İNTERNET BANKACILIĞI KAVRAMLARI
1. ELEKTRONİK BANKACILIK YÖNTEMLERİ
24
1.1. Televizyon Bankacılığı
24
1.2. Telefon Bankacılığı
25
1.3.1. SMS Bankacılığı
26
1.3.2. WAP Bankacılığı
27
1.3.3. PDA– Palmtop Bankacılığı
27
1.4. Kabin (Kiosk) Bankacılığı
28
2. İNTERNET BANKACILIĞI
28
2.1. İnternet Bankacılığı Kavramsal Çerçeve
28
2.2. İnternet Bankacılığında Yapısal Kavramlar
31
2.2.1. İnternet ve Dünya Çapında Ağ (World Wide Web–WWW)
31
2.3.2. Web Sitesi (Web Site), Alan Adı (Domain Name), Sunucu (Server)
32
2.3. İnternet Bankacılığının İşleyiş Süreci
33
3. İNTERNET BANKACILIĞINDA GÜVENLİK SORUNLARI
37
3.2. Sistem Güvenliğini Tehdit Eden Kişiler
37
3.2.1. Hacker ve Cracker
37
4. İNTERNET BANKACILIĞINDA DOLANDIRICILIK YÖNTEMLERİ
41
4.1. Genel Olarak Dolandırıcılık Metotları
41
4.2. Site Trafiğini Yönlendirme Yöntemi (Pharming/DNS–spoofing)
41
4.2.1. Truva Atı Saldırısı
42
4.2.2. Bilgisayar Solucanları
43
4.2.3. Bukalemun Saldırıları
44
4.2.4. Virüs Saldırıları
44
4.3. Oltalama Yöntemi (Phising)
45
4.4. Ortadaki Adam Saldırısı (Man–in the middle)
47
4.5. Klavye Kayıtları (Keylogger)– Ekran Kayıtları (Screen Logger) Yöntemi (Ekran Kaydediciler)
48
4.6. Denial Of Service (DOS) ve Distributed Denial of Service (DDos) Saldırıları
49
4.7. Sosyal Mühendislik
49
4.8. Kart Kopyalama (Skimming)
50
4.9. Şifre Ele Geçirme Yöntemi
51
5. İNTERNET BANKACILIĞINDA DOLANDIRICILIĞA KARŞI KORUNMA YÖNTEMLERİ
52
5.1. Genel Olarak Dolandırıcılığa Karşı Korunma Yöntemleri
52
5.2. İnternet Bankacılığa Erişim, Kullanım ve Kimlik Doğrulama
56
5.2.1. İnternet Bankacılığı Kullanmak İçin Gereksinimler
56
5.2.2. Erişim ve Kullanım
56
5.2.3. Kullanıcı Kodu ve Şifre
57
5.2.4. Kazıma Listesi (Scratch List)
58
5.3. Kişiselleştirilmiş Güvenlik Özellikleri
58
5.3.1. İnternet Bankacılığa Erişim
59
5.3.2. İnternet Bankacılığı İşlemi
59
5.3.3. Güvenli Yuvalar Katmanı
60
5.3.4. Güvenli Elektronik İşlem
60
5.3.5. Kullanıcı Adı ve Şifrelerini Doğru Oluşturmak ve Korumak
61
5.4. Ateş Duvarları (Firewalls)
62
5.7. Elektronik (Dijital) Sertifikalar
64
5.8. Biometrik Güvenlik Sistemleri
65
6. İNTERNET BANKACILIĞINDA MÜŞTERİNİN KORUNMASI POZİTİF HUKUK DÜZENLEMELERİ
66
6.1. Tüketicinin Korunması Hakkında Mevzuat Hükümleri
66
6.2. Avrupa Birliği Yasal Hükümleri ve Uygulama Yasaları
68
6.3. BDDK’nın İnternet Bankacılığı ile İlgili Düzenlemeleri
70
İNTERNET BANKACILIĞININ HUKUKA AYKIRI KULLANIMINDAKİ SORUMLULUĞUN DAYANAKLARI
1. SORUMLULUĞUN HUKUKİ TASNİFİ
73
1.1. Sözleşmesel Sorumluluk Dayanağı Olan Bankacılık Hizmetleri Sözleşmesi
74
1.2. İnternet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
76
1.2.1. Tipe Bağlılık Açısından
76
1.2.2. İsimsiz Sözleşme Özelliği
77
1.2.3. Çerçeve Sözleşme Özelliği
78
1.2.4. Alman Hukukundaki Ciro Sözleşmesi
81
1.2.5. Vekalet Sözleşmesi Görüşü
82
1.2.6. İsimsiz İş Görme Sözleşmesi Görüşü
86
1.2.7. Karma Sözleşme Görüşü
87
1.2.8. İsimsiz İş Görme Sözleşmesinin Vekalet Unsurları Ağır Bastığı Görüşü
89
1.3. Ani Edim/Sürekli Edim Değerlendirmesi
92
1.4. İnternet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin Kurulması
93
