2. DIŞ KAYNAK KULLANIMI (OUTSOURCING)
17
2.1. Dış Kaynak Kullanımı Kavramının Ortaya Çıkışı ve Gelişimi
17
2.2. Dış Kaynak Kullanımının (Outsourcing) Tanımı
19
2.3. Dış Kaynak Kullanımına İlişkin Temel Kavramlar
21
2.3.1. Temel (Öz) Yetenek
21
2.3.2. Hizmet Sunan İşletme
25
2.3.3. Stratejik Yönetim
28
2.3.4. Değişim Mühendisliği
29
2.4. Dış Kaynak Kullanımına Konu Olan Faaliyetler
30
2.5. Dış Kaynak Kullanımını Ortaya Çıkaran Etkenler
34
2.5.1.1. Sosyal Değişmeler
35
2.5.1.2. Teknolojik Değişmeler
36
2.5.1.3. Ekonomik Değişmeler
37
2.5.1.4. Kültürel Değişmeler
38
2.5.1.6. Hızlı Değişim
39
2.5.1.7. Rekabetin Artması
39
2.5.2.1. Temel (Öz) Yeteneklere Odaklanma
39
2.5.2.2. Maliyet Azaltma
40
2.5.2.3. Örgüt Yapısının Hantallığından Kurtulma ve Esnekliği Artırma
41
2.5.2.4. Kaliteyi Artırma
42
2.5.2.5. Süreç Yenileme
43
2.5.2.7. Teknolojik Yenilikleri Takip Etme
44
2.5.2.8. Riski Azaltma
44
2.5.2.9. Başarılı İşletmeler Arasına Girebilme
44
2.5.2.10. Kontrol Dışı Fonksiyonlar
45
2.5.2.11. Kaynak Transferi
45
2.5.2.12. Kaynakların Dağıtımı
45
2.5.2.13. Yatırım Harcamalarını Azaltma
46
2.5.2.14. Finansal Kaynaklardan Yaralanma
46
2.5.2.16. Değişime Karşı Direnç Yaşanması
46
2.6. Dış Kaynak Kullanımının Genel Özellikleri
47
2.6.1. Uzun Vadeli Bir İlişki Olması
48
2.6.2. Karşılıklı Güvene Dayanması
49
2.6.3. Stratejik Ortaklık Anlayışı
49
2.6.4. Kazan-Kazan Prensibi
51
2.6.5. Derinlik ve Genişlik Boyutu
52
2.6.6. Temel Yeteneklere Yönelme
53
2.7. Dış Kaynak Kullanımın Uygulamalarının İşletmeye Sağladığı Faydalar
54
2.7.1. Maliyetleri Düşürme ve Kontrol
54
2.7.2. Esnekliği Sağlama
55
2.7.3. Temel İşlere Odaklanma
55
2.7.4. Değişken Maliyet Yapısı Oluşturma
56
2.7.5. Bilgi ve Becerileri Artırma
56
2.7.6. Kaliteyi Artırma
57
2.7.7. Teknolojiyi İzleme
57
2.7.8. Verimliliği Artırma
57
2.7.9. Risk Yönetimine Katkı
58
2.7.10. İşletmeye Değer Kazandırma
58
2.7.11. Uygun İşletme Yapısını Oluşturma
59
2.7.12. Rekabet Gücünü Artırma
59
2.7.13. Gelir Dağılımında Dengeye Katkı
60
2.8. Dış Kaynak Kullanımının İşletme Açısından Taşıdığı Sakıncalar
60
2.8.1. Esnekliğin Kaybedilmesi
60
2.8.3. Yanlış Bir Tedarikçi İşletmenin Seçilmesi
62
2.8.4. İşletmenin Yeteneklerini Kaybetmesi
63
2.8.5. Personel Üzerinde Olumsuz Etkilerin Ortaya Çıkması
64
2.8.6. Çapraz Fonksiyon Becerilerinin Yitirilmesi
64
2.8.7. Kültürel Farklılıklardan Kaynaklanan Sorunlar
64
2.8.9. Kısa Vadeli Ekonomik Amaçlara Odaklanma
65
2.8.10. Tedarikçi İşletmeye Bağımlı Kalınması
65
2.8.11. İşletme İçinin Boşaltılması
66
2.8.12. Tedarikçi İşletme İle Yapılan Anlaşmanın Kendi Kendini Kontrol Edeceğini Düşünme
66
2.8.13. Bilgi Güvenliğini Sağlayamama
66
2.8.14. Tedarikçilerin Pazara Girmesi
67
