Uluslararası Hukukta Kuvvetler Statüsü Anlaşmaları

Bu çalışma, iki taraflı ve çok taraflı kuvvetler statüsü anlaşmalarını incelemektedir. Bu kapsamda NATO Kuvvetler Statüsü Anlaşması rejimi ve ikili kuvvetler statüsü anlaşmalarına ilişkin (Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Türkiye, Güney Kore vs.) konulara yer verilmiş. Son olarak, BM Barışı Koruma Operasyonlarında görev alan personelin statüsü ve Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin kuvvetler üzerindeki yargı yetkisi ele alınmış.

Silahlı kuvvetlerin emniyetli miktarlarda ve daha uzun süreli olarak yabancı devlet topraklarına gönderilmesi yirminci asırda artan şekilde müşahede edilen bir olaydır. NATO gibi bölgesel teşkilatlar kapsamında, ikili devlet tecrübeleriyle veya Birleşmiş Milletler şemsiyesi altındaki operasyonlar kapsamında silahlı kuvvetler birçok ülkeye gönderilmektedir. Tüm bu durumlarda, gönderilen kuvvetlerin hukuki durumunu (statüsünü) net bir şekilde belirlemek ihtiyacı doğmaktadır. Bu ihtiyacı karşılamak içinse bu çalışmanın konusunu teşkil eden, "kuvvetler statüsü anlaşmaları"na başvurulmaktadır. Kuvvetler statüsü anlaşmaları çoğu zaman gizli olarak tasnif edilmekte, anlaşma metinlerine ulaşmak mümkün olamamaktadır. Keza, bu konuda yapılan Türkçe yahut yabancı dillerdeki çalışmalar da sınırlı sayıdadır. Bu yönüyle çalışma literatürdeki boşluğu bir nebze olsun doldurmayı hedeflemektedir.

Son yıllarda Türkiye Cumhuriyeti Devleti de çeşitli devletlerde askeri üsler kurmuş, buralara kuvvetler göndermiştir. Türkiye'nin NATO sebebiyle hem (asker) kabul eden hem de dış devletlere gönderdiği kuvvetler dolayısıyla (asker) gönderen devlet olması konunun güncelliğini artırmaktadır. Bu çalışma, diğer hususların yanında, Türkiye'deki yabancı (askeri) kuvvet mensupları, sivil unsur mensupları ve bunların yakınlarının Türk yargısına tabi olma durumlarını da açıklığa kavuşturduğundan hakim, savcı ve avukatların, akademisyenlerin, TSK hukuk müşavirlerinin, Dışişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı'n da çalışan uluslararası hukukçuların istifade edeceği bir kaynak niteliğindedir.

Çalışmanın sonuna kuvvetlerin statüsünü belirleyen temel kanun ve andlaşmalar eklenmiş, NATO Kuvvetler Statüsü Anlaşması'nın İngilizce, Fransızca ve Türkçe metinlerine yer verilmiş.

(Önsözden)