1.4.1. İnternet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin Web Siteleri Aracılığı ile Kurulması
95
1.4.1.1. Etkileşimli Web Sitesi Aracılığı ile Kurulması
96
1.4.1.2. Etkileşimsiz Web Sitesi Aracılığı ile Kurulması
96
1.4.2. Web Sayfaları Üzerinden Gönderilen İrade Beyanlarının Hukuki Niteliği
98
1.4.2.3. Öneri ve Kabulün Geri Alınması
99
1.4.2.4. Web Siteleri Aracılığıyla Gönderilen Beyanların Ulaşma Engelleri
100
1.5. Sözleşmenin Kurulduğu, Hüküm ve Sonuçlarını Doğurduğu Anın Belirlenmesi
100
1.5.1. Sözleşmenin Kurulduğu Anın Belirlenmesi
100
1.5.2. Sözleşmenin Hüküm ve Sonuçlarını Doğurduğu Anın Belirlenmesi
102
1.6. İnternet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları
102
1.6.1. İnternet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinde Şekil
102
1.6.2. Sözleşme Özgürlüğü ve Sınırları
107
1.6.3. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırı Olmaması
108
1.6.4. Kişilik Haklarına Aykırı Olmaması
110
1.6.5. Kamu Düzenine Aykırı Olmaması
110
1.6.6. Ahlaka Aykırı Olmaması
111
1.7. Banka Hizmet Sözleşmesinin Genel İşlem Koşulları Denetimi
112
1.7.1. Genel İşlem Şartları Kavramı ve Unsurları
112
1.7.2. İnternet Bankacılığında Genel İşlem Şartları
115
1.7.3. Mukayeseli Hukukta Genel İşlem Şartlarına İlişkin Düzenlemeler
116
1.7.4. Türk Hukuku’nda İnternet Bankacılığında Genel İşlem Şartlarına Karşı Müşterinin Korunması
118
1.7.4.1. Bankacılık Hizmet Sözleşmesinin Genel İşlem Şartları Kapsamında Yürürlük Denetimi
120
1.7.4.1.1. Bilgi Verme Aşaması
121
1.7.4.1.2. Kabul Etme Aşaması (İlişkilendirme)
122
1.7.4.1.3. Menfaate Aykırılık Aşaması
122
1.7.4.1.4. Yürürlük Denetiminin Yaptırımı
122
1.7.4.2. Bankacılık Hizmet Sözleşmesinin Genel İşlem Şartları Kapsamında Yorum Denetimi
123
1.7.4.3. Bankacılık Hizmet Sözleşmesinin Genel İşlem Şartları Kapsamında İçerik Denetimi
124
1.7.4.3.1. Örtülü İçerik Denetimi
125
1.7.4.3.2. Tek Taraflı Olarak Sözleşmede Değişiklik Yapma Yetkisi
126
1.7.4.3.3. Dürüstlük Kuralına Aykırılık
127
1.7.4.4.1. Bireysel Sözleşmeye Aykırı Düşen Genel İşlem Şartlarının Uygulanmaması İlkesi
128
1.7.4.4.3. İhtilaf Durumunda Müşterinin Hakkının Korunmasını Daraltan ve Kişisel Hürriyetini Sınırlayan Kayıtların Geçerli Olmayacağı İlkesi (Delil Sözleşmeleri)
129
1.7.4.4.4. Bankanın Kredi Sözleşmesini Tek Taraflı Feshetme Hakkı Tanınmasına İlişkin Hükümler
132
1.7.4.5. Genel İşlem Şartlarının Geçersiz Olmasının Hukuki Sonuçları
135
1.7.5. TKHK Hükümlerine Göre İnternet Bankacılığında Müşterinin Korunması
136
1.7.6. Bankanın Sorumluluğunun Kusur Unsuru Bakımından Sınırlandırılması (Sorumsuzluk Kayıtları)
139
1.8. İnternet Bankacılığında Tarafların Yükümlülüğü ve Sorumluluğu
150
1.8.1. Asli Edim Yükümlülükleri
151
1.8.1.1. Bankanın Asli Edim Yükümlülükleri
151
1.8.1.1.1. İnternet Bankacılığına Erişimi Kesintisiz Sağlama ve Verileri Saklama Borcu
151
1.8.1.1.2. İnternet Bankacılığında İşlem Yapan Müşterisi Olduğu Tespit Etme Yükümlülüğü
154
1.8.2. Yan Edim Yükümlülükleri
157
1.8.2.1. Bankanın Yan Edim Yükümlülükleri
158
1.8.2.1.1. Bilgilendirme Yükümü
158
1.8.2.1.2. Önlem Alma Yükümlülüğü
162
1.8.3. Bankanın Sözleşmeden Kaynaklanan Yükümlülük ve Sorumlulukları