2.9. Dış Kaynak Kullanımın Türleri
67
2.9.1. Yararlanılan Dış Kaynağın Çeşidine Göre Sınıflandırma
67
2.9.1.1. Geleneksel Dış Kaynak Kullanımı
67
2.9.1.2. Danışmanlık İşletmelerinden Yararlanma
68
2.9.1.3. Bağımsız Uzman Kişilerden Yararlanma
68
2.9.1.4. İşgören Kiralama
68
2.9.2. Yararlanılan Konunun Kapsamına Göre Sınıflama
69
2.9.2.1. İkincil Hizmetler Şeklinde Dış Kaynak Kullanımı
69
2.9.2.2. Yardımcı Şebeke (Network) Olarak Dış Kaynak Kullanımı
70
2.9.2.3. Taşeron Firmalarla Stratejik Ortaklıkların Oluşturulması
72
2.9.2.4. Rakip İşletmeler İle İttifaklar Oluşturma
73
2.10. Dış Kaynak Kullanımın Süreci
74
2.10.1. Dış Kaynak Kullanımına İhtiyaç Duyulması
74
2.10.2. Mevcut Durum Değerlendirilmesinin Yapılması
75
2.10.3. İşletme Hedeflerinin Tanımlanması
76
2.10.4. Dış Kaynak Kullanılacak İşlerin Belirlenmesi
77
2.10.5. Dış Kaynak Kullanımı Kararının Alınması
77
2.10.6. Dış Kaynak Kullanımının İşletme Personeline Duyurulması
79
2.10.7. Fayda/Maliyet Analizi Yapılması
81
2.10.8. Dış Kaynak Kullanımı Stratejisinin Belirlenmesi
82
2.10.9. Teklif Formunun Hazırlanması
83
2.10.9.1. Dış Kaynak Teklif Formunda Bulunacak Bilgiler
84
2.10.9.2. Dış Kaynak Teklif Formunda Yer Alan Bilgiler
85
2.10.10. Muhtemel Dış Kaynakların Belirlenmesi
86
2.10.11. Dış Kaynakların Değerlendirme Yönteminin Belirlenmesi
86
2.10.11.1. Dış Kaynak Kullanım Yöneticisine Başvurma
86
2.10.11.2. Dış Kaynak Kullanım Komitesine Başvurma
86
2.10.12. Tekliflerin Değerlendirilmesi
87
2.10.12.1. Tekliflerin Gözden Geçirilmesi
87
2.10.12.2. Tedarikçi İşletmelerinin Yerinde Ziyaret Edilmesi ve Referanslarının Kontrol Edilmesi
88
2.10.13. Dış Kaynak Kullanımında Uygun Tedarikçi İşletmenin Seçilmesi
88
2.10.14. Tedarikçi İşletme İle Sözleşmenin İmzalanması
90
2.10.14.1. Sözleşmenin Özellikleri
90
2.10.14.2. Sözleşmenin İçerdiği Konular
91
2.10.14.3. Sözleşme Yapılırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
91
2.10.14.4. Sözleşmenin Önemi
92
2.10.14.5. Dış Kaynağın Sunacağı Standart Sözleşmenin Kabul Edilmemesi
93
2.10.14.6. Tam Olmayan Sözleşmelerin İmzalanmaması
93
2.10.14.7. Dış Kaynaklardan Yararlanma Konusunda Danışmandan Yararlanma
94
2.10.14.8. Her Şeyin İşin Başlangıcında Kontrol Edilmesi
94
2.10.14.9. Hizmet Düzeyi Ölçütlerinin Geliştirilmesi
95
2.10.14.10. Hizmet Düzeyi Raporlarının Geliştirilmesi
95
2.10.14.11. Yerine Getirilmeyen Hizmetler İçin Para Cezasının Sözleşmeye Dâhil Edilmesi
96
2.10.14.12. İşteki Değişmelere Bağlı Olarak Ücretlerde Ayarlama Yapılması
96
2.10.14.13. Sözleşmenin Ne Zamana Kadar Geçerli Olacağının Belirlenmesi
97
2.10.15. İşletmede Çalışan Personelin Yeniden Değerlendirilmesi
97
2.10.15.1. İşletme İçerisinde Yeniden Görevlendirme
98
