taraf İradeleri Dışında Oluşumu Halleri İse Şunlardır
695
§28. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMA ALANI
696
I. Zaman Bakımından Uygulanması
696
II. Yer Bakımından Uygulanması
698
III. Kişi Bakımından Uygulanması
698
A. İşçilere Uygulanması
698
1. Üyelik Yoluyla Yararlanma
700
2. Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yararlanma
701
3. Taraf İşçi Sendikasının Yazılı Oluru ile Yararlanma
705
4. Teşmil Sonucu Yararlanma
706
B. İşverene Uygulanması
709
§29. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN UYGULANMASI
710
I. TİS’de Değişiklik Yapılması
710
A. TİS Taraflarınca Değişiklik
710
B. Yargı Kararıyla Değişiklik
711
§30. TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
716
I. Toplu İş Sözleşmesini Sona Erdiren Haller
716
A. TİS’in Süresinin Bitimi
716
B. TİS’in Geçersiz Kılınması
717
C. TİS’in Teşmil Edildiği Hallerde Sona Erme
719
II. Sona Ermenin Sonuçları
719
III. TİS’i Sona Erdirmeyen Haller
721
İŞ UYUŞMAZLIKLARI VE ÇÖZÜM YOLLARI
§31. İŞ UYUŞMAZLIĞI KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİ
725
I. Bireysel/Toplu İş Uyuşmazlığı
725
II. Hak/Menfaat Uyuşmazlığı
726
§32. İŞ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜ YOLLARI
726
I. Barışçı Çözüm Yolları
727
1. Olağan Arabuluculuk
729
2. Olağanüstü Arabuluculuk
730
B. Tahkim (Hakeme Götürme)
730
1. Özel (İsteğe Bağlı) Hakem
730
2. Kanuni/ Zorunlu Hakem
731
II. Kavgacı Çözüm Yolları (İş Mücadelesi)
733
§33. İŞ MÜCADELESİ KAVRAMI VE ARAÇLARI
733
I. Genel Olarak Grev Kavramı
735
B. İşçilerin Aralarında Anlaşması veya Bir Kuruluşun Kararına Uyma
737
II. Hukuka Uygun (Yasal) Grev
738
A. Ortada Bir Toplu İş Uyuşmazlığı Bulunmalı
738
B. Denenen Barışçı Yollar Uyuşmazlığı Giderememeli
738
C. Grev Yasağı/Engeli Bulunmamalı
739
D. Grev Kararı Alınmalı ve Yürürlüğe Konulmalı
745
E. Grev Kararı Meslekî Amaçlı Olmalı
747
F. Uygulama Gerekleri Yerine Getirilmeli
747
III. Grevin Uygulanması
753
IV. Grevin Mahkeme Kararıyla Durdurulması
757
B. Grev Hakkının Kötüye Kullanımında
758
V. Yasal Grevin Sonuçları
759
A. Greve Katılmayanların Çalıştırılmaması
759
B. İş Sözleşmesinin Askıda Kalması
759
C. İşyerinden Ayrılma Zorunluluğu
761
D. Başka İşçi Alma ve İşi Başkasına Yaptırma Yasağı
761
E. Başka İşveren Yanında Çalışma Yasağı
762
F. Satışa ve Hammadde Girişine Engel Olamama
762
G. Grevin İşçi Konutlarına Etkisi
763
H. Grev Sırasında Verilen Zarardan Sorumluluk
764
VI. Yasal Grevin Sona Ermesi
764
VII. Yasadışı Grev ve Sonuçları
769
B. Grevin Yasadışılığının Tespiti
770
C. Yasadışı Grevin Sonuçları
771
1. Grevcilerin İşine Son Verilebilir
771
2. Grevcilerden Tazminat İstenebilir
772
3. Grevcilerin konutta oturmaları sıkıntıya girebilir
772
4. Greve Katılmayanların İş Sözleşmeleri Devam Eder
772
I. Sosyolojik Anlamıyla Lokavt Kavramı
773
II. Hukuka Uygun (Yasal) Lokavt
774
A. Usulünce Grev Kararı Alınmalı ve İşveren Tarafına Bildirilmeli
774
B. Usulünce Lokavt Kararı Alınmalı ve Bildirilmelidir
775
C. Lokavt Yasağı/Engeli Bulunmamalı
775
D. İşçiler Topluca İşten Uzaklaştırılmalı ve Bu Durum Bir Başka Hakka Dayanmamalıdır
776
III. Lokavt Kararının Uygulanması
777
IV. Yasal Lokavtın Sonuçları
777
V. Yasal Lokavtın Sona Ermesi
778
VI. Yasadışı Lokavt ve Sonuçları
780
B. Yasadışı Lokavtın Sonuçları
781
1. İşçilik Haklarının Kesintisiz Ödenmesi
782
2. Sözleşmenin Haklı Feshi İmkanı
782
3. Yasadışı Lokavtın Geçici Bir Önlem Olarak Durdurumu
783
VII. Grev ve Lokavtta Mülki Amirin Yetkisi
783