167
1.8.3.1. Bankanın Sözleşme Öncesi Yükümlülük ve Sorumlulukları
167
1.8.3.2. Bankanın Sözleşmeden Doğan Yükümlülük ve Sorumlulukları
171
1.8.3.3. Bankanın Sözleşme Sonrası Yükümlülükleri
172
1.8.4. Müşterinin Yükümlülükleri
174
1.8.4.1. Genel Olarak Banka Müşterisi Yükümlülükleri
174
1.8.4.2. Müşterinin Bilgisayarına Virüs Bulaşması
177
1.8.4.3. Şifre Bilgilerinin Saklanmaması
178
1.8.4.4. Üçüncü Kişilere Sisteme Giriş Olanağı Sağlanması
181
1.8.4.5. Müşterinin Bildirim Yükümlülüğü
184
1.8.4.6. Müşterinin Kontrol Yükümlülüğü
184
1.8.4.7. Müşterinin Kusuru Olmaksızın Yetkisiz Kişilerin Hesapta Elektronik Bildiriyle Tasarrufta Bulunmaları
185
1.8.4.8. Müşterinin Kusuru Sonucunda Yetkisiz Kişilerin Hesapta Tasarrufta Bulunması
186
1.9. İnternet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesi
186
1.9.2. Müşterinin Ölmesi
188
1.9.3. Bankanın İflası veya Kapanması
188
1.9.4. Sözleşmenin Feshedilmesi
188
1.9.5. İrade Sakatlığı Sebebiyle Sözleşmenin İptali
189
1.9.6. İnternet Bankacılığı Hizmet Sözleşmesinin Bozma Sözleşmesiyle Ortadan Kaldırılması
190
1.10. Sözleşme Dışı Sorumluluk
190
1.10.1. Kusur Sorumluluğu
190
1.10.2. Kusursuz Sorumluluk
192
1.10.3. Taleplerin Yarışması (Telahuk)
192
HUKUKA AYKIRI MÜDAHALEDEN SORUMLULUK
1. HUKUKA AYKIRI KULLANIM KAVRAMI
195
2. ZARARIN KİMİN MALVARLIĞINDA GERÇEKLEŞTİĞİNİN TESPİTİ
195
2.1. Mevduat Sözleşmesi
202
2.2. Mevduat Sözleşmesinin Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşler
203
2.2.1. Ödünç (Karz) Niteliği
203
2.2.2. Usulsüz Tevdi Niteliği
204
2.2.3. Karma Sözleşme Niteliği
206
2.2.4. Kendine Özgü Sözleşme Niteliği
207
2.2.5. Yargıtay Görüşü
207
2.3. İnternet Bankacılığında Mevduat Sözleşmemesinin Yansıması
209
3. BANKA SORUMLULUĞUNA NEDEN OLAN İŞLEMLER
211
3.1. İnternet Bankacılığından Genel Olarak Bankanın Rolü
212
3.2. Sistemin Teknik Nedenlerle Kötü İşlemesi
213
3.2.1. Bankanın Merkez Bilgisayarına Girilmesi
214
3.2.2. Programlama Hatasından Sorumluluk
216
3.2.3. Bakım ve Kullanım Hatasından Sorumluluk
217
3.3. Sisteme Kötüniyetli Müdahaleden Sorumluluk
218
3.4. Bankanın Sorumluluğunun Hukuki Dayanağı
221
3.4.1. Bankanın Tacir Sıfatından Kaynaklanan Sorumluluğu
221
3.4.2. Bankanın Özen Borcu Sorumluluğu
224
3.4.3. Etki Alanı Görüşü
225
3.4.4. Bankanın Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluğu
229
3.4.5. BGB Düzenlemesi
237
3.4.5.1. BGB 675 (V) düzenlemesi
237
3.4.5.2. Kasıtlı Niyet ve Hileli Niyet
241
3.4.5.4. Saklama Yükümlülüklerinin İhlali
244
4. MÜŞTERİNİN DOLANDIRICILIK EYLEMLERİNE KARŞI KORUNMASI
246
4.1. Müşterilerden Almaları Beklenebilecek Önlemler
248
4.2. Müşterinin Koruma Yükümlülüğünün Kapsamı
249
4.3. Koruma Yükümlülüklerine Aykırı Davranışlarda İspat Yükü
252
4.4. Elektronik Ödeme Araçlarının İspat Kuralları Karşısındaki Durumu
253
5. BANKANIN UĞRADIĞI ZARARI TALEP EDEBİLECEĞİ KİŞİLER
254
5.1. Dolandırıcılık Fiilini Gerçekleştiren Kişiler
255
5.2. Müşterinin Birlikte (Müterafik) Kusuru Olduğu Görüşü
255
5.3. Bankanın Müşteriden Tazminat Alacağının Olduğu Görüşü
265
5.4. GSM Şirketlerinin Sorumluluğu
267
5.5. İnternet Servis Sağlayıcısının Sorumluluğu
267