2.10.15.2. İşletmede Çalışan Personeli Dış Kaynağa Transfer Etme
98
2.10.15.3. İşten Çıkarılma
98
2.10.16. İşletmede Çalışan Personelin Eğitilmesi
98
2.10.17. İşletmeler Arasında Etkin Bir İletişim Ağının Kurulması ve Yönetilmesi
99
2.10.18. İşletmeler Arasında Güven Duygusunun Yaratılması
99
2.10.19. İşletmeler Arasında Vizyonun Paylaşılması
99
2.10.20. Dış Kaynağın Performansının Değerlendirilmesi
100
2.11. Tek Tedarikçi İşletme Kullanmanın Yararları ve Sakıncaları
102
2.13. Uygulama ve Kontrol
103
3. DIŞ KAYNAK KULLANIMI (OUTSOURCING) İŞLEMLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ
105
3.1. Kurumlar Vergisi Açısından Dış Kaynak Kullanımı İşlemleri
105
3.1.1. Kurumlar Vergisi Mükellefleri
105
3.1.1.1. Sermaye şirketleri
106
3.1.1.2. Kooperatifler
108
3.1.1.3. İktisadi Kamu Kuruluşları
109
3.1.1.4. Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler
110
3.1.1.5. İş Ortaklıkları
115
3.1.2. Dış Kaynak Kullanımı İşlemlerinde Tam Mükellef Kurumların Vergilendirilmesi
117
3.1.3. Dış Kaynak Kullanımı İşlemlerinde Dar Mükellef Kurumların Vergilendirilmesi
120
3.1.4. Hizmet Sunan İşletmenin Ar-Ge Faaliyetiyle İştigal Etmesi
126
3.1.4.1. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre Ar-Ge Faaliyeti ve Ar-Ge İndirimi
126
3.1.4.1.1. Ar-Ge Faaliyetiyle İlgili Tanımlar
127
3.1.4.1.2. Ar-Ge Faaliyetleri
128
3.1.4.1.3. Ar-Ge Harcamaları
130
3.1.4.1.4. Ar-Ge Harcamalarının Kayıtlarda İzlenmesi
131
3.1.4.1.5. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Ar-Ge İndiriminde Özellikli Konular
132
3.1.4.1.5.1. Aktifleştirilen Kıymetlerin Devri
132
3.1.4.1.5.2. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
133
3.1.4.1.5.3. Projenin Ar-Ge Projesi Olarak Değerlendirilmemesinin Sonuçları
133
3.1.4.1.5.4. Diğer Kurumlardan Sağlanan Ar-Ge Destekleri
133
3.1.4.1.5.5. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde ve Serbest Bölgelerde Yapılan Ar-Ge Harcamaları
134
3.1.4.1.6. Mükelleflerden İstenecek Belgeler
135
3.1.4.1.6.1. Ar-Ge Projesiyle İlgili olarak İstenecek Belgeler
135
3.1.4.1.6.2. Yeminli Mali Müşavir Tasdik Raporu
136
3.1.4.1.7. Ar-Ge İndiriminin Uygulanması
137
3.1.4.1.8. Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Yer Alan Ar-Ge İndirimi Açısından Dış Kaynak Kullanımı İşlemleri
139
3.1.4.2. 5746 Sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Kapsamındaki Ar-Ge Faaliyeti
140
3.1.4.2.1. 5746 Sayılı Kanunda Ar-Ge ve Yenilik Faaliyetleri
143
3.1.4.2.2. 5746 Sayılı Kanuna Ar-Ge ve Yenilik Harcamalarının Kapsamı
144
3.1.4.2.3. 5746 Sayılı Kanuna Göre Ar-Ge İndirimi Uygulaması
146
3.1.4.2.3.1. 5746 Sayılı Kanuna Göre Uygulanacak Ek Ar-Ge İndirimi
146
