Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri

Milletlerarası ticari uyuşmazlıkların çözümünde tahkim, olağan bir yöntem olarak gelişme göstermektedir. Bu bağlamda taraflar uyuşmazlıklarının bağlayıcı bir kararla çözümü için üçüncü bir kişi ya da kurulu yetkilendirmektedir. Tahkim prosedürü taraflara davalarını sunma ve dinlenilme imkânı veren tarafsız bir yargılama prosedürüdür.

Milletlerarası ticari tahkim milli tahkimden farklı olarak milletlerarası ve ticari niteliklerini bünyesinde barındırmaktadır. Genel kabul gören anlayışa göre "ticari" terimi milletlerarası ticaret, finans, yatırım ve teknoloji, fikri mülkiyet, doğal kaynaklar, hava, deniz, kara ve demir yollarıyla eşya ve yolcu taşıma gibi ekonomik ilişkilerden kaynaklanan uyuşmazlıkları kapsamaktadır. Diğer yandan "milletlerarası" terimi ise yabancılık unsuru taşıyan ilişkiyi ifade etmektedir. Yabancılık unsuru tarafların işyeri veya mutat meskenlerinin farklı ülkelerde olması halinde, tahkim yerinin ya da ticari ilişkiden kaynaklanan borcun esaslı kısmının ifa yerinin tarafların işyerinden farklı ülkede olması halinde ya da tahkim anlaşmasının temelini teşkil eden esas ilişkinin bir ülkeden diğerine mal veya sermaye geçişini gerçekleştirmesi halinde oluşmaktadır.

Tahkim anlaşmasından hakem kararının icrasına kadar tüm prosedür farklı aşamalardan meydana gelmekte ve bu aşamalar maddi ve usuli meseleleri ihtiva etmektedir. Bu bağlamda kanunlar ihtilafı meselelerinin çözümü çok büyük önem arz etmektedir. Tahkime elverişliliğe, tahkim anlaşmasının geçerliliğine, tahkim heyetinin izleyeceği prosedüre uygulanacak hukukun belirlenmesi gerekmektedir. Ayrıca lex arbitri'nin anlamı ve işlevinin saptanması; ihtiyati tedbirler dahil hakem heyetinin yetkisi; uyuşmazlığın esasına uygulanacak kurallar; uygulanacak hukuk veya hukuk kurallarının kanunlar ihtilafı metoduyla veya bu metoda başvurulmadan tespiti; hakem heyetinin ex aequo et bono veya amiable compositeur olarak karar vermesi; milletlerarası tahkimde müdahaleci kurallar ve kamu düzeninin de ayrıca ortaya konması gerekmektedir.

Bu kitap karşılaştırmalı olarak Milletlerarası Ticari Tahkimde UNCITRAL Model Kanun, UNCITRAL Tahkim Kuralları, MTO Tahkim Kuralları ve çeşitli ülkelerin milletlerarası tahkim kanunları ile Türk Milletlerarası Tahkim Kanununu karşılaştırmalı olarak ele almakta, milletlerarası ticari tahkimin tüm aşamalarıyla ilgili kanunlar ihtilafı meselelerini değerlendirmektedir.