3.1.4.2.3.2. Kazancın Yeterli Olmaması Nedeniyle Yararlanılamayan Ar-Ge İndiriminin Sonraki Dönemlere Devredilmesi
148
3.1.4.2.3.3. Ar-Ge Yenilik Projesinin Devredilmesi
148
3.1.4.2.3.4. Ar-Ge ve Yenilik Faaliyetlerine İlişkin Olarak Kamu Kurum ve Kuruluşları, Kanunla Kurulan Vakıflar İle Uluslararası Fonlardan Alınan Destekler
149
3.1.4.2.4. 5746 Sayılı Kanuna Göre Ar-Ge İndirimi Uygulaması
149
3.1.4.2.5. 5746 Sayılı Kanuna Göre Dış Kaynak Kullanan İşletme Açısından Ar-Ge İndirimi
151
3.1.5. Hizmet Sunan İşletmenin Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Bulunması
152
3.1.5.1. Yazılım ve Ar-Ge Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin Kurumlar Vergisi İstisnası
153
3.1.5.2. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti
155
3.1.5.3. İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması
156
3.1.5.4. İşletmenin Dış Kaynağı Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Faaliyet Gösteren Bir İşletmeden Sağlamasının Kurumlar Vergisi Açısından Değerlendirilmesi
156
3.1.6. Dış Kaynak Kullanımı İşlemlerinin Serbest Bölgeyle İlişkili Olarak Yapılması
159
3.1.6.1. Serbest Bölgelerde Uygulanacak İstisnaya İlişkin Açıklamalar
159
3.1.6.1.1. 06.02.2004 Tarihinden Önce Faaliyet Ruhsatı Alan Kurumlara Geçiş Döneminde Uygulanacak İstisna
161
3.1.6.1.2. Serbest Bölgelerde Yürütülen İmalat Faaliyetlerine İlişkin İstisna
163
3.1.6.1.3. Serbest Bölgede Faaliyet Gösteren Kurumların Tevkifat Sorumluluğu
165
3.1.6.2. Serbest Bölgeyle İlişkili Olarak Yapılan Dış Kaynak Kullanımı İşlemlerinin Kurumlar Vergisi Açısından Değerlendirilmesi
166
3.2. Katma Değer Vergisi Açısından Dış Kaynak Kullanımı İşlemleri
167
3.2.1. Katma Değer Vergisinin Konusu
168
3.2.2. Teslim ve Teslim Sayılan Haller
173
3.2.3. Hizmet ve Hizmet Sayılan Haller
175
3.2.4. Katma Değer Vergisinin Mükellefi
176
3.2.5. Katma Değer Vergisinde Sorumluluk
177
3.2.5.1. Beyan Esası ve (2) Numaralı KDV Beyannamesi
178
3.2.5.2. Yurtdışından Sağlanan Hizmetlerde Katma Değer Vergisi Sorumluluğu
178
3.2.5.3. Maliye Bakanlığı Tarafından İhdas Edilen Katma Değer Vergisi Sorumlulukları
181
3.2.5.3.1. Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşlerinde Katma Değer Vergisi Sorumluluğu
181
3.2.5.3.2. Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Kurum ve Kuruluşların Maliye Bakanlığı Tarafından Belirlenen Hizmetleri Satın Almaları Durumunda Uygulanacak Sorumluluk
184
3.2.5.3.3. İşgücü Temin Hizmetlerinde Katma Değer Vergisi Sorumluluğu
186
3.2.6. Dış Kaynak Kullanımı İşlemlerinin Katma Değer Vergisi Açısından Değerlendirilmesi
189
3.2.6.1. Hizmet Sunan İşletmenin Yurtdışında Olması
189
3.2.6.2. Hizmet Sunan İşletmenin Yurtiçinde Olması
190
3.3. Yeni Teşvik Sistemi Kapsamında Dış Kaynak Kullanımı İşlemleri
193